گلستان و پارک‌های جنگلی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، گلستان تا سال ۱۳۷۶ بخشی از استان مازندران بود، اما در آن سال به صورت استانی مستقل درآمد و شهرستان گرگان به عنوان مرکز آن برگزیده شد. بیشتر شهرهای کنونی استان از دیرینگی چندانی برخوردار نیستند و از بزرگ شدن روستاها به وجود آمده اند و به عبارتی روستا شهر به شمار می آیند. با این همه، شهرهای گرگان و گنبدکاووس ریشه تاریخی دارند. جای جای گلستان ، سراسر دیدنی هایی دارد که دیدنش خالی از لطف نیست.

جنگل ناهارخوران
ناهارخوران نقطه ای جنگلی در جنوب شهر گرگان است که در فاصله ۸ کیلومتری از مرکز شهر قرار دارد. این جنگل یکی از جاذبه های گردشگری استان گلستان به شمار می رود که دارای شهرتی ملی است به طوری که برای بسیاری با شنیدن نام گرگان، ناهارخوران را در ذهن تداعی می کند. این پارک مجموعه ای از فضاهای جنگلی در اطراف جاده و همچنین حاشیه رودخانه و محدوده های تاسیسات شهرداری و جهانگردی را شامل می شود که از سال 1338 توسط سازمان جنگلها و مراتع کشور به منظور تامین تفرجگاه اهالی گرگان در اختیار شهرداری گرگان قرار داده شده است.ناهارخوران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و واقع شدن در دو دامنه پر شیب، دارای آب و هوای مناسبی می باشد و همواره پذیرای گردشگران بسیاری است.

در واقع ناهارخوران را می توان نوعی پارک به شمار آورد که برخلاف پارک های جنگلی طبیعی، قبل از مطالعه، طراحی و تجهیز به صورت خودجوش برای بهره مندی از مواهب طبیعی و مناظر موجود آن توسط مردم از زمان های قدیم استفاده شده است. به مرور زمان و با افزایش جمعیت و وسعت شهر گرگان، فاصله بین مرکز شهر و ناهارخوران به صورت یک خیابان عمومی و نسبتا شلوغ و پر رفت و آمد تبدیل شد که در حال حاضر یکی از خیابان های اصلی گرگان است. این مسیر که به جاده ی ناهارخوران مشهور است؛ مسیری برای پیاده روی و تفریح مردم می باشد.

جنگل ناهارخوران طبیعتی مناسب برای چهار فصل سال دارد در غروب روزهای بهار و تابستان و ساعات اولیه شب گاهی تعداد مردم در محدوده ای به وسعت دو سه کیلومتر مربع به بیش از ۳۰ هزار نفر می رسد. در زمستان ها نیز بسیاری از مردم برای روزهای برفی و در فصل پاییز برای رنگهای زیبای درختان انجیلی که بصورت قرمز و زرد و گل بهی اند به این منطقه روانه می شوند.

منابع آبی موجود در پارک جنگلی ناهارخوران شامل چندین چشمه در محدوده این منطقه است که معروف ترین آن سفید چشمه واقع در ارتفاعات اطراف آن است . تنها رودخانه ناهارخوران نیز زیارت است که از ارتفاعات روستای زیارت سرچشمه گرفته است.

هم اکنون بیشتر نواحی مورد استفاده گردشگران در کنار بلوار قرار دارد مانند ناحیه معروف به تپه باباطاهر ، محوطه و میدان ناهارخوران ، جنگل دست کاشت و کاج و ناحیه معروف به پارادایز که با هتل ها ، رستوران ها ، شهر بازی بچه ها ، بازارچه خرید و دیگر امکانات ، ناهارخوران را به یکی از مکانهای دیدنی گلستان تبدیل کرده و شرایط مطلوبی را برای گذران اوقات فراغتی همراه با آرامش در این منطقه فراهم کرده است .

جزیره آشوراده
از توابع شهرستان بندرترکمن در 25 کیلومتری مرکز استان گلستان است. آشوراده یا جزایر آشور نام بخشی از خشکی شبه جزیره میانکاله است و تنها جزیره ایرانی دریای خزر است. این جزیره در برخی منابع تاریخی به عنوان مجمع الجزایر آشوراده که متشکل از سه جزیره بوده، آمده است که گفته می شود با بالا آمدن سطح آب هر دو جزیره کوچک انتهای آن در آب فرو رفته و در حال حاضر تنها یک جزیره باقی مانده است.جزیره آشوراده از شمال به دریاچه خزر، از شرق به تنگه ای باریک موسوم به تنگه چپق اوغلی و از غرب به کانال طبیعی خزینی و ادامه شبه جزیره میانکاله و از جنوب به خلیج گرگان منتهی می شود.

