محسن میرجانی روز دوشنبه در گفت و گو با ایرنا پیشنهاد کرد که با هم فکری و مشارکت بخشداری خرانق، بنیاد مسکن و این اداره الگوی مناسب با قدمت روستا تعریف شود و با ضمانت اجرایی در فکر احیای اصالت و بازگشت به نمای تاریخی منطقه باشیم.
وی اضافه کرد: در این صورت و با توجه به تدوام ساخت و ساز بافت‌های « میان افزا» در روستا می‌توان امیدوار بود که با توجه به کارکرد میراث فرهنگی و گردشگری زمینه بهتری برای معرفی ارزش‌های تاریخی و مذهبی روستا فراهم شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی اردکان در ادامه با بیان اینکه دهه آخر ماه صفر با روستای تاریخی توت پیوند دیرینه و پیچیده‌ای دارد، تصریح کرد: این روستا با هویت تاریخی و فرهنگی خود عامل مهمی در زنده نگه داشتن مناسک و سنت‌های عاشورایی و مذهبی منطقه دارد.
وی با توجه به وجود ساختار معماری برج و کاروانسرا در روستا، از آن در گذشته به عنوان یکی از منازل بین راهی در مسیر تردد کاروان‌های زیارتی از محدوده نایین - خور و بیابانک و انارک یاد کرد.
میرجانی اظهارداشت: علت برجسته شدن روستا، برگزاری آیین مذهبی تعزیه خوانی یا شبیه گردانی آن است که از دوره صفویه در ایران رواج گرفته است که بعدها نمود بیشتری پیدا کرد.
وی با بیان اینکه از دیرباز عزاداران شهرستان اردکان و استان یزد در دهه پایانی صفر برای انجام مراسم مذهبی به این روستا عزیمت می‌کردند، تصریح کرد: این مراسم مذهبی قدمت صدساله دارد و به پاسداشت سنت‌های اسلامی و مذهبی در فهرست آثار معنوی ثبت شده است.
بیش از ۱۰۰ هزار نفر از مردم شهرها و روستاهای استان، شهرستان اردکان و حتی دیگر استان‌های کشور هر ساله بنا به سنتی دیرینه در روزهای منتهی به ۲۸ ماه صفر مصادف با رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع)، به روستای « میدان توت» از توابع بخش خرانق اردکان عزیمت می‌کنند.
این روستای بخش خرانق با حدود کمتر از ۵۰ نفر جمعیت در ۷۵ کیلومتری شمال شرق شهر
اردکان واقع است و به واسطه باور مذهبی مردم سال‌هاست که در دهه پایانی صفر مکانی برای برگزاری مراسم تعزیه و آیین‌های مذهبی است.
فراگیری و معروفیت این مراسم سبب شد که این آیین مذهبی با شماره ۵۳ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت برسد و در دهه آخر ماه صفر نه تنها شهروندان اردکانی بلکه از اقصی نقاط کشور برای حضور در این مراسم سنتی مذهبی، مسافت زیادی را طی می‌کنند و خود را به این روستای تاریخی می‌رسانند.
البته سال‌های اخیر این منطقه علاوه بر صبغه مذهبی تبدیل به مکانی تفریحی شده و بسیاری از شهروندان اردکانی، اتاق‌ها و گاه حتی خانه‌هایی را در این روستا برپا کرده‌اند، طوری که به واسطه نگرش و باور مذهبی و هم علایق تفریحی مردم، تبدیل به روستایی نسبتاً وسیع تبدیل شده است.
مرکز شهرستان ۹۸ هزار نفری اردکان در ۶۰ کیلومتری شمال غربی شهر یزد قرار دارد.
