به گزارش خبرنگار ایرنا، عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور 21 بهمن 97 در ابلاغیه‌ای به هوشنگ بازوند استاندار کرمانشاه اعلام کرد که «شهر کرمانشاه در زمره کلانشهرهای کشور قرارگرفته است.»
معیار وزارت کشور برای معرفی یک شهر به عنوان کلانشهر، داشتن جمعیت حداقل یک میلیون نفر است.
در سرشماری رسمی سال 1395 جمعیت شهر کرمانشاه 946 هزار و 651 نفر بود اما طبق آخرین برآورد جمعیتی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمانشاه، جمعیت کرمانشاه در دی ماه سال 97 به یک میلیون و هفت هزار و 18 نفر رسیده است.
پیش از این هشت شهر تهران، مشهد، قم، شیراز، اصفهان، اهواز، تبریز و کرج به عنوان کلانشهر شناخته شده‌اند که با پیوستن کرمانشاه به این شهرها، تعداد کلانشهرهای کشور به عدد 9 رسیده است.
البته با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری، شهر‌هایی با جمعیت 500 هزار تا یک میلیون نفر هم در شمار کلانشهرها محسوب می شوند و در اجلاس کلانشهرها حضور دارند اما از مزایای مادی آن محروم هستند.
هم‌اکنون شهرهای ارومیه، اراک، کرمان، رشت، همدان و زاهدان در لیست کلانشهرهای غیررسمی قرار دارند.
** مزایای کلانشهر شدن برای کرمانشاه
به گفته سخنگوی شورای شهر کرمانشاه، کلانشهرهای کشور ردیف‌های اعتباری مشخصی در حوزه جمعیتی یا آلودگی هوا دارند که از این پس شامل کرمانشاه هم می شود.
سیدحجت الله موسوی اجاق افزود: همچنین شورای شهر کرمانشاه در دوره بعدی از 11 عضو فعلی به 13 عضو افزایش می‌یابد.
استاندار کرمانشاه هم 28 بهمن گفت: کلانشهر شدن کرمانشاه امتیازهای بسیار زیادی را برای توسعه این شهرستان از جمله توسعه زیرساخت‌ها و افزایش جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در پی دارد.
روزنامه باختر هم در این باره نوشت: بهره گیری از اعتبارات و بودجه ملی با استفاده از ظرفیت قانونی کلان شهری، بهره گیری از اعتبارات ویژه ایجاد زیرساخت های حمل و نقل ریلی و توسعه ناوگان حمل و نقل جاده ای، اهتمام بیشتر به آموزش شهروندان در رعایت حقوق همزیستی و الزامات شهرنشینی، اهتمام بیشتر به روند ساخت و سازها و مبلمان شهری و ایجاد رابطه فراملی و بین المللی با کلان شهرهای پیشرفته و صاحب نام در دنیا برای استفاده از تجربیات دیگر کشورها و ارتقای سطح مدیریت شهری و سلایق در تصمیم گیری ها و انتخاب ها، از جمله مهم ترین و برجسته‌ترین مزایا و مواهب عنوان کلانشهری است.
** مهمترین منبع درآمدی کلانشهرها
اما بی‌شک مهمترین مزیتی که کلانشهرهای کشور از آن برخودارند، «مزایای قانون مالیات بر ارزش افزوده» است که بودجه‌ای بیشتر از سایر شهرها را شامل می‌شود.
یکی از منابع مهم شهرداری‌های کشور عوارض مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 است که به شکل آزمایشی برای مدت پنج اجرای شد اما این قانون چندین بار و تا سال 97 تمدید شد تا اینکه در قانون برنامه ششم توسعه به صورت دائمی درآمد.
در نبود درآمدهای پایدار اکنون بیشتر شهرداری‌ها از محل تراکم فروشی و جرایم تخلفات ساختمانی کسب درآمد می کنند و فاجعه آمیزتر آنکه این درآمدزایی را صرف هزینه های جاری شهر و هزینه های نگهداری آن می کنند.
