در این روزها برخی از گردشگران تابستانه خلیج گرگان و شناگران محلی نیز در خصوص افزایش بیش از حد جلبک ها در پهنه آبی ابراز نگرانی کرده و به گفته آنان وضعیت کنونی در چند سال اخیر کم سابقه است.
موضوعی که ضرورت پیگیری آن سبب شد خبرنگار ایرنا با استفاده از یک فروند قایق موتوری گشتی در خلیج گرگان بزند.
خلیج چهار هزار هکتاری گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر است و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال این خلیج با دریا وابسته است، خلیجی که حالا با مشکلات متعدد دست و پنجه نرم می‌کند و فعالان و مسوولان محیط زیست معتقدند که با ادامه روند کنونی تبدیل به نسخه دیگری از دریاچه ارومیه می شود.
خلیج گرگان علاوه بر پتانسیل گردشگری، زیستگاه انواع آبزیان بومی و منحصر بفرد است که به دلیل ادامه ورود برخی پسماندها و فاضلاب خام و زه آب های کشاورزی و آلودگی حال و روز خوبی ندارد و هر از چند گاه ضرورت کمک به آن مورد توجه رسانه ها قرار می گیرد.
علاوه بر پسروی شدید و کاهش عمق آب خلیج گرگان, این بار رشد بیش از حد و غیرمتعارف جلبک لزوم توجه بیشتر به این خلیج را دو چندان ساخته است.
جلبک ها ساده‌ترین موجودات دارای کلروفیل هستند که در محیط های مختلف طبیعی به ویژه در عرصه های آبی دیده می شود و تولیدکنندگان اولیه در اکوسیستم آبی هستند، جلبک در تولید روز با فتوسنتز مبادرت به تولید اکسژن می کند و در طول شب با تنفس، اکسژن تولیدی خود و حتی بیشتر از آن را می بلعد و گسترش بیش از حد آن تهدید کننده آبزیان است.
در اکوسیستم های آبی، جلبک ها حلقه اولیه و اصلی زنجیره غذایی را تشکیل می دهند و حیات جانوران آبزی بیشتر به فعالیت جلبک های درون آب وابسته است زیرا مواد آلی و اکسیژن مورد نیاز آنها را تامین می کنند.
علاوه بر آن جلبک ها امروزه برای مصارف دارویی، غذایی، سوخت، کشاورزی، پرورش آبزیان و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد.
اما مشاهدات عینی نشان می دهد جلبک های زیادی به صورت توده ای و ریسه های درهم تنیده گاهی به طول ده متر و قطر یک متر در برخی از نقاط پهنه آبی خلیج گرگان وجود دارد که در مواردی شنا کردن را برای گردشگران مشکل می کند.
در همین پیوند و در پایش صورت گرفته مشخص شد که بیشتر ریسه های جلبکی در مناطق جنوبی خلیج گرگان در حوزه پیرامونی سواحل گلستان (فاصله حدود 500متر از ساحل )متمرکز شده و بخشی از خلیج گرگان در محدوده کانال چپاقلی(شمال شرقی خلیج ) نیز توسط جلبک های سطحی مفروش شده است که سطح آن گاه به حدود 50مترمربع یا بیشتر می رسد، مشکلی که نسبت به سال های گذشته مشهودتر بوده و گسترش آن را نشان می دهد.
درهمین پیوند نظرات یکی از کارشناسان حوزه زیست شناسی دریایی را خواستیم که اطلاعات مفیدی در خصوص ویژگی های جلبک ها و محیط رشد آنها ارائه داد.
قربان دهقان کارشناس ارشد زیست شناسی دریا در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: جلبکهای دریایی نقش مهمی در چرخههای بیوشیمیایی محیط های آبی دارند و پایه و اساس زنجیره غذایی در اکوسیستمهای آبی محسوب میشوند.
وی افزود: هرچند حضور و مشاهده جلبک های سبز –آبی بهترین منبع غذایی زیستمندان و بیانگر پویایی یک پهنه آبی و اکوسیستم محسوب می شود، اما حجم بیش از نرم متعارف آن خطر ایجاد 'بلوم جلبکی' را بدنبال خواهد داشت، خطری که شاید اینک چندان جدی نباشد ولی استمرار رویه کنونی آن را به تهدیدی بالفعل در خصوص خلیج گرگان تبدیل خواهد کرد.
این بوم شناس دریایی یکی ازعلت های افزایش جلبک در خلیج گرگان را افزایش دما اعلام کرد و بیان داشت: در بازه های زمانی که مواد مغذی در اثر افزایش آلودگی ها زیاد شود، رشد توده ای جلبک ها بیش از اندازه خواهد شد.
