به گزارش ایرنا، بخش صنعت به تنهایی نمی تواند مشکل رونق تولید و بیکاری را رفع کند و از سوی دیگر دانشگاه نیز نمی تواند صرفا به صدور مدرک برای دانش آموختگان اکتفا کند، چه بسا مدارک دانشگاهی و پژوهش های علمی باید علاوه بر کارآمدی براساس نیاز صنعت و از سویی صنعت نیز با تولیدات علمی با استفاده از نیروهای کارآمد دانشگاهی و پژوهش های کاربردی عمل نماید.
این در تمام جهان یک اصل است که دانشگاه ها باید نیروی متخصص کارآفرین تربیت کنند و صنایع نیز برای بهبود و افزایش بهره وری به سمت تولیدات دانشگاهی بروند.
تحقق ارتباط پویا و موثر صنعت و دانشگاه در گرو سیاست گذاری های کلان کشور است و این مهم نقش موثری در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور دارد.
فناوری عامل ایجاد ثروت، تولید دانش و ابزاری قدرتمند در توسعه ملی کشورها است، که انسان به عنوان یکی از ارکان آن، نقش محوری و بنیادین دارد.
بهره برداری از مدرن ترین ماشین آلات صنعتی بدون بکارگیری نیروی انسانی ماهر و متخصص ممکن نیست، وظیفه تربیت این نیروها برعهده دانشگاه هاست.
چنانچه نیروی انسانی متخصص، مهارت خود را در عرصه تولید و صنعت بکار گیرد، موجب پیشرفت خواهد شد.
بنابراین ارتباط صحیح صنعت و دانشگاه در هر کشوری می تواند نقش موثری در افزایش نوآوری و انتقال دانش و تکنولوژی داشته باشد و تنها در صورتی که تعامل پایدار میان این دو نهاد برقرار شود، توسعه صنعتی و به تبع آن پیشرفت اقتصادی واجتماعی را در پی خواهد داشت.
ارتباط صنعت و دانشگاه فرآیندی است که با گذر زمان تحقق می یابد و برگرفته از نیازهای ضروری ملی است.
با وجود اینکه چندین دهه است از این مقوله صحبت به میان آمده است، اما همچنان ارتباط پویا و موثری بین دانشگاه و صنعت در کشور کمرنگ است.
تحقق نیافتن این موضوع، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز چهارمحال و بختیاری را بر آن داشت تا با برگزاری میزگرد تخصصی با عنوان «واکاوای ارتباط صنعت و دانشگاه»، به بررسی راهکارهای کارشناسی و شیوه های مدیریتی این پدیده و رفع موانع ارتباط صنعت و دانشگاه را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
در این حوزه با حضور کارشناسان کارشناسان حوزه صنعت و دانشگاه در میزگرد تخصصی ایرنا مرکز شهرکرددر این میزگرد ویشتاسب سلیمانیان بروجنی رئیس مرکز رشد دانشگاه شهرکرد، محمدحسن قنبری کارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره صنعت معدن، تجارت، فرید براتی رئیس دانشگاه علمی کاربردی استان، خسرو طاهری مدیر امور موسسات و بازاریابی پارک علم و فناوری، عمار ادیب کارشناس بنیاد نخبگان چهارمحال و بختیاری دیدگاه های خود را پیرامون چالش های ارتباط صنعت و دانشگاه ارائه کردند.
** نگاه هزینه ای مدیران صنعتی به 'R&D'
کارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره کل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری ارتباط صنعت و دانشگاه را یک نیاز ضروری برای جامعه عنوان کرد و گفت: با وجودی که تاکنون طرح های زیادی در این زمینه انجام شده است، نه تنها اعتماد متقابل بدست نیامده است، بلکه در مواردی نیازهای طرفین برطرف نشده است، بنابراین بررسی واقع بینانه توانمندی ها و نیازهای طرفین، رکن اساسی تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه است.
محمد حسن قنبری در این میزگرد در رابطه با عوامل کندی روند ارتباط صنعت با دانشگاه تصریح کرد: نبود اعتماد بین این دو نهاد باعث شده است که بسیاری از مدیران صنایع تمایلی به همکاری با پژوهشگران نداشته باشند که این مقوله ناشی از به روز نبودن مدیران صنعت و شناخت نداشتن از واحدهای آر ان دی یا همان اتاق فکر است.
کارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان با تاکید بر اهمیت تحقیق و توسعه یا «R&D» به عنوان یک عامل پایدار کننده صنایع، تصریح کرد: متاسفانه ضعف شناخت از « تحقیق و توسعه» باعث شده است که مدیران صنعتی آن را به عنوان یک هزینه بدانند، نه یک سرمایه و ارزش افزوده، درحالی که « R&D» یک تحول است و بسیاری از صنایع بزرگ دنیا موفقیت خود را مدیون اتاق فکرهای خود هستند و همواره در تلاشند تا بهترین نیروهای متخصص را در مراکز خود جذب کنند.
قنبری خاطرنشان کرد: در برنامه سوم توسعه کشور توجه ویژه ای به آموزش های تخصصی مدیران صنایع و تامین هزینه های پژوهشی شده بود که در قالب طرح هایی نظیر 'دو در هزار' به اجرا در آمد، اما متاسفانه چنین برنامه هایی به صورت مقطعی اجرا می شوند و پس از آن تدابیری انگیزشی برای ارتباط صنعت با بخش های پژوهشی و دانشگاه دیده نشد و موجب شد فاصله این دو نهاد از یکدیگر بیش تر شود، از طرفی نبود ثبات اقتصادی مدیران صنعتی را دچار سردرگمی و بی برنامگی کرده است.
