به گزارش ایرنا، در سده نهم در شهر یزد، حدود 350 مصنعه (آب انبار ) به عنوان یکی از قدیمی ترین سازه آبی وجود داشت که آب آن از جوی خنک تر بود، ولی نمی توان تمام آنها را آب انبار به شکل کنونی دانست.
در کتاب جامع الخیرات ( کهن ترین کتاب تاریخ یزد ) بعد از بیان آب انبارهای این شهر به چاه های آب سردی اشاره شده است که در اعماق زمین حفر و با تلاش فرمانروایان وقت، گسترش و نماسازی شد.
برخی از این چاه ها، چاه آب سرد دارالشفای صاحبی ، چاه آب سرد نزدیک مسجد جامع ، چاه آب سرد ریگ ، مصلی عتیق ، سرچم ، محله دومنار و چاه آب سرد دهوک و سقاخانه کوچه دباغ خانه بود.
برخی آب انبارهای کهن شهر یزد می توان به سنگی ، چهار کوچه ، جِنُّک ، وزیر ، باغ گندم ، خواجه شاهمیر ( خان خواجه ) ، دروازه شاهی ( درب شاهی ) ، دروازه مالمیر، دروازه مهریز ، کوشک نو ، آب انبار کوچک محله مصلی عتیق ، ستی فاطمه ( امیرچخماق)،نام برد.
همچنین می توان از آب انبار تکیه امیرچخماق، آب انبار میدان امیرچخماق ، خواجه عمادالدین مسعود ، خواجه ضیاء الدین ، امامزاده جعفر ، حاجی حیدر ، ابیوردی ، خواجه ابوالمعالی ، سید شمس الدین محمد ، خواجه علاءالدین قنادی ، خواجه نظام الدین ، خواجه تاج الدین ، آب انبار چهره ، سید شمس الدین ، مدرسه باوردیه ، قطبیه، معین الدین شرف و آب انبار مدرسه میرآخوریه یاد کرد.
نکته مهم درباره آب انبارهای استان و شهر یزد این است که تقریبا تمام آنها چه توسط مسلمانان و چه زرتشتیان وقف خیرات و داد و دهش و گهنبار بود.
برای نمونه در کتیبه کهن ترین آب انبار یزد آمده است :
' غرض، نقشی است کز ما باز ماند که هستی را نمی بینم بقایی
مگر صاحبدلی روزی به رحمت کند در حال مسکینان دعایی '
همچنین آب انبارها به لحاظ نوع دسترسی به آب و شیوه بهره وری هم تفاوت هایی با یکدیگر دارند.
به گونه ای تغذیه آنها به صورت بارانی ، رودخانه ای و دستی است و از طریق باران ، قنات و چاه ، رودخانه ها ، چشمه ها ، چاه جانبی ، آب لوله کشی شهر پر می شد که بستگی به موقعیت جغرافیایی قرار گیری هر کدام و نوع بهره وری آنها دارد.
نوع بهره وری آب انبارها نیز همگانی ( عمومی ) و خصوصی (شخصی ) تعریف شد که با کارکردهای روستایی ، بیابانی ، صحرایی ( دشتی و کشاورزی ) ، خانگی ( شخصی ) ، کوهستانی ، قلعه ای ، کاروانسرایی ، میان راهی و شهری بود و هنوز هم در برخی نقاط بیابانی به همین شکل در حال استفاده است.
تزئینات این نوع سازه آبی ، عمدتا بسته به نوع کارکرد متفاوت است به گونه ای که آب انبارهای شهری ، جلوه زیباتری از سایر سازه های مشابه دارد و در کارکردهای بیابانی ساده تر از بقیه و تنها به صورت اتاقکی که تنها یک سقف داشته ، بنا شد.
مصالح استفاده شده در آب انبارهای استان یزد سنگ ، خشت و آجر بود و گاهی از آنها حتی به عنوان یخچال به منظور نگهداری یخ استفاده می شد.
مانند یخچال خشتی میبد که در برخی منابع به عنوان بزرگ ترین تولید کننده یخ در ایران قدیم معرفی شده است.
شکل ساخت آنها نیز به صورت استوانه ای و تالاری است که نوع دوم بیشتر در کارونسراها ساخته می شده است.
ساخت آب انبار ، هنوز در برخی نقاط بویژه در بیابان ها به منظور تأمین آب مورد نیاز علاقه مندان به طبیعت و حتی حیوانات دیده می شود.
