زوال عقلی یا آلزایمر در سالمندان: مراقبت و نگهداری

میلیون‌ها نفر در سراسر جهان هستند که حداقل از یک بیمار مبتلا به زوال عقل یا همان آلزایمر، مراقبت می‌کنند. حال این بیمار یکی از اعضای خانواده‌شان باشد یا یکی از دوستان و آشنایان. در اصل مراقبت از یک فرد مبتلا به آلزایمر کار وظیفه یک نفر نمی‌باشد؛ بلکه مسئولیتی است که به همکاری چندین نفر نیاز دارد. در هر صورت، مراقبت کردن و نگهداری از فرد مبتلا به زوال عقل، کاری دشوار می‌باشد. به همین خاطر در اینجا سعی داریم تا نکاتی را به منظور کمک هرچه بیشتر به عزیزانی که از بیمار آلزایمری نگهداری می‌کنند، شرح دهیم.

نکاتی برای مراقبت روزانه از بیمار مبتلا به آلزایمر

در ابتدای شروع آلزایمر، فرد تنها یک سری تغییرات در یادآوری، تفکر و استدلال را تجربه خواهد کرد و به اصطلاح عامیانه دچار فراموشی های کوتاه مدت خواهد شد. ولی به مرور زمان، این فراموشی ها بیشتر و عمیق تر شده و تا جایی پیش می‌رود که بیمار برای انجام کارهای ساده و شخصی خود نیز نیاز به کمک اطرافیان خواهد داشت. کارهایی چون نظافت شخصی، حمام کردن و لباس پوشیدن.

در اینجا نکاتی را خواهیم گفت که بهتر است از همان مراحل ابتدایی شروع آلزایمر، آن‌ها  را رعایت کنید:

1. سعی کنید یک برنامه روتین و منظم از فعالیت‌هایی نظیر: حمام کردن، لباس پوشیدن و غذا خوردن را برای بیمار در نظر گرفته و در هر روز و در یک زمان مشخص آن‌ها را انجام دهد.
2. به بیمار آلزایمری کمک کنید تا فهرست کارها، قرارها و رویدادها را در دفترچه یادداشت یا تقویم خود بنویسد. تا هیچ یک را فراموش نکند.
3. فعالیت هایی را که فرد از انجام آنها لذت می برد، برنامه ریزی کرده و سعی کنید یه آن‌ها کمک کرده تا این فعالیت‌ها را هر روز در زمان مشخصی انجام دهند.
4. اگر بیمار مبتلا به آلزایمر باید روزانه دوز معینی از داروها را مصرف کند، حتما یک برنامه مشخص برای مصرف این داروها برای وی بنویسید.
5. هنگام لباس پوشیدن یا حمام کردن، به فرد اجازه دهید تا حد امکان خودش این کارها را انجام دهد.
6. به جای استفاده ازپوشاک و کفش‌هایی با بند کفش، دکمه یا سگک، لباس‌هایی گشاد، راحت و آسان برای بیماران خریداری کنید. پوشاکی مانند لباس‌هایی با کمربند الاستیک، قزن یا زیپ‌های بزرگ.
7. از صندلی مخصوص حمام کردن برای حمایت از بیمارتان که تعادل کافی ندارد، استفاده کرده تا از افتادن وی به هنگام دوش گرفتن جلوگیری شود. می توانید این صندلی‌ها را از داروخانه ها و فروشگاه های لوازم پزشکی خریداری کنید.
8. رفتاری محترمانه و با آرامش داشته باشید. در حالی که به بیمار آلزایمری کمک می کنید حمام کند یا لباس بپوشد، قدم به قدم و با صبوری به او بگویید که قرار است چه کاری انجام دهید.
9. سعی کنید وعده های غذایی را در محلی ثابت و آشنا برای بیمار، سرو کنید و همچنین به وی زمان کافی برای صرف غذا بدهید.

نکاتی برای بهبود روابط اجتماعی بیمار مبتلا به آلزایمر

ارتباط برقرار کردن با دیگران، برای فرد مبتلا به آلزایمر می‌تواند امری بسیار دشوار می‌باشد؛ چراکه مشکل اساسی این بیماران در به خاطر سپردن و به یادآوردن مسائل می‌باشد. گاهی اوقات این بیماران تا حدی اذیت می‌شوند که ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان دهند. در برخی از موارد زوال عقل نیز افراد دچار اختلال در قدرت تکلم شده و به سختی می‌توانند حروف را ادا کنند.