وی در ادامه افزود: وزرات صنعت، معدن، تجارت، طرح های مهمی در این خصوص در دست اجرا دارد که مهمترین آنها طرح تاپ (طرح توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار) است.
این کارشناس صنایع و معادن استان در خصوص نحوه اجرای طرح تاپ گفت: در طی این طرح ها تلاش شده است تا شناخت دو سویه ای از نیازهای صنعت و توانمندی های دانشگاه ایجاد شود و با تعریف و عملیاتی کردن پایان نامه های دانشجویی در موضوعات تقاضا محور صنعت، در نظر کردن فرصت های مطالعاتی برای استادان دانشگاهی و جذب نخبگان علمی در اتاق فکر یا بخش
«R&D» صنایع در ازای خدمت سربازی اجرا می شود که در نهایت پیش بینی شده است.
قنبری افزود: خروجی این کار در بخش صنعت قابل توجه باشد و از طرفی مزایایی نیز برای قشر دانشگاهی به دنبال داشته باشد.
وی تاکید کرد: اجرای این روند از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و باید تمامی جوانب کار بررسی شود، زیرا چنانچه صنایع از دانشگاه بازخورد مثبتی در حل مشکلات فناورانه خود نگیرند نه تنها این ارتباط عمیق تر نمی شود، بلکه روند معکوسی در پیش خواهیم گرفت و بی اعتمادی صنعت را در پی خواهد داشت.
این کارشناس حوزه صنعت تصریح کرد: در گذشته انگیزه ای برای پژوهشگرلن دانشگاهی در ارتباط با صنعت ایجاد نمی شد که با تصویب طرح تاپ تلاش شد این انگیزه ایجاد شود.
وی در ادامه تصریح کرد: برخی دستورالعمل ها و بخش نامه ها هم در وزارت علوم و هم در وزارت صنایع مشکلاتی ایجاد کرده است که به منظور رفع این موانع تلاش هایی صورت گرفته و در صدد تدوین آیین نامه هایی متناسب با نیاز روز کشور باید بود.
قنبری یادآور شد: دانشگاه ها هنوز پژوهش محور هستند و از نسل چهارم دانشگاه ها یعنی دانشگاه های فناور محور فاصله دارند، از طرفی صنعت نیز همگام با روند تحولات جهانی پیش نرفته است.
قنبری در رابطه با هدف شکل گیری صنایع در چهارمحال و بختیاری توضیح داد: از ابتدا رویکرد صنعتی به استان چهارمحال و بختیاری وجود نداشت و صنایع شکل گرفته نیز براساس سرریز صنایع استان های همجوار و به صورت مقطعی ایجاد شدند و حتی مدیران صنعتی ما نیز غیر بومی بودند.
وی همچنین به ظرفیت قابل توجه کنونی و اهمیت حفظ این واحدهای صنعتی تاکید و گفت: هم اکنون صنایع قابل توجه و راهبردی در استان در حال فعالیت هستند و بیش از 40 محصول منحصر بفرد در این مراکز در حال تولید است.
** ضعف در سیاست گذاری های کلان و نبود تعامل صنعت و دانشگاه
رئیس مرکز رشد دانشگاه شهرکرد نیز در این میزگرد تصریح کرد: ارتباط صنعت و دانشگاه مقوله پیچیده و مفصلی است و نمی توان نسخه واحد برای حل تمام جوانب آن این پیچید.
ویشتاسب سلیمانیان بروجنی به طرح های پیشنهادی در خصوص ارتباط دادن دانشگاه و صنعت اشاره کرد و اظهار داشت: هرچند وزارتخانه های مختلف با تدوین و اجرای طرح هایی سعی در پر کردن خلاء ارتباط این دو نهاد داشته اند اما متاسفانه در بیشتر موارد این طرح ها به صورت یکجانبه و بدون تعامل و کارشناسی طرفین تهیه و تدوین شده و در نتیجه برخی نیازها و شرایط نادیده گرفته می شود.
وی در رابطه با تبعات این یکجانبه گرایی توضیح داد: به عنوان مثال اگر پروژه یک دانشجوی مقطع دکترا به صورت یک طرح مساله محور در صنعت تعریف شود، آیا این پروژه امکان دفاع و تالیف مقاله در سطح بین المللی که مصوب آیین نامه های وزرات علوم است را دارا می باشد؟
سلیمانیان تاکید کرد: اگر چنین شرایطی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی مهیا نشود بی شک برای انجام چنین پروژه هایی ترغیب نخواهد شد، در نتیجه باید ساز و کارهایی در وزارت علوم و تحقیقات به منظور تعریف فرصت های مطالعاتی استادان در بخش صنعت پیش بینی و تدوین شود.
این استاد دانشگاه شهرکرد چنین برنامه هایی را جز طرح های زود بازده تقسیم بندی کرد و گفت: این طرح ها تاثیر مقطعی دارد و نتایج چشمگیری از آنها در دراز مدت حاصل نمی شود، بنابراین راه حل برون رفت از معضلات صنعت انجام کارهای بنیادی است.
وی در ادامه گفت: هرچند معاونتی تحت عنوان «پژوهش و فناوری» در دانشگاه ها تعریف شده است، اما باید واقع بینانه به این موضوع مهم بپردازیم که به چه میزان در رشد دادن یکسان دو بال پژوهش و فناوری موفق عمل کرده ایم.
سلیمانیان گفت: هرچند دانشگاه ها در تربیت پژوهشگران موفق عملکرد رضایتمندی داشته اند اما باید بررسی کنیم که این نهاد تا چه میزان در پرورش افراد فناور نیز موفق بوده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه با انتقاد از برخی ساز و کارهای نادرست بهره وری از نیروی متخصص و تحصیل کرده در کشور تصریح کرد: در حال حاضر شرایط کشور بگونه ای است که هنوز برای دانشجویانی که از دانشگاه های فارغ التحصیل می شوند، شغل پایدار ایجاد نشده است، در صورتی که همین افراد در خارج از کشور می توانند شرایط شغلی خوبی بدست آوردند، بنابراین نمی توان دانشگاه ها را در تربیت نسل تحصیل کرده ناموفق دانست.