یکی از زیبایی ها آب انبارها علاوه بر تعداد پله های آن که هر چه به مخزن برداشت آب نزدیک می شوید هوای مطبوع تری دارد ، بادگیرهای آن است به گونه ای که در یزد این جلوه در سایر نقاط ایران و جهان بیشتر است.
یزد از قدیم به شهر بادگیرها معروف بود و نمونه آن را می توانید در آب انبار 6 بادگیری به خوبی و زیبایی مشاهده کنید.
بلندترین بادگیر آب انبار یزد به ارتفاع 12 متر بر فراز آب انبار 6 بادگیری قرار دارد.
آب انبار 6بادگیری یزد که تنها آب انبار از این نوع در ایران است، به دلیل داشتن 6بادگیر به این نام مشهور است، یکی از بناهای ارزشمند در یزد است که نظر هر گردشگر داخلی و خارجی را به خود جلب می کند.
آب انبار 6بادگیری با 55 پله ، بنایی ارزشمند و منحصر به فردی در یزد است که چهارم فروردین1357 با شماره 1600 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
سه بادگیر آن حدود 185 سال پیش در دوره قاجار ساخته شد و سه بادگیر دیگر در سال های بعد به آن اضافه شد، اما تفاوت سه بادگیر قدیمی با بادگیرهای جدیدتر با اندکی دقت مشهود است.
آب انبار 6 بادگیری یزد در محله ای به همین نام در شهر یزد واقع شده است.
در مناطق بیابانی بویژه یزد، سه نوع بادگیر اردکانی ، کرمانی و یزدی وجود دارد که نمونه یزدی از سایر بادگیرها بزرگتر و دارای ساختار پیچیده معماری است.
برخی آنبارها نیز فضاهای جداگانه ای دارد که شامل سقاخانه ، سنگاب و نیز تالارها و اتاقک های خنکی است که زیر آنها زیرزمینی قرار دارد تا از فشار وارد شده بر فضای آب انبارها کم کند.
این اتاق ها برای استراحت مسافران و اقامه نماز ساخته می شد و در کنار آن چای خانه ، برج نگهبانی ، صفّه و نیز یک مکان چلیپا شکل برای دام ها ساخته می شده است.
در ادامه برخی آب انبارهای استان یزد را به صورت خلاصه معرفی می کنیم:
** آب انبار هفت بادگیری عصرآباد اشکذر
این آب انبار منحصر به فرد در روستایی به نام عصر آباد که نام قدیم آن « مجومرد» بود واقع است که در زبان فارسی قدیم به نام مرد جویای محبت شهرت داشته است.
از ویژگی منحصر به فرد این آب انبار وجود هفت بادگیر که هر بادگیر دارای چهار منفذ در هر ضلع است.
آب انبار هفت بادگیر مربوط به دوره قاجار است و 17 اسفند 1381 با شماره 7753 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
** آب انبار گلشن
آب انبار گلشن واقع در محله « گازرگاه» شهر یزد، از بناهای دوران معاصر است و دارای چهار بادگیر است که در فواصل یکسان در کنار مخزن دایره ای شکل آب انبار قرار دارد و ارتفاع بادگیرها از سطح زمین 13 متر و حجم مخزن آن 2 هزار متر مکعب است.
** آب انبار میان راهی مسیر چک چک اردکان
این آب انبار مجاور نیایشگاه زرتشتیان یزد، در فاصله 75 کیلومتری شهر یزد قرار دارد و با توجه به نحوه ساخت آن، می توان گفت که این بنا متعلق به دوره قاجار است.
این آب انبار از نوع میان راهی است و در مسیر فرعی جاده یزد- طبس قرار دارد و از آجر ساخته شد و به شکل یک اتاق چهار گوش و دارای یک ورودی باقوس هلالی است.
در 2 طرف ورودی آن، 2 سکو برای نشستن قرار دارد و مخزن آن مدور و دارای یک فضای چهارگوش در جلو برای دسترسی به آب است.
**آب انبار وزیری
این بنا اواخر قرن هشتم میلادی توسط « سیدرکن الدین ثانی» در محله مسجد جامع شهر یزد ساخته شد و دارای چهار بادگیر بر روی مخزن است که آب را خنک می کرد و این آب انبار دارای یک در قدیمی و 37 پله است.
**آب انبار وقت و ساعت
این آب انبار توسط « خواجه شاه امیر استرآبادی» در محله« وقت و ساعت» شهر یزد ساخته شد.
