به گزارش ایرنا، شاخص های استاندارد تعیین سرانه مطالعه شامل مطالعه غیر درسی، فضای مجازی، رسانه، نشریه و آثار مربوط به ادیان و قرآن است.
هرچند مدیرکل منابع نهاد کتابخانه های عمومی مرداد 1396 با ابراز نگرانی از وضعیت نامطلوب کتابخوانی در ایران گفته بود: سرانه سالانه 2 دقیقه مطالعه، عدد ناچیزی است، برای تغییر وضعیت باید از احساس و علایق مذهبی مردم بهره گرفت.
سیدباقر میرعبداللهی گرانی کتاب، گرایش بیشتر مردم به فرهنگ شفاهی، محدودیت های کتابخانه ها و کتاب ها را از جمله مواردی دانست که برخی منقدان علت پایین بودن سرانه مطالعه عنوان می کنند.
چاپ مجدد کتاب های فاخر در کشور نشان می دهد ذائقه مردم ایران با کتابخوانی فاصله ندارد ، حتی اگر این کتاب ها گران باشد انگیزه و علاقه برای خرید آنها وجود دارد.
با تمام این وجود به اعتقاد دست اندرکاران امر مشکلات متعددی در حوزه نشر، نویسندگان را بی انگیزه می کند، طوریکه چاپ و انتشار سفارشی کتاب های دهه 60، نویسندگان را بی رغبت کرده است.
در حالیکه از گذشته قدرت، ثروت و احترام سه مزیت اجتماعی حاصل از کتابخوانی بود، اکنون با کمرنگ شدن این موضوع، مسیرهای دیگر برای کسب این سه مزیت بوجود آمده است.
فعالان عرصه فرهنگی در یزد بر این باور هستند حوزه نشر دچار تنزل ارزش ها شد، حمایت نکردن یا ممیزی کتاب های فاخر و متناسب نبودن کتاب ها با نیازهای روز مخاطب سبب افت جایگاه کتاب و کتابخوانی شده است.
چندی قبل ، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری یزد گفته بود: انتظارها برای ترویج فرهنگ کتابخوانی در استان برآورده نشد.
محمدعلی طالبی افزود: متصدیان بخش های مختلف اجتماعی و فرهنگی باید مسئولانه تر رفتار کنند، زیرا مطالعه کتاب یکی از شاخص های اصلی توسعه فرهنگی و اجتماعی جامعه است .
وی با بیان اینکه برای ترویج فرهنگ کتابخوانی باید به کودکان و نوجوانان توجه شود، تصریح کرد: یزد در تب و تاب کنکور می سوزد، و بیشتر از استان های دیگر درگیر این چالش فرهنگی و اجتماعی است.
سرپرست اسانداری یزد اظهار داشت: با وجود اذعان مسئولان، اراده ای برای خارج شدن از این رقابت های بیجا وجود ندارد و در شرایط کنونی، هرچند خواندن کتاب غیردرسی در آموزش و پرورش ممنوع نشده است باید خدا را شکر کنیم.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز یزد همزمان با هفته کتاب و کتاب خوانی (24 آبان تا اول آذر) میزگردی با عنوان « ضرورت ارتقای فرهنگ کتابخوانی» با حضور سرپرست استانداری یزد و چهار مدیرکل حوزه فرهنگی استان برگزار کرد.
در این میزگرد علاوه بر محمدعلی طالبی، مجید جوادیان زاده، عباسعلی دانافر، رقیه دوست فاطمی‌ها و سیدحسین پیغمبری به ترتیب مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، نهاد کتابخانه‌های عمومی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بررسی راهکارهای ارتقای فرهنگ کتابخوانی، دیدگاه‌هایشان را بیان کردند.
** بررسی موانع، نخستین گام
طالبی که هفته جاری با حفظ سمت به عنوان سرپرست استانداری یزد منصوب شد، در این میزگرد گفت: برای تلاش در مسیر ارتقای فرهنگ مطالعه کتاب، ابتدا باید موانع فرهنگ کتابخوانی مورد بررسی قرار گیرد.
طالبی افزود: هرچند موانع زیادی در این مسیر وجود دارد، اما نکته ای که کمتر به آن پرداخته می شود، این است که بر پایه برخی ذهنیت ها، خواندن و مطالعه کتاب چه سودی دارد؛ این موضوع، رغبت را برای مطالعه کم می کند.
وی ادامه داد: افراد اهل مطالعه و کتاب در گذشته، سرآمدان جامعه عصر خود بودند و منزلت اجتماعی مطلوبی داشتند، اما رفته رفته با تغییر سبک زندگی اجتماعی، این نقش در کتاب و مطالعه مشاهده نمی شود.
** چالش تفکیک مطالعه کتاب درسی و غیردرسی
سرپرست استانداری یزد اظهار داشت: تعدادی افراد موفق در گذشته بدون اینکه کمتر به مطالعه کتاب های غیردرسی روی آوردند، با تمرکز بر روی کتاب های درسی و کنکور، به مدارج عالی دانشگاهی رسیدند و در جامعه سرآمد شدند.
وی اضافه کرد: بسیاری از افراد و خانواده ها با مشاهده چنین مواردی برای مطالعه کتاب های درسی و غیردرسی تفکیک قائل شدند و صرفا به دنبال تمرکز بر روی کتاب های درسی و منابع آزمون ورودی به دانشگاه ها برآمدند.
طالبی افزود: اگر در گذشته تمکن مالی ناشی از برخی مهارت ها بود که افراد با مطالعه و درس خواندن به دست می آوردند، امروزه با طبقه ای از متمولین مواجه هستیم که به دلایل مختلف رغبت چندانی به مطالعه ندارند.
