گزارش روابط عمومی استانداری گیلان به ایرنا؛ ارسلان زارع روز یکشنبه در آستانه سالروز شهادت میرزا کوچک جنگلی در حاشیه بازدید از خانه موزه این سردار مبارز در رشت با اشاره به ابعاد شخصیتی میرزاکوچک جنگلی به عنوان یکی از مفاخر و مشاهیر برجسته این استان اظهار داشت: سردار جنگل فردی است که از عمق جان به مردم باور داشت و با حمیت تمام از کیان مردم و میهن دفاع کرد.
وی خاطرنشان کرد: این روحانی شهید به سبب اعتقاد راسخ به دین مبین اسلام و اعتماد و باور به توانمندی های مردم در برابر مهاجمان و استکبار به ویژه روسیه و انگلیس، ایستادگی و مقاومت کرد.
نماینده عالی دولت در گیلان با اشاره به اینکه اعتقاد میرزا کوچک جنگلی بر این امر بود که برای حاکمیت و اداره کشور مردم باید سرنوشت خود را رقم بزنند، گفت: میرزا کوچک خان نخستین حکومت مردم داری و مردم سالاری دینی را که به تعبیر مقام معظم رهبری مینیاتوری زیبا از جمهوری اسلامی ایران است، در این منطقه پایه گذاری کرد.
خانه میرزا کوچک خان جنگلی، اکنون به یکی از جاذبه های گردشگری استان گیلان و مرکز اسناد سردار جنگل تبدیل شده است.
میرزا یونس فرزند میرزا بزرگ که بعدها مشهور به میرزاکوچک خان جنگلی شد، با راه اندازی جنبش جنگل و رهبری آن، یکی از مردمی ترین نهضت های محلی ایران را تشکیل داد که خواستار قطع دست بیگانگان از کشور و استقلال و سربلندی ایران بود.
یرزا کوچک خان بعد از اشغال نواحی شمالی ایران به دست ارتش روسیه تزاری، یک گروه مسلح تشکیل داد و با کمک حاج احمد کسمائی از تجار بنام گیلان، روستای کسما را مرکز کار خود قرار داد. این گروه مسلح پس از مدتی گسترش یافت و تا پایان سال ۱۲۹۶ شمسی، بخش وسیعی از گیلان و مازندران و طارم و آستارا و طالش را زیر نفوذ خود در آورد این جریان کم کم به نام نهضت جنگل شناخته شد.
میرزا کوچک خان با آغاز جنگ جهانی اول در جنگل به کمک برخی دوستان آزادیخواه و وطن پرست، نهضت جنگل را بنیان گذاشت. هدف میرزا از تشکیل این نهضت دفاع از استقلال ارضی در مقابل بیگانگان بود، زیرا در آن زمان، ایران بین روسیه و انگلیس تقسیم شده بود و نهضت جنگل پناهگاهی بود برای روشنفکران و وطن دوستان سراسر ایران که به این نهضت پیوستند.
خود جنگلی ها در باره اهداف سیاسی خود چنین بیانیه ای صادر کرده بودند : 'ما قبل از هر چیز طرفدار استقلال مملکت ایرانیم. استقلالی به تمام معنی کلمه یعنی بدون اندک مداخله هیچ دولت اجنبی. اصلاحات اساسی مملکت و رفع فساد تشکیلات دولتی که هر چه بر سر ایران آمده، از فساد تشکیلات است. ما طرفدار یگانگی عموم مسلمانانیم.'
میرزا کوچک جنگلی پس از چندین سال مبارزه و جنگ و گریز علیه نظام مستبد شاهنشاهی، با تعداد اندکی از یاران خود برای جمع آوری قوا به طرف خلخال حرکت کرد که در کوه های تالش در برف و بوران اسیر و به شهادت رسید.
با شهادت میرزا کوچک خان در یازدهم آذرماه سال ۱۳۰۰ هجری خورشیدی (سوم ربیع الثانی ۱۳۴۰ ق) نهضت جنگل به نقطه پایان خود رسید.
