زندگینامه شهید مرتضی مطهری

شهید مرتضی مطهری از روحانیون مبارز علیه رژیم پهلوی، و استاد فلسفه و کلام اسلامی و مفسر قرآن بود، که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ریاست شورای انقلاب را برعهده داشت. او در 11 اردیبهشت ماه سال 1358 توسط گروهک منافقین به شهادت رسید. 

شهید مطهری در بهمن ماه سال 1298 در روستای فریمان از توابع مشهد متولد شد، پدرش شیخ حسین مطهری مردی با تقوا بود. او در کودکی به مکتبخانه علاقه زیادی داشت، و علوم ابتدایی و قرآن را در مکتب آموخت.

پس از آن در 12 سالگی در دوران خفقان رضاخانی با وجود مخالفت تمام اعضای خانواده به جز پدر و دایی اش، به علوم دینی علاقه مند شد و به سوی حوزه جذب شد. در سال 1311 به حوزه علمیه مشهد رفت و فراگیری مقدمات علوم دینی را آغاز کرد. 

او پس از 4 سال در سال 1315 به حوزه علمیه قم رفت و در طول 15 سال اقامتش در آن جا از محضر بزرگانی همچون آیت الله بروجردی، امام خمینی (س)، عالم ربانی حاج میرزا علی آقا شیرازی و علامه طباطبایی بهره برد. از دیگر اساتید او می توان به مرحوم آیت‌الله سیدمحمد حجت (در اصول) و مرحوم آیت‌الله سیدمحمد محقق‌داماد (در فقه) اشاره کرد. 

 او در دوران تحصیل علاوه بر جدیت در فراگیری علم از مسائل اجتماعی و سیاسی نیز غافل نبود، از جمله این که با گروه فداییان اسلام در ارتباط بوده است.

سال 1331 بود که به تهران مهاجرت کرد و فعالیت علمی اش را با تدریس در مدرسه سپهسالار آغاز کرد، در سال 1332 جلد اول کتاب اصول فلسفه را شرح و پاورقی زد. 

در سال 1334 در دانشکده الهیات معارف اسلامی شروع به فعالیت کرد که تا 22 سال ادامه یافت. او کتاب داستان راستان را در سال 1339 نوشت، و در سال 1344 از سوی کمیسیون ملی یونسکو در ایران برنده جایزه یونسکو شد. در آن سال ها با انجمن اسلامی مهندسین، پزشکان و دانشجویان دانشگاه تهران ارتباط برقرار کرد و برای آنان جلسات سخنرانی و درس برگزار می کرد، در همین دوران بود که با آیت الله طالقانی و مهندس بازرگان نیز همکاری می کرد. 

شهید مطهری با مردم و اقشار مختلف در تهران روابط قوی داشت و در قیام 15 خرداد نقشی اساسی ایفا کرد، ایشان شب 15 خرداد سخنرانی مهیجی علیه رژیم شاه ایراد کردند و در نتیجه همان سخنرانی بود که دستگیر و به زندان موقت شهربانی منتقل شدند، و به همراه تعدادی از روحانیون تهران زندانی شدند، و پس از 43 روز در پی مهاجرت علمای شهرستان ها به تهران و فشار مردم به همراه سایر روحانیون از زندان آزاد می شود. 

پس از 15 خرداد بود که نیروهای مخلص و متدین برای یاری نهضت امام خمینی هیات هایی تشکیل دادند و از امام خواستند که افرادی را به عنوان نماینده برای راهنمایی فکری و عملی آنان مشخص کند، و حضرت امام استاد مطهری را معرفی کردند. ایشان تاکید داشتند که این هیات ها باید با معارف اسلامی آشنا شوند و در همین راستا جلسات درس برای آنان برگزار می کرد که کتاب انسان و سرنوشت حاصل همان بحث هاست. 

کتاب نظام حقوق زن در اسلام نیز حاصل مقالات شهید مطهری است که در سال 1345 در پاسخ به مقاله ای که در مجله زن روز بر ضد حقوق زن در اسلام منتشر شده بود، نوشتند.