معاون سیاسی ، امنیتی و اجتماعی استانداری یزد ادامه داد: چنین افرادی با ظرفیت تمکن مالی، شان اجتماعی برای خود ایجاد کردند.
وی تصریح کرد: بر این پایه، قشرها و افراد مختلف جامعه از جمله کودکان در قضاوت خود، آنچنان که باید و شاید نفعی از مطالعه برای خود نمی بینند و به این مهم روی نمی آورند.
** فضای مجازی و تغییر مسیر کسب دانایی
معاون استانداری یزد می گوید: اگر گاهی به واسطه برخی نیازها در حوزه آگاهی و دانایی به کتاب مراجعه می شد، اکنون پاسخ بسیاری از پرسش ها در فضای مجازی و ارتباطات اینترنتی قابل دسترسی است.
سرپرست استانداری یزد ادامه داد: از این رو، نبود احساس نیاز افراد را برای کسب دانایی به مطالعه کتاب و کتابخوانی ترغیب کند که این معضل به عنوان یکی از چالش های موجود در مسیر ارتقای فرهنگ مطالعه مطرح است.
وی همچنین کم کاری خانواده ها در بیان فواید مطالعه برای فرزندان شان و ترغیب آنان به خاطر احساس مناصبی که از خواندن کتاب به دست می آید را از دیگر ضعف ها برای ارتقای فرهنگ کتابخوانی عنوان کرد.
** عوامل پایین بودن سرانه کتابخوانی
همچنین مدیرکل آموزش و پرورش یزد با تبیین عوامل پایین بودن سرانه مطالعه این عوامل را در سه حوزه اجتماعی و فردی بررسی کرد.
عباسعلی دانافر درباره عوامل اجتماعی می گوید: هر پدیده مورد بحث به عنوان موضوع اجتماعی، در خرده نظام های جامعه قرار می گیرد و بر خرده نظام های دیگر نیز اثرگذار و اثرپذیر نیز است.
وی افزود: پایین بودن سرانه مطالعه از بخش های مختلف از جمله نظام آموزش عالی و عمومی، اقتصاد یا کسب و کار، خانواده، ارتباطات و رسانه ای و عوامل فردی و روان شناختی متاثر است.
به گزارش ایرنا مدیرکل آموزش و پرورش یزد درباره عوامل فردی و روان شناختی اظهار داشت: مجموعه ای از ویژگی های فردی در کشورهای جهان سوم و کمتر توسعه یافته، آنها را در حوزه تالیف کتاب و کتاب خواندن با مشکل مواجه کرده است.
دانافر افزود: مهمترین ویژگی چنین کشورهایی جمع گرا بودن است؛ در حالی که فعالیت های فرهنگی به خصوص کتاب خواندن نیاز به خلوت دارد.
وی ادامه داد: بر پایه پژوهش ها جهان سومی ها به صورت گروهی در پارک ها و پیاده روها حضور می یابند، در حالی که این موضوع در کشورهای توسعه یافته یه طور عمده فردی است.
وی اضافه کرد: هرچند وجود روحیه جمع گرایی در مجموع مطلوب به نظر می رسد اما برای مطالعه عکس آن صادق است؛ برای مثال خانواده ها ساعت های زیادی را در خانه به دورهم نشینی های بیهوده سپری می کنند و کمتر مکان خصوصی و شخصی دارند.
مدیرکل آموزش و پرورش یزد با بیان اینکه این چالش حتی از دوران کودکی ایجاد شده است، اظهار داشت: کودکان کمتر اتاق شخصی برای خواب دارند و این روند حتی تا سن 10 سالگی ادامه می یابد، در حالیکه اگر تنها بودند به طور حتم سراغ مطالعه کتاب می رفتند.
دانافر، عجول بودن، بی حوصلگی و بی توجهی به اسناد و ارجاع ها را از دیگر عوامل فردی و روان شناختی موثر بر کاهش سرانه مطالعه عنوان کرد.
وی می افزاید: افراد در جامعه کنونی بیشتر ذهن و تفکر شنیداری و دیداری دارند تا اینکه تفکر آنان بخواهد از طریق خواندن شکل بگیرد.
دانافر همچنین با تببین چالش نهادینه نشدن موضوع مطالعه در حوزه خانواده اظهار داشت: امروزه، بحث مطالعه در خانواده جایگاهی ندارد و سبک زندگی عام خانواده ها مشاهده نمی شود، طوری که هزینه فرهنگی و خرید کتاب در سبد خانوار گنجانده نشده است.
** مشکلات نظام آموزشی
مدیرکل آموزش و پرورش یزد با تبیین مشکلات نظام آموزشی هم اظهار داشت: این نظام متکی به مدرک گرایی، نمره و آزمون است.
وی افزود: آزمون ورودی به دانشگاه ها با همه عظمت خود چالش های بسیاری بوجود آورد، طوری که دانش آموزان حتی کتاب درسی خود را هم نمی خوانند و به جای حضور در کلاس درس و مدرسه و آموختن محتوای تشریحی، تمرکز و انرژی خود را روی کلاس ها و آزمون های چهار گزینه ای می گذارند.
این مسئول فرهنگی با بیان اینکه اغلب معلمان کتابخوان نیستند و به تبع آن کتاب هم معرفی نمی کنند، گفت: وقتی نگرش معلم نسبت به کتاب مناسب نیست و دست او نسبت به معرفی کتاب های فاخر بسته و خالی است نمی توان به موفقیت رسید.
