از یزد گفتن، از ایران گفتن است جاذبه‌های تاریخی‌ترین استان فلات ایران در نوروز

از یزد گفتن، از تاریخ گفتن است، از ایران یاد کردن و از خویشتن خویش سرودن، چون یزد، قلب ایران است. گردشگری های بی نظیر این استان تاریخی، آنقدر فراوان است که نمی توان یکایک آنها را برشمرد. قدیمی ترین روستاهای ایرانی، قدیمی ترین قناتها، قدیمی ترین درختان، شیرین ترین حلواها و لهجه ها را می توان در یزد جست، چون در یزد، زمان متوقف شده است.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین استان زیبای کویری یزد، درست در مرکز ایران قرار گرفته. بخش پهناوری از این استان را سرزمین کویری وسیعی پوشانده که در نوروز، آب و هوایی بسیار ملایم و دوست داشتنی دارد.
شهر یزد، نگین این کویر وسیع است که از چهارطرف، با کویر محاصره شده. دیدنی های استان یزد، مانند بسیاری از استانهای کشور به سه دسته دیدنی های طبیعی یا جاذبه های طبیعت گردی، دیدنی های فرهنگی و باستانی و دیدنی های معماری خلاصه می شود. از یاد نباید برد یزد در آیین های کهن ایرانی دارای تقدس زیادی است.
در این گزارش به طور خلاصه، به برخی از دیدنی های بینظیر این استان اشاره خواهیم کرد. در ابتدا، دیدنی های طبیعی یزد را سری می زنیم.

پیرترین موجود زنده دنیا
"ای پسر جام می م ده که به پیری برسی"، دعای خیر بسیاری از مردم اصیل ایرانی "به پیری رسیدن" است و هنوز هم برخی می گویند پیرترین موجود زنده دنیا در استان یزد است. سخن از "سرو ابرقو" است، درختی به قدمت تاریخ.
گزارشها نشان می دهد دانشمندانی از ژاپن و روسیه پس از بازدید از سرو ابرکوه عمر آن را تا ۸۰۰۰ سال برآورد کرده اند؛ اما الکساندر روف، دانشمند روسی عمر این درخت را میان ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ سال برآورد کرده است. حمدالله مستوفی هم در کتاب نزهت القلوب که در سال ۷۴۰ هجری قمری تالیف شده است، درباره این سرو آورده است: آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد. چنانچه سرو کشمیر و بلخ شهرتی داشته و اکنون این از آنها بلندتر و بزرگ تر است. حتی برخی مورخان پا را فراتر نهاده و معتقدند نهال این درخت را یافث، پسر نوح کاشته است. اختلاف نظر بسیار و درباره چند هزار سال سن این زنده ترین موجود تاریخ دنیا هم نمی تواند از اهمیت این جاذبه گردشگری کشورمان بکاهد.
سرو ۴ هزار ساله ابرکوه را اگر پیرترین موجود زنده جهان بنامیم، چندان به بیراهه نرفته ایم. در ایران باستان، کاشتن درخت از اهمیت بسیار بالایی در طبقات مختلف جامعه برخوردار بوده است. در نگاره ها و آثار باستانی مانند حجاری های دوره هخامنشی در تخت جمشید، نماد درخت و به طور خاص، سرو آورده شده است.
گویند زرتشت، چون موسم اسپند به ابرکو رسید، با دست خود بذر سرو بر این دشت فشاند و بر مردمان نوید داد که درختی در آن میان بماند تا ببیند درفش، فرزندش، بهرام، پادشاه صبح دم رستاخیز را کویر ابرکوه را که درمی نوردی، به پیرترین ساکن کویرهای جهان خواهی رسید.
تصویر یک: سرو ابرقو

