به گزارش ایرنا، وقوع سیل فروردین ماه امسال در 25 استان کشور، در نوع خود رخ داد طبیعی بی سابقه ای بود که علیرغم خرابی ها و ویرانی گسترده ای که در بخش های مختلف بر جا گذاشت، ثمرات بزرگی را با خود به همراه داشت.
این سیل اگرچه خسارت های بسیاری به بخش کشاورزی استان های همجوار وارد کرد و اراضی بسیاری به زیر آب رفت، اما این بارندگی ها تاثیرات مثبت زیادی بر کشاورزی همدان داشته است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز همدان در راستای رسالت حرفه ای اطلاع رسانی و به منظور بررسی آثار سیل اخیر همدان و انعکاس دقیق و مستند خسارات و مزیت های ناشی از این پدیده، میزگردی با حضور دکتر قاسم اسدیان رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی استان همدان، دکتر رضا بهراملو عضو هیات علمی و رییس بخش فنی و مهندسی مرکز تحقیقات و کشاورزی استان، محمد مهدی آرتیمانی معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان و احد ظفری رییس مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی استان ترتیب داد که برای آگاهی و قضاوت مخاطبان مشروح مباحث مطرح شده در پی می آید:
***وارد ترسالی نشده ایم
عضو هیات علمی و رییس بخش فنی مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان گفت: سیل اخیر اگر چه خساراتی را برجای گذاشت اما نعمتی بود که اثرات مثبت آن در بخش های مختلف کشاورزی مشهود است.
دکتر رضا بهراملو اضافه کرد: در دنیا راهکارهای طبیعت محور برای آبراه ها پیدا می کنند که در این حوزه سه مقوله کم آبی، کیفیت آب و خطرات سیلاب با اهمیت است.
وی با بیان اینکه افزایش بهره وری از مهمترین برنامه های وزارت جهاد کشاورزی به منظور حفظ منابع آب و خاک است، ادامه داد: خوداتکایی، امنیت غذایی و کشاورزی پایدار و دانش محور از دیگر سیاست های وزارت جهاد کشاورزی و استان است.
دکتر بهراملو بیان کرد: بخش کشاورزی با ظرفیت های عظیم مردمی می تواند مصداق بارز تولید کالای داخلی باشد چرا که تقریبا تمامی مایحتاج غذایی مردم توسط بهره برداران سختکوش و پرتلاش این حوزه تولید می شود.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان با بیان اینکه آمارها نشان می دهد وارد ترسالی نشده ایم و بحران کم آبی هنوز حل نشده است، اظهار داشت: جمعیت رو به رشدی داریم که این جمعیت به غذا نیاز دارد و باید از بخش کشاورزی تامین شود و از سویی باید بهره وری را بالا برد تا بتوانیم از منابع محدود تولید بیشتری داشته باشیم.
وی اضافه کرد: خطرات سیلاب از دیگر تهدیدات آب است که در فروردین ماه اتفاق افتاد و در این زمینه کشور ما جز کشورهایی است که با خطر پذیری بالای سیلاب رده بندی شده و می توان علت آن را شرایط اقلیمی دانست.
دکتر بهراملو اظهار داشت: ساخت و سازهای حریم رودخانه و کشت های غیر اصولی، تخریب گونه های گیاهی، برداشت های غیراصولی شن و ماسه از رودخانه ها عوامل این اتفاقات بشمار می رود و ضروری است بحث حریم رودخانه به صورت جدی مطرح شود.
وی با بیان اینکه در استان همدان شاهد یک متر افت سطح ایستابی آب هستیم، گفت: بارش های بهاری و آب شدن برف زمستانی هرچند بر تغذیه سفره های آب زیرزمینی تاثیرگذار است اما با یک سال بارندگی، خشکسالی 10 یا 15 ساله جبران نمی شود.
***ضرورت تشکیل تیم های تخصصی پسا سیلاب
دکتر بهراملو با تاکید بر اینکه باید تیم های تخصصی مختلفی برای بررسی آثار مثبت و منفی سیلاب تشکیل شود، افزود: در مرکز تحقیقات همدان کارگروه مدیریت پسا سیلاب و پیشگری تشکیل شده که شامل کارشناسانی با تخصص های مختلف است.