وی افزود: همه بار مسئولیت تربیت افراد تحصیلکرده بر دوش دانشگاه نیست زیرا در تربیت یک شخص فناور عوامل متعددی از جمله خانواده ها و فرهنگ عمومی جامعه و آموزش های بنیادی در مدارس موثر هستند.
سلیمانیان عنوان کرد: معضل تربیت افراد با نگاه فناورانه و کارآفرین حتی در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری نیز مشهود است که ناشی از بی توجهی به مهارت های علوم انسانی و اقتصاد در تربیت نسل جوان جامعه است.
رئیس مرکز رشد دانشگاه شهرکرد خاطر نشان کرد: سیاست مراکز رشد و پارک های علم و فناوری تشکیل و تاسیس واحدهای تولیدی بر پایه تحقیق و توسعه است.
سلیمانیان افزود: از درون شرکت های دانش بنیان صنایعی شکل می گیرد که با کمترین هزینه، اشتغال زایی قابل توجهی دارند و از ابتدا نیز فنون تجارت و بازاریابی را آموخته اند.
وی عنوان کرد: تاکنون نیز واحدهای موفقی از این مراکز نه تنها در شرایط اقتصادی موجود به سود دهی رسیده اند، بلکه محصولات خود را در بازارهای جهانی نیز عرضه می کنند و برخی نیازهای کشور در شرایط تحریم برطرف کرده اند.
وی ادامه این چرخه را که براساس اصول تحقیق و توسعه و فنون «R&D » است، راهکار برون رفت از این معضلات دانست و افزود: پتانسیل های یک کشور نباید نادیده گرفته شوند و توجه به اقتصاد درون زا و برون گرا سرلوحه کار واحدهای اقتصادی و صنعتی قرار بگیرد.
سلیمانیان بروجنی با انتقاد از برخی سیاست های نادرست برنامه ریزی استان در سطح کلان خاطر نشان کرد: صنعت باید خود را نیازمند دانشگاه ببیند و به این عرصه ورود پیدا کند در غیر این صورت تلاش برای حل معضلات آن به بیراهه رفتن است.
** فناوران در برنامه ریزی های کلان دیده نمی شوند
رئیس دانشگاه علمی کاربردی چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به فقدان زیربنای اساسی و اصول پایه ریزی شده در شکل گیری صنعت کشور، گفت: بحران صنعت امروز ریشه در گذشته دارد که ناشی از مشکلات ساختاری است، زیرا مبنای صنعت علمی نبوده است.
فرید براتی افزود : دانشگاه در مسیر خود به درستی حرکت کرده است و تمامی الزامات قانونی درون خود را با نیازهای جامعه تغییر داده است از این رو مشکلات ارتباط برقرار نکردن صنعت با دانشگاه در سطح کلان است و از عهده دانشگاه خارج است که بتواند این مسئله را حل کند.
وی در ادامه گفت: در قانون برنامه سوم توسعه قانون ورود اعضای هیات علمی دانشگاه ها به بخش صنعت پیش بینی شده بود، همچنین ریشه پارک علم و فناوری در قانون چهارم برنامه توسعه دیده شد اما در اواخر برنامه پنجم به اجرا در آمد، بحران اشتغال نیز در قانون پیش بینی شده بود و حتی راهکارهایی در اسناد بالادستی برای آن پیشنهاد شده بود، بنابراین مشکل ما در نبود قانون نیست بلکه در نبود اجرای قوانین است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تاکید کرد: جریان نوآوری به وجود آمده در دانشگاه ها و مراکز رشد در افق بلند مدت امیدوار کننده است و نتایج چشمگیری برای کشور به دنبال خواهد داشت، اما راه حل سریعی برای کمک به بحران کنونی صنعت نیست.
وی با تاکید بر توانمندی های دانشگاه های کشور گفت: چالش های علمی صنعت قابل حل است و دانشگاه توانمندی لازم را جهت حل این مشکلات دارد اما عمده مشکلات صنعت در حال حاضر ناشی از مشکلات اقتصادی و عدم برنامه ها است.
استاد دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: در مواردی نیز صنعت از راهکارهای دانشگاه استقبال نمی کند که ناشی از عدم اعتماد و یا به روز نبودن مدیران صنعتی در حوزه «R&D» است.
رئیس دانشگاه علمی کاربردی استان اظهار داشت: تنها در صورتی می توان انتظار معضلات فناورانه صنعت را داشته باشیم که این مشکلات به درستی دیده شود و نگاه واقع بینانه ای از شرایط آنها داشته باشیم.
وی تاکید کرد: روش شرکت زایشی یا (spin off) که در پارک مطرح و اجرا می شود راه حل مشکل تکنولوژیک صنایع است.
براتی با انتقاد از رویکرد تزریق تسهیلات در راستای تقویت صنایع عنوان کرد: با وام و تسهیلات نمی توان بنگاه اقتصادی راه اندازی کرد و متاسفانه بسیاری از واحدهای فناور شکل گرفته آینده تضمین شده ای پیش رو نخواهند داشت زیرا در برنامه ریزی های کلان هیچ افقی برای آینده فناوران و صنعت متصور نشده است و برنامه ها تنها به صورت مقطعی است.
وی در ادامه افزود: نهادهایی که برنامه ریزی و سیاست گذاری های کلان را در استان بر عهده دارند هیچگاه دانشگاه ها را در تدوین طرح توسعه و آمایش دخیل نمی کنند و به طور معمول در این برنامه ها نیازها و توانمندی های دانشگاه به درستی دیده نمی شود.
