اگر بخواهیم قلم بر تن کاغذ بکشیم و از حق پایمال شده طبیعت در کردستان بگوییم باید به بررسی انواع آلودگی‌های زیست محیطی شامل آلودگی آب، هوا، خاک، بصری، مغناطیسی، صوتی و تخریب‌های منابع طبیعی شامل انقراض گونه‌های ارزشمند گیاهی، آتش سوزی‌های مراتع و جنگل‌ها، قطع بی رویه درختان جنگلی، حفر چاه‌های آب غیرمجاز، خشک شدن چشمه‌ها و قنات‌ها، فرونشست زمین، بهره‌برداری از هر نوع زمینی برای کشاورزی و استفاده زیاد از سم‌ها و کودهای شیمیایی در مزارع و باغات پرداخت.
زمان زیادی نمی‌خواهد فقط چند دقیقه اندیشیدن به هر کدام از این موارد کافی است تا دریابیم که ما انسان‌ها چگونه با خودخواهی تمام خود را مالک همه چیز این کره خاکی دانسته و بدون کوچکترین حس مسوولیتی نسبت به حفظ و حراست از این نعمت‌ها برای نسل‌های آینده پا در راه نابودی آنها گذاشتیم.
شاید شیوه ویروس کرونا تلنگری برای پایان دادن به این بی مسوولیتی باشد بطوریکه این ویروس نفس‌های انسان را به شماره انداخته و در مقابل نفس‌های طبیعت را جان دوباره بخشیده است.
موارد گفته شده ذهن را به این مساله متمرکز می‌کند که در خصوص علت پیدایش این ویروس چشم‌ها را باید شست جور دیگر باید دید تا با بررسی تمام جوانب مثبت و منفی آن به حقی که این بیماری از انسان‌ها در مقابل ظلم‌شان به طبیعت گرفته است، پی برد.
بشریت سال‌هاست پا در راه نابودی طبیعت گذاشته و دیگر هیچ زلزله، خشکسالی، سیل، طوفانی و رانش زمینی جلودار خودخواهی اش در این مسیر نیست و هر روز محکم‌تر و با اراده‌تر از دیروز پایش را بر گلوی طبیعت فشار می‌دهد از این رو شاید طبیعت بدنبال حقش با انتقال یک ویروس کوچک از یک خفاش به انسان ورق را برگردانده و این بار او پایش را بر گلوی حیاط انسانی گذاشته است.
هر موجود زنده‌ای را کُشتیک و خوردیم، هر گونه زمینی را برای کشاورزی زیر کشت بردیم، از هر سم و کودی در طبیعت استفاده کردیم، هر نوع آلودگی را بواسطه کارخانه‌های بزرگ و کوچک صنعتی به خورد محیط زیست دادیم، به قطع بی رویه درختان، آتش سوزی و نابودی جنگل‌ها روی آوردیم، دریاچه‌ها را خشک و دریاها را با تهدید مواجه کردیم تا رسیدیم به اینجا که زمین را هر روز گرم‌تر و لایه ازون را نازک‌تر می‌کنیم.
ساکنان کردستان ایران نیز از این قافله عقب نمانده و با تمام توان هم‌قدم و همسو با سایر مردم کره زمین برای نابودی این کره خاکی از هیچ تلاشی دریغ نکردند اما در این دیار این تلاش‌ها به واسطه کوهستانی، آبخیز بودن، طبیعت بکر و توانایی آن در ریکاوری کردن بخشی از خودش به صورت هر ساله زیاد به چشم نیامده است.
کردستان شاید به واسطه نداشتن کارخانه‌های بزرگ و کوچک صنعتی جز محدود استان‌های سفید کشور و دارای هوایی پاک باشد اما به دلیل تردد تانکرهای سوخت در جاده‌های آن، بهره‌برداری‌های بی رویه از منابع طبیعی شامل کوه‌ها، جنگل‌ها، معادن و آب‌ها آن در معرض مشکلات عدیده و جدی است.
تا اینکه کرونا این سوغات خارجی با ورودش به این استان، بهار ۱۳۹۹ را برای طبیعت کردستان تبدیل به بهار زندگانی کرد بطوریکه مردم از ترس گرفتار شدن در چنگال این بیماری خانه نشین شدن و عطای طبیعت را برای چند صبایی به لقایش بخشیدن و دست از برداشت‌های غیر اصولی از گیاهان خوراکی و دارویی، استفاده بی مورد از خودروهای شخصی، تخریب و آلودگی طبیعت، جنگل ها و مراتع کشیدند.
