زعفران از جمله گیاهان کم آبخواه است و علاوه بر اینکه کشت آن برای کشاورزان آسان است ، موجب اشتغال ، ارزش افزوده بالا و منبع درآمد بزرگی برای کشاورزان است و به عنوان طرح اقتصاد مقاومتی مورد تاکید مقام معظم رهبری و وزارت جهاد کشاورزی است.
باتوجه به گذشت افزون بر ۲ دهه از تداوم خشکسالی و کم آبی در این منطقه ، ابرکوه به عنوان یکی از چهار دشت ممنوعه بحرانی استان یزد است .
تغییر کیفیت و افزایش شوری آب چاه‌های کشاورزی و همچنین وقوع پدیده افزون بر ۴۰ فرونشست با عمق ۲۰۰ متر و فروچاله‌ها گواه محکمی برای افت منابع آب منطقه است .
تغییر الگو کشت و کشت گیاهان کم آبخواه ، توسعه کشت های گلخانه ای ، پسته و زعفران از تلاش هایی است که از سوی کشاورزان برای مدیریت درست مصرف آب برداشته شد تا بتوانند با حفظ کشاورزی موجود برای تقویت آب سفره‌های زیرزمینی تلاش کنند.
مدیرجهاد کشاورزی ابرکوه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: با مدیریت برداشت آب کشت زعفران با ۲۰ درصد افزایش در سال جاری ، به ۱۰۰ هکتار رسید.
مهدی غیب الهی افزود: تلاش کشاورزان برای توسعه کشت این گیاه به لحاظ اقتصادی روبه افزایش است درحالی که تعداد کشاورزان زعفران کار از ۵۰ نفر در چند سال گذشته هم اکنون به ۲۰۰ نفر رسیده است.
تولید حدود ۳۸۰ کیلوگرم زغفران در ابرکوه
مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه با اشاره به اینکه کار برداشت این محصول در اواخر آبان ماه به اتمام رسید ، خاطرنشان کرد: کشاورزان از مجموع ۱۰۰هکتار سطح زیرکشت حدود ۳۸۰ کیلوگرم زغفران خشک تولید کردند.
وی با بیان اینکه متوسط تولید این محصول در هر هکتار ۴ تا ۶کیلوگرم است، تصریح کرد: بیشترین سطح زیرکشت این محصول در دهستان فراغه بخش مرکزی قرار دارد.
پرداخت تسهیلات کم بهره به زعفران کاران
همچنین مسوول تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی ابرکوه گفت: با توجه به محدودیت منابع آب در این شهرستان ، کشاورزان فرایند برداشت آب را با تغییر الگوی کاشت محصول کم آبخواه در اولویت برنامه کاری خود قرار داده اند.
حسن زارع با اشاره به اینکه دیگر کاشت محصول پرآبخواه مقرون به صرفه نیست ، خاطرنشان کرد: توسعه کشت گیاهان دارویی و پسته در اولویت و برنامه کار کشاورزان قرار گرفته است.
وی افزود: کشاورزان برای توسعه کاشت زعفران می توانند با مراجعه به جهاد کشاورزی برای اخذ تسهیلات کم بهره کم اقدام کنند.
اجرای طرح های آبیاری نوین در اولویت است
مسئول امور آب و خاک جهاد کشاورزی ابرکوه هم گفت: اجرای طرح های آبیاری نوین به دلیل تداوم ۲ دهه خشکسالی همچنان در اولویت این نهاد است .
احمدرضا زرنگار با بیان اینکه در ۲۷ سال گذشته تاکنون چهار هزار و ۵۰۰ هکتار اراضی و باغ‌های این شهرستان به روش‌های آبیاری نوین تجهیز شد، ادامه داد: هم اکنون حدود هفت هزار هکتار اراضی و باغ های شهرستان به کشت محصول کم‌آبخواه اختصاص دارد .
اراضی قابل کشاورزی شهرستان ابرکوه ۲۰ هزار هکتار است که به علت کم آبی و تداوم ۲ دهه پدیده خشکسالی ۱۵ هزار هکتار آن به کشت محصول کشاورزی اختصاص دارد که از این میزان ۱۰ هزار هکتار
باغ‌های میوه و پنج هزار هکتار آن هم اراضی زراعی است.
۳۵ درصد اشتغال شهرستان وابسته به فعالیت‌های کشاورزی، دامداری و دامپروری است و هشت هزار خانوار از این طریق امرار معاش می‌کنند و سالانه ۲۰۰ هزار تن محصول کشاورزی و دامی در ابرکوه تولید که بخشی از آن در بازار استان‌های همجوار و کشورهای حوزه خلیج فارس عرضه می‌شود.
کشت زعفران در ۷۳۴ هکتار اراضی یزد
به گفته محمدحسین ملانوری معاون سازمان جهاد کشاورزی یزد سطح زیرکشت فعلی زعفران استان ۷۳۴ هکتار است که بهاباد با ۴۰۰ هکتار بیشترین سطح زیرکشت این گیاه را دارد و از هر هکتار آن ۵.۵ کیلوگرم محصول خشک برداشت می شود .
به گفته وی از ۱۲۲ هزار هکتار سطح زیرکشت جهانی زعفران حدود ۱۱۵ هزار هکتار( ۹۰ درصد) آن مربوط به ایران است .
