هنگام تشنج کودکان چه کنیم؟/ راه های پیشگیری از تشنج

تشنج معمولاً در سنین 6 ماه تا 5 سال شایع است که گاهی به دنبال تب بالا اتفاق می‌افتد و برخی از موارد کودک به دنبال تب معمولی هم دچار تشنج می‌شود، اما آنچه مهم است این که در چنین شرایطی والدین با تسلط بر رفتار خود باید بدرستی اقدام کنند.

تشنج کودکان یکی از بیماری های دوران کودکی است که با بالارفتن درجه حرارت و تب کودک رخ می دهد. تب و تشنج همیشه برای پدر و مادر یک اتفاق نگران کننده و ترس برانگیز است پس بهتر است بدانید که در زمان تشنج چه باید کنید. 

 تب، بیماری‌ای است که همیشه پدر و مادرهای جوان را با نگرانی و اضطرابی وصف ناشدنی مواجه می‌کند. خفیف‌ترین تب‌ها هم می‌توانند مادران جوان را به سوی استفاده از داروهای تب بر هدایت کنند، چرا که بیشتر آنها از بروز تشنج‌های ناشی از تب می‌ترسند.

اما آیا تشنج واقعاً خطرناک است که از ترس بروز آن بسرعت برای کودکمان دارو تجویز کنیم یا چند درصد از تب‌ها می‌توانند به بروز تشنج منجر شوند؟

تب و تشنج بیماری شایعی است که در سنین کودکی اتفاق می‌افتد. در حقیقت آمار‌ها بیانگر این نکته است که حدود 10 درصد از کودکان در طول زندگی ممکن است دچار تشنج شوند. از این تعداد حدود 5 تا 6 درصد پس از تب، تشنج را تجربه می‌کنند.

تشنج معمولاً در سنین 6 ماه تا 5 سال شایع است که گاهی به دنبال تب بالا اتفاق می‌افتد و برخی از موارد کودک به دنبال تب معمولی هم دچار تشنج می‌شود، اما آنچه مهم است این که در چنین شرایطی والدین با تسلط بر رفتار خود باید بدرستی اقدام کنند. تشنج کمتر از 5 دقیقه هیچ تأثیری بر مغز نمی‌گذارد، در هنگام بروز تشنج نخستین گام این است که والدین خونسردی خود را حفظ کنند که انصافاً کار سختی است.

در گام بعدی اطراف کودک را خلوت کنند تا اکسیژن به او برسد. در این شرایط اگر کودک پیراهنی پوشیده که یقه تنگی دارد باید حتماً گردن کودک آزاد شود تا براحتی نفس بکشد. پس از اینکه کودک را در وضعیت مناسبی قرار دادند اگر سابقه تشنج در خانواده وجود دارد یا پدر و مادر استفاده از شیاف دیازپام کودک را بلد باشند بهتر است از این دارو استفاده کنند زیرا تنها دارویی که در مرحله حاد تشنج می‌تواند تشنج را بند بیاورد همان شیاف دیازپام است.

پس از خاتمه تشنج بهتر است بسیار سریع کودک را به نخستین مرکز درمانی برسانند. نیازی نیست در آن وضعیت حتماً به یک مرکز تخصصی بروند. حتی می‌توان به نزدیک‌ترین مطب هم مراجعه کرد تا اقدامات اولیه درمانی برای کودک انجام شود. در مرحله بعدی می‌توانند به یک مرکزفوق تخصصی بروند که یک متخصص اطفال یا یک متخصص اعصاب اطفال کودک را معاینه کند تا ببیند که مشکلی برایش پیش آمده است یا خیر؟

برای درمان این وضعیت حالت‌های مختلفی وجود دارد که بنا به نیاز بیمار و تجویز پزشک یکی از آنها انتخاب می‌شود. بنابراین بهتر است تصمیم در این مورد را به عهده پزشک متخصص و حاذق بگذارید. متأسفانه در برخی موارد مشاهده شده والدین اصرار می‌کنند که حتماً از سر کودک عکس یا نوار مغزی گرفته شود. تشخیص نیاز به تهیه عکس بر عهده پزشک یا پزشک اورژانس است، چراکه نمی‌توان از بچه‌ها مانند بزرگسالان چندین مرتبه سی تی اسکن گرفت. سی تی اسکن و عکس‌های مکرر در کودکی نه تنها خطر بدخیمی کنسر یا همان سرطان را در آنها بالا می‌برد بلکه دیده شده است کودکی که در طفولیت بیشتر در معرض اشعه عکس‌ها و سی تی اسکن قرار گرفته، از نظر آی کی یو یا بهره هوشی عقب‌تر از بچه‌هایی هستند که در معرض اشعه این عکس‌ها قرار نگرفته‌اند.

هنگامی که فرزند شما دچار تشنج شده به هیچ وجه تلاش نکنید دهان او را باز کنید. برخی از پدر و مادرها سعی می‌کنند دهان قفل شده کودک را باز کنند تا او نفس بکشد درحالی‌که این کار بسیار خطرناک است و حتی ممکن است در این وضعیت دندان بچه بشکند و داخل راه هوایی رفته او را خفه کند. از این‌رو تنها درصورتی که زبان بچه بین دندان‌ها گیر افتاد باید دهان او را باز کرد، در غیر این صورت نباید برای باز کردن دهان بچه تلاش کرد.

