این شهر اساتید بزرگ و فعالین معروف موسیقی زیادی به خود دیده است که ظهور و حضور آنها در دنیای موسیقی کشور تاثیرگذار بوده و هر یک وزنه سنگینی در این حوزه محسوب می‌شوند، عباس نیرومند، حسن و حسین یوسف زمانی، غلامعلی رومی، مظهر خالقی، حکمت نوبری، گریشا میکائیل‌زاده، بهاالدین نوروزی و علاالدین باباشهابی برخی از فعالین موسیقی سنندج هستند که در کنار کامکارها و عندلیبی‌ها در غنای موسیقی کشور موثر بوده‌اند.
سنندج در سبک‌های موسیقی مختلف از جمله عرفانی و فولکلور هم فعال است و امروزه در سبک‌های دیگری نیز فعالین موسیقی این شهر دستی بر آتش این هنر دارند البته در ساخت سازهای مختلف هم از جمله تار، ستار، کمانچه، عود، نرمه نی، دف، تنبک و سُرنا هم هنرمندان فعالی دارد.
بیش از ۳۰۰ شهر در ایران متقاضی پیوستن به شبکه شهر خلاق در یونسکو شده بودند که در نهایت شهرهای سنندج و بندرعباس پس از رشت و اصفهان به شبکه شهرهای خلاق جهان پیوستند، هیات داوران شهرهای خلاق فرهنگ و هنر ایران، بر اساس شاخص‌های مشخص، از میان پرونده‌های رسیده، شبکه شهرهای خلاق هر حوزه موضوعی را شناسایی و طی مراسمی معرفی میکند.
شهری که به عنوان شهر خلاق در یک حوزه موضوعی معرفی شود، علاوه بر عنوانی که دریافت میکند، محور فعالیت‌های فرهنگی و هنری عمده ملی قرار خواهد گرفت و برای تصدی دوباره این عنوان باید برنامه‌های تازه ای را برای شرکت در رقابت‌های جدید ارائه دهد.
انتخاب سنندج در کنار سه شهر دیگر کشور به عنوان شهر خلاق هم نشان از ظرفیت‌های بالای موسیقی در این شهر داشت و هم اینکه فرصت‌هایی را برای آن فراهم کرد که اگر مورد استفاده قرار نگیرد از دست می‌روند که یکی از اینها امکان رونق گردشگری است.
تورهای موسیقی و هنری توسعه پیدا کند
رییس گروه توسعه گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان بر ضرورت توسعه تورهای موسیقی و هنری در استان بویژه با اولویت سنندج تاکید میکند و می‌گوید: تورهای گردشگری می‌تواند بر اساس بسته‌هایی که اجرای موسیقی در آن با رویدادهایی همچون موسیقی نواحی و کُردی لیلاخ همزمان باشد، راه اندازی شوند.
آوات مُکاری اظهار داشت: باید مکانی را برای اجرای موسیقی ویژه تورهای گردشگری در نظر بگیریم و گروه‌های خاموش و کمتر دیده شده هم با اجرا در این محل دیده شوند و درآمد بیشتری کسب کنند تا به این شکل آنها هم تقویت شوند.
وی یادآور شد: این تورها می‌توانند همزمان به بازدید افراد شاخص و مهم در حوزه موسیقی شهر سنندج بروند که اکثرا در بافت قدیمی شهر زندگی می‌کنند و به این ترتیب با معماری قدیمی شهر هم آشنا خواهند شد.
مکاری افزود: سنندج مرکز تولید سازهای موسیقی است و می‌توان کارگاه‌هایی را برای بازدید انتخاب کرد که گردشگران با حضور در این اماکن با نحوه ساخت این سازها هم آشنا شوند.
وی این بازدیدها را آغازی برای برندسازی این سازها دانست و اضافه کرد: به عنوان مثال سازهای دیوان، دف و نرمه نای در کردستان تولید می‌شود که این کار علاوه بر معرفی این ابزار موسیقی زمینه فروش آنها را فراهم میکند.