وی با بیان اینکه این تیم کار خود را آغاز کرده است، تاکید کرد: اما نیاز به همکاری همه تخصص ها وجود دارد تا منطقه را به خصوص از لحاظ سازه های گلخانه ای، بندهای انحرافی، سدها، کانال ها، قنوات و چشمه ها بازدید کنند تا مشخص شود که بارندگی های اخیر به لحاظ فنی چه عوارض و تاثیراتی روی آنها داشته است.
عضو هیات علمی و رییس بخش فنی مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان اضافه کرد: بسیاری از سازه ها ممکن است تخریب شده باشد و خسارت هایی بوده که اگر این خسارت به صورت علمی ارزیابی نشود در آینده خسارت بیشتری را برجای می گذارد.
*** تاثیر احداث بندهای انحرافی در کاهش خسارات سیل
وی با بیان اینکه سیل در همدان خسارت بالایی نداشت، ادامه داد: در این استان بندهای انحرافی به خوبی جانمایی و احداث شده و برای نمونه در رودخانه اصلی قره چای و گاماسیاب 144 مورد بند انحرافی برای انحراف آب رودخانه و اراضی کشاورزی ایجاد شده که در کاهش خسارتهای سیلاب دخیل بودند و 80 درصد آن را بخش کشاورزی و آب منطقه ای اجرا کرده است.
دکتر بهراملو با بیان اینکه این سیل اولین و آخرین سیل نبوده و نخواهد بود تاکید کرد: عمده اختلافات پرونده های کشاورزی در دادگستری بر سر آب است اما پیش بینی می شود که بارش های اخیر باعث تعامل و کاهش پرونده ها شده و علاوه بر افزایش امید به زندگی، مهاجرت معکوس به سمت روستاها را نیز منجر شود.
وی گفت: طرحی با عنوان «راهکاری های افزایش تولید با کاهش مصرف آب» در مرکز تحقیقات کشاورزی استان با بودجه پیشنهادی 100 میلیارد رالج در استانداری همدان مصوب شد اما در نهایت رقم آن به یک میلیارد و 800 میلیون رالو کاهش یافت و از این رقم نیز قرار است 400 میلیون رالش پرداخت شود.
دکتر بهراملو با بیان اینکه این طرح به عنوان یک طرح فراگیر و جریان ساز در شورای برنامه ریزی استان مصوب شد، افزود: قرار بود که اعتبار آن از محل اعتبارات عمرانی هزینه شود اما اعلام کردند که این طرح مطالعاتی است و در حالی که کل اعتبار پژوهشی استان همدان چهار میلیارد رالا است، یک میلیارد 800 میلیون رالخ آن را به این طرح اختصاص دادند.
***پیش بینی افزایش تولید گندم دیم تا دو برابر
رییس مرکز تحقیقات کشاورزی همدان گفت: مساله مهمی که سیل اخیر ضرورت آن را بیش از پیش به همگان گوشزد کرد، مدیریت جامع حوزه های آبخیزداری است.
دکتر قاسم اسدیان با بیان اینکه سیل تجمع آب در یک زمان و در یک مکان است اظهار داشت: یک رابطه بین نفوذ آب و روان آب وجود دارد که هرچه نفوذ آب بیشتر باشد، روان آب کمتر و هرچه نفوذ کمتر باشد، روان آب بیشتر است و این موضوع تحت تاثیر شیب زمین، پوشش گیاهی، کاهش گونه های گیاهی و کوبیدن زمین توسط سم دام و زمان چرای دام قرار می گیرد.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان با اشاره به اینکه با آغاز فصل بهار دامها به چرا می روند و شروع به کوبیدن خاک می کنند، توضیح داد: فشاری که سم دام به خاک وارد می کند در هر سانتیمتر مربع 2.4 کیلوگرم است و جالب است بدانیم یک بولدوزر «دی هشت» فشاری برابر با 2.8 کیلوگرم به خاک وارد می کند و این روند موجب بسته شدن منافذ ورود آب به زمین می شود.