دانافر با یادآوری گرانی کتاب و سایر محصول های فرهنگی ناشی از مشکل اقتصادی بر این باور است: نوع توجه و کارکرد رسانه ها و نظام ارتباطات از جمله فضای مجازی، طوری که کودکان زمان زیادی را صرف فضای مجازی می کنند از دیگر مشکلات برای ترغیب افراد به مطالعه است.
وی با تبیین برخی مشکلات حوزه نظام فرهنگی از جمله بخش نشر، ممیزی و کمبود کتاب ها و نویسندگان فاخر اظهار داشت: در حالی که در نشر کتاب باید به سلایق مخاطب توجه و نیاز روز و آینده جامعه تامین و توجه شود، تخصص نداشتن و به طور عمده سرقت علمی و کپی برداری در این حوزه مشاهده می شود.
مدرس دانشگاه های یزد در ادامه با یادآوری کاهش کتاب های فاخر و شناسنامه دار با پشتوانه عمیق در کشور گفت: تجدید چاپ چندین باره کتاب های فاخر نشان می دهد ذائقه مردم ایران با کتابخوانی فاصله ندارد و حتی اگر این کتاب ها گران باشد انگیزه و علاقه برای خرید آنها وجود دارد.
دانافر با بیان اینکه مشکلات متعدد در حوزه نشر، نویسندگان را بی انگیزه می کند، افزود: چاپ و انتشار سفارشی کتاب های دهه 60، نویسندگان را دچار دلزدگی کرده است.
وی خاطر نشان کرد: در حالیکه از گذشته قدرت، ثروت و احترام سه مزیت اجتماعی حاصل از کتابخوانی محسوب می شد، اکنون با کمرنگ شدن این موضوع، مسیرهای دیگر برای کسب این سه مزیت بوجود آمده است.
دانافر با بیان اینکه حوزه نشر در کشور دچار تنزل ارزش ها شده، اظهار داشت: حمایت نکردن یا ممیزی کتاب های فاخر و متناسب نبودن کتاب ها با نیازهای روز مخاطب سبب افت جایگاه کتاب و کتابخوانی شده است.
** شادی و نشاط، رویکرد آموزش و پرورش
این مسئول فرهنگی استان تلاش برای افزایش شادی و نشاط در مدارس را یکی از رویکردهای وزارت آموزش و پرورش عنوان کرد و گفت: برای تحقق این مهم تمرین شب، پیک نوروزی، ورود هرگونه کتاب کمک آموزشی به مدارس ابتدایی و برگزاری آزمون ممنوع است.
دانافر تصریح کرد: ساختار آموزشی و آموزش عالی و ارتباط آن با اقتصاد دچار مشکل است و نباید به طور صرف آموزش و پرورش را متهم کرد؛ برای مثال از حدود 20 سال پیش، افرادی در رشته هایی در دانشگاه های یزد فارغ التحصیل شدند که ارتباطی با کار ندارد.
مدیرکل آموزش و پرورش یزد با یادآوری 25 سال صدرنشینی دانش آموزان استان در آزمون سراسری دانشگاه های سال 97 می گوید: نمی توانیم نسبت به این موضوع بی تفاوت باشیم، چرا که نمایندگان مجلس پیگر آن هستند.
دانافر افزود: اکنون، شرایط به گونه ای است که باید مناسب یا نامناسب بودن 25 سال صدرنشینی یزدی ها در کنکور مورد بررسی و تحلیل دقیق قرار گیرد.
** شرایط کتابخوانی آنچنان بد نیست
همچنین مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد با بیان اینکه شرایط کتابخوانی در کشور و استان در مقایسه با کشورهای منطقه آنچنان هم بد نیست، گفت: البته این موضوع باید به عنوان مساله ای در سطح جهانی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
جوادیان زاده افزود: تاکنون در فرایند سیاست گذاری کتاب، بیشتر به بحث های چاپ، نگهداری و ارائه کتاب پرداخته شده است و کمتر به موضوع مهم کتابخوانی توجه کرده ایم.
وی با بیان اینکه افزایش ناشر و کتاب منجر به خواندن زیاد کتاب نمی شود، ادامه داد: یزد، استان صنعتی و از نظر باسوادی جزو چهار استان برتر است اما این موارد الزاما منجر به خواندن نمی شود.
وی اضافه کرد: ارتقای فرهنگ کتابخوانی جزو سیاست های مسئولان استان نبوده و در فضای اجتماعی و شکل سنتی هم رجوع زیادی به کتاب نمی شد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد با یادآوری قدرت فرهنگ شنیداری و شفاهی در استان اظهار داشت: مطالعه و رمزگشایی کتاب دشوار است و به عادت فرهنگی نیاز دارد که در یزد به آن توجه نشده است.
جوادیان زاده افزود: قصه گویی به فرهنگ شفاهی دامن زده است، طوری که مادر بزرگ ها همیشه قصه می گفتند اما کتاب قصه اهدا نمی کردند.
وی با بیان اینکه فرایند جامعه پذیری از چهار مرحله خانواده، رسانه، جامعه و مدرسه می گذرد، تصریح کرد: در همه این مراحل کتاب غایب بوده و است.
این مسئول فرهنگی بیان کرد: البته با نگاه امیدواری باید گفت که هم اکنون در شرایط تاریخی و استثنایی قرار داریم و در حال افق شکافی در حوزه فرهنگی هستیم.
جوادیان زاده با یادآوری خواسته تاریخی جامعه مدنی و آزادی بیان و نشر خاطر نشان کرد: اکنون مجوز چاپ کتاب در یزد صادر می شود که نقطه قوتی برای نشر کتاب و کارهای فرهنگی است.