رییس گروه توسعه گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان گفت: دولت هم همزمان می‌تواند وارد عمل شده و با توجه بیشتر به زیرساخت‌هایی از جمله سالن کنسرت موسیقی مجهز به رونق موسیقی سنندج کمک کند ضمن اینکه با ایجاد یک سالن مجهز بزرگان موسیقی کردستان هم برای اجرا از استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور دعوت شوند.
مُکاری افزود: در دنیا سالن‌های مشهوری برای اجرای موسیقی وجود دارد که اهالی موسیقی علاقه زیادی به اجرا در این سالن‌ها دارند بنابراین وجود یک سالن مجهز و به‌روز می‌تواند انگیزه بالایی برای حضور فعالین و هنرمندان حوزه موسیقی در این شهر ایجاد کند البته می‌توان در سالن موسیقی معماری بومی هم اجرا کرد که علاوه بر معرفی معماری منطقه به جاذبه‌ای برای گردشگران نیز تبدیل شود.
وی با اشاره به اینکه می‌توان در منطقه زیبای اورامانات هم موسیقی اجرا کرد یا موسیقی عرفانی را در خانقاه‌ها به اجرا درآورد، تاکید کرد: باید موسیقی در اماکن تاریخی و طبیعی اجرا شود و در واقع بسته‌های فرهنگی و طبیعی در کنار هم وجود داشته باشد.
مُکاری با اشاره به ضرورت تربیت تور لیدرهایی که به حوزه موسیقی اشراف داشته باشند، یادآور شد: تولید آلبوم‌های موسیقی و توزیع لوح‌های فشرده میان گردشگران هم از اهمیت خاصی برای رونق موسیقی و گردشگری برخوردار است.
رییس گروه توسعه گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان اظهار داشت: سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی پذیرفته شده اما تایید نهایی نشده و تایید آن نیاز به انجام فعالیت‌هایی دارد.
وی با بیان اینکه تبلیغات بویژه از طریق رسانه‌ها هم اهمیت دارد، گفت: در این حوزه اتفاقات مربوط به این منطقه برجسته می‌شود و دنیا ما را می‌شناسد، شهرهای خلاق شبکه‌ای است که با یکدیگر ارتباط دارند و موسسات وابسته به این موضوع در این شهرها تشکیل می‌شود.
مُکاری با اشاره به اینکه فرصتی برای شهر سنندج و مردم ایجاد شده که خود را نشان دهند، افزود: این داشته‌ها مربوط به شهر خلاق موسیقی مردمی است و دولتی محسوب نمی‌شود بنابراین از دل مردم بوده و برای آنها خواهد ماند.
رییس گروه توسعه گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان تاکید کرد: موسیقی غذای روح محسوب می‌شود و همه دنیا بدنبال آن هستند بنابراین می‌توان از عنوان شهر خلاق موسیقی به عنوان انگیزه برای جذب بیشتر گردشگران بهره برد.
وی یادآور شد: هر فعالیتی در موسیقی می‌تواند جذب‌کننده گردشگر باشد به عنوان مثال اجرای دف توسط هنرمندانی با لباس کُردی در عمارت خسروآباد بسیار در جذب گردشگر به سنندج تاثیر داشته است.
سنندج با شبکه شهرهای خلاق ارتباط پیدا میکند
شهردار سنندج هم گفت: با توجه به پیشینه و تاریخ کردستان بویژه سنندج در زمینه موسیقی به این نتیجه رسیدیم می‌توانیم این موضوع را به برندی برای این شهر تبدیل کنیم لذا از سال ۹۶ پیشنهاد شهر خلاق موسیقی را به یونسکو ارائه دادیم و حدود یک سال و نیم در این زمینه فعالیت‌هایی صورت گرفت.
حشمت اله صیدی افزود: توانستیم پروپوزالی جامع و کامل تهیه کرده و به یونسکو ارائه کنیم و در رقابت با ۲۰ شهری که کاندیدا شده بودند در میان چهار شهر منتخب قرار گرفتیم که در رقابت با شهرهایی همچون مشهد و شیراز در نهایت سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی انتخاب شد.