دکتر اسدیان بیان کرد: حوزه های آبریز شامل ارتفاع، دامنه و دشت است که آب به عنوان منابع تغذیه به دره ها و آبراه ها و منابع انتقال دهنده آب می رسد و در دامنه ها آب باید به سفره های زیرزمینی نفوذ کند و این در حالی است که امروزه دامنه کوه ها به اراضی زراعی تبدیل شده و منابع ذخیره کننده آب را به منابع انتقال دهنده آب تبدیل کرده ایم و همین امر موجب فرار آب از سطح می شود.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر از بین بردن پوشش گیاهی و چرای بی رویه دام موجب می شود که آب از سطح زمین به داخل خاک نفوذ نکرده و در سطح اراضی روان شود.
وی با بیان اینکه 30 سال قبل با قدم زدن در 500 متر مربع از اراضی طبیعی همدان افزون بر 200 گونه گیاهی شناسایی می شد ادامه داد: اما می توان اذعان کرد که امروز در چهار کیلومتر مربع از این اراضی 70 گونه گیاهی هم نمی توان پیدا کرد و تنوع گونه های گیاهی کاهش ودستکاری در طبیعت به شدت افزایش یافته و در نتیجه آبی که یک رحمت است به زحمت تبدیل می شود.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان اظهار داشت: وقتی گاو آهن زمین را از بالا به پایین شخم می زند، سالانه یک متر و 14 سانتیمتر خاک به پایین می آید و وقتی آب گل آلود می شود به معنای حمل میلیون ها تن خاک مرغوب زراعی است که برای ساخت یک سانتیمتر معکب آن حدود 300 سال زمان نیاز است.
دکتر اسدیان با اشاره به احداث سیل بند تاسران در شهرستان کبودراهنگ اضافه کرد: این سیل بند سال 72 طراحی و اجرا شده که به عرض سر ریز 20 متر و طول بند 90 متر حوضچه رسوب گیر است.
وی با بیان اینکه ساکنان این منطقه سال 74 از احداث این سیل بند شاکی بودند، خاطرنشان کرد: اما در واقعه اخیر مردم قدردان بودند و چرا که سیل این منطقه را تهدید نمی کرد و آب به آرامی به مدت 10 روز بر روی اراضی بود.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان خاطرنشان کرد: فرماندار کبودراهنگ اذعان کرده که تنها جایی که در زمان وقوع سیل نگرانی برای آن وجود نداشت، سیل بند تاسران بود.
اسدیان اظهار داشت: آب باید به زمین نفوذ کند و آبی که می تواند سیلاب شود را باید با احداث سد و سیل بند ذخیره سازی کرد.
وی به ضرورت ذخیره آب و جلوگیری از فرسایش خاک اشاره کرد و ادامه داد: اگراستان همدان با آرامش از سیلاب گذشت نتیجه دو عامل مهم بود؛ گزینه اول بارانی که تبدیل به برف شد ودوم سیستم هایی که در بخش های مختلف منابع طبیعی و جهاد کشاورزی اجرا شد و به آب فرصت داد که به زمین نفوذ کند.
وی با بیان اینکه شخم اگر به خلاف جهت زمین باشد آب را نگه می دارد افزود: در هر هکتار پوشش گیاهی که حفظ می شود بین 500 تا 2 هزار متر مکعب آب را می توان نگه داری کرد.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان اضافه کرد: آب قدرت بسیار زیادی دارد و یک سوم هر جسمی را در برگیرد و با خود می برد اما باید بدانیم که در حادثه سیل اخیر ما به حریم رودخانه تعدی کرده بودیم و این آب نبود که به ما حمله کرد.
***افزایش آب سفره های زیرزمینی همدان
دکتر اسدیان گفت: بارش های اخیر در استان همدان در بخش کشاورزی بسیار مفید بوده و موجب افزایش آب سفره های زیرزمینی در کل استان شده است که به طور متوسط حجم آبی که وارد شد حدود 20 سانتیمتر به سفره های آب زیرزمینی اضافه کرده است.
وی با تاکید بر اینکه حجم آب منابع زیرزمینی باید در فصول مختلف اندازه گیری شود ادامه داد: این آب یک نعمت است و ارزش بالایی دارد که باید با مدیریت صحیح در باره آن برنامه ریزی شود.