وی، راه اندازی یکهزار و 100 باشگاه و فعالیت 912 مربی کتابخوانی از اقشار مختلف از جمله کودکان کار، خیابانی، معلولان، زنان بی سرپرست و بدسرپرست را از جمله فعالیت های اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه کتاب و کتابخوانی عنوان کرد.
وی با یادآوری گسترش فعالیت های فضای مجازی، ادامه داد: در تلاش برای غلبه کتاب بر فضای مجازی و زبان شلخته آن هستیم.
جوادیان زاده با بیان اینکه « کتاب کالای نمادین نه اقتصادی است»، افزود: بسیاری از کتابفروشی ها تعطیل شد؛ نباید نگاه به این فضاها همانند بنگاه اقتصادی باشد.
** ارتقای فرهنگ کتابخوانی، نیازمند نگاه کاربردی
همچنین در ادامه میزگرد مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یزد با تبیین دیدگاه های سیستماتیک و کابردی به موضوع کتاب و کتابخوانی، می گوید: نگاه کاربردی به این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است و برای تحقق آن باید با بهره گیری از مهندسی معکوس، مشکلات موجود بررسی و رفع شود.
پیغمبری اهمیت خلاقیت در فعالیت های فرهنگی و کتابخوانی را یادآور شد و افزود: باید با در نظر گرفتن مشکلات موجود و اتخاذ شیوه های مختلف، مردم را به سمت کتاب هدایت و ترغیب کرد.
وی با بیان اینکه اکنون با افراد بی انگیزه ای مواجه هستیم که لذت کتابخوانی را نچشیده اند، ادامه داد: صرف فعالیت هایی مانند معرفی کتاب کافی نیست، بلکه باید با در نظر گرفتن بعد سرگرمی، بخش هایی از کتاب برای مردم کاربردی شود.
وی اضافه کرد: باید در مکان های عمومی با استفاده از کتاب های صوتی و داستان های کوتاه، رغبت را با هنرمندی و زیبا در مردم ایجاد کرد.
** کتاب، راهگشای سخت ترین مراحل زندگی
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ادامه با بیان اینکه کتاب باید در سخت ترین مراحل زندگی، راهگشای مردم باشد، اظهار داشت: می توان مراجعان به شوراهای حل اختلاف را به مطالعه یا شنیدن محتوای کتاب هدایت و مشکلات آنان را از این طریق رفع کرد.
پیغمبری افزود: در حوزه کتاب و کتابخوانی با بی انگیزگی عمومی مواجه شدیم که این چالش با استمرار دیدن و شنیدن کم کم از بین می رود.
وی تصریح کرد: اگر تمرکز دستگاه های اداری روی سه مقوله قدرت، ثروت و احترام باشد و به بزرگان عرصه کتاب جایگاه و قدرت بدهیم، بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد؛ این مهم برای نسل جوان نیز ایجاد انگیزه می کند.
** حذف پست کتابدار در مدارس، معضلی بزرگ
همچنین مدیرکل نهاد کتابخانه های عمومی استان حذف پست کتابدار را در آموزش و پرورش از جمله چالش هایی برشمرد، اظهار داشت: با حذف این پست کتابخانه های مدارس عملا تعطیل شد، هم اکنون تنها نهادی که می تواند به ارتقای فرهنگ کتابخوانی در حوزه کودک و نوجوان کمک کند، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است.
دوست فاطی ها با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش باید به داد فرزندان خانواده ها برسد، افزود: 25 سال صدرنشینی در کنکور سراسری بسیار خوب است اما تلاش ها در این راستا، برخی آسیب ها هم به همراه داشته است.
وی اظهار داشت: با توجه به اینکه فرصت تجربه تاریخی نداریم باید به کتابخوانی روی آوریم این مهم نیازمند کتاب، کتابدار و کتابخانه خوب است.
وی با بیان اینکه هر دستگاهی به سهم خود در تلاش برای افزایش آمار مطالعه است، ادامه داد: در گذشته مردم برای آگاهی ،نیازمند کتاب بودند و عطش خواندن داشتند اما اکنون دوران انفجار اطلاعات است.
** هر کتابی، ارزش یک بار مطالعه ندارد
این مسئول فرهنگی استان تصریح کرد: در حال حاضر بر خلاف گذشته هر کتابی ارزش یکبار مطالعه را ندارد؛ همه خواستار تغییر وضعیت کنونی هستند اما دغدغه ها و مشکلات مردم اجازه تغییر را نمی دهد.
دوست فاطمی ها، افزود: همه مردم و مسئولان می خواهند اتفاقی در حوزه کتاب و کتابخوانی رخ دهد اما غدغه ها و مشکلات مانع تحقق آن شده است.
وی تصریح کرد: در کشور مانند قارچ دانشگاه و مدرک تولید می شود و افرادی با این مدارک نیز شاغل می شوند، در حالیکه افرادی سواد واقعی دارند از این موضوع بی بهره می مانند.
24 آبان تا اول آذر به‌عنوان هفته کتاب و کتابخوانی نام‌گذاری شده است.
یزد با 111 باب کتابخانه عمومی شامل 96 مورد نهادی روستایی و شهری و 15 باب مشارکتی به نسبت جمعیت در جایگاه نخست کشور قرار دارد.
در کتابخانه های عمومی استان با حدود 108 هزار نفر عضو، افزون بر 2 میلیون نسخه کتاب موجود است.
استان یزد یک‌میلیون و 138 هزار نفر جمعیت دارد که 85 درصد در شهرها و بقیه در مناطق روستایی و آبادی‌ها زندگی می‌کنند.
49 درصد جمعیت استان مرد و 51 درصد مرد هستند.
استان یزد یکهزار و 900 باب مدرسه ، 250 نفر هزار دانش آموز و 100هزار دانشجو دارد که در 68 واحد آموزش عالی تحصیل می کنند.