سنگ‌آبهای بی نظیر کویری
در قلب کویرهای استان یزد و در نزدیکی شهر ندوشن، سنگ آبهای بینظیری که حاصل چشمه های زیبای معدنی است، به وجود آمده. در دره سفیده ندوشتن، سنگ‌آب‌های بی نظیر و چشمه‌هایی است که به دلیل داشتن املاح مختلف به مرور زمان به صورت پلکانی شکل گرفته‌اند.
در این چشمه‌ها املاح نمکی، گوگردی و آب آهن‌دار وجود دارد که مجموع آنها باعث شده که یک مکان نهایی برای تجمع آب بوجود آید و املاح موجود در آب به سنگ‌آب تبدیل شود. این چشمه‌ها که به صورت رسوبات سفیدرنگ آهکی به شکل مطبق و پلکانی درآمده و نمای زیبایی را درست کرده ‌است، خواص درمانی نیز دارد و همواره مورد توجه‌ی کوهنوردان بوده‌ است.
گفتنی است نمونه‌های مشابه این پدیده در دنیا خیلی کم است لذا سنگ‌آب‌های ندوشن یکی از بی‌نظیرترین ژئوتوپ‌های طبیعی استان یزد و حتی کشور ایران به شمار می‌آید.

تصویر 2: سنگ آبهای ندوشن

شیرکوه، همنشینی کوه و کویر
اینطور نیست که استان یزد، سراسر، کویری و لم یزرع باشد. حیات در یزد، وابسته به کوهستانهای آن است و شیرکوه، بلندترین کوهستان این استان، در دامنه های خود، صحنه های بی نظیری از همنشینی کوه و کویر را به وجود آورده است.
دامنه های شیرکوه عمده ترین بخش سرسبز استان یزد است، شیرکوهی که تنها در فاصله چند کیلومتری کویر تفتیده مرکزی ایران قرار گرفته است.
دامنه های شیرکوه اعم از پیشکوه، میانکوه و پشتکوه که به علت بهره گیری از آب فراوان ناشی از ذوب برف در ارتفاعات، از پوشش گیاهی خوبی برخوردار است، به کوشش کشاورزان سختکوش یزدی به باغستان هایی سرسبز و زیبا تبدیل شده و تراکم روستاها در اطراف این حوزه بسیار زیاد است.
دره های سرسبز و زیبای منشاد، بنادک سادات (بنافت)، طرزجان، ده بالا در میان کوه و دره های سانیج و بردستان در پشتکوه که پوشیده از پوشش گیاهی طبیعی و باغستان است، به دلیل برخورداری از آب و هوای خنک در تابستان گرم منطقه یزد، پذیرای خیل گردشگران داخلی و خارجی به ویژه خانواده های یزدی است.

تصویر 3، دامنه های شیرکوه

یزد، اصل کویر ایرانی
شاید در بین کشورهای منطقه، شنزار و تپه های رملی و ماسه ای زیاد باشد، ولی اصالت کویرهای ایرانی را می توان در یزد به خوبی دید. آرامشی که در کویرهای یزد است، در هیچ جایی جز کشور ایران را نمی توان یافت.
کویرهای استان یزد، عبارتند از سیاهکوه، دره انجیر، ابرکوه، زرین، مروست، دشت کویر ساغند، بهادران، الله آباد، توت، طاقستان و شهیدیه. این کویرها قابلیت رواج گردشگری مناطق کویری را دارد.
در میان منابع متنوع جهانگردی در ایران، کویر نیز از جاذبه های خاص خود برخوردار است به ویژه اینکه بعضی از کویرهای ایران در نوع خود منحصر به فرد هستند و از جالب ترین مناظر و دیدنی های دنیا محسوب می شوند.
گشت و گذار در میان فضاهای وسیعی که نگاه را تا دوردست می کشاند، غافلگیر شدن در چشم انداز شن های روان و شوره زارهای خشک و سوزان، ابنیه تاریخی، سایه تک آبادی ها، بناهای آجری رنگ، ساختمان های ساده و خشن، کاروانسراها و رباط های قدیمی برای هر جهانگردی جذاب و دیدنی است.
انواع گیاهان کویری در کنار تپه های شن روان و بقایای قلعه هایی که بر اثر پیشروی کویر ویران شده اند، در کنار روستاهای آباد و گزستان هایی که اینجا و آنجا پیشروی کویر را مهار کرده اند و به صورت بیشه ای در اقیانوسی بی انتها پدید آمده اند، توجه هر تازه واردی را به خود جلب می کنند.