در سال 1346 شهید مطهری با همکاری محمد همایون، حجت الاسلام شاهچراغی و ناصر میانجی حسینه ارشاد را با هدف آشناسازی نسل جوان با اسلام راستین بنا نهاد، اما پس از مدتی استعفا داد و سرانجام حسینه در سال 1350 از سوی رژیم شاه تعطیل شد؛ پس از آن که حسینیه ارشاد تعطیل شد، پایگاه شهید مطهری به مسجد الجواد منتقل شد.

کتاب مساله حجاب را در انجمن اسلامی پزشکان در سال 1348 به صورت سخنرانی ایراد کرد. 

ایشان از مردم فلسطین حمایت بسیاری می کردند، تا جایی که در سال 1348 نیز علیه رژیم اسرائیل سخنرانی تندی ایراد کردند که به دستگیریشان منجر شد، در همان سال نیز به دلیل صدور اعلامیه ای با امضای ایشان و علامه طباطبایی و آِیت‌الله حاج سید ابوالفضل مجتهد زنجانی مبنی بر جمع اعانه برای کمک به آوارگان فلسطینی و اعلام آن طی یک سخنرانی در حسینیه ارشاد دستگیر شدند و مدت کوتاهی در زندان تک سلولی به سربردند.

شهید مطهری در سال 1349 نیز در حسینیه ارشاد سخنرانی با عنوان احیای تفکر اسلامی ایراد کردند که مجددا به دستگیریشان ختم شد.

شهید مرتضی مطهری در سال 1354 ممنوع المنبر شد، و از آن سال تا آغاز دوره جدید نهضت اقدام به تالیف کتب، تبلیغ و تشکیل جلسات فلسفه، اقتصاد، فلسفه تاریخ، مساله حکومت و ... در حوزه علمیه قم کرد. 

ایشان در سال 1355 در پی درگیری با یک استاد کمونیست در دانشکده الهیات که در کلاس ها تبلیغات ضددینی می کرد و بارها از سوی شهید مطهری به او تذکر داده شده بود، به مناظره به جای تبلیغ در کلاس دعوت شد و همین جا بود که رژیم که به دنبال بهانه ای برای اخراج ایشان از دانشگاه بود، ایشان را بازنشسته کرد.

او در دانشکده الهیات خدمات بسیاری ارائه داد، با وجود این که صلاحیت داشت اما بیشتر در دوران کارشناسی تدریس می کرد؛ تعداد 22 رساله و 20 رساله کارشناسی ارشد با راهنمایی ایشان تدوین شده است، از جمله افرادی که رساله دکترای خود را با نظر استاد مطهری تدوین کردند می توان به شهید بهشتی و شهید باهنر اشاره کرد.

شهید مطهری ارتباطی مستحکم و تنگاتنگ با امام خمینی (س) داشتند، ایشان در سال 1355 به دیدار امام در نجف رفتند و در خصوص حوزه علمیه قم و مسائل انقلاب گفت و گو کردند، ایشان در همان سال "جامعه روحانیت مبارز تهران" را با همکاری چند تن از دوستان روحانی بنیان گذاری نمودند. استاد مطهری در زمان هجرت امام به پاریس نیز ارتباط فراوانی با ایشان داشتند؛ و در آن زمان به پاریس سفر کرد و با امام دیدار کردند و در همین سفر بود که از سوی امام مسئول تشکیل شورای انقلاب اسلامی گردید.

او زمانی که دولت بختیار مانع ورود حضرت امام به کشور شده بود، در صف مقدم روحانیون متحصن در دانشگاه تهران حضور داشت.

زمانی که امام خمینی (س) قصد بازگشت به ایران را داشتند، احمد آقا با شهید مطهری تماس گرفتند و ایشان سران جمعیت موتلفه را گردآورد و جلسه ای در ساعت 4 صبح برگزار شد، و خود ایشان ریاست کمیته استقبال از امام را برعهده گرفتند.

زمانی که امام به ایران بازگشتند در مدرسه رفاه حضور داشتند، که زمانی پایگاه هواداری سازمان مجاهدین خلق ایران بود، در آن زمان شهید مطهری پیشنهاد دادند که امام به مدرسه علوی منتقل شوند و این کار با وجود مخالفت برخی افراد انجام شد.