**افق روشن جنبش فناورانه کشور
مدیر امور موسسات و بازاریابی پارک علم و فناوری استان با اظهار خشنودی از تلاش برای ترویج نگاه فناورانه و نوآوری در صنعت گفت: تغییرات مثبت فرهنگی و جنبش فناورانه در چند سال اخیر بسیار امیدوارانه است.
خسرو طاهری در خصوص نقش پارک و علم و فناوری در تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه گفت: یکی از وظایف پارک علم و فناوری، ترویج و اشاعه فرهنگ نوآوری، خلاقیت و فناوری در جامعه است.
وی در ادامه افزود: پارک علم و فناوری در جهت تحقق یافتن ارتباط صنعت و دانشگاه خطی مشی تعریف شده ای پیش رو دارد و در همین راستا برنامه هایی به منظور هدایت دانشجویان مراکز آموزش عالی به خصوص مقاطع تحصیلات تکمیلی به سمت صنعت و همچنین ایجاد شرکت های فناور و دانش بنیان در دستور کار پارک قرار گرفته است که می توان به طرح پایان نامه یار اشاره کرد.
طاهری توضیح داد: این طرح در استان با همکاری و انعقاد تفاهمنامه بین دانشگاه شهرکرد و پارک علم و فناوری در حال اجرا است و سامانه مختص آن نیز راه اندازی شده است.
این کارشناس پارک علم و فناوری در رابطه به چگونگی انجام این طرح گفت: در این طرح از پایان نامه هایی که مورد نیاز یک صنعت خاص باشند حمایت شده و حتی در مواردی نیز انجام چنین پژوهش هایی موجب شکل گیری شرکت های دانش بنیان «اسپین آف» یا «زایشی» با اشتغال پایدار شده اند، از طرفی ایده های فناورانه دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اساتید دانشگاه نیز در این مرکز مورد حمایت قرار گرفته و تجاری سازی می شوند.
طاهری، به تلاش پارک علم و فناوری استان چهارمحال و بختیاری در حمایت از صنایع موجود و حل مشکلات تکنولوژیک آنها توضیح داد: این مرکز با همکاری سازمان صنعت معدن تجارت نسبت به شناسایی واحدهای فعال تحقیق و توسعه صنایع که برنامه پژوهش محور و فناورانه و توجیه فنی و اقتصادی داشته باشند، اقدام کرده است و با استقرار آنها در محل دفاتر شرکت های پارک، حمایت های همه جانبه ای را از آنها به منظور پویایی و عرضه محصول متناسب با تقاضای بازار داشته باشه عمل می آورد که در این مرحله نیازهای صنایع در قالب طرح های پژوهش محور به دانشگاه معرفی می شوند.
** انتظار معقول صنعت از دانشگاه
کارشناس بنیاد نخبگان چهارمحال و بختیاری نیز در خصوص نقش این سازمان در ارتباط صنعت و دانشگاه توضیح داد: بنیاد ملی نخبگان یک دستگاه ستادی است نه اجرایی و نقش یک زنجیره واسط یا تسهیل کننده ارتباط دهنده صنعت و دانشگاه را برعهده دارد و برنامه هایی را درسطح ملی تدوین و ابلاغ کرده که می توان به جذب سربازان نخبه علمی در پروژه های صنعتی، اعطای مقرری ماهیانه به دانشجویان ممتاز اعطای در ازای انجام کارهای پژوهشی توام با کار عملی زیر نظر استاد راهنما در طرح های پژوهشی تقاضا محور و تجاری سازی اختراعات اشاره کرد.
عمار ادیب در این میزگرد گفت: حمایت از صنعتی شدن طرحهای پژوهشی، اعطای تسهیلات و پرداخت 50 درصد حقوق و مزایای دانش آموختگان جذب شده در واحدهای فناورانه اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: پارک علم فناوری استان برنامه هایی را هم در سطح استان در دست اجرا دارد که از جمله می توان به بازدیدهای علمی از مراکز صنعتی و دانشجویان، طرح دوست علمی به منظور ترویج فرهنگ کارآفرینی است و رویداد متنا اشاره کرد.
ادیب در خصوص رویدادهای مرتبط با این حوزه در بنیاد نخبگان استان عنوان کرد: رویداد متنا (مشکل گشای توانمندسازی نوآوری و اقدام) بحث اجرایی شده طرح تاپ به صورت استانی است که با همکارای دفتر ارتباط با صنعت بنیاد و واحدهای صنعتی در حال انجام است که مرحله اول به بحث عارضه یابی و بررسی مشکلات صنایع استان اختصاص یافته و سپس پروپزوال رفع مشکل توسط اعضای هیات علمی دانشگاه شهرکرد تدوین شد.
وی در ادامه افزود: در مراحل بعدی طی فراخوانی از تیم های دانشجویی دعوت به عمل آمد تا راهکارهای خود را در رابطه با حل این معضلات ارائه کنند، سپس طرح های ارائه شده بررسی و داوری شدند و از تیم های برتر دعوت به عمل آمد تا ارتباط خود را با صنایع مربوطه آغاز کنند.
این کارشناس بنیاد ملی نخبگان اظهار داشت: رویداد متنا تلاش کرد که مشکلات صنایع را شناسایی نموده و در قالب پروژه های دانشجویی به راهکارهای حل آنها بپردازد.
ادیب تاکید کرد: صنعت باید انتظار معقول و واقع بینانه ای از دانشگاه داشته باشد زیرا 100 درصد مشکلات فناورانه از جانب دانشگاه حل نمی شوند، همانطور که در همه دنیا همه مسائل صنعت در اتاق های فکر یا «R&D» قابل حل نیستند.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با وجود برخورداری از ظرفیت های بالقوه در حوزه صنعت و برخورداری از دانشگاه های مرتبط، همچنان بهره ای از توسعه صنایع نبرده است.