وی با بیان اینکه در کشور ما اساتید بزرگی در حوزه های منابع آبی و مدیریت وجود دارند ادامه داد: در این اتفاق از دانش این افراد به خوبی استفاده نشده بود.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان اظهار داشت: دکتر آهنگ کوثر بنیان‌گذار علم آبخوان‌داری در ایران و نخستین طراح نقشه سیل در ایران است که در حادثه سیلاب شیراز در پیاده روهای این شهر در حال قدم زدن با او برخورد کردم اما کسی از او نپرسید این سیلاب را چگونه باید هدایت کرد.
وی اضافه کرد: کوثر در استان های قزوین و فارس و مناطقی همچون گربایگان فارس نقشه سیل را طراحی کرده و جایزه های بزرگی کسب کرده و در سطح جهان مشهور است.
دکتر اسدیان با بیان اینکه در 20 منطقه کشور عملیات پخش سیلاب انجام شده اما این عملیات توسط رسانه هایی همچون صدا و سیما به تصویر کشیده نشده است، اضافه کرد: همیشه که نباید سیل، بدبختی، فقر و فلاکت را به تصویر کشید، بلکه باید با نشان دادن اینگونه اقدامات امید را به زندگی مردم تزریق کرد.
وی گفت: این کارها در طی 25 سال توسط کارشناسان و فرزندان این سرزمین انجام شده در حالی که انتقال اطلاعات با دید منتقدانه و بدون کارشناسی است و افرادی اظهار نظر می کنند که صلاحیتی در این حوزه ندارند.
دکتر اسدیان با بیان اینکه ایران کشور بزرگ و ثروتمندی است ادامه داد: با توجه به بارش نزولات آسمانی پیش بینی می شود که تولید گندم دیم در کشور بین 40 تا 200 درصد افزایش عملکرد داشته باشد.
***وارد ترسالی شده ایم
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان تاکید کرد: این سیل متناسب با نوع اراضی نه تنها ضرری نداشت بلکه دستاوردهای زیادی داشته که باید بررسی شود.
دکتر اسدیان خاطرنشان کرد: کاهش شدید دما در فصل بهار هرچند باعث سرمازدگی بخشی از درختان منطقه شد، اما باغاتی که با کم آبی مواجه بودند آبیاری شدند و اثرات بارش ها مثبت است.
وی تاکید کرد: عده ای می گویند دوره خشکسالی در کشور به اتمام رسیده و ترسالی آغاز شده و عده ای مخالف این نظریه هستند اما از نظر من دوره ترسالی شروع شده است.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان پیش بینی کرد: در سال جاری بیش از 15 میلیون تن گندم در کشور تولید شود.
***آبخیزداری بهترین راهکار کنترل سیلاب
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبعی و آبخیزداری همدان نیز در این میزگرد گفت: سیلابی که در فروردین اتفاق افتاد بی سابقه بود و باتوجه به میزان و شدت بارش ها احتمال وجود بارندگی ها محتمل خواهد بود و یکی از راهکارهای کنترل روان آب ها و سیلاب ها انجام کارهای آبخیزداری است.
محمد مهدی آرتیمانی اظهار داشت: کارهای آبخیزداری در بخش های مدیریتی، ترویجی، بیومکانیکی و مکانیکی انجام می شود که با هدف کنترل روان آب ها، کنترل فرسایش رسوب و افزایش پوشش گیاهی در عرصه های منابع طبیعی صورت می گیرد.
وی بیان کرد: در سیل اخیر سازه هایی که از سال 71 در سرشاخه های مختلف استان اجرا شده بود بخصوص در شهرستان کبودراهنگ، وظیفه خود را ایفا کردند و اثرات آن را در کاهش سیلاب ها و پایین دست دشت کبودراهنگ می توان دید.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبعی و آبخیزداری همدان خاطرنشان کرد: در استان همدان 22 هزار سازه کوچک و بزرگ آبخیزداری احداث و در سطح 270 هزار هکتار از عرصه های منابع طبیعی به اجرا درآمده است.
وی اظهار داشت: این سازه ها سه میلیون متر مکعب روان آب را کنترل کرده است که نمونه اجرایی آن بند خاکی داس قلعه کبودراهنگ و تاسران و ساماندهی رودخانه تاسران است که کمترین خسارت ها در این بخش ها وارد شد.
آرتیمانی اظهار امیدواری کرد: با اجرای عملیات آبخیزداری علاوه بر کنترل سیل بتوانیم آب را با کیفیت مناسب جاری کنیم که علاوه بر آنکه در سفره های آب زیرزمینی رسوب کند رطوبت خاک را افزایش دهد و خسارت ها نیز کاهش یابد.