تصویر 4: کویرهای سوزان یزد

واحه هایی در دل کویر
یزد، همانطور که کویرهای سوزان و بی آب و علف دارد، واحه های بسیار زیبا و دلنشینی دارد که چون قطعاتی از پردیس، در دل بیابانهای گرم، حال مسافران خسته و تشنه را جا می آورند.
یکی از این واحه ها در بیرون روستای مغستان واقع در شمال اردکان است. روستایی بسیار قدیمی با جلوه هایی از معماری ناب کویری ایران و واحه آن نیز در بیرون روستا با چشمه ای بسیار زلال و نخلستانی انبوه، به مسافران خوشامد می گوید.
روستای مغستان یکی از جاذبه های گردشگری بسیار زیبای کویر است که دیدن آن را به تمام گردشگران توصیه می کنیم.

واحه روستای مغستان

یزد را دوباره بنگر
از دیدنی های طبیعی استان یزد که عبور کنیم، به دیدنی های تاریخی و کهن این استان باید دوباره نگریست. شهر یزد، آنقدر جاذبه گردشگری دارد که نه چشم از دیدن آن سیر می شود و نه گوش از شنیدن ذکر آنها. آنچه در این شهر بوده است، از دیرباز بوده و آنچه هست، خواهد ماند.
به جز برخی از جاذبه های تک افتاده ای که شهر یزد به واسطه قدمت خود دارد، جاذبه های تاریخی و معماری زیادی نیز در مجموعه گذر گردشگری مرکزی شهر در کنار یکدیگر جمع شده اند.
از جمله جاذبه های تک افتاده گردشگری در یزد، مجموعه میدان امیرچخماق یزد است. مجموعه امیر چخماق، یکی از شاخص‌ ترین مجموعه‌ های تاریخی شهر یزد است که تقریباً در وسط بافت قدیمی شهر واقع شده و یکی از نقاط مهم یزد محسوب می‌شود.
امیر جلال الدین چخماق از سرداران و امرا شاهرخ تیموری و حاکم یزد با همکاری همسر خود فاطمه خاتون در جهت آبادانی یزد مجموعه ای شامل تکیه، میدان، حمام، کاروانسراها، خانقاه، قنادخانه، چاه آب سرد و از همه مهمتر مسجد امیر چخماق را بنیان نهاده است.
سنگ نصب شده در کریاس مسجد به طرف میدان، شبکه های ظریف از کاشی های معرق دور خارجی گنبد، محراب صفه اصلی با تاقنمای مقرنس کاری و ... این مسجد را از نظر مرتبه زیبایی بعد از مسجد جامع قرار داده است. این بنا، مسجد جامع نو نیز نامیده شده است. این مجموعه در قرن هشتم هجری قمری بنا نهاده شده است.
این میدان در عصر صفوی هم به همین نام شهرت داشت. در زمان شاه عباس برخی از این آثار احیاء شده‌ است. از جمله چهار سوقی بر روی کاروانسرا ساخته شده‌ است. اوایل قرن سیزدهم هجری میدان جلوی مسجد و سردر بازار تبدیل به حسینیه شده‌ است. البته آنچه مسلم است در آن زمان، این مکان نقش حسینیه را نداشته، چون ساخت چنین فضاهایی از زمان صفویه به بعد در ایران رواج پیدا کرده‌ است.

تصویر 5: مجموعه امیر چخماق یزد

آتش مقدس ورهرام
اگر به یزد رفتید از خیر دیدن آتش مقدس ورهرام نگذرید. آتشکده ورهرام یزد در خیابان آیت الله کاشانی یزد واقع است. این آتشکده شامل ساختمان و باغ مشجری است که در آن آتش مقدس نگهداری می‌شود.
آنچه که به آتشکده یزد اهمیت و اعتباری بسیار بخشیده، آتشی است که در این آتشکده می‌سوزد. به گفته زرتشتیان ارشد، آتش آن که آتش ورهرام نامیده می شود، ابتدا از آتشکده واریان پارس به عقدای یزد منتقل و مدت ۷۰۰ سال در آنجا نگهداری می شد. سپس به ترک آباد اردکان آورده شد و در آنجا ۳۰۰ سال روشن بود تا اینکه از آنجا به یزد آورده شد و در محل کنونی آن روشن است. قدمت آتش این آتشکده به بیش از ۱۵۳۵ سال می رسد.
آتش در ظرف بزرگی از جنس برنز و یک محفظه‌ ای شیشه‌ ای، بلندتر از سطح زمین در اتاقی نسبتاً وسیع و دور از تابش خورشید نگهداری می‌شود و اتاق‌ هایی برای مراسم نیایش، پیرامون آن طراحی شده است. در حال حاضر شخصی ملقب به «هیربد» مسئول روشن نگه داشتن آتش است.
آتشکده بهرام یزد که در فهرست بناهای ملی ایران به ثبت رسیده، در سال‌های اخیر درهای خود را به روی گردشگران گشوده است و بخشی از این مکان مقدس برای بازدید گردشگران داخلی و خارجی در نظر گرفته شده است. بازدید کننده‌ ها فقط می‌توانند از پشت شیشه آتش مقدس را نظاره کنند چرا که نَفَس‌های آدمی‌ نباید با آتش پاک برخورد نماید.
آتشکده ورهرام همه روزه صبح و عصر به جز تعطیلات رسمی، برای بازدید عموم آزاد است. این اثر در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۷۸ به شماره ۲۴۳۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تصویر 6: آتش مقدس ورهرام