سنگ مرمر سر در بنا، تاریخ 1121 هـ.ق را نشان می دهد و دارای 49 پله و چهار بادگیر بر روی مخزن است.
1968/ 2047/
انتهای پیام در کتاب جامع الخیرات ( کهن ترین کتاب تاریخ یزد ) بعد از بیان آب انبارهای این شهر به چاه های آب سردی اشاره شده است که در اعماق زمین حفر و با تلاش فرمانروایان وقت، گسترش و نماسازی شد.
برخی از این چاه ها، چاه آب سرد دارالشفای صاحبی ، چاه آب سرد نزدیک مسجد جامع ، چاه آب سرد ریگ ، مصلی عتیق ، سرچم ، محله دومنار و چاه آب سرد دهوک و سقاخانه کوچه دباغ خانه بود.
برخی آب انبارهای کهن شهر یزد می توان به سنگی ، چهار کوچه ، جِنُّک ، وزیر ، باغ گندم ، خواجه شاهمیر ( خان خواجه ) ، دروازه شاهی ( درب شاهی ) ، دروازه مالمیر، دروازه مهریز ، کوشک نو ، آب انبار کوچک محله مصلی عتیق ، ستی فاطمه ( امیرچخماق)،نام برد.
همچنین می توان از آب انبار تکیه امیرچخماق، آب انبار میدان امیرچخماق ، خواجه عمادالدین مسعود ، خواجه ضیاء الدین ، امامزاده جعفر ، حاجی حیدر ، ابیوردی ، خواجه ابوالمعالی ، سید شمس الدین محمد ، خواجه علاءالدین قنادی ، خواجه نظام الدین ، خواجه تاج الدین ، آب انبار چهره ، سید شمس الدین ، مدرسه باوردیه ، قطبیه، معین الدین شرف و آب انبار مدرسه میرآخوریه یاد کرد.
نکته مهم درباره آب انبارهای استان و شهر یزد این است که تقریبا تمام آنها چه توسط مسلمانان و چه زرتشتیان وقف خیرات و داد و دهش و گهنبار بود.
برای نمونه در کتیبه کهن ترین آب انبار یزد آمده است :
' غرض، نقشی است کز ما باز ماند که هستی را نمی بینم بقایی
مگر صاحبدلی روزی به رحمت کند در حال مسکینان دعایی '
همچنین آب انبارها به لحاظ نوع دسترسی به آب و شیوه بهره وری هم تفاوت هایی با یکدیگر دارند.
به گونه ای تغذیه آنها به صورت بارانی ، رودخانه ای و دستی است و از طریق باران ، قنات و چاه ، رودخانه ها ، چشمه ها ، چاه جانبی ، آب لوله کشی شهر پر می شد که بستگی به موقعیت جغرافیایی قرار گیری هر کدام و نوع بهره وری آنها دارد.
نوع بهره وری آب انبارها نیز همگانی ( عمومی ) و خصوصی (شخصی ) تعریف شد که با کارکردهای روستایی ، بیابانی ، صحرایی ( دشتی و کشاورزی ) ، خانگی ( شخصی ) ، کوهستانی ، قلعه ای ، کاروانسرایی ، میان راهی و شهری بود و هنوز هم در برخی نقاط بیابانی به همین شکل در حال استفاده است.
تزئینات این نوع سازه آبی ، عمدتا بسته به نوع کارکرد متفاوت است به گونه ای که آب انبارهای شهری ، جلوه زیباتری از سایر سازه های مشابه دارد و در کارکردهای بیابانی ساده تر از بقیه و تنها به صورت اتاقکی که تنها یک سقف داشته ، بنا شد.
مصالح استفاده شده در آب انبارهای استان یزد سنگ ، خشت و آجر بود و گاهی از آنها حتی به عنوان یخچال به منظور نگهداری یخ استفاده می شد.
مانند یخچال خشتی میبد که در برخی منابع به عنوان بزرگ ترین تولید کننده یخ در ایران قدیم معرفی شده است.
شکل ساخت آنها نیز به صورت استوانه ای و تالاری است که نوع دوم بیشتر در کارونسراها ساخته می شده است.
ساخت آب انبار ، هنوز در برخی نقاط بویژه در بیابان ها به منظور تأمین آب مورد نیاز علاقه مندان به طبیعت و حتی حیوانات دیده می شود.
یکی از زیبایی ها آب انبارها علاوه بر تعداد پله های آن که هر چه به مخزن برداشت آب نزدیک می شوید هوای مطبوع تری دارد ، بادگیرهای آن است به گونه ای که در یزد این جلوه در سایر نقاط ایران و جهان بیشتر است.
