گستره زاگرس همچون دیواره ای ستبر از شمال شرق تا جنوب غرب کشور دامن گسترده است که اهمیت و دامنه اث رگذاری آن را باید بسی فراتر از قلمرو جغرافیایی خود، قلمداد کرد، این پیکره با شتاب رشد اقتصادی و فزونی نیازهای اجتماعی کشور، زخم خورده است، زخمی ناشی از لجام گسیختگی، روزمرگی، بی برنامگی و بر سرشاخ نشستن و بُن بریدن!
اکنون صورت بندی پویش در زاگرس به گونه ای است که در همه وجوه و سیمای زاگرس نشان های بحران آشکار شده و بحران زاگرس یعنی بحران ملی، یعنی فرایندی که در کشاکش روزمرگی و ولع تغییر و بهره برداری دیده نمی شود و همچون موریانه پیکربندی اقتصادی و اجتماعی بخش مهمی از کشور را از درون تهی می کند.
اکنون می توان به وضوح سرزنش نسل های بعد را شنید!
صندوق ذخیره ارزی ذخیره خود را رو کرد
۷۰۰ میلیون دلار از محل اعتبارات صندوق ذخیره توسعه ملی امسال برای توسعه جنگلکاری و مدیریت جامع حوزه آبخیز کشور اختصاص یافته است.
رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: امسال ۶۰ هزار هکتار جنگلکاری در کشور انجام می شود.
فریبرز غیبی گفت: سال گذشته برای مدیریت جامع آبخیز ۲۰۰ میلیون دلار از محل اعتبارات صندوق ذخیره توسعه ملی به سازمان جنگلها اختصاص یافت و در یک هزار و ۸۶ نقطه کشور فعالیت های اجرایی خوبی انجام شد.
وی با اشاره به اجرای ۲۵ هزار هکتار جنگلکاری در سال گذشته با مشارکت مردم افزود: ۸۵ هزار هکتار مرتعداری، بذرپاشی و کپه کاری هم در این مدت انجام شده است.
غیبی سهم امسال سازمان جنگل ها از محل اعتبارات صندوق ذخیره توسعه ملی را ۷۰۰ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: با توجه به اهمیت بوم سازگان زاگرس، ستادی با همین عنوان تشکیل و برای ۱۱۰ هزار هکتار برنامه غنی سازی و توسعه جنگل پیش بینی شده است.
وی به وجود ۶۴۹ حوزه آبخیز در کشور نیز اشاره کرد و یادآور شد: با این اعتبار علاوه بر فعالیت‌های بیولوژیکی (نهال‌کاری و احیای پوشش گیاهی) در بخش جنگل و مرتع، عملیات بیومکانیکی (سازه‌ای) نظیر کاداستر (تعیین مرز حاکمیت دولت با مردم در عرصه‌های طبیعی) عملیات آبخیزداری و آبخوانداری، حفاظت، تامین سوخت فسیلی برای روستاییان بویژه حاشیه‌نشینان جنگل (با هدف کاهش برداشت چوب و بوته از جنگل و مرتع) به اجرا در می‌آید.
رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری تاکید کرد: طرح‌هایی شامل توسعه و تقویت پوشش گیاهی در بخش جنگل و مرتع، ذخیره نزولات و کاهش سیل و پخش سیلاب و تقویت سفره‌های زیرزمینی در قالب عملیات آبخیزداری و آبخوان داری عملیاتی شد علاوه بر این، حفاظت ویژه از عرصه‌های منابع طبیعی در قالب فعالیت‌های حمایت و حفاظت مثل گشت مراقبت و نیز کنترل آفات و امراض در جنگلها و توانمندسازی جوامع محلی با کمک تسهیل‌گران اجرا شد.
دخیل شدن اقتصاد مردم در حفاظت از زاگرس
مدیرکل دفتر آموزش ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور می گوید: اجرای ماده قانونی بند ب ماده ۲۹ قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور در اولویت برنامه‌های دفتر ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور قرار دارد
وحید جعفریان با بیان اینکه این آیین‌نامه باید در حوزه زاگرس مورد بهره‌برداری قرار گیرد، اضافه کرد: مردمی‌شدن اقتصاد در روستاها، ارتقای مشارکت جوامع محلی، توانمندسازی آنها در حفظ منابع طبیعی محیط زیست کشور از اهداف دفتر آموزش و ترویج سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری است و اجرای این طرح‌ها بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست.
وی با بیان اینکه سپردن عرصه‌های منابع طبیعی به افراد بومی و ساکنان محلی بسیار اثرگذار است، یادآور شد: حفظ و حراست از منابع طبیعی باید به بهره‌برداران سپرده شود و بدون رضایتمندی مردم عرصه طبیعی پایدار نخواهد بود.