وی به ورود آلودگی های مختلف از شهرستان های بندرگز، بندرترکمن، گلوگاه و بهشهر از طریق رودخانه های منتهی به خلیج گرگان اشاره کرد و گفت: فرم زمین شناختی خلیج گرگان همانند یک 'کاسه آب' است و با ورود انواع آلودگی های صنعتی، کشاورزی و نفتی روز به روز شاهد نابودی زیست محیطی این عرصه هستیم.
دهقان با تاکید بر متنوع بودن جلبک های موجود در خلیج گرگان اظهار داشت: این جلبک ها چندگونه بوده برخی در اثر ازدیاد بیش از حد موجب کاهش اکسیژن و مرگ و میر آبزیان و بعضی به دلیل تولید سم موجب مرگ و میر و تلفات شدید آبزیان، صدف ها و در صورت مصرف توسط چهارپایان منجر به مرگ آنها شده و حتی موجب شیوع بیماری های پوستی و داخلی بین شناگران این عرصه می شود.
این کارشناس حوزه زیستمندان دریایی افزود: صدور هشدار برای وقوع بلوم جلبکی در خلیج گرگان زود است ،اما باید محیط های آبی با ارزش مثل خلیج گرگان از لحاظ بلوم جلبکی مورد پایش، هشدار و پیگیری قرار گیرد.
به گفته وی، با توجه به ارزش این محیط های آبی کمیته ای برای مقابله با این بلوم ها طرح ریزی شود تا در صورت وقوع، راهکارهای لازم بکار گرفته شود.
وی یادآور شد: هر چند برخی از کارشناسان محیط زیست دریایی بر این عقیده هستند که رشد جلبک ها خود می تواند عامل موثری برای عمل 'پالایش زیستی ' خلیج گرگان شود و بخشی از آلودگی های وارده ناشی از سرازیر شدن فاضلاب های خانگی و صنعتی استان گلستان را پالایش و یا جذب خود کند، وی رشد بیش از حد آن نگران کننده خواهد بود.
وی در بیان علت این پدیده گفت: برای ریشه یابی دقیق این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتر توسط متخصصان موضوع است اما در حالت کلی کاهش دبی، سرعت جریان آب، رسوب گذاری و سپس ورود فاضلاب های خانگی از دلایل عمومی رشد روز افزون جلبک ها بوده که سبب می شود ریسه های درهم تنیده جلبکی و گاه قطور و یا حجم گسترده جلبک ها و خزه هایی شود که همچون فرشی سبز بخش وسیعی از این خلیج را بپوشانند.
این کارشناس حوزه دریایی اضافه کرد: رشد بی رویه جلبک ها و بیش از حد استاندارد باعث می شود اکسیژن و نور کمتری به درون منابع آی نفوذ کند و این امر حیات آبزیان را تهدید می کند.
به گفته وی، با وجود اینکه جلبک ها فتوسنتز کننده محسوب شده و شب تنفس می کنند ، اما بخشی از اکسیژن محلول در آّب خلیج گرگان را مصرف کرده و در دراز مدت چرخه حیات برخی از زیستمندان آبی این زیستگاه را با خطر مواجه می سازند.
به گزارش ایرنا و براساس قانون مسوولیت حفاظت کیفی از منابع آبی خلیج گرگان به عنوان بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله برعهده اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران و مسوولیت تصفیه فاضلاب های شهری بر عهده شرکت های آب وفاضلاب شهرستان های پیرامونی خلیج و حفاظت از حریم و بستر رودخانه ها و جلوگیری از تغییرات کمی برعهده امور آب منطقه ای دو استان گلستان و مازندران است.
اما به نظر می رسد کمک به خلیج گرگان نیازمند مشارکت و همکاری همه جانبه بوده و هیچ ارگانی به تنهایی توانایی رسیدگی به مشکلات این پهنه آبی را ندارد.
علاوه بر مشکل رشد بی رویه جلبک ها همچنین باید گفت که گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران و استان گلستان بوده که به دلیل پسروی زیاد آب و ناتوانی در اجرای طرح های مناسب و کارشناسی، فاصله چندانی با خشکی کامل ندارد.
این خلیج درسال 1354 به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز در استانهای گلستان و مازندران به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید تا ثابت شود نه فقط این خلیج، بلکه نواحی اطراف آن نیز یک مجموعه ارزشمند زیست محیطی است.خلیج گرگان از لحاظ اقتصادی و اکولوژیکی دارای اهمیت بوده و در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستانی نقش مهمی دارد.
عمق خلیج گرگان که در برخی نقاط به حداکثر سه متر می‌رسید، اینک دراثر رسوب‌گذاری به 1,5 متر کاهش پیدا کرده است و به‌همین دلیل به‌سرعت به سمت نابودی پیش می‌رود.
