در این آیین یکی از عزاداران، عَلم آقا ابوالفضل عباس(ع) را از زمین بلند می‌کند و در محل تسمه ای که به همین منظور به کمربسته، قرار می‌دهد و با نوحه‌خوانی یک پیر غلام دسته عزاداری علم گردان به حرکت در می‌آید.
نوحه‌خوان بیت‌های حزن‌انگیز (زبان حال زینب کبری(س)) از واقعه کربلا را در رثای اباعبدالله (ع) می‌خواند و بقیه عزاداران از زن و مرد، جوان و کودک که بانظم خاص پشت سردسته عزاداری حرکت می‌کنند بیت اول را با صدای بلند جواب می‌دهند.
غریب یا حسینم شهید شد حسینم . چرا جان برادر سر نداری ؟ یا مظلوم حسینم یا محروم حسینم. چرا انگشت و انگشتر نداری؟ یا مظلوم حسینم یا محروم حسینم . غریب یا حسینم . شهید شد حسینم. عریان یا حسینم عطشان یا حسینم.
به این ترتیب علم در تمام کوچه‌ها به حرکت درمی‌آید و مردم که با صدای نوحه‌خوان و فریاد بازخوانی عزاداران متوجه علم‌گردانی می‌شوند آنچه نذر کردند آماده کرده و به مسئولان جمع‌آوری نذورات تحویل می‌دهند.
حبوبات، ذبح گوسفند، و مواد لازم برای پخت آش حسین (ع) ازجمله نذوراتی است که اهالی روستاهای دهستان سبزدشت بافق در این آئین ادا می‌کنند
زنان روستایی قبل از رسیدن دسته علم‌گردانی، جلوی در خانه و قسمتی از کوچه را آب و جاروب کرده و اسپند دود می‌کنند.
اگر علم درِ خانه پیرزن فقیری نرود او با شیون به رئیس هیئت‌امنای مسجد مراجعه می‌کند و می‌گوید منو به کنیزی امام حسین (ع) قبول نداشتید؟ و اندکی وجه نقد برای خرید به قول خودش نمک آش حسین می‌پردازد.
کالاهای سبک مانند حبوبات توسط جوانان روستا با گاری‌دستی از کوچه‌ای به کوچه دیگر و نهایتاً به انبار مسجد حمل و لاشه گوسفندان ذبح‌شده نیز با وانت به یخچال انتقال داده می‌شود.
علم‌گردانی معمولاً یک روز است اما چون برخی از افراد ، در منزل حضور ندارند یک‌بار دیگر قبل از تاسوعا تکرار می‌شود.
پس از اینکه نذورات مردم جمع‌آوری شد تعدادی زن داوطلب برای پاک کردن حبوبات و شستشوی آن‌ها و چند مرد هم برای قطعه‌قطعه کردن لاشه‌های گوسفند و بریدن گوشت، دست‌به‌کارمی شوند.
شب تاسوعا با توجه به تعداد عزاداران و خانوارهای روستا، چندین دیگ آش بار گذاشته می‌شود و با روشن کردن هیزم و کنده خشکیده درخت آش طبخ و برای صبحانه مردم آماده می‌شود.
رئیس هیئت‌امنای مسجد جامع روستای بشکان به ایرنا گفت:سنت علم‌گردانی کهن‌ترین آداب مردم این روستاست که شاید قرن‌های قدمت داشته باشد.
حسین رشیدی افزود: پدر و اجدادم همیشه در برگزاری این مراسم حضور داشتند و علم را به حرکت درمی‌آوردند.
وی تصریح کرد: صبح تاسوعا وقتی‌که آش حسین پخته و آماده شد بلند گوی مسجد اعلام می‌کند تا هر خانواده به‌تناسب جمعیتی که دارد ظرف به محل طبخ بیاورد و آش تحویل بگیرد.
رشیدی خاطرنشان کرد: آئین علم‌گردانی آن‌قدر با خلوص نیت، نوحه‌های محزون و عزاداری عاشقانه برگزار می‌شود که در دل کودک و نوجوان جای گرفته و این فرهنگ پیوسته از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.
وی تصریح کرد: هرسال در ماه محرم به‌ویژه تاسوعا و عاشورا بیش از ۲ هزار نفر از اهالی این روستا که در شهرهای تهران، کرج، یزد، بافق، کرمان و مشهد ساکن هستند برای برگزاری آئین عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت ابی‌عبدالله (ع) به زادگاه خود می‌آیند.
علم سازه‌ای از چوب است که در دو قسمت عمودی آن به‌صورت مدور برای آویختن پارچه خراطی‌شده و در بالا یکدست فلزی که نماد دست‌بریده ابوالفضل العباس (ع) قرار دارد و قسمت پائین سازه چوب صاف و اندازه است که در محل تسمه کمر علم گردان قرار می‌گیرد.
این علم هرسال با پارچه‌های نذری به رنگ سبز، سیاه، سفید و قرمز تزئین می‌شود.
دهستان سبز دشت با چهار هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت در فاصله ۱۰۵ کیلومتری مرکز شهرستان بافق واقع شده است.
شهرستان ۵۰ هزارنفری بافق در فاصله ۱۱۰ کیلومتری جنوب شرق یزد قرار دارد.
۷۵۴۳/ ۶۱۹۷
اصغر عسکری