مدیرکل دفتر آموزش ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت: این ماده قانونی فرصتی است تا فعالیت‌های اجرایی موجود در طرح بوم‌سازگان زاگرس را با پشتیبانی جوامع محلی دنبال کنیم بطوریکه جلب و ارتقای مشارکت مردم در راستای حفظ و احیای منابع طبیعی به عنوان یک ضرورت باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: استفاده بیش از پیش از ظرفیت تسهیل‌گران در جهت ایجاد حمایت تشکل‌ها و حمایت از ظرفیت‌های صندوق حمایت توسعه منابع طبیعی آموزش مورد توجه است و اگر در مسیر مردمی شدن اقتصاد در روستاها حرکت نکنیم جز اتلاف منابع کاری نکرده‌ایم.
جعفریان عملیاتی شدن بند ب ماده ۲۹ قانون واگذاری طرح‌های منابع طبیعی افراد بومی و محلی را نقطه عطفی در مشارکت مردم محلی مناطق زاگرس‌نشین دانست و اظهار داشت: از ظرفیت این ماده قانونی در راستای پروژه‌های بوم‌سازگان زاگرس و پروژه‌های حفاظتی استفاده کنیم.
بومی کردن حفاظت از منابع طبیعی
وی اضافه کرد: طرح بوم‌سازگان زاگرس افزون بر دستاوردهای بیولوژیکی احیای جنگلها منجر به افزایش مشارکت جوامع محلی در جهت بومی کردن فعالیت‌های آبخیزداری و نقش‌آفرینی مردم در جوامع محلی است.
مدیرکل دفتر آموزش ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت: با بهره‌گیری از ظرفیت افراد متخصص و تحصیلکرده، این قشرها می‌توانند در فرایند تصمیم‌گیری نقش‌آفرینی کنند.
جعفریان با اشاره به وجود یک هزار و ۳۶۶ تعاونی تخصصی در حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری در کشور افزود: سهم اعتبارات تخصیص یافته به بخش ترویج در کشور ۱۹۱ میلیارد ریال بوده و تقویت ایجاد تشکل‌ها و تعاونی‌ها در دستور کار قرار گرفته است امسال تعاونی‌های غیرفعال فعال می‌شود.
مدیرکل دفتر آموزش ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور به شاخص فعالیت‌های مشارکتی در استان کردستان اشاره کرد و گفت: وجود چهار هزار و ۸۰۰ همیار طبیعت در استان بیانگر فعالیت‌های مشارکتی در استان است.
وی نقش همیاران طبیعت را در زمینه اطفا حریق تخریب طبیعت بسیار اثربخش توصیف کرد.
توسعه جنگلکاری مشارکتی
فهم ارزش اقتصادی بسیاری از تولیدات و خدماتی که عرصه‌های جنگلی در سایه مجموعه پیچیده‌ای از فرآیندهای اکولوژیک و کارکردهای اکوسیستمی به رایگان در اختیار جوامع انسانی قرار می‌دهند، موجب شفافیت و تسهیل فرآیندهای تصمیم گیری در زمینه کاربری اراضی شده و کارآمدتر شدن اقدامات حفاظتی را در پی خواهد داشت.
در دولت تدبیر و امید به کارکرد اقتصادی جنگل توجه بیشتری شد و امید در دل زاگرس جوانه زد و نهال به نهال بر وسعت آن افزوده شد.
مسئول روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی کردستان می گوید: از زمان تاسیسی سازمان جنگل‌های در کشور تا سال ۹۴ در مجموع ۲ هزار هکتار جنگل کاری مشارکتی در کردستان انجام شده بود.
پیمان فتاحی افزود: از سال ۹۴ تاکنون ۲ هزار هکتار جنگل کاری مشارکتی دیگر در استان ایجاد شد و مجموع جنگل‌های دست کاشت به چهار هزار هکتار رسید.
وی به جنبه اقتصادی جنگلکاری مشارکتی اشاره کرد و اظهار داشت: گونه‌های کاشت شده در مناطق جنگلی استان، از نوع سنجد، سماق، گلابی وحشی، بنه، بادام، ارغوان، بلوط و زالزالک است البته بیشترین وسعت را درختان بلوط در اختیار دارد.
فتاحی برنامه امسال برای توسعه جنگلکاری در استان را یک هزار و ۴۰۰ هکتار اعلام کرد و گفت: تاکنون ۲۰۰ هکتار نهال‌کاری و ۶۷۰ هکتار هم چاله‌کنی شده که از پاییز نهال کاری در آن آغاز می شود.
مسئول روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی کردستان مجموع مراتع استان را یک میلیون و ۴۴۱ هزار هکتار و مساحت جنگلها را هم ۳۷۴ هزار هکتار برشمرد و افزود: از این میزان چهار هزار هکتار دست‌کاشت است و بقیه جنگل‌های طبیعی است.
امید به توسعه زاگرس
رایگان پنداشتن خدمات اکوسیستم‌های جنگلی و نبود آگاهی علمی از ابعاد کمی و کیفی ارزش اقتصادی این خدمات یکی از مهمترین علل تخریب جنگلها به شمار می‌رود.
با روندی که در سالهای اخیربرای التیام زخمهای زاگرس در نظر گرفته شده، می‌شود گفت که درخت و انسان برای سود مشترک دست به دست هم داده‌اند تا یکی ریشه‌هایش محکم شود و دیگری دست به خاک که می زند طلا بردارد.
۹۹۳۷/۹۱۰۲