اما عوارض مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یک درآمد پایدار شهری شناخته می شود که در آن به صورت غیرمستقیم از مردم مالیات و عوارض دریافت می‌شود.
سهم مالیات بر ارزش افزوده تا پایان برنامه پنجم توسعه در کشور به 9 درصد رسید اما سهم شهرداری ها از 9 درصد، سه درصد و سهم دولت 6 درصد شد.
اکنون ترکیب توزیع مالیات بر ارزش افزوده به این صورت است: تهران 29 درصد، کلانشهرها 13 درصد، سایر مراکز استان ها 10 درصد، سایر شهرداری های کشور 32 درصد و دهیاری ها 16 درصد.
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور دی ماه 97 گفت که از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 90 هزار میلیارد تومان عوارض در اختیار شهرداری قرار گرفته است.
به گفته کامل تقوی‌نژاد «بیش از 80 درصد درآمد شهرداری های کوچک از محل عوارضی است که نظام مالیاتی کشور در اختیار آنها قرار می دهد و حدود 25 تا 30 درصد بودجه شهرداری‌ها هم از محل عوارض است.»
** چالش جدی برای مهمترین منبع درآمد کلانشهرها
طی ماه‌های اخیر و با ارائه لایحه «قانون مالیات بر ارزش افزوده و درآمد شهرداری‌ها» توسط دولت دوازدهم به مجلس، درآمد شهرداری‌ها از محل این قانون دچار تغییرات اساسی و به محل یک مناقشه جدی تبدیل شده است.
سخنگوی وزارت کشور در این باره گفت: پیرو لایحه تصویب شده در دولت 50 درصد از منابع موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده سهم درآمد عمومی کشور و 50 درصد دیگر نیز سهم شهرداری‌ها و دهیاری‌ها تعیین می‌شود که در قالب سه عنوان تعریف شده به شهرداری‌ها پرداخت خواهد شد.
سلمان سامانی دی 97 افزود: براساس این لایحه پیش‌بینی شده است که درآمدها و هزینه شهرداری‌ها در سامانه الکترونیکی برخط ثبت شود که این سامانه ظرف مدت یکسال از سوی وزارت کشور راه‌اندازی خواهد شد.
پیش از این سازمان امور مالیاتی سهم شهرداری‌ها را به حساب آنها واریز می‌کرد اما براساس لایحه مالیات بر ارزش افزوده و نیز لایحه بودجه 98 توزیع عوارض ارزش افزوده به تشخیص و تصمیم شورای برنامه ریزی و توسعه استان که زیرنظر استانداری است، انجام می‌شود و این شورا مشخص می‌کنند که اعتبار در چه مواردی مصرف شود.
شهریار آل شیخ، رئیس کمیسیون برنامه‌ریزی و سرمایه سازمانی کلانشهرهای کشور در این باره گفت: در صورت تصویب این لایحه بخشی از درآمدهای شهرداری به طور کامل از شمول بودجه مصوبات شورا و تصمیم‌گیری‌های شهرداری خارج می‌شود و از سوی دیگر حتی ممکن است به تشخیص شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان، این بودجه هیچ وقت در اختیار شهرداری‌ها قرار نگیرد.
مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه شورای شهر تهران هم به 'لغو امکان وضع عوارض از شوراهای شهر' در این لایحه اشاره و اظهار کرد: با این کار یکی از مهمترین کارکردهای شوراها از آنها گرفته می‌شود.
همچنین در لایحه بودجه 97 عوارض فرآورده‌های نفتی مبلغی حدود سه هزار و 200 میلیارد تومان تعیین شده بود که باید در اختیار سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌ها قرار گیرد اما در لایحه بودجه 98 بخش زیادی از این مبلغ به مصارف قانون هدفمندی یارانه‌ها اختصاص داده شده است.
تاکنون هیچ راه خروجی برای پایان اختلاف بر سر مهمترین درآمدهای شهرداری پیدا نشده و مذاکرات دولت، مجلس و شوراها برای چکش کاری آن ادامه دارد؛ هرچند در بودجه 98 تغییرات مهمی در درآمدهای پایدار شهرداری‌ها ایجاد شده که به نظر می‌رسد به سود کلانشهرها نیست.