شهید مطهری بعد از پیروزی انقلاب چون مشاوری دلسوز و مورد اعتماد امام خمینی در کنار ایشان حاضر بودند، مثلا برای ریاست کمیته انقلاب آقای مهدوی کنی و برای مدیریت مدرسه عالی سپهسالار آقای امام کاشانی را پیشنهاد کردند که از سوی حضرت امام مورد پذیرش واقع شد.

سرانجام استاد مرتضی مطهری در 11 اردیبهشت ساعت 10:20 دقیقه شب توسط افراد گروهک فرقان به شهادت رسید، به فرمان حضرت امام (س) پیکر مطهرش به قم منتقل شد و در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد.

از شهید مطهری بیش از 60 اثر گرانقدر به جا مانده است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد: 

۱ ـ علل گرایش به مادیگری
۲ ـ سیری در نهج‌البلاغه
۳ ـ انسان و سرنوشت
۴ ـ داستان و راستـان (۲ ج)
۵ ـ نظام حقوق زن در اسلام
۶ ـ مساله حجاب
۷ ـ خـدمات متقابل اسلام و ایران
۸ ـ قیام و انقلاب مهدی (عج) از دیدگـاه فلسفـه تاریخ
۹ ـ نهضت های اسلامـی در صد ساله اخیر
۱۰ـ انسان و ایمان، جامعه و تاریخ، جهان‌بینی تـوحیدی ـ وحی و نبـوت، انسان در قرآن، زنـدگـی جاویـد یا حیات اخروی
۱۱ ـ عدل الهی
۱۲ ـ گفتـاری دربـاره جمهوری‌اسلامی
۱۳ ـ کتاب سوزی ایران و مصر
۱۴ ـ ده گفتـار
۱۵ ـ بیست گفتـار
۱۶ ـ امـدادهـای غیبـی در زنـدگـی بشـر
۱۷ ـ جـاذبه و دافعه علی علیه السلام
۱۸ ـ آشنایـی با قـرآن
۱۹ ـ آشنـایـی بـا قـرآن (تفسیـر سـوره هـای حمـد و بقره)
۲۰ ـ گفتارهای معنوی
۲۱ ـ احیای تفکر اسلامی
۲۲ ـ هدف زندگی
۲۳ ـ انسان کامل
۲۴ ـ جهاد و مـوارد مشـروعیت آن در قرآن
۲۵ ـ اسلام و مقتضیات زمان
۲۶ ـ حق و بـاطل (به ضمیمه احیـای تفکـر اسلامـی)
۲۷ ـ حماسه حسینی ۳ جلد
۲۸ ـ مجموعه گفتارها
۲۹ ـ سیره نبوی
۳۰ ـ تکامل اجتماعی انسان
۳۱ ـ پیـرامـون انقلاب اسلامـی
۳۲ ـ آشنـایـی بـا علـوم اسلامـی (۴ج)
۳۳ ـ تعلیم و تربیت در اسلام
۳۴ ـ شرح منظومه (۲ ج)
۳۵ ـ ماهیت نهضت امام حسین(ع)
۳۶ ـ مقالات فلسفی
۳۷ ـ ختم نبوت
۳۸ ـ اخلاق جنسی
۳۹ ـ ولاهـا و ولایتها
۴۰ ـ پیامبر امی
۴۱ ـ الغدیر و وحدت‌اسلامـی
۴۲ ـ مشکل اساسی در سازمان روحانیت
۴۳ ـ خـدای جـان و جهان
۴۴ ـ جهان‌بینـی الهی و جهان‌بینـی مـادی
۴۵ ـ سیر فلسفه در اسلام
۴۶ ـ پاورقـی بر اصـول فلسفه و روش رئالیسـم تالیف مرحـوم علامه طباطبایی
۴۷ ـ التحصیل بهمن یار، استاد، ایـن کتاب را تصحیح و بر آن تعلیق زده‌اند
۴۸ ـ انسان و فطرت