جرثقیل سقفی ابزاری بسیار کارامد کارگاهی و صنعتی در لیفتینگ بار محسوب می شود که در شکل های مختلف، بار انواع متفاوتی نیروی محرکه اولیه و در تناژ مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. در نوعی دسته بندی جرثقیل های سقفی را در دو دسته جرثقیل برقی و جرثقیل دستی بر حسب نیروی عامل به حرکت در آورنده آنها دسته بندی می کنند. همچنین قابلیت دسته بندی جرثقیل های سقفی بر حسب نوع اتصال زنجیری و سیم بکسلی نیز وجود دارد که کاربری آنها و ارتفاع لیفتینگ بار اغلب برای جرثقیل سقفی زنجیری و سیم بکسلی متفاوت می باشد.

جرثقیل های سقفی برقی و دستی تنها نوعی از ادوات پر کاربرد در لیفتینگ محسوب می شوند که هم بصورت دو کاره با اتصال قلاب سقفی، بصورت چهار کاره همراه با ترولی برای حرکت بر روی ریل ها و بصورت شش کاره یا جرثقیل دروازه ای مورد استفاده قرار می گیرند. مواردی دیگر از ادوات لیفتینگ مانند انواع پولیفت های زنجیری که اغلب تا تناژ 6 تن مورد استفاده قرار می گیرند، انواع مگنت های صنعتی که بدون نیاز به اتصالات قلاب و شگل بصورت مستقیم و تنها در لیفتینگ بارهایی از جنس فلزی مغناطیس شو و دارای ضخامت متوسط استفاده می شوند، انواع وینچ های دستی و برقی و تیفور ها از جمله دیگر ادوات پر کاربرد در لیفتینگ بار محسوب می شوند.

مقایسه جرثقیل برقی زنجیری و سیم بکسلی

دو مورد از پر کاربرد ترین نوع جرثقیل های سقفی شامل جرثقیل سقفی زنجیری و جرثقیل سقفی برقی سیم بکسلی می باشند که هر یک در شرایط با مزایا و معایب مربوط به خود عمل می کنند. با این وجود تنوع و گستردگی جرثقیل های برقی از نوع زنجیری بسیار گسترده تر و تولید کنندگان این ادوات لیفتینگ نیز در برند های گسترده تری نسبت به جرثقیل برقی سیم بکسلی وجود دارند. برخی از مزایا و معایب هر یک از انواع جرثقیل سیم بکسلی و زنجیری را در زیر بر می شماریم.

1. ظرفیت لیفتینگ بار: قابلیت لیفتینگ میزان بالاتری از بار اغلب برای جرثقیل هایی که از سیم بکسل فولادی استفاده می کنند در مقایسه با جرثقیل های زنجیری وجود دارد. از جرثقیل زنجیری اغلب برای لیفتینگ بار تا مرز 10 تن و از جرثقیل های سیم بکسلی حتی تا 35 تن نیز استفاده می شود.
2. طول عمر جرثقیل: یکی دیگر از موارد مقایسه جرثقیل های سیم بکسلی و زنجیری طول عمر آنها می باشد. در اغلب موارد جرثقیل های برقی زنجیری دارای طول عمر بالاتر و هزینه حفظ و نگهداری پایین تری هستند. علاوه بر این زنجیر های فولادی گرید G80 نصب شده بر روی جرثقیل برقی زنجیری اغلب تحت سایش بسیار اندکی قرار گرفته و در مقایسه با سیم بکسل های جرثقیل از ساختار 6X19 که بر روی جرثقیل سیم بکسلی اتصال پیدا می کنند دارای طول عمر بسیار بالاتری هستند.
3. سادگی عملکرد: هر دو نوع جرثقیل سیم بکسلی و زنجیری قابلیت تولید بصورت 4 کارهر را داشته که از طریق یک ریموت کنترل به انتقال بار در تمامی جهات می پردازند. با این وجود با توجه به اینکه سیم بکسل در ساختار جرثقیل سیم بکسلی بر روی یک درام جمع می شود اندکی جابجایی افقی بار بصورت ناخواسته در این نوع ادوات لیفتینگ اتفاق می افتد. علاوه بر این نیاز به بازبینی دوره ای، روانکاری و جایگزینی قطعات اغلب برای جرثقیل سیم بکسلی بیشتر اتفاق می افتد.
4. قیمت جرثقیل برقی: قیمت دو نوع جرثقیل برقی زنجیری و سیم بکسلی بسیار متغیر بوده بر حسب برند و تناژ و داشتن و نداشتن گیربکس هایی در تغییر سرعت متفاوت می باشد. با این وجود جرثقیل های برقی سیم بکسلی موجود در ایران اغلب یا با برند ها و در تناژ محدودی و یا بصورت استوک می باشند.

اجزای تشکیل دهنده جرثقیل سقفی زنجیری

جرثقیل های زنجیری چه از نوع دستی و چه از نوع برقی دارای یک بلوک با چرخدنده های داخلی هستند که به دو زنجیر اتصال پیدا می کند. در داخل ساختار جرثقیل های زنجیری از شافت هایی با چرخدنده های متصل بر آنها قرار دارد که یا از طریق بوش و یا از طریق بلبرینگ اتصال آنها ثابت شده است. مبنای عملکرد جرثقیل زنجیری انتقال قدرت بین دو چرخدنده که در بلوک قرار گرفته و دارای قطر های متفاوتی هستند می باشد. گردش یکی از چرخدنده ها با قطر بزرگتر از طریق زنجیری دستی با تنسایل پایین از نوع آهنی که اغلب از زنجیر گرید G43 بصورت گالوانیزه و اتصال بر روی چرخدنده کوچکتر با گشتاور بالاتر بر روی زنجیر بار فولادی که با گرید G80 استفاده شده است صورت می پذیرد.

در حالی که عامل گرداننده در جرثقیل دستی زنجیر دستی بصورت منوال است چرخدنده بزرگتر در ساختار جرثقیل برقی از طریق نیروی خروجی از یک موتور الکتریکی که اغلب با برق سه فاز کار می کند کنترل می شود. هم جرثقیل های دستی و هم جرثقیل های برقی قابلیت استفاده بصورت چهار کاره همراه با ترولی سقفی را دارند که نیازمند ریل های اولیه اتصال می باشند.