2097/9244/6021
انتهای پیام این در تمام جهان یک اصل است که دانشگاه ها باید نیروی متخصص کارآفرین تربیت کنند و صنایع نیز برای بهبود و افزایش بهره وری به سمت تولیدات دانشگاهی بروند.
تحقق ارتباط پویا و موثر صنعت و دانشگاه در گرو سیاست گذاری های کلان کشور است و این مهم نقش موثری در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور دارد.
فناوری عامل ایجاد ثروت، تولید دانش و ابزاری قدرتمند در توسعه ملی کشورها است، که انسان به عنوان یکی از ارکان آن، نقش محوری و بنیادین دارد.
بهره برداری از مدرن ترین ماشین آلات صنعتی بدون بکارگیری نیروی انسانی ماهر و متخصص ممکن نیست، وظیفه تربیت این نیروها برعهده دانشگاه هاست.
چنانچه نیروی انسانی متخصص، مهارت خود را در عرصه تولید و صنعت بکار گیرد، موجب پیشرفت خواهد شد.
بنابراین ارتباط صحیح صنعت و دانشگاه در هر کشوری می تواند نقش موثری در افزایش نوآوری و انتقال دانش و تکنولوژی داشته باشد و تنها در صورتی که تعامل پایدار میان این دو نهاد برقرار شود، توسعه صنعتی و به تبع آن پیشرفت اقتصادی واجتماعی را در پی خواهد داشت.
ارتباط صنعت و دانشگاه فرآیندی است که با گذر زمان تحقق می یابد و برگرفته از نیازهای ضروری ملی است.
با وجود اینکه چندین دهه است از این مقوله صحبت به میان آمده است، اما همچنان ارتباط پویا و موثری بین دانشگاه و صنعت در کشور کمرنگ است.
تحقق نیافتن این موضوع، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز چهارمحال و بختیاری را بر آن داشت تا با برگزاری میزگرد تخصصی با عنوان «واکاوای ارتباط صنعت و دانشگاه»، به بررسی راهکارهای کارشناسی و شیوه های مدیریتی این پدیده و رفع موانع ارتباط صنعت و دانشگاه را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
در این حوزه با حضور کارشناسان کارشناسان حوزه صنعت و دانشگاه در میزگرد تخصصی ایرنا مرکز شهرکرددر این میزگرد ویشتاسب سلیمانیان بروجنی رئیس مرکز رشد دانشگاه شهرکرد، محمدحسن قنبری کارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره صنعت معدن، تجارت، فرید براتی رئیس دانشگاه علمی کاربردی استان، خسرو طاهری مدیر امور موسسات و بازاریابی پارک علم و فناوری، عمار ادیب کارشناس بنیاد نخبگان چهارمحال و بختیاری دیدگاه های خود را پیرامون چالش های ارتباط صنعت و دانشگاه ارائه کردند.
** نگاه هزینه ای مدیران صنعتی به 'R&D'
کارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره کل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری ارتباط صنعت و دانشگاه را یک نیاز ضروری برای جامعه عنوان کرد و گفت: با وجودی که تاکنون طرح های زیادی در این زمینه انجام شده است، نه تنها اعتماد متقابل بدست نیامده است، بلکه در مواردی نیازهای طرفین برطرف نشده است، بنابراین بررسی واقع بینانه توانمندی ها و نیازهای طرفین، رکن اساسی تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه است.
محمد حسن قنبری در این میزگرد در رابطه با عوامل کندی روند ارتباط صنعت با دانشگاه تصریح کرد: نبود اعتماد بین این دو نهاد باعث شده است که بسیاری از مدیران صنایع تمایلی به همکاری با پژوهشگران نداشته باشند که این مقوله ناشی از به روز نبودن مدیران صنعت و شناخت نداشتن از واحدهای آر ان دی یا همان اتاق فکر است.
کارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان با تاکید بر اهمیت تحقیق و توسعه یا «R&D» به عنوان یک عامل پایدار کننده صنایع، تصریح کرد: متاسفانه ضعف شناخت از « تحقیق و توسعه» باعث شده است که مدیران صنعتی آن را به عنوان یک هزینه بدانند، نه یک سرمایه و ارزش افزوده، درحالی که « R&D» یک تحول است و بسیاری از صنایع بزرگ دنیا موفقیت خود را مدیون اتاق فکرهای خود هستند و همواره در تلاشند تا بهترین نیروهای متخصص را در مراکز خود جذب کنند.
قنبری خاطرنشان کرد: در برنامه سوم توسعه کشور توجه ویژه ای به آموزش های تخصصی مدیران صنایع و تامین هزینه های پژوهشی شده بود که در قالب طرح هایی نظیر 'دو در هزار' به اجرا در آمد، اما متاسفانه چنین برنامه هایی به صورت مقطعی اجرا می شوند و پس از آن تدابیری انگیزشی برای ارتباط صنعت با بخش های پژوهشی و دانشگاه دیده نشد و موجب شد فاصله این دو نهاد از یکدیگر بیش تر شود، از طرفی نبود ثبات اقتصادی مدیران صنعتی را دچار سردرگمی و بی برنامگی کرده است.
وی در ادامه افزود: وزرات صنعت، معدن، تجارت، طرح های مهمی در این خصوص در دست اجرا دارد که مهمترین آنها طرح تاپ (طرح توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار) است.
