در سال‌های اخیر رشد فزاینده مهاجرت از روستا به شهر به معضلی جهانی تبدیل شده است بطوریکه از ۳۴ درصد در سال ۱۹۶۰ به ۵۴ درصد در سال ۲۰۱۴ رسیده و این رشد همچنان ادامه دارد.
براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال‌های آتی حتی در کشورهای کمتر توسعه یافته اکثریت مردم در شهرها سکونت خواهند کرد و درحال حاضر نزدیک به ۸۰ درصد جمعیت کشورهای توسعه یافته در شهرها به سر می‌برند.
ساکنان روستاهای کشورهای در حال توسعه یافته در جست و جوی شغل‌های جذاب به شهرها مهاجرت می‌کنند.
به نظر می رسد توسعه تا به امروز کافی نبوده است و برای توانمند سازی جامعه و جلوگیری از مهاجرت باید چاره اندیشی کرد. انتظار می رود که تجربه موفق کشورهای شرق آسیا در قالب طرح "هر روستا یک محصول" راه حل مناسبی باشد.
این طرح یک ابتکار عمل برای تجاری سازی محصولات محلی و منطقه‌ای در محیط‌های جغرافیایی پراکنده و با هدف دستیابی به توسعه پایدار است.
هر روستا یک محصول علاوه بر درآمدزایی برای ساکنان محلی از طریق ایجاد ارزش افزوده، روستاها را برای گردشگران نیز جذاب خواهد کرد.
با هدف توانمندسازی و ایجاد اشتغال این طرح در برخی مناطق ایران از جمله مازندران، اردبیل و قلعه گنج کرمان کلید خورده است و انتظار می رود با اجرای آن در کهگیلویه و بویراحمد گره بیکاری گشوده شود.
ریشه طرح هر روستا یک محصول (OVOP)
ایده اولیه طرح هر روستا یک محصول برای نخستین بار حدود ۴۰ سال پیش در سال ۱۹۷۹ میلادی توسط هیراماتوس استاندار وقت اویتا ژاپن برای احیای جوامع روستایی پایه گذاری شد.
این طرح هم اکنون در جاهای مختلف دنیا به ویژه کشورهای آسیایی به عنوان طرح احیای مجدد منطقه‌ای آغاز شده و برخی از کشورها به طور فعال برای فقرزدایی این طرح را در سیاست‌های خود گنجانده‌اند.
هیراماتوس به دنبال راه حلی برای کاهش شدید اقتصادی روستایی اویتا بود. این رویکرد در ژاپن بسیار موفق بوده است و به دلیل توانایی آن در کاهش مشکلات می‌تواند در سطح بین المللی به ویژه در کشورهای در حال توسعه جذاب باشد. کشورهایی که طرح هر روستا یک محصول را پذیرفته‌اند شامل تایلند، ویتنام، کره، چین، کامبوج، فیلیپین، لائوس و اندونزی در جنوب شرقی آسیا هستند.
اصول طرح هر روستا یک محصول
یوپین کلیمن ( Yoopin Claymone ) یک پژوهشگر در موسسه مطالعات شرق آسیا پژوهشی درباره اصول طرح هر روستا یک محصول انجام داده است.
نتایج پژوهش این محقق حاکی از آن است که هیراماتوس (مبدع طرح هر روستا یک محصول) تولید در مقیاس کوچک، فروش محصولات منحصر به فرد و محلی را اساس کار خود قرار داده بود.
در این طرح محصولات، محلی و در عین حال جهانی هستند، به این منظور که محصول در سطح جهان قابل پذیرش بوده و نمادی از فرهنگ محلی یک منطقه خواهد بود.
اصل دوم طرح هیراماتوس این است که با اعتماد به نفس باید از پتانسیل منطقه در راستای تولید خلاقانه محصول استفاده شود.
سومین اصل برای اجرای موفق طرح هر روستا یک محصول توسعه منابع انسانی بوده و باید افراد با یک روح چالش انگیز و خلاق پرورش داده شوند و این قسمت مهمترین بخش طرح هر روستا یک محصول است.
عملکرد محلی در سطح جهانی
براساس پژوهش این محقق، مردم باید به این باور برسند که منابع محلی آنها دارای ارزش منحصر به فرد هستند و قابلیت رقابت در بازارهای محلی و جهانی را دارا هستند.
مهم است که مردم برای حصول اطمینان از حفظ رقابت در بازار جهانی به ارزشمند بودن خود پی ببرند.