نکته قابل توجه دیگر این است که با پیوستن کرمانشاه به جمع هشت کلانشهر دیگر ممکن است که برخی اعتبارات سابق دیگر به این شهرستان تعلق نگیرند و شاید به همین دلیل بود که آرش رضایی، شهردار سابق کرمانشاه گفت: با توجه به برنامه ششم توسعه و تغییراتی که در بحث توزیع درآمدها در آن مطرح شده ترجیح این است که فعلا کلانشهر نشویم، زیرا از برخی امتیازات محروم می‌شویم.
** سرانه پایین کرمانشاهی‌ها
بالاترین سرانه درآمدی شهروندان با سه میلیون و صد هزار تومان مربوط به مشهد است، رتبه دوم درآمدی نیز با 2 میلیون و صد هزار تومان مربوط به شهرداری تهران است، کلانشهرهای دیگر یک میلیون و 200 هزار تومان و سایر شهرداری ها نیز 410 هزار تومان است.
رقم دقیق و به روز سرانه درآمدی شهروندان کرمانشاهی در دسترس نیست اما آرش رضایی، شهردار سابق کرمانشاه درآمد سرانه هر کرمانشاهی در سال 95 را 300 هزار تومان اعلام کرده و گفته بود: این میزان 20 تا 30 درصد درآمد سرانه سایر کلانشهرها هم نمی‌شود.
نکته مهمتر اینجاست که وضعیت درآمدی مردم کرمانشاه به گونه‌ای نیست که امکان دریافت عوارض و مالیات زیادی از آنان مهیا باشد زیرا براساس گزارش مرکز آمار ایران درباره میزان پس‌انداز خانوارها در سال 96، استان کرمانشاه در رتبه آخر کشور است.
در این فهرست استان‌های مازندران، یزد و گیلان در رتبه‌‌های نخست بهترین خانوارها در قدرت پس‌انداز برای آینده قرار دارند و کرمانشاه در رتبه 31 این جدول است؛ یعنی کرمانشاه کم‌درآمدترین استان است.
** توسعه فرهنگی مهمتر از کلانشهر شدن
این در حالی است که ظرفیت‌های متعدد درآمدزایی در کرمانشاه وجود دارد از جمله: وجود 371 کیلومتر مرز با کشور عراق، داشتن پنج بازارچه مرزی و سه مرز رسمی، وجود بیش از 900 هزار هکتار زمین مرغوب کشاورزی، چهار فصل بودن استان، داشتن حمل و نقل ریلی، هوایی و جاده‌ای مناسب، وجود چهار هزار و 200 اثر تاریخی، ظرفیت های اکوتوریسم و توریسم درمانی، داشتن مناطق ویژه اقتصادی، وجود حدود 2 هزار کیلومتر آب سطحی و... .
این ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری و درآمدزایی البته در سایه فرهنگ ضعیف کار و تلاش و پایین بودن مشارکت عمومی گیر کرده و زمینه شکوفایی پتانسیل‌ها چندان فراهم نشده است.
براین اساس کلانشهر شدن کرمانشاه یک اتفاق خوب و امیدوارکننده است اما برای توسعه شهر هرگز کافی نیست.
بی‌شک توسعه فرهنگی در کرمانشاه مهمتر از عنوان کلانشهری و جذب یک ردیف جدید بودجه است و آنچه شهرستان یک میلیون نفری کرمانشاه را به یک کلانشهر واقعی و مکانی توسعه یافته تبدیل می کند پیش و بیش از همه، ارتقای فرهنگی آن است زیرا نه شهرداری و نه استانداری بدون مشارکت، همکاری و به مردم آمدن مردم توان ایجاد تحول و توسعه در کرمانشاه را ندارند.
حدود 75 درصد از جمعیت کشور در هزار و 242 شهر زندگی می‌کنند که این رقم در استان کرمانشاه 76 درصد و بیشتر از میانگین کشوری است.