ساز طبیعت کوک شد
محافظ افتخاری و نمونه ملی منابع طبیعی در کامیاران این موارد را نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا تایید کرد و گفت: به لطف کرونا ساز طبیعت امسال بعد از سال‌ها که به واسطه بی‌مهری انسان‌ها از کوک خارج شده بود دوباره به مسیر کوک شدن قدم گذاشته است.
حاتم گل‌محمدی با اشاره به اینکه تن طبیعت از دستان انسان رنج‌ها کشید است، اظهار داشت: کرونا به ما یادآوری کرد که این تن خسته نیاز به دلجویی، مراقبت، مهربانی و محافظت دارد.
وی اضافه کرد: بهره‌برداری‌های بی‌رویه و غیر کارشناسی از منابع طبیعی در حال آماده کردن این استان برای رویارویی با مخاطرات طبیعی است که باید به صورت جدی مورد توجه مردم و مسوولان قرار گیرد.
گل محمدی با بیان اینکه ما در مقابل نسل‌های آینده مسوول هستیم، افزود: علاوه بر اینکه خودمان باید حافظ و نگهبان طبیعت باشیم مهربانی با طبیعت را نیز باید به آنها بیاموزیم تا بلکه قدمی کوچک در راستای حفظ طبیعت برداشته باشیم.
چند کرونای دیگر برای نجات طبیعت لازم است؟
این محافظ افتخاری که تاکنون ۱۳ سال از عمر خود را برای نجات طبیعت صرف کرده است، گفت: شاید لازم باشد در این شرایط هر انسانی از خودش بپرسد چند کرونای دیگر برای نجات طبیعت لازم است.
وی یادآور شد: با توجه به شرایط امسال تخریب منابع طبیعی به واسطه برداشت بی رویه گیاهان دارویی و خوراکی کمتر شده و فرصتی برای بازیابی طبیعیت و مراتع فراهم شده است.
کرونا فرصتی طلایی برای طبیعت
مسوول روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی کردستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: شیوه ویروس کرونا فرصتی طلایی بود تا به این بهانه کمی به عرصه‌های منابع طبیعی استراحت بدهیم و جلوی انقراض گونه‌های ارزشمند گیاهی را بگیریم.
پیمان فتاحی اظهار داشت: در سال‌های اخیر برداشت‌های بی‌رویه سبب کاهش تراکم برخی گونه‌های ارزشمند گیاهی این استان از جمله کنگر، ریواس، اسفناج وحشی، دنبلان کوهی و کرفس کوهی شده و آنها را در معرض انقراض قرار داده است.
وی افزود: بسیاری از خانواده‌ها به دلیل طبیعی بودن و عدم استفاده از مواد شیمیایی و کود آنها را مصرف، عده‌ای نیز این گیاهان را دارویی و شفابخش دانسته و برخی نیز از این طریق درآمدزایی و امرار معاش می‌کنند.
فتاحی با اشاره به اینکه شیوع این ویروس نباید فرصتی برای سودجویان جهت تعرض به اراضی ملی شود یادآور شد: از اسفند سال گذشته و با اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی گشت‌های منابع طبیعی در قالب ۱۰ گروه کشیک شامل تیم‌های گشت، مراقبت و نظارت با هدف اهتمام بیشتر برای حفاظت از منابع طبیعی و برخورد با متخلفان و متصرفان تشکیل شده و در تمام استان مستقر هستند.
مسوولیتی سنگین اما باارزش
مسوول روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی کردستان تاکید کرد: مطابق سیاست‌های راهبردی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، حفاظت از ذخایر ژنتیکی و توسعه گونه‌های با ارزش بر عهده بخش منابع طبیعی است.
فتاحی افزود: جهت حمایت و حفاظت از گونه‌های در معرض خطر، لحاظ کردن نظرات کارشناسی و جلوگیری از انقراض و حفظ ذخیره گاه‌های گیاهان مرتعی براساس بخشنامه صادره از سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری کشور تا اطلاع ثانوی برداشت از گونه‌های دارویی و خوراکی شامل کنگر، ریواس، کرفس وحشی، اسفناج وحشی و دنبلان کوهی ممنوع شده است.