وی با اشاره به اینکه شهر خلاق موسیقی شدن سنندج تاثیر مهمی بر گردشگری این شهر خواهد گذاشت، اضافه کرد: سنندج با شبکه شهرهای خلاق ارتباط پیدا میکند و همین ورود گردشگران به این شهر را افزایش می‌دهد.
صیدی یادآور شد: فعالین موسیقی کشورهای دیگر به سنندج می‌آیند و به اجرای هنرشان می‌پردازند و هنرمندان سنندجی هم در شهرهای دیگر مرتبط با این شبکه به اجرای موسیقی می‌پردازند که خود باعث شناخته‌تر شدن موسیقی سنندج می‌شود ضمن اینکه دولت هم می‌تواند به ایجاد زیرساخت‌های مرتبط از جمله مدرسه موسیقی، موزه موسیقی و بوستان موسیقی کمک کند.
شهردار سنندج در رابطه با برخی از برنامه‌های مرتبط با این عنوان اظهار داشت: حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو - ایران در آذر ماه جاری برای پلاک‌کوبی در شهر سنندج به این شهر می‌آید و همچنین به همراه استاندار کردستان دیداری با وزیر کشور داریم تا گواهی ثبت جهانی شهر سنندج را از ایشان بگیریم.
وی با اشاره به دیگر برنامه‌های شهرداری سنندج در راستای شهر خلاق موسیقی گفت: جشن مشترکی با شهر سلیمانیه که به عنوان شهر خلاق ادبیات انتخاب شده در سنندج برگزار می‌شود و تلاش‌هایی صورت می‌گیرد که در جشنواره موسیقی فجر فیلد و بخشی برای موسیقی کُردی ایجاد شود.
شهردار سنندج با بیان اینکه امروز سنندج جهانی شده و صاحب برند است، اضافه کرد: تا زمانی که در این مسند باشم هر آنچه که از دستم برآید با انگیزه و اشتیاق برای این اتفاق تاریخی - فرهنگی انجام خواهم داد چرا که این افتخار بزرگ براحتی بدست نیامده است و همه وظیفه داریم برای حفظ آن تلاش کنیم.
فلسفه شهر خلاق بهره‌گیری از ظرفیت شهر برای توسعه‌پایدار اقتصادی است
رئیس انجمن موسیقی کردستان فلسفه اصلی شهرهای خلاق را استفاده از ظرفیت‌های موجود در آن شهر دانست و گفت: اساسا مردم کردستان و سنندج مردمی صنعتی نیستند و بیشتر عاطفی و احساسی محسوب می‌شوند و به همین دلیل هنر از جمله موسیقی هم در این منطقه برجسته شده است.
فرشید حسامی اظهار داشت: ذهنیت اشتباهی وجود دارد که افراد شاخص موسیقی شهر سنندج مربوط به گذشته هستند و انتخاب سنندج به عنون شهر خلاق موسیقی را کم فروغ می‌بینند اما باید به این نکته توجه کنند که فلسفه اصلی شهرهای خلاق استفاده از ظرفیت شهرهای جهان برای ایجاد بستری به منظور توسعه پایدار اقتصادی است.
وی یادآور شد: وجود شهر خلاق نوعی گفتمان هم بومی و هم بین‌المللی ایجاد میکند به عنوان مثال اصفهان هم به عنوان یکی دیگر از این شهرها به سنندج درخواست تنظیم تفاهم‌نامه داده است.
حسامی تاکید کرد: موسیقی منجر به رشد اقتصادی می‌شود و طبیعتا این رشد به رشد فرهنگی هم می‌انجامد و در واقع بر هنرهای دیگر به عنوان مثال شعر تاثیر می‌گذارد.
وی گفت: انتخاب سنندج و قرار گرفتن آن در کنار شهرهایی همچون وین و دوسلدورف یک وجه بین‌المللی به این شهر می‌دهد و کسانی که در کشورهای مختلف با سنندج آشنایی نداشتند اکنون این شهر را می‌شناسند و مطمئنا کمک‌هایی هم از سوی سازمان‌های جهانی جذب می‌شود.