بدین منظور برای کمک به برقراری ارتباط بهتر با این بیماران بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:

1. به فرد اطمینان خاطر دهید که به نگرانی ها و ناراحتی های او با صبوری گوش می دهید. سعی کنید نشان دهید که متوجه عصبانیت ها و اضطراب‌های وی می‌شوید.
2. به بیمار اجازه دهید تا آنجا که ممکن است بر زندگی خود کنترل داشته باشد.
3. به حریم شخصی بیمار احترام بگذارید.
4. اوقات آرامی را در طی روز به همراه انجام فعالیت‌های مختلف برای بیمار ایجاد کنید.
5. اشیا و عکس های مورد علاقه بیمار را در اطراف خانه بچینید تا وی احساس امنیت بیشتری کند.
6. اگر بیمارتان اشخاص را به خاطر نمی آورد، به او یادآوری کنید که چه کسی هستید، اما هیچگاه نگویید: «یادت نمی آید؟». چراکه اعتماد به نفس او بسیار آسیب خواهد دید.
7. تا حد امکان گفتگوهای کوتاه و لذت بخشی را با بیمارتان داشته باشید.
8. اگر بیمار دچار اختلال در برقراری ارتباط با کلمات شده است، سعی کنید با نشان دادن وسایلی مانند یک کتاب یا آلبوم عکس که برای وی آشنا می‌باشد، حواس او را پرت کنید.

نکاتی برای داشتن سبک زندگی سالم و فعال برای بیمار مبتلا به آلزایمر

داشتن تغذیه‌ای سالم و سبک زندگی پر از فعالیت‌های مفید، برای حفظ سلامت جسم و ذهن همه انسان‌ها بسیار حائز اهمیت است. این نکته در رابطه با بیماران مبتلا به آلزایمر نیز صدق می‌کند.

حال برای افزایش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آلزایمر، نکاتی را در زیر آورده‌ایم:

1. فعالیت های مختلفی را مطابق با توانایی های بیمار در نظر بگیرید که وی به آسانی می تواند آن‌ها را انجام دهد، مانند کارهای خانه، آشپزی، ورزش و باغبانی.
2. شروع انجام فعالیت‌ها به عهده خودتان باشد بهتر است زیرا، فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است فاقد علاقه یا ابتکار عمل باشد و نیز ممکن است در شروع فعالیت دچار بی انگیزگی شود. اما، اگر دیگران برنامه ریزی را انجام دهند، به افرایش انگیزه بیمار نیز کمک می‌کند.
3. اگر به انگیزه بیمار کمک می کند، موسیقی را به تمرینات روزانه وی اضافه کنید. در صورت امکان آهنگی را پخش کرده و با بیمارتان شروع به رقصیدن کنید.
4. فعالیت‌های سنگین و پرشدت به بیمار ندهید. به جای آن اجازه دهید فعالیت‌های سبک و آسان را انجام دهند.
5. هر روز با هم به پیاده‌روی بروید.
6. غذاهای سالم برای بیمار بپزید. ولی در عین حال غذاهایی را تهیه کنید که پخت آنها آسان می‌باشد؛ مانند سالادهای از پیش آماده و غذاهای تک وعده ای.
7. اجازه دهید خود بیمار انتخاب کند که چه غذایی را مایل است بخورد. به عنوان مثال دو گزینه غذایی به او پیشنهاد کرده و بپرسید که کدامیک را بیشتر دوست دارد بخورد.

نکاتی برای ایمن‌تر کردن خانه برای زندگی فرد مبتلا به آلزایمر در آن

به عنوان پرستار بیمار آلزایمری یا اعضای خانواده وی، وظیفه ایمن‌سازی محیط خانه از هرگونه خطر بر عهده شما می‌باشد تا از این طریق بیمار آلزایمری با خیالی آسوده بتواند در منزلش زندگی کند.

در زیر نکاتی را برای ایمن‌سازی خانه شرح داده‌ایم:

1. اگر منزل شما پله دارد، مطمئن شوید که حداقل یک ردیف نرده نیز کنار پله ها وجود داشته باشد. لبه های پله ها را با نوار رنگی روشن علامت بزنید تا بهتر دیده شوند.
2. پریزهای برق بلااستفاده را مسدود کرده و نیز از بست‌های ایمنی بر روی درهای کابینت استفاده‌ کنید.
3. تمامی وسایل منزل بلااستفاده را از اتاق خواب و سالن پذیرایی برداشته تا بیمار هنگام راه رفتن پایش به جایی گیر نکند و نیفتد.
4. اطمینان حاصل کنید که تمام اتاق ها و مناطق بیرونی که بیمار به آنجا تردد می کند دارای نورپردازی مناسبی باشند.
5. تا جای ممکن از پرده و فرش‌هایی که طرحی شلوغ دارند در منزل استفاده نکنید.
6. محصولات تمیزکننده خانگی مانند جرمگیر، وایتکس و نیز محصولاتی مانند تینر و کبریت را از دسترسی بیمار آلزایمری دور نگه دارید.