این جزیره به لحاظ تاریخی از اهمیت بسیاری برخوردار است و در برهه های زمانی مختلف نقش مهمی را در تاریخ ایران و منطقه بازی کرده است. هم اکنون جزیره آشور به عنوان یکی از مکانهای دیدنی استان گلستان مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از تاریخ نویسان معتقدند این جزیره همان جزیره آب سکون است که محل مرگ سلطان محمد خوارزمشاه است. آشور آده یا آشور آداسی یک واژه ترکی است که به معنای جزیره آشور است. این جزیره تا پایان جنگ جهانی دوم در دست روسها بوده است. روسها در این جزیره چندین بیمارستان، ساختمان مسکونی، قلعه و یک کلیسای چوبی ساختند که اکنون از کلیسای چوبی اثری در دست نیست اما یک قلعه مثلثی که در شمال این جزیره پابرجا مانده است به عنوان یادگار اشغال روسها به ثبت میراث فرهنگی رسیده است.

تا قبل از وقوع سیل در اوایل دهه 1370 شمسی در این جزیره بالغ بر یک هزار نفر زندگی می کردند اما با وقوع سیل ساکنان این جزیره
به شهر بندرترکمن کوچ کردند و اکنون تنها کارمندان شیلات و برخی فروشندگان در این جزیره زندگی می کنند.

آشوراده جزو 59 منطقه بین المللی ذخایر طبیعی اعلام شده و به ثبت رسیده است و چون منطقه ای حفاظت شده است زیستگاه مناسبی برای بعضی از جانوران به شمار می آید. به همین خاطر حیات جانوری آن تا حدود زیادی قابل ملاحظه است. آشوراده و مهمتر از آن شبه جزیره میانکاله یکی از مناطق حفاظت شده حیات وحش کشور و یکی از زیست بومهای با ارزش ایران است.

پوشش گیاهی جزیره، بوته های تمشک، نوعی خار خود رو و درختان انار ترش است و حیواناتی همچون شغال، روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی در جزیره زندگی می کنند.

تماشای صیدماهیان خاویاری، اسکله، تاسیسات بندرترکمن سواحل جزیره آشوراده از جاذبه های این ناحیه و از دیدنیهای بندر ترکمن به شمار می آید.

روستای زیارت
درمسیر خروج از شهر گرگان از سمت جنوب پس از گذر از منطقه گردشگری و تفریحی ناهارخوران به جاده ای زیبا و جنگلی می رسیم که مسافران را با خود به یکی دیگر از زیباییهای گلستان می رساند.به روستای ییلاقی «زیارت» که در میان دو دامنه کوهستانی و جنگلی قرار گرفته و در تابستانها بدلیل هوای خنک و معتدل و در زمستانها بدلیل برف با وجود قرار گرفتن در نزدیکی منطقه ای که هوای معتدل دارد همواره مد نظر گردشگران و مسافران است.

زیارت در ارتفاع یکهزار متری از سطح دریا در ۱۷کیلومتری جنوب شهر گرگان واقع شده است، این روستا ازشمال به «ناهارخوران» وارتفاعات «بندسر» و «خمام شهر»، از شرق به ارتفاعات «خال دره»، از غرب به ارتفاعات «ادیم» و «مازوکش» و «کمرسر» و از جنوب به آبشار و ارتفاعات پوشیده از جنگل محدود می شود.از مجموع جاذبه های این روستا آبگرم آن با خواص درمانی و نیز وجود امامزاده جلوه خاصی به این منطقه و توانایی خاصی برای پذیرش مهمان از سراسر کشور داده است.گفتنی است وجود امامزاده عبدالله در این روستا باعث شده تا نام «زیارت» بر آن گذاشته شود. روستای تفریحی، توریستی زیارت از جمله روستاهای بسیار قدیمی شهرستان گرگان است که دارای قدمت تاریخی و جاذبه های گردشگری طبیعی فراوانی است.

روستای زیارت در دره رودخانه «خاصه رود» قرار دارد و در دامنه رود گسترش یافته است، اما رشد روستا به دلیل شیب تند زمین و وجود مراتع و جنگلها در بالادست در این بخشها متوقف شود.در این میان آبگرم زیارت با خواص درمانی که در حاشیه جنوبی روستای زیارت در مجاورت امامزاده عبدالله قرار دارد.دانشنامه گلستان در مورد نام قدیمی این آبگرم از آن به نام «گرماندو و گرماب» نام می برد.

خواص درمانی آبهای گرم بیشتر از مواد معدنی آنها است، اگر آب چشمه ها در ازای هر یک لیتر بیش از یک گرم مواد معدنی داشته باشد به آن چشمه های آب معدنی می گویند.در این زمینه گفته می شود اکثر چشمه های آبگرم چشمه های آب معدنی هستند زیرا آب آنها به دلیل دمای بالا قدرت انحلال زیاد داشته و در نتیجه مواد معدنی آن به بیش از یک گرم در لیتر می رسد.