این کارشناس صنایع و معادن استان در خصوص نحوه اجرای طرح تاپ گفت: در طی این طرح ها تلاش شده است تا شناخت دو سویه ای از نیازهای صنعت و توانمندی های دانشگاه ایجاد شود و با تعریف و عملیاتی کردن پایان نامه های دانشجویی در موضوعات تقاضا محور صنعت، در نظر کردن فرصت های مطالعاتی برای استادان دانشگاهی و جذب نخبگان علمی در اتاق فکر یا بخش
«R&D» صنایع در ازای خدمت سربازی اجرا می شود که در نهایت پیش بینی شده است.
قنبری افزود: خروجی این کار در بخش صنعت قابل توجه باشد و از طرفی مزایایی نیز برای قشر دانشگاهی به دنبال داشته باشد.
وی تاکید کرد: اجرای این روند از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و باید تمامی جوانب کار بررسی شود، زیرا چنانچه صنایع از دانشگاه بازخورد مثبتی در حل مشکلات فناورانه خود نگیرند نه تنها این ارتباط عمیق تر نمی شود، بلکه روند معکوسی در پیش خواهیم گرفت و بی اعتمادی صنعت را در پی خواهد داشت.
این کارشناس حوزه صنعت تصریح کرد: در گذشته انگیزه ای برای پژوهشگرلن دانشگاهی در ارتباط با صنعت ایجاد نمی شد که با تصویب طرح تاپ تلاش شد این انگیزه ایجاد شود.
وی در ادامه تصریح کرد: برخی دستورالعمل ها و بخش نامه ها هم در وزارت علوم و هم در وزارت صنایع مشکلاتی ایجاد کرده است که به منظور رفع این موانع تلاش هایی صورت گرفته و در صدد تدوین آیین نامه هایی متناسب با نیاز روز کشور باید بود.
قنبری یادآور شد: دانشگاه ها هنوز پژوهش محور هستند و از نسل چهارم دانشگاه ها یعنی دانشگاه های فناور محور فاصله دارند، از طرفی صنعت نیز همگام با روند تحولات جهانی پیش نرفته است.
قنبری در رابطه با هدف شکل گیری صنایع در چهارمحال و بختیاری توضیح داد: از ابتدا رویکرد صنعتی به استان چهارمحال و بختیاری وجود نداشت و صنایع شکل گرفته نیز براساس سرریز صنایع استان های همجوار و به صورت مقطعی ایجاد شدند و حتی مدیران صنعتی ما نیز غیر بومی بودند.
وی همچنین به ظرفیت قابل توجه کنونی و اهمیت حفظ این واحدهای صنعتی تاکید و گفت: هم اکنون صنایع قابل توجه و راهبردی در استان در حال فعالیت هستند و بیش از 40 محصول منحصر بفرد در این مراکز در حال تولید است.
** ضعف در سیاست گذاری های کلان و نبود تعامل صنعت و دانشگاه
رئیس مرکز رشد دانشگاه شهرکرد نیز در این میزگرد تصریح کرد: ارتباط صنعت و دانشگاه مقوله پیچیده و مفصلی است و نمی توان نسخه واحد برای حل تمام جوانب آن این پیچید.
ویشتاسب سلیمانیان بروجنی به طرح های پیشنهادی در خصوص ارتباط دادن دانشگاه و صنعت اشاره کرد و اظهار داشت: هرچند وزارتخانه های مختلف با تدوین و اجرای طرح هایی سعی در پر کردن خلاء ارتباط این دو نهاد داشته اند اما متاسفانه در بیشتر موارد این طرح ها به صورت یکجانبه و بدون تعامل و کارشناسی طرفین تهیه و تدوین شده و در نتیجه برخی نیازها و شرایط نادیده گرفته می شود.
وی در رابطه با تبعات این یکجانبه گرایی توضیح داد: به عنوان مثال اگر پروژه یک دانشجوی مقطع دکترا به صورت یک طرح مساله محور در صنعت تعریف شود، آیا این پروژه امکان دفاع و تالیف مقاله در سطح بین المللی که مصوب آیین نامه های وزرات علوم است را دارا می باشد؟
سلیمانیان تاکید کرد: اگر چنین شرایطی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی مهیا نشود بی شک برای انجام چنین پروژه هایی ترغیب نخواهد شد، در نتیجه باید ساز و کارهایی در وزارت علوم و تحقیقات به منظور تعریف فرصت های مطالعاتی استادان در بخش صنعت پیش بینی و تدوین شود.
این استاد دانشگاه شهرکرد چنین برنامه هایی را جز طرح های زود بازده تقسیم بندی کرد و گفت: این طرح ها تاثیر مقطعی دارد و نتایج چشمگیری از آنها در دراز مدت حاصل نمی شود، بنابراین راه حل برون رفت از معضلات صنعت انجام کارهای بنیادی است.
وی در ادامه گفت: هرچند معاونتی تحت عنوان «پژوهش و فناوری» در دانشگاه ها تعریف شده است، اما باید واقع بینانه به این موضوع مهم بپردازیم که به چه میزان در رشد دادن یکسان دو بال پژوهش و فناوری موفق عمل کرده ایم.
سلیمانیان گفت: هرچند دانشگاه ها در تربیت پژوهشگران موفق عملکرد رضایتمندی داشته اند اما باید بررسی کنیم که این نهاد تا چه میزان در پرورش افراد فناور نیز موفق بوده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه با انتقاد از برخی ساز و کارهای نادرست بهره وری از نیروی متخصص و تحصیل کرده در کشور تصریح کرد: در حال حاضر شرایط کشور بگونه ای است که هنوز برای دانشجویانی که از دانشگاه های فارغ التحصیل می شوند، شغل پایدار ایجاد نشده است، در صورتی که همین افراد در خارج از کشور می توانند شرایط شغلی خوبی بدست آوردند، بنابراین نمی توان دانشگاه ها را در تربیت نسل تحصیل کرده ناموفق دانست.