دانش محلی و غریزی مردم محلی در شناسایی ظرفیت‌های کشف نشده هر منطقه بسیار مهم است هر چیزی باارزش است اما ابتکار عمل و تلاش مردم محلی به عنوان یک نیروی محرکه‌ای خواهد بود که پتانسیل‌ها را به واقعیت تبدیل می‌کند.
توسعه منابع با محوریت انسانی
موفقیت هر محصول در طرح OVOP به کیفیت محصولات تولید شده توسط مردم محلی منطقه بستگی دارد و این امر باید با داشتن روحیه خلاق و چالش برانگیز مدیریت شود.
تعادل بخشی بین کشاورزی و صنعت
اگر نتوان بین کشاورزی و صنعت تعادل ایجاد کرد بخش کشاورزی کم کم نابود و جوامع سنتی که از این طریق پایدار می‌شوند به طور فزاینده ای به مکان‌های فقیر نشین تبدیل خواهند شد.
در طرح هر روستا یک محصول به مناطق کم درآمدی که نمی‌توانند صنایع با تکنولوژی پیشرفته را جذب کنند توجه ویژه ای شده است و در آن مردم محلی از منابع خود برای تولید محصولات با ارزش افزوده استفاده خواهند کرد.
به همین منظور لازم است که ساکنان محلی از پتانسیل‌های منطقه خود آگاهی یابند و با شناسایی ظرفیت‌ها محصول با کیفیت تولید کنند.
نقش دولت‌ها در ایجاد مسیر مطمئن برای فروش محصولات بسیار حائز اهمیت است.
طرح هر روستا یک محصول در کهگیلویه و بویراحمد
مدیر صندوق کارآفرینی امید کهگیلویه و بویراحمد گفت: طرح‌های هر روستا یک محصول، روستاهای بدون بیکار و صندوق خرد زنان روستایی از جمله برنامه‌های این صندوق برای گره گشایی از مشکلات بیکاری در روستاهای این استان است.
ارسلان حسن پور اظهار داشت: باغچه جلیل به عنوان پایلوت طرح روستای بدون بیکار در کهگیلویه و بویراحمد شناسایی شده است.
وی با اشاره به سفر مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۲ به این روستا اظهار داشت: با تشخیص کمیته برنامه‌ریزی و با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی قرار است این طرح در روستای مذکور اجرایی شود.
مدیر صندوق کارآفرینی امید کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: براساس این طرح کارشناسان صندوق کارآفرینی امید در روستای باغچه جلیل مستقر و در مورد اجرای کسب و کارهای کوچک به اهالی مشاوره‌های لازم را ارائه می‌دهند و سپس برای پرداخت تسهیلات بانکی ارزان قیمت به متقاضیان برنامه‌ریزی خواهد شد.
حسن پور ابراز داشت: با توجه به شرایط اقلیمی روستای بن زرد برای تحقق هر روستا یک محصول، این روستا به دهکده زعفران تبدیل خواهد شد که تاکنون با حمایت صندوق کارآفرینی هفت مزرعه کشت زعفران در این روستا ایجاد شده است.
حسن پور اظهار داشت: طرح هر روستا یک محصول از سال ۱۳۹۶ تاکنون در روستای سربیشه از توابع گچساران نیز شروع شده و در سال ۱۳۹۷ بیش از ۶۰ فقره تسهیلات اشتغال کوچک به هنرمندان صنایع دستی این روستا پرداخت شده است.
وی پرداخت تسهیلات اشتغال‌زا، برنامه‌ریزی برای بازاریابی از برنامه‌های در دست اجرا برای تبدیل این روستا به دهکده صنایع دستی دانست.
حسن پور اجرای صندوق‌های خرد زنان در روستاهای شاخص شهرستان‌های باشت، کهگیلویه و چرام از دیگر برنامه‌های شده بر اساس توانمندی‌های هر منطقه برای تحقق اشتغال پایدار است.
مدیر صندوق کارآفرینی امید کهگیلویه و بویراحمد گفت: در این راستا طرح دامپروری در شهرستان بهمئی شروع شده است که تاکنون ۱۵ فقره تسهیلات در این زمینه به متقاضیان پرداخت شده است.
مدیر صندوق کارآفرینی امید کهگیلویه و بویراحمد گفت: ۴۵۲ میلیارد ریال اعتبار از ابتدای سال گذشته تاکنون از محل تسهیلات اشتغال روستایی و عشایر این صندوق در استان به متقاضیان پرداخت کرده است.
حسن پور افزود: این میزان تسهیلات برای اجرای ۷۷۲ طرح اقتصادی پرداخت شده که بهره برداری از آنها زمینه اشتغال بیش از یکهزار و ۷۰۰ نفر را فراهم می‌کند.