شهر کرمانشاه یک میلیون نفر از جمعیت 2 میلیون نفری استان را در خود جای داده است.
7444/8066
گزارش از عبدالله الماسی
انتهای پیام معیار وزارت کشور برای معرفی یک شهر به عنوان کلانشهر، داشتن جمعیت حداقل یک میلیون نفر است.
در سرشماری رسمی سال 1395 جمعیت شهر کرمانشاه 946 هزار و 651 نفر بود اما طبق آخرین برآورد جمعیتی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمانشاه، جمعیت کرمانشاه در دی ماه سال 97 به یک میلیون و هفت هزار و 18 نفر رسیده است.
پیش از این هشت شهر تهران، مشهد، قم، شیراز، اصفهان، اهواز، تبریز و کرج به عنوان کلانشهر شناخته شده‌اند که با پیوستن کرمانشاه به این شهرها، تعداد کلانشهرهای کشور به عدد 9 رسیده است.
البته با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری، شهر‌هایی با جمعیت 500 هزار تا یک میلیون نفر هم در شمار کلانشهرها محسوب می شوند و در اجلاس کلانشهرها حضور دارند اما از مزایای مادی آن محروم هستند.
هم‌اکنون شهرهای ارومیه، اراک، کرمان، رشت، همدان و زاهدان در لیست کلانشهرهای غیررسمی قرار دارند.
** مزایای کلانشهر شدن برای کرمانشاه
به گفته سخنگوی شورای شهر کرمانشاه، کلانشهرهای کشور ردیف‌های اعتباری مشخصی در حوزه جمعیتی یا آلودگی هوا دارند که از این پس شامل کرمانشاه هم می شود.
سیدحجت الله موسوی اجاق افزود: همچنین شورای شهر کرمانشاه در دوره بعدی از 11 عضو فعلی به 13 عضو افزایش می‌یابد.
استاندار کرمانشاه هم 28 بهمن گفت: کلانشهر شدن کرمانشاه امتیازهای بسیار زیادی را برای توسعه این شهرستان از جمله توسعه زیرساخت‌ها و افزایش جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در پی دارد.
روزنامه باختر هم در این باره نوشت: بهره گیری از اعتبارات و بودجه ملی با استفاده از ظرفیت قانونی کلان شهری، بهره گیری از اعتبارات ویژه ایجاد زیرساخت های حمل و نقل ریلی و توسعه ناوگان حمل و نقل جاده ای، اهتمام بیشتر به آموزش شهروندان در رعایت حقوق همزیستی و الزامات شهرنشینی، اهتمام بیشتر به روند ساخت و سازها و مبلمان شهری و ایجاد رابطه فراملی و بین المللی با کلان شهرهای پیشرفته و صاحب نام در دنیا برای استفاده از تجربیات دیگر کشورها و ارتقای سطح مدیریت شهری و سلایق در تصمیم گیری ها و انتخاب ها، از جمله مهم ترین و برجسته‌ترین مزایا و مواهب عنوان کلانشهری است.
** مهمترین منبع درآمدی کلانشهرها
اما بی‌شک مهمترین مزیتی که کلانشهرهای کشور از آن برخودارند، «مزایای قانون مالیات بر ارزش افزوده» است که بودجه‌ای بیشتر از سایر شهرها را شامل می‌شود.
یکی از منابع مهم شهرداری‌های کشور عوارض مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 است که به شکل آزمایشی برای مدت پنج اجرای شد اما این قانون چندین بار و تا سال 97 تمدید شد تا اینکه در قانون برنامه ششم توسعه به صورت دائمی درآمد.
در نبود درآمدهای پایدار اکنون بیشتر شهرداری‌ها از محل تراکم فروشی و جرایم تخلفات ساختمانی کسب درآمد می کنند و فاجعه آمیزتر آنکه این درآمدزایی را صرف هزینه های جاری شهر و هزینه های نگهداری آن می کنند.
اما عوارض مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یک درآمد پایدار شهری شناخته می شود که در آن به صورت غیرمستقیم از مردم مالیات و عوارض دریافت می‌شود.