وی افزود: همه بار مسئولیت تربیت افراد تحصیلکرده بر دوش دانشگاه نیست زیرا در تربیت یک شخص فناور عوامل متعددی از جمله خانواده ها و فرهنگ عمومی جامعه و آموزش های بنیادی در مدارس موثر هستند.
سلیمانیان عنوان کرد: معضل تربیت افراد با نگاه فناورانه و کارآفرین حتی در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری نیز مشهود است که ناشی از بی توجهی به مهارت های علوم انسانی و اقتصاد در تربیت نسل جوان جامعه است.
رئیس مرکز رشد دانشگاه شهرکرد خاطر نشان کرد: سیاست مراکز رشد و پارک های علم و فناوری تشکیل و تاسیس واحدهای تولیدی بر پایه تحقیق و توسعه است.
سلیمانیان افزود: از درون شرکت های دانش بنیان صنایعی شکل می گیرد که با کمترین هزینه، اشتغال زایی قابل توجهی دارند و از ابتدا نیز فنون تجارت و بازاریابی را آموخته اند.
وی عنوان کرد: تاکنون نیز واحدهای موفقی از این مراکز نه تنها در شرایط اقتصادی موجود به سود دهی رسیده اند، بلکه محصولات خود را در بازارهای جهانی نیز عرضه می کنند و برخی نیازهای کشور در شرایط تحریم برطرف کرده اند.
وی ادامه این چرخه را که براساس اصول تحقیق و توسعه و فنون «R&D » است، راهکار برون رفت از این معضلات دانست و افزود: پتانسیل های یک کشور نباید نادیده گرفته شوند و توجه به اقتصاد درون زا و برون گرا سرلوحه کار واحدهای اقتصادی و صنعتی قرار بگیرد.
سلیمانیان بروجنی با انتقاد از برخی سیاست های نادرست برنامه ریزی استان در سطح کلان خاطر نشان کرد: صنعت باید خود را نیازمند دانشگاه ببیند و به این عرصه ورود پیدا کند در غیر این صورت تلاش برای حل معضلات آن به بیراهه رفتن است.
** فناوران در برنامه ریزی های کلان دیده نمی شوند
رئیس دانشگاه علمی کاربردی چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به فقدان زیربنای اساسی و اصول پایه ریزی شده در شکل گیری صنعت کشور، گفت: بحران صنعت امروز ریشه در گذشته دارد که ناشی از مشکلات ساختاری است، زیرا مبنای صنعت علمی نبوده است.
فرید براتی افزود : دانشگاه در مسیر خود به درستی حرکت کرده است و تمامی الزامات قانونی درون خود را با نیازهای جامعه تغییر داده است از این رو مشکلات ارتباط برقرار نکردن صنعت با دانشگاه در سطح کلان است و از عهده دانشگاه خارج است که بتواند این مسئله را حل کند.
وی در ادامه گفت: در قانون برنامه سوم توسعه قانون ورود اعضای هیات علمی دانشگاه ها به بخش صنعت پیش بینی شده بود، همچنین ریشه پارک علم و فناوری در قانون چهارم برنامه توسعه دیده شد اما در اواخر برنامه پنجم به اجرا در آمد، بحران اشتغال نیز در قانون پیش بینی شده بود و حتی راهکارهایی در اسناد بالادستی برای آن پیشنهاد شده بود، بنابراین مشکل ما در نبود قانون نیست بلکه در نبود اجرای قوانین است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تاکید کرد: جریان نوآوری به وجود آمده در دانشگاه ها و مراکز رشد در افق بلند مدت امیدوار کننده است و نتایج چشمگیری برای کشور به دنبال خواهد داشت، اما راه حل سریعی برای کمک به بحران کنونی صنعت نیست.
وی با تاکید بر توانمندی های دانشگاه های کشور گفت: چالش های علمی صنعت قابل حل است و دانشگاه توانمندی لازم را جهت حل این مشکلات دارد اما عمده مشکلات صنعت در حال حاضر ناشی از مشکلات اقتصادی و عدم برنامه ها است.
استاد دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: در مواردی نیز صنعت از راهکارهای دانشگاه استقبال نمی کند که ناشی از عدم اعتماد و یا به روز نبودن مدیران صنعتی در حوزه «R&D» است.
رئیس دانشگاه علمی کاربردی استان اظهار داشت: تنها در صورتی می توان انتظار معضلات فناورانه صنعت را داشته باشیم که این مشکلات به درستی دیده شود و نگاه واقع بینانه ای از شرایط آنها داشته باشیم.
وی تاکید کرد: روش شرکت زایشی یا (spin off) که در پارک مطرح و اجرا می شود راه حل مشکل تکنولوژیک صنایع است.
براتی با انتقاد از رویکرد تزریق تسهیلات در راستای تقویت صنایع عنوان کرد: با وام و تسهیلات نمی توان بنگاه اقتصادی راه اندازی کرد و متاسفانه بسیاری از واحدهای فناور شکل گرفته آینده تضمین شده ای پیش رو نخواهند داشت زیرا در برنامه ریزی های کلان هیچ افقی برای آینده فناوران و صنعت متصور نشده است و برنامه ها تنها به صورت مقطعی است.
وی در ادامه افزود: نهادهایی که برنامه ریزی و سیاست گذاری های کلان را در استان بر عهده دارند هیچگاه دانشگاه ها را در تدوین طرح توسعه و آمایش دخیل نمی کنند و به طور معمول در این برنامه ها نیازها و توانمندی های دانشگاه به درستی دیده نمی شود.