گاهی اوقات هم دیده شده که بعضی‌ها هنگام تشنج بچه را زیر آب سرد می‌برند که این کار نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه می‌تواند مضر هم باشد. برخی دیگر به پشت کودکی که در حال تشنج است می‌زنند در حالی که تجربه و علم نشان می‌دهد این رفتار هم تأثیری ندارد. از این‌رو توصیه می‌شود پس از استفاده از شیاف دیازپام کودک را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کنند.

چگونه از تکرار تشنج پیشگیری کنیم؟

پس از ترخیص از بیمارستان اگر دارویی برای کودک‌تان تجویز شده است، به منظور پیشگیری از تکرار تشنج آن را همیشه و به موقع به کودک تان بدهید. فراموش نکنید داروی کودک را در مهمانی یا مسافرت به همراه داشته باشید. اگر کودک‌تان دچار تشنج همراه با تب بوده، در سایر موارد تب (به هر علتی) درمان اولیه شما باید کاهش تب با استفاده از تب‌برهایی مانند استامینوفن و یا در صورت نیاز بروفن باشد.

همچنین استفاده از پاشویه با آب ولرم (بدون الکل یا نمک) نیز مفید است. فراموش نکنید در مواقع تب یا تشنج در مورد استفاده از داروهای خاص مانند دیازپام به صورت خوراکی یا مقعدی قبل از ترخیص، از پزشک کودک‌تان یک دستورالعمل بگیرید و مطمئن شوید روش استفاده از آن را به خوبی فرا گرفته‌اید.

نکته ای در مورد مصرف داروهای تشنج

برخی والدین با توصیه های افراد غیرکارشناس، داروهای کودک را قبل از اتمام دوره های درمانی قطع می کنند در حالی که کودک باید تا زمانی که پزشک تجویز کرده، داروی ضدتشنج مصرف کند. هرگز نباید سرخود مقدار داروها را کاهش یا افزایش داد. طول درمان دارویی معمولا از شروع تا ۲ سال بعد از آخرین تشنج و براساس معاینه های پزشکی است. باید در دادن داروها مخصوصا شربت ها دقت کرد. شربت های ساختنی باید با میزان توصیه شده آب، رقیق و قبل از مصرف کاملا تکان داده شوند تا غلظت دارو یکنواخت شود.

باید توجه داشت که شربت ها رسوب می کنند و اگر خوب هم زده نشوند، قسمت های پایین غلظت بیشتری دارند و مسمومیت دارویی ایجاد می کنند. همچنین باید توجه داشت که تغییر میزان برخی داروها با اندازه گیری سطح خونی آنهاست بنابراین معاینه های دوره ای کودک بسیار مهم است.

تشنج ناشی از تب

تشنج‌های ناشی از تب شایع‌ترین اختلال تشنجی دوران کودکی هستند که معمولا روند خوبی در آینده دارند، اما ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های عفونی (سپسیس و مننژیت) باشند.

بنابراین هر کودک مبتلا به تشنج را که به نزد پزشک می‌آورند، حتما باید علت تب مشخص شود. سن شروع این تشنج‌ها نه ماهگی تا پنج سالگی (بخصوص 14 تا 18 ماهگی) است و سه درصد کودکان دچار تشنج شیرخوار هستند. زمینه ژنتیک در تشنج ناشی از تب بسیار پررنگ است. پس در گرفتن شرح حال باید به سابقه خانوادگی توجه ویژه‌ای داشت. تشنج‌ها معمولا در تب 39 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر اتفاق می‌افتد و میزان عود تشنج ناشی از تب 30 تا 50 درصد است.کودکان دارای تب پایین‌تر از 39 درجه، دارای سابقه خانوادگی و کودکانی که در سن زیر 12 ماهگی دچار تشنج می‌شوند، در آینده بیشتر در معرض خطر عود تشنج ناشی از تب یا ابتلا به صرع هستند.

پیشگیری از تشنج کودکان

پس از ترخیص از بیمارستان اگر دارویی برای کودک تان تجویز شده است، به منظور پیشگیری از تکرار تشنج آن را همیشه و به موقع به کودک تان بدهید. فراموش نکنید داروی کودک را در مهمانی یا مسافرت به همراه داشته باشید. اگر کودک تان دچار تشنج همراه با تب بوده، در سایر موارد تب (به هر علتی) درمان اولیه شما باید کاهش تب با استفاده از تب برهایی مانند استامینوفن و یا در صورت نیاز بروفن باشد. همچنین استفاده از پاشویه با آب ولرم (بدون الکل یا نمک) نیز مفید است.فراموش نکنید در مواقع تب یا تشنج در مورد استفاده از داروهای خاص مانند دیازپام به صورت خوراکی یا مقعدی قبل از ترخیص، از پزشک کودک تان یک دستورالعمل بگیرید و مطمئن شوید روش استفاده از آن را به خوبی فرا گرفته اید