زندگینامه آیت الله سیدمحمد عزالدین حسینی زنجانی

آیت الله سیدمحمد عزالدین حسینی زنجانی از شاگردان امام خمینی و علامه طباطبایی بوده، که سال ها علیه رژیم پهلوی مبارزه کرده است، او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان امام جمعه زنجان فعالیت می کرد، همچنین به تدریس در حوزه پرداخت، از ایشان تالیفات متعددی به یادگار مانده است. 

سیدمحمدعزالدین حسینی موسوی زنجانی در سال 1300 در زنجان در خانواده ای متدین متولد شد. خانواده ایشان در سه قرن اخیر در منطقه زنجان مورد احترام و تاثیرگذار بوده اند، و در طرد بابیت از زنجان نقش مهمی ایفا کرده اند.

او دوران دبستان را از کلاس چهارم آغاز کرد، و زبان فرانسه را از مهدی خان وزیری آموخت. پس از پشت سر گذاشتن دوره مقدمات و سطح در زنجان راهی قم شد، و مدت کوتاهی را نیز به نجف رفت. 

او دروس مقدمات، سطح و بخشی از درس خارج را در زنجان فراگرفت، و در درس پدرش سیدمحمود حسینی و حسین دین محمدی شرکت می کرد. پس از آن به قم رفته و مدت 14 سال را در درس سیدمحمد حجت کوه کمره ای، 10 سال در درس سیدحسین طباطبایی بروجردی، و مدتی را نیز در درس حضرات آیات سیدصدرالدین صدر، سید احمد خوانساری و رضی زنوزی تبریزی شرکت کرد. 

سپس مدت کوتاهی به نجف رفته و در درس حضرات آیات سیدعبدالهادی شیرازی، سیدابوالقاسم خویی و سیدمحسن حکیم حضور یافت. 

او در قم از شاگردان اولیه امام خمینی (س) بود، و در درس شرح منظومه و اسفار و حکمت متعالیه ایشان شرکت می کرد. او مدت 5 سال در درس اسفار امام خمینی شرکت کرد، در آن دوران امام خمینی هنوز در میان مردم شناخته شده نبود، و سیدعزالدین از ایشان به حاج آقا روح الله نام می برد. او همچنین در درس علامه طباطبایی و آیت الله مهدی مازندرانی حضور داشت. درس اسفار سید محمد حسین طباطبایی در قم با درخواست سید عزالدین و جمعی از هم دوره‌ای‌های او تشکیل شده بود و سید محمد حسین طباطبایی نخستین حواشی خود را بر کتاب اسفار بر چاپ سنگی آن که متعلق به سید عزالدین بود نوشته‌ است. این نسخه در گنجینه مخطوطات بیت حسینی (سید عزالدین حسینی زنجانی) نگهداری می‌شود.

جلسات مباحثات شبانه که با حضور علامه طباطبایی تشکیل می شد و بعدا به جلسات اصول فلسفه و روش رئالیسم منتهی شد، به درخواست ایشان و در منزلش در قم بنا گذاشته شد. 

ایشان در دوران تحصیل از محضر اساتید بسیاری بهره بردند، فهرست اسامی اساتید ایشان در ادامه می آید: 

ایشان در حوزه های علمیه قم، زنجان و مشهد به تدریس دروس حوزوی پرداخته و بسیاری از فضلای حوزه و دانشگاه از دروس ایشان بهره مند شده اند و تعدادی نیز موفق به اخذ درجه اجتهاد از ایشان شدند. از جمله شاگردان ایشان می توان به پسرشان سیدمحمد حسینی اشاره کرد که صاحب رساله بوده و در مشهد ساکن هستند. 

از آیت الله حسینی آثار متعددی از جمله کتب زیر به یادگار مانده است: 

فعالیت های سیاسی و اجتماعی

ایشان همزمان با آغاز مبارزات سیاسی امام خمینی در سال 1342 به همراهی با ایشان پرداخت و به ترویج مرجعیت امام پرداخت و به همین خاطر دستگیر شد. در تهران مدتی به همراه دیگر مبارزان از جمله شهید مطهری، علامه فلسفی، آیت الله لنکرانی، و آیت الله هاشمی نژاد زندانی شد. در سال 1351 نیز ایشان به همراه تعدادی از علمای زنجان به خاطر اطلاعیه ای که برای دعوت به مجلس ترحیم سعید محسن منتشر کرده بودند از سوی ساواک به مشهد تبعید شد. او در مشهد نیز به مناسبت های مختلف اعلامیه منتشر می کرد و در تظاهرات شرکت می کرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایشان به خواست امام خمینی به زنجان بازگشت و به عنوان امام جمعه زنجان منصوب شد، و مدت دو سال در آنجا فعالیت می کرد.

بازگشت ایشان در سال 1359 به زنجان به عنوان امام جمعه با مخالفت برخی روحانیون مواجه شد، که روابط نزدیک ایشان با مهدی بازرگان مخالفت ها را شدت بخشید. سرانجام هنگام وضو گرفتن چند نفر به ایشان تیراندازی کردند، که آسیبی به ایشان نرسید اما پس از این حادثه زنجان را ترک کرده و به مشهد رفت. او بعدها عوامل ترور خود را بخشید و آنان آزاد شدند. 

آیت الله زنجانی در تاریخ 24 اردیبهشت ماه سال 1392 دارفانی را وداع گفت، آیت الله سید موسی شبیری (حسینی) زنجانی بر پیکر ایشان نماز خواند، و در جوار بارگاه ملکوتی امام رضا علیه السلام به خاک سپرده شد.