تولد فرش در کف حمام

به گزارش ایرنا، استان همدان از دیرباز به واسطه وجود زنان و دختران با ذوق و خوش سلیقه در هنر فرش بافی، از استان های شهره در بافت فرش به شمار می رفت.
استفاده از رنگ های گرم نظیر قرمز و لاکی در فرش، شیوه های نقش پردازی، بافت فرش با پرزهای بلند، تنوع در تولیدات، کیفیت، دوام و عمر بالا، استفاده از شیرازه متصل در حین بافت، داشتن گره متقارن و برخی مواقع فارسی در برخی مناطق و ضخامت و سنگینی را می توان از مزیت های فرش دستباف همدان برشمرد.
در عین حال استفاده از رج شمار 15 تا 25 روستایی و تا 40 رج شهری بافت، استفاده از ریشه های بلند و بافت تخت و گاه نیم لول و لول، همدان را در بافت فرش دستبافت شهره کرده است.
در این بین قالی مهربان، قالی جوزان، فرش یک پود اسدآباد و نقشه های ماهی درهم، هراتی، قالی هایی با ابعاد دو ذرعی، ذرع و نیم و ذرع چارک، قالیچه های درشت بافت تویسرکان و نقشه های آصادقی و مالیچه، عشوند، گل حیدر، سالاری تنها بخشی از هنر زنان و دختران همدان بشمار می رود.
با وجود پریشان احوالی هنر فرشبافی و کنارگیری بسیاری هنرمندان از فعالیت در این رشته اما هستند بانوانی که دل را به این هنر گره زده و برای احیای صنعت فرش همدان همچنان تلاش می کنند.
زیبا علیزاد بانویی از شهر زرخیر بهار است که علی رغم مخالفت جدی مادر نسبت به آشنایی او با هنر فرشبافی، اما به خاطر عشق و علاقه کودکانه، مخفیانه و دور از چشم مادر از خردسالی با تار و پود فرش آشنا شد.
هم اینک این بانوی هنرمند دهها زن دیگر را به صورت استاد شاگردی آموزش داده و شمار زیادی را در این حرفه مشغول کار و فعالیت کرده است.
او پس از کش و قوس های فراوان و دست و پنجه نرم کردن با مشکلات مختلف، حمام قدیمی شهر بهار را احیا و به کارگاه قالی بافی تبدیل می کند و این حمام که پیشتر با دالان های کثیف به لانه انواع حیوانات موذی و جوندگان تبدیل شده بود، هم اینک مکانی برای پرورش استعداد بانوان بهاری شده است.
وقتی قدم در قدیمی ترین و نخستین حمام عمومی شهر بهار می گذاری انگار در شهری از رنگ ها گذر می کنی؛ توپ هایی با رنگ های قرمز دوغی، لاکی قرمز دانه، لاکی گلخاری، لاکی روناسی، آبی، سبز روشن و سیر زردی طلایی، نارنجی، سرمه ای، آبی سیر و روشن دوشاوش هم در بالای دار قالی جا خوش کرده اند و به تناسب شماره در لا به لای تار و پود فرش گره خورده و هنر زنان را به نمایش می گذارند.
با ورود به نخستین دالان این حمام عمومی، ابتدا حوضچه لاجوردی رنگ قسمت سرد حمام رخ نمایی می کند؛ حوضچه ای که با سنگ دانه های رنگی پوشیده شده و بخشی از دستافرینه های بانوان شاغل در این کارگاه در مقیاس کوچکتر به نمایش گذاشته شده است.
'تار - پود - ایلمه' بخش مهمی از واژه هایی است که هر دختر هنرمند از آغازین روز مانوس شدن با فرش، با آنها آشنا می شود؛ شاید به همن علت است که خانم علیزاده هم از این واژه ها برای نامگذاری کارگاه خود بهره جسته است.
پس از یک احوالپرسی ساده، پای صحبت های این بانوی کارآفرین می نشینیم و او ابتدا از شیطنت های کودکانه حاکی از علاقه مندی خود به فرشبافی سخن به میان می آورد و می گوید: نخ و خامه های قالی مادرم از دست من در امان نبودند و از این مواد برای درست کردن دار قالی بر روی پله چوبی داخل حیاط خانه قدیمی امان استفاده می کردم.
زیبا علیزاده افزود: همچنین برای گره زدن قالی به دور از چشم مادر به کمک همسایه ها می رفتم و تابلوهایی هر چند با طرح ها و اصول مبتدی برای نشان دادن به دوستانم در مدرسه می بافتم.