خلیج گرگان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و در حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر واقع است و از 60 کیلومتر طول و حداکثر 12 کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی – غربی است.
7333/1648
انتهای پیام موضوعی که ضرورت پیگیری آن سبب شد خبرنگار ایرنا با استفاده از یک فروند قایق موتوری گشتی در خلیج گرگان بزند.
خلیج چهار هزار هکتاری گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر است و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال این خلیج با دریا وابسته است، خلیجی که حالا با مشکلات متعدد دست و پنجه نرم می‌کند و فعالان و مسوولان محیط زیست معتقدند که با ادامه روند کنونی تبدیل به نسخه دیگری از دریاچه ارومیه می شود.
خلیج گرگان علاوه بر پتانسیل گردشگری، زیستگاه انواع آبزیان بومی و منحصر بفرد است که به دلیل ادامه ورود برخی پسماندها و فاضلاب خام و زه آب های کشاورزی و آلودگی حال و روز خوبی ندارد و هر از چند گاه ضرورت کمک به آن مورد توجه رسانه ها قرار می گیرد.
علاوه بر پسروی شدید و کاهش عمق آب خلیج گرگان, این بار رشد بیش از حد و غیرمتعارف جلبک لزوم توجه بیشتر به این خلیج را دو چندان ساخته است.
جلبک ها ساده‌ترین موجودات دارای کلروفیل هستند که در محیط های مختلف طبیعی به ویژه در عرصه های آبی دیده می شود و تولیدکنندگان اولیه در اکوسیستم آبی هستند، جلبک در تولید روز با فتوسنتز مبادرت به تولید اکسژن می کند و در طول شب با تنفس، اکسژن تولیدی خود و حتی بیشتر از آن را می بلعد و گسترش بیش از حد آن تهدید کننده آبزیان است.
در اکوسیستم های آبی، جلبک ها حلقه اولیه و اصلی زنجیره غذایی را تشکیل می دهند و حیات جانوران آبزی بیشتر به فعالیت جلبک های درون آب وابسته است زیرا مواد آلی و اکسیژن مورد نیاز آنها را تامین می کنند.
علاوه بر آن جلبک ها امروزه برای مصارف دارویی، غذایی، سوخت، کشاورزی، پرورش آبزیان و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد.
اما مشاهدات عینی نشان می دهد جلبک های زیادی به صورت توده ای و ریسه های درهم تنیده گاهی به طول ده متر و قطر یک متر در برخی از نقاط پهنه آبی خلیج گرگان وجود دارد که در مواردی شنا کردن را برای گردشگران مشکل می کند.
در همین پیوند و در پایش صورت گرفته مشخص شد که بیشتر ریسه های جلبکی در مناطق جنوبی خلیج گرگان در حوزه پیرامونی سواحل گلستان (فاصله حدود 500متر از ساحل )متمرکز شده و بخشی از خلیج گرگان در محدوده کانال چپاقلی(شمال شرقی خلیج ) نیز توسط جلبک های سطحی مفروش شده است که سطح آن گاه به حدود 50مترمربع یا بیشتر می رسد، مشکلی که نسبت به سال های گذشته مشهودتر بوده و گسترش آن را نشان می دهد.
درهمین پیوند نظرات یکی از کارشناسان حوزه زیست شناسی دریایی را خواستیم که اطلاعات مفیدی در خصوص ویژگی های جلبک ها و محیط رشد آنها ارائه داد.
قربان دهقان کارشناس ارشد زیست شناسی دریا در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: جلبکهای دریایی نقش مهمی در چرخههای بیوشیمیایی محیط های آبی دارند و پایه و اساس زنجیره غذایی در اکوسیستمهای آبی محسوب میشوند.
وی افزود: هرچند حضور و مشاهده جلبک های سبز –آبی بهترین منبع غذایی زیستمندان و بیانگر پویایی یک پهنه آبی و اکوسیستم محسوب می شود، اما حجم بیش از نرم متعارف آن خطر ایجاد 'بلوم جلبکی' را بدنبال خواهد داشت، خطری که شاید اینک چندان جدی نباشد ولی استمرار رویه کنونی آن را به تهدیدی بالفعل در خصوص خلیج گرگان تبدیل خواهد کرد.
این بوم شناس دریایی یکی ازعلت های افزایش جلبک در خلیج گرگان را افزایش دما اعلام کرد و بیان داشت: در بازه های زمانی که مواد مغذی در اثر افزایش آلودگی ها زیاد شود، رشد توده ای جلبک ها بیش از اندازه خواهد شد.