**افق روشن جنبش فناورانه کشور
مدیر امور موسسات و بازاریابی پارک علم و فناوری استان با اظهار خشنودی از تلاش برای ترویج نگاه فناورانه و نوآوری در صنعت گفت: تغییرات مثبت فرهنگی و جنبش فناورانه در چند سال اخیر بسیار امیدوارانه است.
خسرو طاهری در خصوص نقش پارک و علم و فناوری در تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه گفت: یکی از وظایف پارک علم و فناوری، ترویج و اشاعه فرهنگ نوآوری، خلاقیت و فناوری در جامعه است.
وی در ادامه افزود: پارک علم و فناوری در جهت تحقق یافتن ارتباط صنعت و دانشگاه خطی مشی تعریف شده ای پیش رو دارد و در همین راستا برنامه هایی به منظور هدایت دانشجویان مراکز آموزش عالی به خصوص مقاطع تحصیلات تکمیلی به سمت صنعت و همچنین ایجاد شرکت های فناور و دانش بنیان در دستور کار پارک قرار گرفته است که می توان به طرح پایان نامه یار اشاره کرد.
طاهری توضیح داد: این طرح در استان با همکاری و انعقاد تفاهمنامه بین دانشگاه شهرکرد و پارک علم و فناوری در حال اجرا است و سامانه مختص آن نیز راه اندازی شده است.
این کارشناس پارک علم و فناوری در رابطه به چگونگی انجام این طرح گفت: در این طرح از پایان نامه هایی که مورد نیاز یک صنعت خاص باشند حمایت شده و حتی در مواردی نیز انجام چنین پژوهش هایی موجب شکل گیری شرکت های دانش بنیان «اسپین آف» یا «زایشی» با اشتغال پایدار شده اند، از طرفی ایده های فناورانه دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اساتید دانشگاه نیز در این مرکز مورد حمایت قرار گرفته و تجاری سازی می شوند.
طاهری، به تلاش پارک علم و فناوری استان چهارمحال و بختیاری در حمایت از صنایع موجود و حل مشکلات تکنولوژیک آنها توضیح داد: این مرکز با همکاری سازمان صنعت معدن تجارت نسبت به شناسایی واحدهای فعال تحقیق و توسعه صنایع که برنامه پژوهش محور و فناورانه و توجیه فنی و اقتصادی داشته باشند، اقدام کرده است و با استقرار آنها در محل دفاتر شرکت های پارک، حمایت های همه جانبه ای را از آنها به منظور پویایی و عرضه محصول متناسب با تقاضای بازار داشته باشه عمل می آورد که در این مرحله نیازهای صنایع در قالب طرح های پژوهش محور به دانشگاه معرفی می شوند.
** انتظار معقول صنعت از دانشگاه
کارشناس بنیاد نخبگان چهارمحال و بختیاری نیز در خصوص نقش این سازمان در ارتباط صنعت و دانشگاه توضیح داد: بنیاد ملی نخبگان یک دستگاه ستادی است نه اجرایی و نقش یک زنجیره واسط یا تسهیل کننده ارتباط دهنده صنعت و دانشگاه را برعهده دارد و برنامه هایی را درسطح ملی تدوین و ابلاغ کرده که می توان به جذب سربازان نخبه علمی در پروژه های صنعتی، اعطای مقرری ماهیانه به دانشجویان ممتاز اعطای در ازای انجام کارهای پژوهشی توام با کار عملی زیر نظر استاد راهنما در طرح های پژوهشی تقاضا محور و تجاری سازی اختراعات اشاره کرد.
عمار ادیب در این میزگرد گفت: حمایت از صنعتی شدن طرحهای پژوهشی، اعطای تسهیلات و پرداخت 50 درصد حقوق و مزایای دانش آموختگان جذب شده در واحدهای فناورانه اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: پارک علم فناوری استان برنامه هایی را هم در سطح استان در دست اجرا دارد که از جمله می توان به بازدیدهای علمی از مراکز صنعتی و دانشجویان، طرح دوست علمی به منظور ترویج فرهنگ کارآفرینی است و رویداد متنا اشاره کرد.
ادیب در خصوص رویدادهای مرتبط با این حوزه در بنیاد نخبگان استان عنوان کرد: رویداد متنا (مشکل گشای توانمندسازی نوآوری و اقدام) بحث اجرایی شده طرح تاپ به صورت استانی است که با همکارای دفتر ارتباط با صنعت بنیاد و واحدهای صنعتی در حال انجام است که مرحله اول به بحث عارضه یابی و بررسی مشکلات صنایع استان اختصاص یافته و سپس پروپزوال رفع مشکل توسط اعضای هیات علمی دانشگاه شهرکرد تدوین شد.
وی در ادامه افزود: در مراحل بعدی طی فراخوانی از تیم های دانشجویی دعوت به عمل آمد تا راهکارهای خود را در رابطه با حل این معضلات ارائه کنند، سپس طرح های ارائه شده بررسی و داوری شدند و از تیم های برتر دعوت به عمل آمد تا ارتباط خود را با صنایع مربوطه آغاز کنند.
این کارشناس بنیاد ملی نخبگان اظهار داشت: رویداد متنا تلاش کرد که مشکلات صنایع را شناسایی نموده و در قالب پروژه های دانشجویی به راهکارهای حل آنها بپردازد.
ادیب تاکید کرد: صنعت باید انتظار معقول و واقع بینانه ای از دانشگاه داشته باشد زیرا 100 درصد مشکلات فناورانه از جانب دانشگاه حل نمی شوند، همانطور که در همه دنیا همه مسائل صنعت در اتاق های فکر یا «R&D» قابل حل نیستند.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با وجود برخورداری از ظرفیت های بالقوه در حوزه صنعت و برخورداری از دانشگاه های مرتبط، همچنان بهره ای از توسعه صنایع نبرده است.
2097/9244/6021
کپی شد
