هیات‌داوران پنجمین جایزه «فارسینما» فیلم‌های «آغوش باز»، «پروین»، «پرویزخان» و «صبح اعدام» را درخورد قدردانی چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر از لحاظ کاربرد زبان فارسی معرفی کردند.
جی پلاس: به نقل از دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری، هیات‌داوران پنجمین جایزه «فارسینما» در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر متشکل از آزیتا افراشی، محمود توسلیان، مجید رضابالا، احمد شاکری، مهدی صالحی، ناصر فیض، هادی مقدم‌دوست و یوسفعلی میرشکاک، با صدور بیانیه‌ای فیلم‌های درخور تقدیر چهل و دومین جشنواره فیلم فجر از لحاظ کاربرد زبان فارسی را معرفی کردند.
متن این بیانیه به این شرح است:
«به نام چاشنی‌بخش زبان‌ها / حلاوت‌سنج معنی در بیان‌ها
بیانیه هیات‌داوران پنجمین جایزۀ «فارسینما» در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
در دنیای امروز، بسیاری از صاحب‌نظران عرصه رسانه، سینما را رسانه بسیار اثرگذار در زندگی شهروندان می‌دانند. این قدرت تأثیر، برآمده از هم‌نشینی هنرها و عناصر گوناگون، ازجمله بهره‌گیری از زبان است. متخصصان علوم شناختی، زبان را پیچیده‌ترین قوه شناختی انسان و زبان‌شناسان آن را پیچیده‌ترین نظام نشانه‌ای می‌دانند که بشر از طریق آن ارتباط برقرار می‌کند. اطلاق همین صفات به زبان، نقش آن را در بازنمود حالات و تجربیات بشری خوش می‌نمایاند و بر اهمیت انکارناپذیر آن تاکید می‌ورزد.
نیک پیداست که با بهره‌گیری بجا و دقیق زبان و دانش‌های زبانی در سینما، می‌توان فیلم را به اوج جذابیت برکشید یا با به‌کارگیری نابجا و جاهلانه زبان آن را به حضیض کسالت فروانداخت. «فارسینما» بر همین واقعیت، تمرکز و بر بهره‌گیری هرچه دانشورانه‌تر و هنرمندانه‌تر از زبان در سینما تأکید کرده است. داوری فیلم‌ها و تقدیم جایزۀ «فارسینما» به فیلم برتر از منظر به‌کارگیری زبان، در همین راستا و با رویکردی دغدغه‌مند بوده است. امید که با اهدای این جایزه به زبان‌آورترین فیلم، زبان فارسی، این درّ دری مادری، جلا و جلوه‌ای تازه یابد.
با همین نگاه، خالصانه و خاضعانه، دست یاری به‌سوی همه سینماگران و سینمادوستان دراز می‌کنیم و همه آنان را به همکاری فرامی‌خوانیم. امید است با حمایت بیش‌ازپیش نهادهای فرهنگی، به‌ویژه معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نشان افتخار «فارسینما» بر سینه سینمای ایران درخششی جهان‌تاب گیرد. آری به‌اتفاق، جهان می‌توان گرفت!
هیات‌داوران جایزه «فارسینما؛ زبان فارسی در سینما» پس از برگزاری جلسات بحث و گفت‌وگو درباره نسبت زبان و سینما و معیارهای داوری زبانی فیلم‌ها، جلسه نهایی خود را در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۴۰۲ با حضور اعضا برگزار کرد. داوران محترم پس از مشاهده و بررسی زبانی دقیق فیلم‌های چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر و در این نشست، درباره فیلم‌ها بحث و گفت‌وگوهای طولانی خود را ادامه دادند و در داوری‌ها به معیارهای بسیاری از جمله این معیارها توجه کردند: کاربرد توانش‌های زبانی در پرورش شخصیت‌ها؛ تناسب زبان و پیام فیلم؛ به‌کارگیری بجا و یکدست گونه‌های زبانی در ساخت شخصیت و در کل فیلم و بسته به زمان و مکان و اقلیم آن؛ به‌کارگیری بجا و دقیق لهجه‌ها و گویش‌ها؛ بهره گیری بجا از شعر و توانش‌های ادبی؛ نوآوری‌های زبانی؛ نداشتن گرته‌برداری‌های زبانی و دیگر خطاهای زبانی، دقت زیرنویس‌ها (فارسی، انگلیسی).
در این جلسه از میان فیلم‌های حاضر در این دوره از جشنواره فیلم فجر، نزدیک به دوسوم فیلم‌ها از دور قضاوت خارج شدند؛ زیرا یا از زبان استفاده سینمایی نکرده بودند یا در لایه‌ای بسیار ضعیف، زبانی ناپخته و نامربوط به داستان و سینما و شخصیت‌پردازی را به کار گرفته بودند. در میان فیلم‌های باقی‌مانده و پس از بررسی مقایسه‌ای، هیچ فیلمی نتوانست امتیاز کامل و عالی و اجماع نظر داوران را به دست آورد. هر یک از فیلم‌ها، از جهاتی ضعف‌های جدی و خطاهای فاحش زبانی داشتند. در انتها، چهار فیلم که هریک از جهاتی و در زمینه‌هایی درخشش‌های زبانی خود را داشتند، درخور ستایش و تقدیر شناخته شدند.
۱. «آغوش باز» به دلیل توجه و به‌کارگیری مناسب زبان در بازنمایی تحولات نسلی.
۲. «پروین» به‌سبب تلاش برای به‌کارگیری شعر و ادبیات در تصویرسازی از یک شخصیت ادبی معاصر.
۳.«پ رویزخان» به‌دلیل توجه دقیق و بجا و به‌اندازه به گویش‌ها و لهجه‌ها و همچنین به‌کارگیری نشانه‌های ویژه در راستای تقویت روحیه ملی و میهنی.
۴. «صبح اعدام» به‌سبب توجه به توانش‌های زبانی در شخصیت‌پردازی متناسب با شخصیت‌های یک مقطع تاریخی در راستای پیام فیلم.
بجاست که اهالی زبان و فرهنگ و سینما ضمن توجه به ضعف‌های زبانی جدی و عمیق در فیلم‌ها، این هشدار را جدی بگیرند و برای اصلاح این وضع نامطلوب آستین همت بالا بزنند و در ارتقای جایگاه زبان در سینما و استفاده از ظرفیت‌ها و امکانات آن بکوشند و از دانش دانشوران عرصۀ زبان بهرۀ بیشتری ببرند. همچنین نهادهای حامی و فیلم‌ساز و ناظر سینما، فیلم‌سازان محترم را به پاسداشت بیش از پیش زبان فارسی ترغیب کنند.»
