خیز بلند دولت در توسعه شبکه حمل و نقل - عبدالله رحمانی*

راه ها به عنوان یکی از محورهای توسعه از گذشته تاکنون نقش مهمی در پیشرفت و شکوفایی اقتصادی جوامع مختلف ایفا کرده اند.
شرایط جغرافیایی کردستان، قرار گرفتن در منطقه کوهستانی و مرزی با طبیعت خشن، بالا بودن هزینه های راهسازی در این استان در مقایسه با استان های مرکزی و تزریق قطره چکانی اعتبارات این بخش در ادوار گذشته، باعث شد توسعه راه های کردستان دچار عقب افتادگی تاریخی و رنج مضاعف شود.
سایر بخش های اقتصادی کردستان از جمله صنعت، گردشگری و توسعه زیربناها نیز از این عدم توسعه یافتگی در بخش راه ها متاثر شد و استان در طول چند دهه اخیر همچنان در لیست استان های کمتر برخوردار و محروم کشور قرار دارد.
طول شبکه راه های کردستان هشت هزار کیلومتر شامل 6 هزار و 100 کیلومتر راه روستایی، ٢8٦ کیلومتر بزرگراه، ٣٠٨ کیلومتر راه اصلی و یک هزار و ٣٠٠ کیلومتر راه فرعی است.
مسئولان دولت تدیبر و امید با آگاهی کامل بر نقش حیاتی راه ها در توسعه و تناسب توسعه راه ها با توسعه اقتصادی موضوع راهسازی را در استان کردستان مورد توجه ویژه قرار دادند و از سال 1392 تا 1396 در مجموع 960 کیلومتر راه شامل 240 کیلومتر محورهای بین شهری و 720 کیلومتر راه روستایی در این استان احداث شد.
از لحاظ تامین اعتبارات نیز توجه دولت به پروژه های راهسازی در کردستان قابل تامل است و در این مدت، 6 هزار و 500 میلیارد ریال در بخش راهسازی استان هزینه شد که از این مبلغ، سه هزار و 700 میلیارد ریال برای محورهای بین شهری و 2 هزار و 800 میلیارد برای راه های روستایی صرف شده است.
این تاکید و حمایت دولت تدبیر و امید از توسعه راه های کردستان هنوز هم به قوت خود باقی است و اکنون یک هزار و 400 کیلومتر راه در استان در دست احداث است که 300 کیلومتر آن محور بین شهری و یک هزار و 100 کیلومتر دیگر راه روستایی است.
در بخش اعتبار پروژه های راهسازی کردستان نیز احداث این مقدار راه نیازمند 11 هزار میلیارد ریال است که 6 هزار میلیارد ریال آن برای راه های بین شهری و پنج هزار میلیارد ریال آن برای راه های روستایی در نظر گرفته شده است.
وجود 16 منطقه کولاک گیر و بهمن خیز و 23 گردنه در جاده های کردستان از جمله گردنه ژالانه (مریوان - اورامانات)، گردنه خان (بانه)، گردنه آریز (سنندج) گردنه ماموخ (سنندج - دیواندره)، توریور و شیان (سنندج)، گردنه سیرانبند بانه و گردنه های دوله یاخی، دگاگا و کانی کن (در مسیر مریوان به سقز) راه های این استان را به نفس گیرترین راه های کشور تبدیل کرده است.
با وجود همه دستاوردهای مهم دولت تدبیر و امید در بخش توسعه راه های کردستان، باز هم شاخص های برخورداری استان از راه های استاندارد در مقایسه با دیگر مناطق کشور بسیار پایین است.
در بخش راه های روستایی میانگین کشوری برخورداری از راه آسفالت 66 درصد است در حالیکه این میزان در کردستان 48.5 درصد است که به لحاظ سرانه راه روستایی آسفالت در بین استان های کشور در جایگاه آخر قرار دارد.
در بخش بزرگراه نیز شاخص کشوری داشتن 22 کیلومتر بزرگراه به ازای هر 100 کیلومتر راه بین شهری است که این میزان در کردستان 14 کیومتر است و در این شاخص نیز استان 23 کشور است.
استان کردستان از محدود استان های کشور است که هیچ سهمی در آزاد راه و شبکه حمل و نقل ریلی ندارد و این در حالیست که استان های شمالی کردستان از جمله آذربایجان غربی و شرقی و همدان که موقعیت جغرافیایی و ساختار مشابهی با کردستان دارند، به شبکه ریلی متصل هستند.
به همت دولت تدبیر و امید عملیات اجرای خط آهن همدان - سنندج به طول 150 کیلومتر در سه قطعه در حال انجام است و عملیات زیرسازی قطعه اول این پروژه 67 درصد، قطعه دوم 17 درصد و قطعه سوم 100 درصد پیشرفت دارد که در مجموع دارای پیشرفت 55 درصدی است.
هم اکنون زیرسازی 66 درصد این خط آهن به اتمام رسیده و برای تکمیل و راه اندازی آن چهار هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
در بخش حمل و نقل هوایی نیز کردستان تنها دارای یک فرودگاه فعال (فرودگاه سنندج) با محدودیت فرود هواپیماهای پهن پیکر بود و دولت تدبیر و امید برای جبران این محدودیت روند ساخت فرودگاه سقز در شمال استان را در اولویت قرار داده است.
فرودگاه سقز با 30 درصد پیشرفت فیزیکی برای تکمیل ترمینال، باند و سطوح پروازی آن نیازمند بیش از 310 میلیارد ریال اعتبار است و در صورت تخصیص اعتبار تا 2 سال آینده به بهره برداری می رسد.
این خیز بلند دولت تدبیر و امید برای توسعه راه ها و حمل و نقل هوایی و ریلی کردستان در طول تاریخ این دیار بی نظیر بوده و امید است در سایه این تلاش ها که گامی اساسی برای تکمیل زیرساخت های کردستان و شروع فعالیت صنایع مختلف است در سال های آتی رخت توسعه نیافتگی و محرومیت از چهره این استان برداشته شود.
خبرنگار ایرنا سنندج