مسیر گردشگری از مسجد کبیر تا زندان سکندر
مسیر گردشگری اصلی شهر یزد از مسجد کبیر آغاز می شود و تا عمارت زیبایی که به آن زندان سکندر می گویند ادامه دارد. هر چند برخی تاریخ نویسان زیربنای اصلی این مسجد را به دوره پیش از اسلام و به روزگار زرتشتیان نسبت می دهند ولی برخی نیز معتقند بنای اولیه مسجد جامع کبیر مربوط به قرن ششم هجری قمری است. ساختمان اولیه توسط سید رکن الدین محمد قوام الدین محمد ابن نظام حسینی یزدی قاضی بنا شده است. البته بنای فعلی مسجد مربوط به قرن هشتم و نهم هجری قمری و مربوط به زمان آل مظفر می باشد.
می توان گفت مسجد جامع کبیر یزد دارای بلندترین مناره های جهان است. دو مناره مسجد که ارتفاع تقریبی آن از کف تا نوک بیش از ۵۲ متر می رسد، دارای قطری در حدود هشت متر است که در دوره صفوی به بنا افزوده شده اما در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی فرو ریخت و دوباره تجدید بنا شد. بلندای این مناره ها و اینکه کاشی کاری منحصر به فردی حتی در اوج مناره ها انجام شده، تعجب همگان را بر می انگیزد زیرا این مناره ها هر چه به سمت بالا رفته باریک تر شده و تنها یکی از آنها دارای پلکان است از این رو ظرافت کاشی کاری در این ارتفاع به واقع قابل تحسین است.

تصویر 7: مسجد کبیر یزد

از درب شمالی مسجد، مسیر گردشگری بسیار زیبایی در بین کوچه ها و گذرهای کهن یزد می گذرد و شما را به مسجد ضیائیه یا زندان سکندر می رساند.
زندان اسکندر در یزد در سال ۶۳۱ هجری قمری توسط عارف معروف ضیاءالدین حسین رضی بنا گردید و در سال ۷۰۵ ه.ق توسط پسرانش مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی تکمیل شد.
از بخش‌های زندان اسکندر می‌توان به وجود چاهی با قطری حدود ۲ متر در وسط حیاط این مدرسه ضیائیه اشاره نمود که به سردابی به عمق حدود ۵ متر منتهی می‌گردد، ارتفاع گنبد این بقعه به ۱۸ متر می‌رسد و دارای گچبری‌های و تزئینات زیبائی با آبرنگ طلائی و لاجوردی بوده که بخش اعظم آن از بین رفته‌است.
در مورد بنای زندان اسکندر روایت‌هایی مطرح است که قدمت ساخت آن را به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران نسبت می‌دهد که از این بنا به عنوان زندان استفاده می‌شده که بعدها تغییر کاربری داده و به عنوان مدرسه ضیائیه مورد استفاده قرار گرفته‌است.
بنای راز آمیز زندان اسکندر در محله‌ فهادان یزد از کهن‌ترین محله‌های این شهر است که در قدیم به شهرستان شهرت داشته قرار دارد.

تصویر 8 زندان سکندر

از یاد نبرید یزد دیدنی بسیار زیاد دارد. آنقدر زیاد که اگر تمام تعطیلات نوروز را در این استان حضور داشته باشید باز هم به دیدن تمامی آن نمی رسید. ضمنا مراقب سوغاتی های شیرین یزد هم باشید. این استان به خاطر شیرینی فزاینده سوغاتهایش مرکز دیابت کشور است.

46231