وی به ورود آلودگی های مختلف از شهرستان های بندرگز، بندرترکمن، گلوگاه و بهشهر از طریق رودخانه های منتهی به خلیج گرگان اشاره کرد و گفت: فرم زمین شناختی خلیج گرگان همانند یک 'کاسه آب' است و با ورود انواع آلودگی های صنعتی، کشاورزی و نفتی روز به روز شاهد نابودی زیست محیطی این عرصه هستیم.
دهقان با تاکید بر متنوع بودن جلبک های موجود در خلیج گرگان اظهار داشت: این جلبک ها چندگونه بوده برخی در اثر ازدیاد بیش از حد موجب کاهش اکسیژن و مرگ و میر آبزیان و بعضی به دلیل تولید سم موجب مرگ و میر و تلفات شدید آبزیان، صدف ها و در صورت مصرف توسط چهارپایان منجر به مرگ آنها شده و حتی موجب شیوع بیماری های پوستی و داخلی بین شناگران این عرصه می شود.
این کارشناس حوزه زیستمندان دریایی افزود: صدور هشدار برای وقوع بلوم جلبکی در خلیج گرگان زود است ،اما باید محیط های آبی با ارزش مثل خلیج گرگان از لحاظ بلوم جلبکی مورد پایش، هشدار و پیگیری قرار گیرد.
به گفته وی، با توجه به ارزش این محیط های آبی کمیته ای برای مقابله با این بلوم ها طرح ریزی شود تا در صورت وقوع، راهکارهای لازم بکار گرفته شود.
وی یادآور شد: هر چند برخی از کارشناسان محیط زیست دریایی بر این عقیده هستند که رشد جلبک ها خود می تواند عامل موثری برای عمل 'پالایش زیستی ' خلیج گرگان شود و بخشی از آلودگی های وارده ناشی از سرازیر شدن فاضلاب های خانگی و صنعتی استان گلستان را پالایش و یا جذب خود کند، وی رشد بیش از حد آن نگران کننده خواهد بود.
وی در بیان علت این پدیده گفت: برای ریشه یابی دقیق این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتر توسط متخصصان موضوع است اما در حالت کلی کاهش دبی، سرعت جریان آب، رسوب گذاری و سپس ورود فاضلاب های خانگی از دلایل عمومی رشد روز افزون جلبک ها بوده که سبب می شود ریسه های درهم تنیده جلبکی و گاه قطور و یا حجم گسترده جلبک ها و خزه هایی شود که همچون فرشی سبز بخش وسیعی از این خلیج را بپوشانند.
این کارشناس حوزه دریایی اضافه کرد: رشد بی رویه جلبک ها و بیش از حد استاندارد باعث می شود اکسیژن و نور کمتری به درون منابع آی نفوذ کند و این امر حیات آبزیان را تهدید می کند.
به گفته وی، با وجود اینکه جلبک ها فتوسنتز کننده محسوب شده و شب تنفس می کنند ، اما بخشی از اکسیژن محلول در آّب خلیج گرگان را مصرف کرده و در دراز مدت چرخه حیات برخی از زیستمندان آبی این زیستگاه را با خطر مواجه می سازند.
به گزارش ایرنا و براساس قانون مسوولیت حفاظت کیفی از منابع آبی خلیج گرگان به عنوان بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله برعهده اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران و مسوولیت تصفیه فاضلاب های شهری بر عهده شرکت های آب وفاضلاب شهرستان های پیرامونی خلیج و حفاظت از حریم و بستر رودخانه ها و جلوگیری از تغییرات کمی برعهده امور آب منطقه ای دو استان گلستان و مازندران است.
اما به نظر می رسد کمک به خلیج گرگان نیازمند مشارکت و همکاری همه جانبه بوده و هیچ ارگانی به تنهایی توانایی رسیدگی به مشکلات این پهنه آبی را ندارد.
علاوه بر مشکل رشد بی رویه جلبک ها همچنین باید گفت که گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران و استان گلستان بوده که به دلیل پسروی زیاد آب و ناتوانی در اجرای طرح های مناسب و کارشناسی، فاصله چندانی با خشکی کامل ندارد.
این خلیج درسال 1354 به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز در استانهای گلستان و مازندران به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید تا ثابت شود نه فقط این خلیج، بلکه نواحی اطراف آن نیز یک مجموعه ارزشمند زیست محیطی است.خلیج گرگان از لحاظ اقتصادی و اکولوژیکی دارای اهمیت بوده و در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستانی نقش مهمی دارد.
عمق خلیج گرگان که در برخی نقاط به حداکثر سه متر می‌رسید، اینک دراثر رسوب‌گذاری به 1,5 متر کاهش پیدا کرده است و به‌همین دلیل به‌سرعت به سمت نابودی پیش می‌رود.
خلیج گرگان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و در حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر واقع است و از 60 کیلومتر طول و حداکثر 12 کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی – غربی است.
7333/1648
کپی شد