وی با بیان اینکه در سن 13 سالگی بافتن فرش به مثابه آرزوی در قلبم ریشه دوانده بود، اضافه کرد: والدین مخالف جدی حضورم در این حرفه بودند بنابراین پس از ترک اتاقی که دار قالی در آن بود در را قفل می کردند تا نتوانم پشت دار قالی بشینم.
وی درباره علت ممانعت مادر برای آشنایی با این حرفه گفت: پیشتر قالی بافی در قبال دریافت اندک خوراکی انجام می شد بنابراین والدین دوست نداشتن ما نیز با این وضعیت گذران عمر کنیم.
این بانوی هنرمند ادامه داد: یکی از همسایه ها که دوشادوش مادر و مادر بزرگم در حال فرشبافی بود با اطلاع از علاقمندی ام به این هنر و ممانعت والدین، با وجود قفل کردن در اتاق اما او مخفیانه در را برایم باز می گذاشت تا بتوانم این هنر را فرا بگیرم.
وی بیان کرد: ادامه تحصیل و ازدواج موجب سال ها دوری از این حرفه شد اما دوری از فرشبافی اندک تاثیری در کاهش علاقه ام به این هنر نگذاشت.
این بانوی بهاری که همسرش را از حامیان اصلی خود معرفی می کند، بیان کرد: با وجود تولد اولین فرزندم، برای شرکت در دوره های آموزشی فنی و حرفه ای بانوان در شهر دیگری حضور یافته و درد مسافت و دوری از خانه و خانواده را برای یادگیری این هنر صنعت به دوش کشیدم.
علیزاده همانند دیگر شاگردان قدرشناس تمامی توفیقات خود در این هنر را مرهون دلسوزی و تشویق های استاد و هنرمندی شایسته به نام خانم سقایی می داند و او را عامل آشنایی وی و یادگیری هنر درشت بافی، قالی تابلویی، قالی سنتی، قالی درجه یک و 2، گلیم و طراحی نقشه فرش عنوان می کند.
وی اضافه کرد: این ستاد بنده را برای یادگیری آکادمیک هنر فرشبافی با ادامه تحصیل در این رشته تشویق کرد و هم اینک در حال دریافت مدرک کارشناسی هنر فرشبافی هستم.
این فعال در صنعت فرش اظهار داشت: در کنار حضور در دوره های آکادمیک نحوه چله کشی، مرمت فرش و رفع عیوب را نیز با حمایت این استاد فرا گرفتم تا جایی که پیشنهاد فعالیت تحت عنوان آزمونگر و ناظر این هنر در فنی و حرفه ای به بنده داده شد.
علیزاده ادامه داد: نخستین کارگاه فرش بافی بهار با 28 عضو خانم با همکاری 2 تن از دوستان علاقه مند به هنر فرشبافی با نام خانم ها منصوری و معصومی ثبت شد و اداره صنعت، معدن و تجارت بواسطه پشتکاری که برای احیای این هنر داشتیم، مجوز پشتیبان را هم به این مجموعه ارائه کرد.
وی بیان کرد: یکی از مسئولان امور شهری که مسئولیتی در فنی و حرفه ای نیز داشت، پیشنهاد ادامه این هنر را در کهنه حمام بهار که در میراث فرهنگی ثبت شده و جزو اموال اوقاف و امور خیریه است، به ما ارایه کرد.
این هنرمند بیان کرد: ابتدا با دیدن وضعیت نامناسب این حمام قدیمی از قبول این پیشنهاد صرفنظر کرده و قصد بازگرداندن کلید آن به مسئولش را داشتم؛ اما همسرم اجازه این کار را نداد و با پاکسازی ضایعات داخل این گرمابه قدیمی امکان فعالیت ما را مهیا کرد.
علیزاده افزود: کار فرش بافی در این مکان با حضور 2 تن آغاز شد و هم اینک ده ها نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم با این مجموعه همکاری دارند و برخی نیز به صورت استاد شاگردی این هنر را در این حمام قدیمی فرا می گیرند.
وی ادامه داد: افرادی که در این مجموعه آموزش می بینند برای دریافت مدرک به فنی و حرفه ای معرفی می شوند سپس مواد اولیه برای بافت فرش در اختیار آنها قرار می گیرد.
این فعال در حوزه فرش بیان کرد: اغلب دستافرینه های هنرمندان فعال در این مجموعه تابلوهای ریز بافت با ابعاد مختلف است که با شرکت در نمایشگاه ها به فروش می رسد.
علیزاده افزود: تعاونی تارو پود ایلمه موفق به کسب رتبه نخست تعاونی های استان شده است و در این راستا لوحی از محمد ناصر نیکبخت استاندار همدان دریافت کرده ایم.
7526/2090