وی اضافه کرد: در راستای این اقدام برداشت تجاری نیز به لحاظ رعایت مردم به طور چشمگیری کاهش یافته به طوری که در برخی شهرها شاهد کاهش فروش گیاهان دارویی هستیم.
فتاحی گفت: در سال‌های گذشته براساس طرح‌های مصوب بهره‌برداری و دستورالعمل‌های سازمانی، نسبت به صدور مجوز قانونی برای برداشت کنندگان گیاهان خوراکی با اولویت تعاونی‌های فراگیر منابع طبیعی و متناسب با ظرفیت تولید مراتع اقدام می‌شد.
وی تاکید کرد: امسال با توجه به شرایط حاضر تا عادی شدن اوضاع هیچ مجوزی صادر نشده و در نتیجه برداشت تجاری در سطح مراتع انجام نگرفته البته جوامع و بهره برداران محلی که در نزدیکی رویشگاه‌های گیاهان مرتعی زندگی می کنند برای مصارف شخصی به سراغ این گیاهان رفته‌اند اما هدف اصلی ممنوعیت اعلام شده بهره‌برداری تجاری و بلاخص جلوگیری از برداشت‌های گروهی است.
کرونا در کمین بهره‌برداران و مصرف‌کنندگان گیاهان خوراکی
فتاحی با اشاره به اینکه زنان و مردان کردستانی هرساله از نخستین روزهای فروردین ماه برای چیدن گیاهان خوراکی و دارویی راهی مناطق کوهستانی می‌شوند، اظهار داشت: از آنجا که عملیات برداشت گیاهان خوراکی به صورت گروهی انجام می‌شود و به گفته منابع پزشکی در خصوص انتقال این ویروس از یک فرد به شخص دیگر از این رو نیز می‌تواند تهدیدی جدی محسوب شود.
وی اضافه کرد: شیوه‌های بهره‌برداری و برداشت گیاهان خوراکی توسط دست انسان به وسیله ابزار و ادوات سنتی و در فاصله کمتر از یک متر از مجاری تنفسی برداشت کننده صورت می‌گیرد که درصورت ناقل بودن فرد برداشت کننده احتمال آلودگی گیاه بسیار زیاد و شاید قطعی بوده از این رو امکان انتشار این ویروس در تمام مراحل بهره‌برداری تا مصرف گیاهان وجود دارد.
فتاحی گفت: با توجه به اپیدمی ویروس کرونا در کشور و استان تمام دوستداران وهمیاران طبیعت انتظار داریم با درک اهمیت منابع طبیعی به عنوان یک جنگلبان و حافظ و همیار طبیعت ضمن مشارکت فعال در بحث حفاظت از منابع طبیعی به طبیعت احترام بیشتری گذاشته و از چیدن بی‌رویه و غیر اصولی گیاهان و درختان در طبیعت خودداری کنند.
مسوول روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی کردستان یادآور شد: مردم در صورت مشاهده هرگونه تخریب، تصرف اراضی ملی و تخلف در عرصه‌های جنگلی و مرتعی موارد را به شماره تماس ۱۵۰۴ یگان حفاظت منابع طبیعی استان اطلاع دهند.
استان کردستان دارای ۳۷۴ هزار هکتار جنگل و یک میلیون ۴۱۴ هزار هکتار مرتع است تنوع اقلیمی و آب و هوای معتدل کوهستانی زاگرس موجب شده که این منطقه زادگاهی برای رویش بیش از ۲۱۰۰ گونه گیاهی باشد که حدود ۱۴۰ گونه گیاهان دارویی و قریب ۱۵ تا۲۰ گونه گیاهی خوراکی شاخص در استان شامل از کنگر، ریواس و شنگ غازیاغی انواع تره و پیاز کوهی از گونه‌های شاخص آن است و اکثر مردم این دیار نیازهای غذایی وادارویی خود را از آنها تامین می‌کنند.
خوب که بیاندیشیم خواهیم دید حق گرفتنی است
کاهش چشمگیر فعالیت‌های صنعتی، ممنوعیت سفر و قرنطینه‌های خانگی و اجتماعی، محدودیت عبور و مرور در سراسر جهان به منظور پیشگیری از گسترش شیوع ویروس کرونا تاثیرات مثبتی نیز بر محیط زیست گذاشته تا حقی که چندین سال است پایمال شده امروز به واسطه این ویروس جهش یافته گرفته شود.