یزد از قدیم به شهر بادگیرها معروف بود و نمونه آن را می توانید در آب انبار 6 بادگیری به خوبی و زیبایی مشاهده کنید.
بلندترین بادگیر آب انبار یزد به ارتفاع 12 متر بر فراز آب انبار 6 بادگیری قرار دارد.
آب انبار 6بادگیری یزد که تنها آب انبار از این نوع در ایران است، به دلیل داشتن 6بادگیر به این نام مشهور است، یکی از بناهای ارزشمند در یزد است که نظر هر گردشگر داخلی و خارجی را به خود جلب می کند.
آب انبار 6بادگیری با 55 پله ، بنایی ارزشمند و منحصر به فردی در یزد است که چهارم فروردین1357 با شماره 1600 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
سه بادگیر آن حدود 185 سال پیش در دوره قاجار ساخته شد و سه بادگیر دیگر در سال های بعد به آن اضافه شد، اما تفاوت سه بادگیر قدیمی با بادگیرهای جدیدتر با اندکی دقت مشهود است.
آب انبار 6 بادگیری یزد در محله ای به همین نام در شهر یزد واقع شده است.
در مناطق بیابانی بویژه یزد، سه نوع بادگیر اردکانی ، کرمانی و یزدی وجود دارد که نمونه یزدی از سایر بادگیرها بزرگتر و دارای ساختار پیچیده معماری است.
برخی آنبارها نیز فضاهای جداگانه ای دارد که شامل سقاخانه ، سنگاب و نیز تالارها و اتاقک های خنکی است که زیر آنها زیرزمینی قرار دارد تا از فشار وارد شده بر فضای آب انبارها کم کند.
این اتاق ها برای استراحت مسافران و اقامه نماز ساخته می شد و در کنار آن چای خانه ، برج نگهبانی ، صفّه و نیز یک مکان چلیپا شکل برای دام ها ساخته می شده است.
در ادامه برخی آب انبارهای استان یزد را به صورت خلاصه معرفی می کنیم:
** آب انبار هفت بادگیری عصرآباد اشکذر
این آب انبار منحصر به فرد در روستایی به نام عصر آباد که نام قدیم آن « مجومرد» بود واقع است که در زبان فارسی قدیم به نام مرد جویای محبت شهرت داشته است.
از ویژگی منحصر به فرد این آب انبار وجود هفت بادگیر که هر بادگیر دارای چهار منفذ در هر ضلع است.
آب انبار هفت بادگیر مربوط به دوره قاجار است و 17 اسفند 1381 با شماره 7753 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
** آب انبار گلشن
آب انبار گلشن واقع در محله « گازرگاه» شهر یزد، از بناهای دوران معاصر است و دارای چهار بادگیر است که در فواصل یکسان در کنار مخزن دایره ای شکل آب انبار قرار دارد و ارتفاع بادگیرها از سطح زمین 13 متر و حجم مخزن آن 2 هزار متر مکعب است.
** آب انبار میان راهی مسیر چک چک اردکان
این آب انبار مجاور نیایشگاه زرتشتیان یزد، در فاصله 75 کیلومتری شهر یزد قرار دارد و با توجه به نحوه ساخت آن، می توان گفت که این بنا متعلق به دوره قاجار است.
این آب انبار از نوع میان راهی است و در مسیر فرعی جاده یزد- طبس قرار دارد و از آجر ساخته شد و به شکل یک اتاق چهار گوش و دارای یک ورودی باقوس هلالی است.
در 2 طرف ورودی آن، 2 سکو برای نشستن قرار دارد و مخزن آن مدور و دارای یک فضای چهارگوش در جلو برای دسترسی به آب است.
**آب انبار وزیری
این بنا اواخر قرن هشتم میلادی توسط « سیدرکن الدین ثانی» در محله مسجد جامع شهر یزد ساخته شد و دارای چهار بادگیر بر روی مخزن است که آب را خنک می کرد و این آب انبار دارای یک در قدیمی و 37 پله است.
**آب انبار وقت و ساعت
این آب انبار توسط « خواجه شاه امیر استرآبادی» در محله« وقت و ساعت» شهر یزد ساخته شد.
سنگ مرمر سر در بنا، تاریخ 1121 هـ.ق را نشان می دهد و دارای 49 پله و چهار بادگیر بر روی مخزن است.
1968/ 2047/
کپی شد