7532/ 2047/
انتهای پیام هرچند مدیرکل منابع نهاد کتابخانه های عمومی مرداد 1396 با ابراز نگرانی از وضعیت نامطلوب کتابخوانی در ایران گفته بود: سرانه سالانه 2 دقیقه مطالعه، عدد ناچیزی است، برای تغییر وضعیت باید از احساس و علایق مذهبی مردم بهره گرفت.
سیدباقر میرعبداللهی گرانی کتاب، گرایش بیشتر مردم به فرهنگ شفاهی، محدودیت های کتابخانه ها و کتاب ها را از جمله مواردی دانست که برخی منقدان علت پایین بودن سرانه مطالعه عنوان می کنند.
چاپ مجدد کتاب های فاخر در کشور نشان می دهد ذائقه مردم ایران با کتابخوانی فاصله ندارد ، حتی اگر این کتاب ها گران باشد انگیزه و علاقه برای خرید آنها وجود دارد.
با تمام این وجود به اعتقاد دست اندرکاران امر مشکلات متعددی در حوزه نشر، نویسندگان را بی انگیزه می کند، طوریکه چاپ و انتشار سفارشی کتاب های دهه 60، نویسندگان را بی رغبت کرده است.
در حالیکه از گذشته قدرت، ثروت و احترام سه مزیت اجتماعی حاصل از کتابخوانی بود، اکنون با کمرنگ شدن این موضوع، مسیرهای دیگر برای کسب این سه مزیت بوجود آمده است.
فعالان عرصه فرهنگی در یزد بر این باور هستند حوزه نشر دچار تنزل ارزش ها شد، حمایت نکردن یا ممیزی کتاب های فاخر و متناسب نبودن کتاب ها با نیازهای روز مخاطب سبب افت جایگاه کتاب و کتابخوانی شده است.
چندی قبل ، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری یزد گفته بود: انتظارها برای ترویج فرهنگ کتابخوانی در استان برآورده نشد.
محمدعلی طالبی افزود: متصدیان بخش های مختلف اجتماعی و فرهنگی باید مسئولانه تر رفتار کنند، زیرا مطالعه کتاب یکی از شاخص های اصلی توسعه فرهنگی و اجتماعی جامعه است .
وی با بیان اینکه برای ترویج فرهنگ کتابخوانی باید به کودکان و نوجوانان توجه شود، تصریح کرد: یزد در تب و تاب کنکور می سوزد، و بیشتر از استان های دیگر درگیر این چالش فرهنگی و اجتماعی است.
سرپرست اسانداری یزد اظهار داشت: با وجود اذعان مسئولان، اراده ای برای خارج شدن از این رقابت های بیجا وجود ندارد و در شرایط کنونی، هرچند خواندن کتاب غیردرسی در آموزش و پرورش ممنوع نشده است باید خدا را شکر کنیم.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز یزد همزمان با هفته کتاب و کتاب خوانی (24 آبان تا اول آذر) میزگردی با عنوان « ضرورت ارتقای فرهنگ کتابخوانی» با حضور سرپرست استانداری یزد و چهار مدیرکل حوزه فرهنگی استان برگزار کرد.
در این میزگرد علاوه بر محمدعلی طالبی، مجید جوادیان زاده، عباسعلی دانافر، رقیه دوست فاطمی‌ها و سیدحسین پیغمبری به ترتیب مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، نهاد کتابخانه‌های عمومی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بررسی راهکارهای ارتقای فرهنگ کتابخوانی، دیدگاه‌هایشان را بیان کردند.
** بررسی موانع، نخستین گام
طالبی که هفته جاری با حفظ سمت به عنوان سرپرست استانداری یزد منصوب شد، در این میزگرد گفت: برای تلاش در مسیر ارتقای فرهنگ مطالعه کتاب، ابتدا باید موانع فرهنگ کتابخوانی مورد بررسی قرار گیرد.
طالبی افزود: هرچند موانع زیادی در این مسیر وجود دارد، اما نکته ای که کمتر به آن پرداخته می شود، این است که بر پایه برخی ذهنیت ها، خواندن و مطالعه کتاب چه سودی دارد؛ این موضوع، رغبت را برای مطالعه کم می کند.
وی ادامه داد: افراد اهل مطالعه و کتاب در گذشته، سرآمدان جامعه عصر خود بودند و منزلت اجتماعی مطلوبی داشتند، اما رفته رفته با تغییر سبک زندگی اجتماعی، این نقش در کتاب و مطالعه مشاهده نمی شود.
** چالش تفکیک مطالعه کتاب درسی و غیردرسی
سرپرست استانداری یزد اظهار داشت: تعدادی افراد موفق در گذشته بدون اینکه کمتر به مطالعه کتاب های غیردرسی روی آوردند، با تمرکز بر روی کتاب های درسی و کنکور، به مدارج عالی دانشگاهی رسیدند و در جامعه سرآمد شدند.
وی اضافه کرد: بسیاری از افراد و خانواده ها با مشاهده چنین مواردی برای مطالعه کتاب های درسی و غیردرسی تفکیک قائل شدند و صرفا به دنبال تمرکز بر روی کتاب های درسی و منابع آزمون ورودی به دانشگاه ها برآمدند.
طالبی افزود: اگر در گذشته تمکن مالی ناشی از برخی مهارت ها بود که افراد با مطالعه و درس خواندن به دست می آوردند، امروزه با طبقه ای از متمولین مواجه هستیم که به دلایل مختلف رغبت چندانی به مطالعه ندارند.