نکاتی برای مراقبت از خودتان به عنوان شخص نگهدارنده از بیمار مبتلا به آلزایمر

نگهداری و مراقبت از فرد مبتلا به آلزایمر، کاری دشوار و طاقت‌فرسا می‌باشد. ممکن است بارها احساس ناامیدی و دل‌سردی کنید و حتی گاهی دچار عصبانیت شوید. بنابراین بسیار مهم است که زمان‌هایی در روز را به خود اختصاص داده تا به این حالات دچار نشوید.

در زیر نکاتی را برای مراقبت از سلامت روح و جسم خودتان پیشنهاد کرده‌ایم:

1. در صورت نیاز، از اعضای خانواده و دوستان کمک بخواهید یا در مواردی که احساس نیاز شدید به راهنمایی دارید، به خانه سالمندان مراجعه کرده تا از تجربیات کارکنان آنجا بهره ببرید. اگر هم بنابر هر دلیلی می خواهید عزیزان سالمند خود را در خانه سالمندان قرار دهید، مطمئن شوید که خانه سالمندان نزدیک منزل شما باشد. به عنوان مثال اگر در شرق تهران زندگی می کنید، خانه‌های سالمندان واقع در شرق تهران را جستجو کنید. نیازی نیست که عزیزتان را برای همیشه در خانه سالمندان قرار دهید، اگر می‌خواهید به مسافرت کوتاه مدتی بروید، می‌توانید بیمار مبتلا به آلزایمر را در بهترین خانه سالمندان نزدیک به محل زندگی خود گذاشته تا بهترین مراقبت را از وی به عمل بیاورند و پس از اتمام مسافرت مب توانبد او را از خانه سالمندان مرخص کنید.
2. رژیم غذایی سالم خود را حفظ کنید، چرا که می تواند به شما کمک کند برای مدت طولانی تری سالم و فعال بمانید.
3. سعی کنید افرادی را برای دوستی پیدا کنید که شرایطی مشابه شما داشته و آن‌ها نیز از فرد مبتلا به آلزایمر نگهداری می‌کنند. معاشرت کردن با این افراد، به شما فرصتی می دهد تا داستان ها، تجربیات و ایده های مشترکتان را به اشتراک گذاشته و می تواند به شما کمک کند احساس تنهایی نکنید.
4. هر روز زمانی را به استراحت کردن اختصاص دهید. سعی کنید وسط روز، یک فنجان چای میل کرده و یا با یک دوست تماس گرفته و درد دل کنید.
5. اوقات فراغت خود را با دوستانتان بگذرانید و خود را سرگرم کنید .
6. تا جایی که می توانید ورزش کنید. سعی کنید یوگا انجام دهید یا پیاده روی کنید.
7. سعی کنید روزانه مراقبه یا همان مدیتیشن کنید. تحقیقات نشان می دهد که مدیتیشن می‌تواند فشار خون، اضطراب، افسردگی و بی خوابی را کاهش دهد.
8. در صورت نیاز به یک روانشناس ماهر مراجعه کرده تا به شما در مقابله با استرس و اضطراب کمک کنند.

آیا می‌توان از بیمار مبتلا به آلزایمر، از ابتدای شروع بیماری تا انتهای آن، در منزل مراقبت کرد؟

بهترین شیوه مراقبتی از بیماران مبتلا به آلزایمر، نگهداری از آن‌ها در منزل می‌باشد. با این حال شرایط خانواده‌ها با یکدیگر متفاوت بوده و هرکسی ممکن است نتواند از بیمار آلزایمری خود در منزل به خوبی مراقبت کند.

تحقیقات نشان می دهد که نگهداری و مراقبت ازعزیزان مبتلا به آلزایمر در منزل، به آنها کمک کرده تا شادتر بوده و طول عمر بیشتری نیز داشته باشند. اما اگر خانواده‌ای، قادر به ارائه خدمات مراقبتی مورد نیاز بیمار خود نباشد، استفاده از امکانات توانبخشی و خانه‌های سالمندان می‌تواند گزینه‌های مناسب تری برای حفظ سلامت بیمارشان باشد.

منبع: مقالات سایت خانه سالمندان نگار