وی با اشاره به اینکه میزان اعتبار ابلاغ شده به صندوق کارآفرینی امید کهگیلویه و بویراحمد از محل تسهیلات روستایی و عشایر ۶۴۶ میلیارد و ۶۸۰ میلیون ریال بوده افزود: بخش عمده‌ای از اعتبارات جذب شده است.
وی از افزایش سقف تسهیلات پرداختی برای ایجاد اشتغال پایدار از سوی این صندوق خبر داد.
مدیر صندوق کارآفرینی امید کهگیلویه و بویراحمد ابراز داشت: سقف تسهیلات برای هر طرح که پیش از این ۲۰ میلیارد ریال بود به ۴۰ میلیارد ریال در سال جاری افزایش یافته است.
حسن پور عنوان کرد: تسهیلات اشتغال صندوق کارآفرینی امید کهگیلویه و بویراحمد در بخش‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، صنعت و معدن، کشاورزی و فناوری اطلاعات، ورزش و خدمات پرداخت شده اس..
وی بیان کرد: حمایت از کسب و کارهای کوچک با توجه به زودبازده بودن از برنامه‌های دولت برای رونق تولید و کارآفرینی است.
حسن پور بیان کرد: صندوق کارآفرینی امید کهگیلویه و بویراحمد در سال گذشته بین چهار استان برتر کشور بر اساس سهمیه پرداخت تسهیلات اشتغال روستایی و عشایر بود.
بر اساس آمار میزان پرداخت تسهیلات صندوق کارآفرینی امید در دولت تدبیر و امید نسبت به مدت مشابه دولت قبل ۳.۲ برابر شده است.
چگونه می توان جلوی شکست این طرح را گرفت؟
شکی نیست که بی توجهی به اصول اولیه در طرح هر روستا یک محصول میزان موفقیت آن را بطور چشمگیری کاهش می دهد.
بر اساس پژوهش یوپین کلیمن، نداشتن درک درستی از رویکرد طرح هر روستا یک محصول ، سیاست گذاری های نادرست و پایین بودن کیفیت منابع انسانی طرح هر روستا یک محصول را با شکست مواجه خواهد کرد.
طرح هر روستا یک محصول علاوه بر ایجاد ارزش افزوده از طریق درآمد بیشتر برای جوامع محلی، روستاها را برای ساکنان و گردشگران محلی جذاب خواهد کرد.
این طرح یک رویکرد متمایز به توسعه جامعه روستایی است که در آن خلاقیت و توان بالقوه جامعه محلی نهفته از طریق رهبری مؤثر محلی و کشف منابع انسانی، هدایت می‌شود و به احیای جامعه با توسعۀ محصولات منحصر به فردی که از تجربیات بازار قوی برخوردارند، هدایت می‌شود.
این ایده به میزان مشارکت بین دولت، جامعه و بخش خصوصی بستگی دارد.
علاوه بر این برای افزایش رضایت ملی، باید واحدهای فروش این نوع محصولات در محل‌ها، مغازه‌ها و شهرهای بزرگ نیز دایر شود.کاری که در ژاپن انجام شد و در آن بر استفاده مردم از محصولات محلی تاکید شد.
در سطح بین المللی، محصولات طرح هر روستا یک محصول از طریق تجزیه و تحلیل دقیق بازارهای بین المللی و تأکید بر کیفیت برتر و توزیع مؤثر به بازار عرضه می‌شود.
به نظر می‌رسد جنبش هر روستا یک محصول به عنوان راهی برای شکل گیری جوامع دارای مهارت‌های کارآفرینی با استفاده از محصولات محلی منحصر به فرد و دانش است در جایی که محصولات محلی از طریق ارزش افزوده و بازآفرینی نشان تجاری و ساخت منابع انسانی در اقتصاد محلی انجام می‌شود.
جنبش هر روستا یک محصول این قابلیت را دارد که مرزهای روستاها را در نوردد و با ایجاد تحول پایدار در روستاهای نمونهف زمینه گسترش آن به کل استان و کشور را فراهم کند.
کهگیلویه و بویراحمد ۷۲۰ هزار نفر جمعیت دارد که حدود ۴۶ درصد آنان در روستاها زندگی می‌کنند.
نرخ بیکاری کهگیلویه و بویراحمد ۱۷.۷ درصد در سال ۱۳۹۵ بوده که در سال ۱۳۹۶ با ۴.۴ درصد کاهش به ۱۳.۳ درصد رسید.
۹۹۲۸/۶۱۱۰