معاون سیاسی ، امنیتی و اجتماعی استانداری یزد ادامه داد: چنین افرادی با ظرفیت تمکن مالی، شان اجتماعی برای خود ایجاد کردند.
وی تصریح کرد: بر این پایه، قشرها و افراد مختلف جامعه از جمله کودکان در قضاوت خود، آنچنان که باید و شاید نفعی از مطالعه برای خود نمی بینند و به این مهم روی نمی آورند.
** فضای مجازی و تغییر مسیر کسب دانایی
معاون استانداری یزد می گوید: اگر گاهی به واسطه برخی نیازها در حوزه آگاهی و دانایی به کتاب مراجعه می شد، اکنون پاسخ بسیاری از پرسش ها در فضای مجازی و ارتباطات اینترنتی قابل دسترسی است.
سرپرست استانداری یزد ادامه داد: از این رو، نبود احساس نیاز افراد را برای کسب دانایی به مطالعه کتاب و کتابخوانی ترغیب کند که این معضل به عنوان یکی از چالش های موجود در مسیر ارتقای فرهنگ مطالعه مطرح است.
وی همچنین کم کاری خانواده ها در بیان فواید مطالعه برای فرزندان شان و ترغیب آنان به خاطر احساس مناصبی که از خواندن کتاب به دست می آید را از دیگر ضعف ها برای ارتقای فرهنگ کتابخوانی عنوان کرد.
** عوامل پایین بودن سرانه کتابخوانی
همچنین مدیرکل آموزش و پرورش یزد با تبیین عوامل پایین بودن سرانه مطالعه این عوامل را در سه حوزه اجتماعی و فردی بررسی کرد.
عباسعلی دانافر درباره عوامل اجتماعی می گوید: هر پدیده مورد بحث به عنوان موضوع اجتماعی، در خرده نظام های جامعه قرار می گیرد و بر خرده نظام های دیگر نیز اثرگذار و اثرپذیر نیز است.
وی افزود: پایین بودن سرانه مطالعه از بخش های مختلف از جمله نظام آموزش عالی و عمومی، اقتصاد یا کسب و کار، خانواده، ارتباطات و رسانه ای و عوامل فردی و روان شناختی متاثر است.
به گزارش ایرنا مدیرکل آموزش و پرورش یزد درباره عوامل فردی و روان شناختی اظهار داشت: مجموعه ای از ویژگی های فردی در کشورهای جهان سوم و کمتر توسعه یافته، آنها را در حوزه تالیف کتاب و کتاب خواندن با مشکل مواجه کرده است.
دانافر افزود: مهمترین ویژگی چنین کشورهایی جمع گرا بودن است؛ در حالی که فعالیت های فرهنگی به خصوص کتاب خواندن نیاز به خلوت دارد.
وی ادامه داد: بر پایه پژوهش ها جهان سومی ها به صورت گروهی در پارک ها و پیاده روها حضور می یابند، در حالی که این موضوع در کشورهای توسعه یافته یه طور عمده فردی است.
وی اضافه کرد: هرچند وجود روحیه جمع گرایی در مجموع مطلوب به نظر می رسد اما برای مطالعه عکس آن صادق است؛ برای مثال خانواده ها ساعت های زیادی را در خانه به دورهم نشینی های بیهوده سپری می کنند و کمتر مکان خصوصی و شخصی دارند.
مدیرکل آموزش و پرورش یزد با بیان اینکه این چالش حتی از دوران کودکی ایجاد شده است، اظهار داشت: کودکان کمتر اتاق شخصی برای خواب دارند و این روند حتی تا سن 10 سالگی ادامه می یابد، در حالیکه اگر تنها بودند به طور حتم سراغ مطالعه کتاب می رفتند.
دانافر، عجول بودن، بی حوصلگی و بی توجهی به اسناد و ارجاع ها را از دیگر عوامل فردی و روان شناختی موثر بر کاهش سرانه مطالعه عنوان کرد.
وی می افزاید: افراد در جامعه کنونی بیشتر ذهن و تفکر شنیداری و دیداری دارند تا اینکه تفکر آنان بخواهد از طریق خواندن شکل بگیرد.
دانافر همچنین با تببین چالش نهادینه نشدن موضوع مطالعه در حوزه خانواده اظهار داشت: امروزه، بحث مطالعه در خانواده جایگاهی ندارد و سبک زندگی عام خانواده ها مشاهده نمی شود، طوری که هزینه فرهنگی و خرید کتاب در سبد خانوار گنجانده نشده است.
** مشکلات نظام آموزشی
مدیرکل آموزش و پرورش یزد با تبیین مشکلات نظام آموزشی هم اظهار داشت: این نظام متکی به مدرک گرایی، نمره و آزمون است.
وی افزود: آزمون ورودی به دانشگاه ها با همه عظمت خود چالش های بسیاری بوجود آورد، طوری که دانش آموزان حتی کتاب درسی خود را هم نمی خوانند و به جای حضور در کلاس درس و مدرسه و آموختن محتوای تشریحی، تمرکز و انرژی خود را روی کلاس ها و آزمون های چهار گزینه ای می گذارند.
این مسئول فرهنگی با بیان اینکه اغلب معلمان کتابخوان نیستند و به تبع آن کتاب هم معرفی نمی کنند، گفت: وقتی نگرش معلم نسبت به کتاب مناسب نیست و دست او نسبت به معرفی کتاب های فاخر بسته و خالی است نمی توان به موفقیت رسید.
دانافر با یادآوری گرانی کتاب و سایر محصول های فرهنگی ناشی از مشکل اقتصادی بر این باور است: نوع توجه و کارکرد رسانه ها و نظام ارتباطات از جمله فضای مجازی، طوری که کودکان زمان زیادی را صرف فضای مجازی می کنند از دیگر مشکلات برای ترغیب افراد به مطالعه است.