همچنین رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد مردادماه امسال گفته بود که زعفران تولیدی استان به دلیل شرایط آب و هوایی و خاک مناسب از کیفیت بالایی برخوردار است و یزد رتبه ششم تولید این محصول را در کشور داراست.
سیدجمال سجادی پور بابیان اینکه ۲ هزار و ۷۶۰ کیلوگرم زعفران در استان تولید می‌شود، افزود: امسال با افزایش ۱۰۴ هکتار به مجموع زیرکشت ، سطح زیرکشت آن به ۸۵۰ هکتار افزایش می‌یابد و میزان برداشت این محصول به حدود سه هزار کیلوگرم افزایش خواهد یافت.
وی با بیان اینکه در هر هکتار از مزارع زعفران حدود ۲۵ نفر اشتغالزایی ایجاد می‌شود، اظهار کرد: بیشترین سطح زیرکشت این محصول در استان در شهرستان‌های بهاباد، بافق، مهریز و ابرکوه قرار دارد.
سجادی پور اضافه کرد: زعفران از جمله گیاهان با بازدهی هفت‌ساله است که برای بازدهی مجدد باید پس از هفت سال پیاز گیاه را جابه‌جا کرد.
وی از فعالیت حدود چهار هزار کشاورز استان در تولید زعفران خبرداد و یادآور شد: درآمد عمده مردم برخی مناطق از جمله ابرکوه، خاتم و بهاباد از طریق کشاورزی تأمین می‌شود، لذا تغییر الگوی کاشت محصولات، توسعه کاشت گیاه زعفران و گیاهان دارویی به کشاورزان توصیه می‌شود
همچنین به نوشته احمد سلطانی، کارشناس ارشد کشاورزی اکولوژیک، زعفران طلای سرخی است که ارزش آن از خیلی فلزات گران بها بیشتر است، و ۶۵ درصد تولیدش در دنیا متعلق به ایران است.
زعفران با نام علمی Crocus Sativus.L از جمله گیاهان دارویی است که سابقه آن به بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ سال قبل می رسد ، گفته می‌شود که این گیاه ظاهرا بومی یونان و مناطق مدیترانه‌ای است ولی بسیاری از پژوهشگران معتقدند که خاستگاه زعفران به عنوان با ارزش‌ترین ادویه جهان به دامنه‌های کوه‌های زاگرس و به ویژه ناحیه الوند در ایران تعلق دارد.
جنس زعفران دارای گونه‌های متعددی بوده و برای آن حدود ۸۰ گونه ذکر شده. در ایران بیش از ۱۰ گونه که نزدیک به زعفران زراعی هست، گزارش شده است.
بسته به زمان گل‌دهی گونه‌های مختلف زعفران به سه دسته تقسیم می‌شوند: اول زعفران زراعی( زعفران موجود در بازار)، وحشی، خزر، گیلان، زاگرس، گل بلند، جوقاسم و زیبا که زمان گل‌دهی آنها فصل پاییز است، دوم ،دوگله، آریوس و آلمه که در فصل بهار گل می‌دهند و سوم زعفران بنفش و کورکوری که گل‌دهی آنها در فصل زمستان شروع می‌شود.
ولی مزیت بزرگ زعفران این است که این گیاه می‌تواند در مناطق خشک یا نیمه خشک که در تابستان کمبود آب وجود دارد، کشت شود، پس در نهایت زعفران گیاهی گرمسیری است و در نقاطی که آب وهوای معتدل، تابستان‌های گرم و خشک و آفتابی و پاییز و زمستان نسبتا ملایم است به خوبی رشد می‌کند.
برداشت محصول زعفران شامل چیدن گل‌ها و جدا کردن کلاله(قسمت قرمز رنگ خوراکی) از سایر قسمت های گل است. زمان برداشت محصول زعفران از اواخر مهرماه تا اواخر آذرماه نسبت به موقعیت اقلیمی نقاط زعفران‌خیز متغیر است.
گل‌های زعفران معمولا از اواخر مهرماه ظاهر شده و به تدریج بر تعداد آنها افزوده می‌شود و عمر متوسط گل‌ها در صورتی که چیده نشوند سه روز است و معمولا دوره گل دادن گیاه زعفران درحدود ۱۵ تا ۲۰ روز و دوره برداشت گل ها ۱۰ تا ۱۵ روز است.
برداشت گل زعفران فقط با دست انجام می گیرد و به تازگی ماشین برداشت مکانیزه آن هم در داخل و هم در اسپانیا طراحی وتولید شده است، بهترین موقع برداشت گل به منظور حفظ مرغوبیت و عطر و رنگ زعفران صبح خیلی زود و قبل از باز شدن غنچه‌هاست.
لذا برداشت گل به حالت غنچه به جای حالت های نیمه باز و کاملا باز می‌تواند یک روش مفید در جهت کاهش بار میکروبی اولیه زعفران در نظر گرفته شود.
زعفران علاوه بر ایران در هندوستان، یونان، آذربایجان، اسپانیا، مراکش و ایتالیا کشت می شود و در یک زمین اوج بازدهی زمین که سال پنجم کشت است، حدود یک تن گل در هر هکتار برداشت می‌شود که از این مقدار تنها حدود سیزده کیلوگرم زعفران خشک قابل تهیه می‌شود.
از عوامل موثر در نگهداری زعفران می توان به نور، اکسیژن ، رطوبت و درجه حرارت اشاره کرد.