رئیس انجمن موسیقی کردستان با اشاره به اینکه انجمن موسیقی به عنوان اصلی‌ترین رکن سازمان مردم نهاد بازوی اجرایی ندارد و می‌تواند جنبه مشورتی داشته باشد، اضافه کرد: می‌توانیم همچون اتاق فکری عمل کنیم و در زمینه اقدامات لازم به مسؤولان مشورت دهیم.
وی با بیان اینکه یکی از اِلمان‌های شهر خلاق ضرورت وجود تعامل و ارتباط بین شبکه شهرهای خلاق است، افزود: جشنواره ها و نمایشگاه‌های مختلفی باید برپا شود تا این ارتباط بیشتر شکل گیرد.
حسامی با اشاره به اینکه نیاز به انجام تغییراتی وجود دارد تا شهر سنندج به تایید نهایی توسط یونسکو برسد، گفت: به عنوان مثال اگر فضای بازی برای اجرای موسیقی انتخاب می‌شود باید امکانات ترددی یا بهداشتی به شیوه‌ای مناسب وجود داشته باشد تا گردشگران دسترسی ساده و آسان به آن محل داشته باشند.
یونسکو با این انتخاب (شهر خلاق موسیقی) فرصت مهمی را در اختیار مسؤولان شهر سنندج قرار داده که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود شهر، آن را به جهانیان بشناساند و همچون وسیله‌ای برای توسعه این شهر از آن بهره برد، پرواضح است که کم کاری در تثبیت عنوان شهر خلاق برای سنندج، موجب از کف رفتن این عنوان شده و همراه با آن تمام فرصت‌ها می‌سوزد.
یونسکو ۹ آبان ماه امسال اسامی شهرهایی که به شبکه خلاق ملحق شدند را اعلام کرد که در میان آنها، سنندج نیز به عنوان شهر خلاق موسیقی در فهرست یونسکو ثبت جهانی شده است.
ثبت جهانی سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی از سوی سازمان فرهنگی یونسکو اتفاقی تاریخی برای کردستان است و رسانه‌ها، هنرمندان این عرصه و مسوولان اجرایی نقش بزرگی در پایداری نام این شهر در لیست آثار جهانی دارند.
کردستان به دلیل بهره‌مندی از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی ظرفیت‌های زیادی برای جذب گردشگر دارد. این استان همچنین به دلیل داشتن مرز مشترک با کشور عراق از لحاظ کریدور عبوری برای سفر به این کشور و همچنین از لحاظ اقتصادی مورد توجه گردشگران است.
دریاچه زیوار در مریوان، غار کرفتو در دیواندره، وجود روستاهای پلکانی در پالنگان و هورامان، داشتن کوه و جنگل جاذبه‌های خاص طبیعی استان، وجود زیارتگاه‌ها و قرآن‌های تاریخی همچون زیارتگاه هاجر خاتون و پیرمحمد و قرآن نگل، کردستان را از لحاظ گردشگری طبیعی و مذهبی هم مورد توجه قرار داده است.
وجود قلعه قمچقای مربوط به دوره‌های اشکانیان، مادها و پارت‌ها، و کتیبه‌ای تاریخی در این قلعه، وجود عمارت‌های تاریخی همچون خسروآباد و عاصف و پل‌های تاریخی مختلف و همچنین مساجدی تاریخی، استان کردستان را از لحاظ باستانی و تاریخی نیز قابل توجه گردشگران کرده است.
آداب و رسوم مختلف کُردها و شیوه زندگی آنها هم جاذبه‌های فرهنگی خاصی به این استان داده است که موسیقی هم بعد مهم این فرهنگ است و در شرایط فعلی و با انتخاب سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی می‌توان با بهره‌گیری از موسیقی کُردی و اجرای آن در مکان‌های خاص طبیعی و تاریخی به جذب بیشتر گردشگر کمک کرد.