وی با تبیین برخی مشکلات حوزه نظام فرهنگی از جمله بخش نشر، ممیزی و کمبود کتاب ها و نویسندگان فاخر اظهار داشت: در حالی که در نشر کتاب باید به سلایق مخاطب توجه و نیاز روز و آینده جامعه تامین و توجه شود، تخصص نداشتن و به طور عمده سرقت علمی و کپی برداری در این حوزه مشاهده می شود.
مدرس دانشگاه های یزد در ادامه با یادآوری کاهش کتاب های فاخر و شناسنامه دار با پشتوانه عمیق در کشور گفت: تجدید چاپ چندین باره کتاب های فاخر نشان می دهد ذائقه مردم ایران با کتابخوانی فاصله ندارد و حتی اگر این کتاب ها گران باشد انگیزه و علاقه برای خرید آنها وجود دارد.
دانافر با بیان اینکه مشکلات متعدد در حوزه نشر، نویسندگان را بی انگیزه می کند، افزود: چاپ و انتشار سفارشی کتاب های دهه 60، نویسندگان را دچار دلزدگی کرده است.
وی خاطر نشان کرد: در حالیکه از گذشته قدرت، ثروت و احترام سه مزیت اجتماعی حاصل از کتابخوانی محسوب می شد، اکنون با کمرنگ شدن این موضوع، مسیرهای دیگر برای کسب این سه مزیت بوجود آمده است.
دانافر با بیان اینکه حوزه نشر در کشور دچار تنزل ارزش ها شده، اظهار داشت: حمایت نکردن یا ممیزی کتاب های فاخر و متناسب نبودن کتاب ها با نیازهای روز مخاطب سبب افت جایگاه کتاب و کتابخوانی شده است.
** شادی و نشاط، رویکرد آموزش و پرورش
این مسئول فرهنگی استان تلاش برای افزایش شادی و نشاط در مدارس را یکی از رویکردهای وزارت آموزش و پرورش عنوان کرد و گفت: برای تحقق این مهم تمرین شب، پیک نوروزی، ورود هرگونه کتاب کمک آموزشی به مدارس ابتدایی و برگزاری آزمون ممنوع است.
دانافر تصریح کرد: ساختار آموزشی و آموزش عالی و ارتباط آن با اقتصاد دچار مشکل است و نباید به طور صرف آموزش و پرورش را متهم کرد؛ برای مثال از حدود 20 سال پیش، افرادی در رشته هایی در دانشگاه های یزد فارغ التحصیل شدند که ارتباطی با کار ندارد.
مدیرکل آموزش و پرورش یزد با یادآوری 25 سال صدرنشینی دانش آموزان استان در آزمون سراسری دانشگاه های سال 97 می گوید: نمی توانیم نسبت به این موضوع بی تفاوت باشیم، چرا که نمایندگان مجلس پیگر آن هستند.
دانافر افزود: اکنون، شرایط به گونه ای است که باید مناسب یا نامناسب بودن 25 سال صدرنشینی یزدی ها در کنکور مورد بررسی و تحلیل دقیق قرار گیرد.
** شرایط کتابخوانی آنچنان بد نیست
همچنین مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد با بیان اینکه شرایط کتابخوانی در کشور و استان در مقایسه با کشورهای منطقه آنچنان هم بد نیست، گفت: البته این موضوع باید به عنوان مساله ای در سطح جهانی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
جوادیان زاده افزود: تاکنون در فرایند سیاست گذاری کتاب، بیشتر به بحث های چاپ، نگهداری و ارائه کتاب پرداخته شده است و کمتر به موضوع مهم کتابخوانی توجه کرده ایم.
وی با بیان اینکه افزایش ناشر و کتاب منجر به خواندن زیاد کتاب نمی شود، ادامه داد: یزد، استان صنعتی و از نظر باسوادی جزو چهار استان برتر است اما این موارد الزاما منجر به خواندن نمی شود.
وی اضافه کرد: ارتقای فرهنگ کتابخوانی جزو سیاست های مسئولان استان نبوده و در فضای اجتماعی و شکل سنتی هم رجوع زیادی به کتاب نمی شد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد با یادآوری قدرت فرهنگ شنیداری و شفاهی در استان اظهار داشت: مطالعه و رمزگشایی کتاب دشوار است و به عادت فرهنگی نیاز دارد که در یزد به آن توجه نشده است.
جوادیان زاده افزود: قصه گویی به فرهنگ شفاهی دامن زده است، طوری که مادر بزرگ ها همیشه قصه می گفتند اما کتاب قصه اهدا نمی کردند.
وی با بیان اینکه فرایند جامعه پذیری از چهار مرحله خانواده، رسانه، جامعه و مدرسه می گذرد، تصریح کرد: در همه این مراحل کتاب غایب بوده و است.
این مسئول فرهنگی بیان کرد: البته با نگاه امیدواری باید گفت که هم اکنون در شرایط تاریخی و استثنایی قرار داریم و در حال افق شکافی در حوزه فرهنگی هستیم.
جوادیان زاده با یادآوری خواسته تاریخی جامعه مدنی و آزادی بیان و نشر خاطر نشان کرد: اکنون مجوز چاپ کتاب در یزد صادر می شود که نقطه قوتی برای نشر کتاب و کارهای فرهنگی است.
وی، راه اندازی یکهزار و 100 باشگاه و فعالیت 912 مربی کتابخوانی از اقشار مختلف از جمله کودکان کار، خیابانی، معلولان، زنان بی سرپرست و بدسرپرست را از جمله فعالیت های اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه کتاب و کتابخوانی عنوان کرد.