سهم مالیات بر ارزش افزوده تا پایان برنامه پنجم توسعه در کشور به 9 درصد رسید اما سهم شهرداری ها از 9 درصد، سه درصد و سهم دولت 6 درصد شد.
اکنون ترکیب توزیع مالیات بر ارزش افزوده به این صورت است: تهران 29 درصد، کلانشهرها 13 درصد، سایر مراکز استان ها 10 درصد، سایر شهرداری های کشور 32 درصد و دهیاری ها 16 درصد.
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور دی ماه 97 گفت که از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 90 هزار میلیارد تومان عوارض در اختیار شهرداری قرار گرفته است.
به گفته کامل تقوی‌نژاد «بیش از 80 درصد درآمد شهرداری های کوچک از محل عوارضی است که نظام مالیاتی کشور در اختیار آنها قرار می دهد و حدود 25 تا 30 درصد بودجه شهرداری‌ها هم از محل عوارض است.»
** چالش جدی برای مهمترین منبع درآمد کلانشهرها
طی ماه‌های اخیر و با ارائه لایحه «قانون مالیات بر ارزش افزوده و درآمد شهرداری‌ها» توسط دولت دوازدهم به مجلس، درآمد شهرداری‌ها از محل این قانون دچار تغییرات اساسی و به محل یک مناقشه جدی تبدیل شده است.
سخنگوی وزارت کشور در این باره گفت: پیرو لایحه تصویب شده در دولت 50 درصد از منابع موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده سهم درآمد عمومی کشور و 50 درصد دیگر نیز سهم شهرداری‌ها و دهیاری‌ها تعیین می‌شود که در قالب سه عنوان تعریف شده به شهرداری‌ها پرداخت خواهد شد.
سلمان سامانی دی 97 افزود: براساس این لایحه پیش‌بینی شده است که درآمدها و هزینه شهرداری‌ها در سامانه الکترونیکی برخط ثبت شود که این سامانه ظرف مدت یکسال از سوی وزارت کشور راه‌اندازی خواهد شد.
پیش از این سازمان امور مالیاتی سهم شهرداری‌ها را به حساب آنها واریز می‌کرد اما براساس لایحه مالیات بر ارزش افزوده و نیز لایحه بودجه 98 توزیع عوارض ارزش افزوده به تشخیص و تصمیم شورای برنامه ریزی و توسعه استان که زیرنظر استانداری است، انجام می‌شود و این شورا مشخص می‌کنند که اعتبار در چه مواردی مصرف شود.
شهریار آل شیخ، رئیس کمیسیون برنامه‌ریزی و سرمایه سازمانی کلانشهرهای کشور در این باره گفت: در صورت تصویب این لایحه بخشی از درآمدهای شهرداری به طور کامل از شمول بودجه مصوبات شورا و تصمیم‌گیری‌های شهرداری خارج می‌شود و از سوی دیگر حتی ممکن است به تشخیص شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان، این بودجه هیچ وقت در اختیار شهرداری‌ها قرار نگیرد.
مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه شورای شهر تهران هم به 'لغو امکان وضع عوارض از شوراهای شهر' در این لایحه اشاره و اظهار کرد: با این کار یکی از مهمترین کارکردهای شوراها از آنها گرفته می‌شود.
همچنین در لایحه بودجه 97 عوارض فرآورده‌های نفتی مبلغی حدود سه هزار و 200 میلیارد تومان تعیین شده بود که باید در اختیار سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌ها قرار گیرد اما در لایحه بودجه 98 بخش زیادی از این مبلغ به مصارف قانون هدفمندی یارانه‌ها اختصاص داده شده است.
تاکنون هیچ راه خروجی برای پایان اختلاف بر سر مهمترین درآمدهای شهرداری پیدا نشده و مذاکرات دولت، مجلس و شوراها برای چکش کاری آن ادامه دارد؛ هرچند در بودجه 98 تغییرات مهمی در درآمدهای پایدار شهرداری‌ها ایجاد شده که به نظر می‌رسد به سود کلانشهرها نیست.