همچنین به گفته اهالی زیارت آبگرم این روستا آرام بخش بوده و برای انواع بیماریهای پوستی و درد مفاصل مفید است. چشمه آبگرم زیارت که در محدوده حفاظت شده جهان نما قرار دارد دربین حدود ۷۰چشمه این محدوده از پرآب ترین آنها است.آبگرم روستای زیارت که تنها چشمه آبگرم در استان گلستان است دارای آب صاف و زلال و فاقد طعم و بوی تند و خاص بوده و گرمای ملایم و مطبوعی دارد.

این آبگرم دارای چهار مظهر و چهار خروجی است که به فاصله حدود ده تا بیست متر قرار گرفته است.به گفته وی اولین مظهر چشمه زیرتخته سنگی است که روی آن کتیبه کوچکی به ابعاد ۱۵در ۲۰سانتی متر بوده و به خط عربی تاریخ ۱۰۳۵را نشان می دهد، مظهر دوم به فاصله ۲۰متر در جنوب این مظهر قرار دارد و دو مظهر دیگر هر یک با فاصله ده تا ۱۵متر از زیر بدنه تراشه طبیعی جاری هستند.

گفتنی است روستای ییلاقی زیارت همچنین بعنوان یکی از ده روستای دارای بافت باارزش تاریخی کشور معرفی شده است که این مساله لزوم توجه بیشتر به آن رامی رساند.

این روستای باستانی به دلیل قرارگرفتن در بستر سرسبز و زیبای استان گلستان و روی شیب تپه به طور طبیعی از مناظر و چشم اندازهای زیبای جنگلها و مراتع اطراف بهره مند است و وجود امامزاده، چشمه آبگرم و آبشار ازویژگیهای خاص روستای زیارت گرگان به شمار می رود.روستای زیارت با وجود جاذبه های بسیار به توجه بیشتری نیاز دارد و حمایت از سرمایه گذاران برای ایجاد امکانات اقامتی و استفاده از این آبگرم در این زمینه تا حدودی تاثیرگذار خواهد بود.

برج تاریخی رادکان
برج تاریخی رادکان در جنوب شهرستان کردکوی در غرب استان گلستان قرار دارد و یکی از آثار تاریخی و دیدنی این استان با بیش از یک هزار سال قدمت است .این برج با حدود 32 متر ارتفاع و 15 متر قطر از 2 قسمت گنبدی و بدنه تشکیل شده که گنبد آن به صورت مخروطی بلند و کشیده و به صورت 2 پوسته‌ای است.

این بنای تاریخی و بلند با توجه به اینکه در مسیر جاده ابریشم قرار دارد در گذشته به عنوان راهنمای بازرگانان و مسافران مورد استفاده قرار می‌گرفت.از نظر موقعیت جغرافیایی این برج در یک منطقه کوهستانی، جنگلی و بر فراز تپه طبیعی صخره‌ای در نزدیکی روستایی به همین نام احداث شده‌است.

در این زمینه گفته شده است که با توجه به آثار باقیمانده، بنای دیگری در ضلع شمالی گنبد رادکان وجود داشت. برای بنای برج رادکان تا کنون پژوهشگران کاربردهایی همچون قصر، آرامگاه، گنبد و برج بیان کرده‌اند.در زمینه نحوه ساخت برج رادکان باید گفت که مصالح بنا از آجر و نوعی گچ است که در نمای خارجی آن نیز در بین سرآجرها تزئینات گچی تورفته با انگشت دست وجود دارد.

ورودی هلالی شکل بنا در ضلع جنوبی است که در بالای سردر آن یک قاب مستطیل شکل با کتیبه‌ای به خط کوفی و تزئینات گچی و آجری وجود دارد که قسمتی از آن از بین رفته است. نمای داخلی بنای برج رادکان کردکوی نیز به صورت مدور و با گچ‌اندود شده است.
زیباترین قسمت نمای خارجی بنا در بخش فوقانی آن است که دو ردیف تزئینات آجری با گچبری گل‌های مشابه گل لاله به همراه کتیبه کوفی و پهلوی دور تادور قسمت زیرین گنبد را گرفته است.

براساس نظر کارشناسان میراث فرهنگی وجود کتیبه‌های پهلوی نشان‌دهنده حضور و تداوم زبان و خط پهلوی تا اواسط سده‌های اولیه اسلامی در این منطقه است.برج یا میل رادکان که به قلعه گبری نیز معروف است، همتای دیگری در استان خراسان رضوی و در نزدیکی مشهد تحت عنوان برج رادکان دارد.برج رادکان استان گلستان با شماره 145 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.