وی با یادآوری گسترش فعالیت های فضای مجازی، ادامه داد: در تلاش برای غلبه کتاب بر فضای مجازی و زبان شلخته آن هستیم.
جوادیان زاده با بیان اینکه « کتاب کالای نمادین نه اقتصادی است»، افزود: بسیاری از کتابفروشی ها تعطیل شد؛ نباید نگاه به این فضاها همانند بنگاه اقتصادی باشد.
** ارتقای فرهنگ کتابخوانی، نیازمند نگاه کاربردی
همچنین در ادامه میزگرد مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یزد با تبیین دیدگاه های سیستماتیک و کابردی به موضوع کتاب و کتابخوانی، می گوید: نگاه کاربردی به این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است و برای تحقق آن باید با بهره گیری از مهندسی معکوس، مشکلات موجود بررسی و رفع شود.
پیغمبری اهمیت خلاقیت در فعالیت های فرهنگی و کتابخوانی را یادآور شد و افزود: باید با در نظر گرفتن مشکلات موجود و اتخاذ شیوه های مختلف، مردم را به سمت کتاب هدایت و ترغیب کرد.
وی با بیان اینکه اکنون با افراد بی انگیزه ای مواجه هستیم که لذت کتابخوانی را نچشیده اند، ادامه داد: صرف فعالیت هایی مانند معرفی کتاب کافی نیست، بلکه باید با در نظر گرفتن بعد سرگرمی، بخش هایی از کتاب برای مردم کاربردی شود.
وی اضافه کرد: باید در مکان های عمومی با استفاده از کتاب های صوتی و داستان های کوتاه، رغبت را با هنرمندی و زیبا در مردم ایجاد کرد.
** کتاب، راهگشای سخت ترین مراحل زندگی
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ادامه با بیان اینکه کتاب باید در سخت ترین مراحل زندگی، راهگشای مردم باشد، اظهار داشت: می توان مراجعان به شوراهای حل اختلاف را به مطالعه یا شنیدن محتوای کتاب هدایت و مشکلات آنان را از این طریق رفع کرد.
پیغمبری افزود: در حوزه کتاب و کتابخوانی با بی انگیزگی عمومی مواجه شدیم که این چالش با استمرار دیدن و شنیدن کم کم از بین می رود.
وی تصریح کرد: اگر تمرکز دستگاه های اداری روی سه مقوله قدرت، ثروت و احترام باشد و به بزرگان عرصه کتاب جایگاه و قدرت بدهیم، بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد؛ این مهم برای نسل جوان نیز ایجاد انگیزه می کند.
** حذف پست کتابدار در مدارس، معضلی بزرگ
همچنین مدیرکل نهاد کتابخانه های عمومی استان حذف پست کتابدار را در آموزش و پرورش از جمله چالش هایی برشمرد، اظهار داشت: با حذف این پست کتابخانه های مدارس عملا تعطیل شد، هم اکنون تنها نهادی که می تواند به ارتقای فرهنگ کتابخوانی در حوزه کودک و نوجوان کمک کند، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است.
دوست فاطی ها با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش باید به داد فرزندان خانواده ها برسد، افزود: 25 سال صدرنشینی در کنکور سراسری بسیار خوب است اما تلاش ها در این راستا، برخی آسیب ها هم به همراه داشته است.
وی اظهار داشت: با توجه به اینکه فرصت تجربه تاریخی نداریم باید به کتابخوانی روی آوریم این مهم نیازمند کتاب، کتابدار و کتابخانه خوب است.
وی با بیان اینکه هر دستگاهی به سهم خود در تلاش برای افزایش آمار مطالعه است، ادامه داد: در گذشته مردم برای آگاهی ،نیازمند کتاب بودند و عطش خواندن داشتند اما اکنون دوران انفجار اطلاعات است.
** هر کتابی، ارزش یک بار مطالعه ندارد
این مسئول فرهنگی استان تصریح کرد: در حال حاضر بر خلاف گذشته هر کتابی ارزش یکبار مطالعه را ندارد؛ همه خواستار تغییر وضعیت کنونی هستند اما دغدغه ها و مشکلات مردم اجازه تغییر را نمی دهد.
دوست فاطمی ها، افزود: همه مردم و مسئولان می خواهند اتفاقی در حوزه کتاب و کتابخوانی رخ دهد اما غدغه ها و مشکلات مانع تحقق آن شده است.
وی تصریح کرد: در کشور مانند قارچ دانشگاه و مدرک تولید می شود و افرادی با این مدارک نیز شاغل می شوند، در حالیکه افرادی سواد واقعی دارند از این موضوع بی بهره می مانند.
24 آبان تا اول آذر به‌عنوان هفته کتاب و کتابخوانی نام‌گذاری شده است.
یزد با 111 باب کتابخانه عمومی شامل 96 مورد نهادی روستایی و شهری و 15 باب مشارکتی به نسبت جمعیت در جایگاه نخست کشور قرار دارد.
در کتابخانه های عمومی استان با حدود 108 هزار نفر عضو، افزون بر 2 میلیون نسخه کتاب موجود است.
استان یزد یک‌میلیون و 138 هزار نفر جمعیت دارد که 85 درصد در شهرها و بقیه در مناطق روستایی و آبادی‌ها زندگی می‌کنند.
49 درصد جمعیت استان مرد و 51 درصد مرد هستند.
استان یزد یکهزار و 900 باب مدرسه ، 250 نفر هزار دانش آموز و 100هزار دانشجو دارد که در 68 واحد آموزش عالی تحصیل می کنند.
7532/ 2047/
کپی شد