نکته قابل توجه دیگر این است که با پیوستن کرمانشاه به جمع هشت کلانشهر دیگر ممکن است که برخی اعتبارات سابق دیگر به این شهرستان تعلق نگیرند و شاید به همین دلیل بود که آرش رضایی، شهردار سابق کرمانشاه گفت: با توجه به برنامه ششم توسعه و تغییراتی که در بحث توزیع درآمدها در آن مطرح شده ترجیح این است که فعلا کلانشهر نشویم، زیرا از برخی امتیازات محروم می‌شویم.
** سرانه پایین کرمانشاهی‌ها
بالاترین سرانه درآمدی شهروندان با سه میلیون و صد هزار تومان مربوط به مشهد است، رتبه دوم درآمدی نیز با 2 میلیون و صد هزار تومان مربوط به شهرداری تهران است، کلانشهرهای دیگر یک میلیون و 200 هزار تومان و سایر شهرداری ها نیز 410 هزار تومان است.
رقم دقیق و به روز سرانه درآمدی شهروندان کرمانشاهی در دسترس نیست اما آرش رضایی، شهردار سابق کرمانشاه درآمد سرانه هر کرمانشاهی در سال 95 را 300 هزار تومان اعلام کرده و گفته بود: این میزان 20 تا 30 درصد درآمد سرانه سایر کلانشهرها هم نمی‌شود.
نکته مهمتر اینجاست که وضعیت درآمدی مردم کرمانشاه به گونه‌ای نیست که امکان دریافت عوارض و مالیات زیادی از آنان مهیا باشد زیرا براساس گزارش مرکز آمار ایران درباره میزان پس‌انداز خانوارها در سال 96، استان کرمانشاه در رتبه آخر کشور است.
در این فهرست استان‌های مازندران، یزد و گیلان در رتبه‌‌های نخست بهترین خانوارها در قدرت پس‌انداز برای آینده قرار دارند و کرمانشاه در رتبه 31 این جدول است؛ یعنی کرمانشاه کم‌درآمدترین استان است.
** توسعه فرهنگی مهمتر از کلانشهر شدن
این در حالی است که ظرفیت‌های متعدد درآمدزایی در کرمانشاه وجود دارد از جمله: وجود 371 کیلومتر مرز با کشور عراق، داشتن پنج بازارچه مرزی و سه مرز رسمی، وجود بیش از 900 هزار هکتار زمین مرغوب کشاورزی، چهار فصل بودن استان، داشتن حمل و نقل ریلی، هوایی و جاده‌ای مناسب، وجود چهار هزار و 200 اثر تاریخی، ظرفیت های اکوتوریسم و توریسم درمانی، داشتن مناطق ویژه اقتصادی، وجود حدود 2 هزار کیلومتر آب سطحی و... .
این ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری و درآمدزایی البته در سایه فرهنگ ضعیف کار و تلاش و پایین بودن مشارکت عمومی گیر کرده و زمینه شکوفایی پتانسیل‌ها چندان فراهم نشده است.
براین اساس کلانشهر شدن کرمانشاه یک اتفاق خوب و امیدوارکننده است اما برای توسعه شهر هرگز کافی نیست.
بی‌شک توسعه فرهنگی در کرمانشاه مهمتر از عنوان کلانشهری و جذب یک ردیف جدید بودجه است و آنچه شهرستان یک میلیون نفری کرمانشاه را به یک کلانشهر واقعی و مکانی توسعه یافته تبدیل می کند پیش و بیش از همه، ارتقای فرهنگی آن است زیرا نه شهرداری و نه استانداری بدون مشارکت، همکاری و به مردم آمدن مردم توان ایجاد تحول و توسعه در کرمانشاه را ندارند.
حدود 75 درصد از جمعیت کشور در هزار و 242 شهر زندگی می‌کنند که این رقم در استان کرمانشاه 76 درصد و بیشتر از میانگین کشوری است.
شهر کرمانشاه یک میلیون نفر از جمعیت 2 میلیون نفری استان را در خود جای داده است.
7444/8066
گزارش از عبدالله الماسی
کپی شد