وی با بیان اینکه در شهرستان ملایر 12 تقاضای مردمی برای اجرای طرح های آبخیزداری پس از سیل آمده است اظهار داشت: با توجه به پراکندگی مناسب بارش در استان و لزوم اجرای چنین سازه هایی که کارا، مردمی و زود بازده هستند، باید انسجام بیشتری در کنترل روان آبها و سیلاب در استان به وجود بیاید.
آرتیمانی با بیان اینکه کمیته آب و خاک در استانداری همدان تشکل و جمع بندی خوبی برای ایجاد بندهای خاکی مصوب و چند طرح به مرجله اجرا درآمده است، افزود: بندهای خوبی در روستاهای داس قلعه، مبارک آباد، بابانظر و گنجاب انجام شد که از مصوبات این کمیته بود.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبعی و آبخیزداری همدان اظهار داشت: استان همدان به دلیل توپوگرافی و شیب تند توانایی اجرای سدهای بلند کنترل سیلاب را ندارد و اجرای چنین سدهایی در استان مقدور نیست و اجرای سازه های کوچک بهترین راهکار برای مدیریت آب است.
***افزایش پوشش گیاهی پس از سیلاب فروردین
آرتیمانی در خصوص پوشش گیاهی استان نیز گفت: بارش های فروردین امسال موجب افزایش رطوبت در سطح خاک و در نهایت افزایش چشمگیر پوشش گیاهی در سطح استان شد که باید حفظ و احیای آن با شدت بیشتری در دستور کار قرار گیرد تا علاوه بر منافع آن برای روستاییان، از وقوع آتش سوزی در ایام گرم سال نیز جلوگیری شود.
وی با بیان اینکه این بارش ها افزایش دهنده سطح آب زیرزمینی در دراز مدت نخواهد بود، ادامه داد: سطح آب های زیرزمینی در طول سال یک متر به طور متوسط افت دارد و سالانه با اجرای عملیات آبخیزداری 270 مترمکعب در هکتار کنترل روان آب داریم..
آرتیمانی با بیان اینکه بر اساس مصوبات سال 98 باید 150 میلیون یورو به طرح های آبخیزداری استان همدان اختصاص یابد، افزود: باید در استان بحث اهمیت دادن به مقوله آبخیزداری افزایش یابد و این اهتمام وجود داشته باشد که از بحث های آبخیزداری حمایت شود.
***خسارتهای سیل در یک نگاه
رییس مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز گفت: جاری شدن سیلاب و بارش باران هایی که از پنجم فروردین امسال در این استان آغاز شد هشت هزار و 280 میلیارد رالا به بخش‌های مختلف کشاورزی همدان خسارت وارد کرد.
احد ظفری افزود: بر اثر بارش شدید باران و ایجاد سیلاب در این استان 12 هزار 737 واحد جایگاه نگهداری دام و علوفه از 30 تا 100 درصد تخریب شدند.
وی با بیان اینکه یک هزار و 582 راس دام سبک و سنگین در این استان تلف شدند، ادامه داد: 66 هزار و 336 هکتار از اراضی زراعی و باغی نیز دچار آب گرفتگی و خسارت شده‌اند که اسدآباد، ملایر و نهاوند بیشترین خسارات را دیدند.
رییس مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی همدان همچنین از تخریب 673 رشته قنات در این استان خبر داد و افزود: 445 باب استخر پرورش ماهی، 129 دهنه پل و 72 هزار و 884 کیلومتر راه بین مزارع تخریب و کانال انتقال آب بتنی و سنتی نیز تخریب شده است.
ظفری اظهار داشت: همچنین حدود یک هزار و 650 میلیون قطعه بچه ماهی و 28 تن ماهی پرورشی نیز در استان همدان تلف شده‌اند و نهاوند با یک میلیون و 100 هزار قطعه بیشترین میزان تلفات بچه ماهی به ویژه ماهی قزل آلا را دارد.
وی با بیان اینکه 930 کلنی زنبور عسل نیز تخریب شده است اظهار داشت: 24 هزار و 477 قطعه طیور نیز به اثر این سیلاب از بین رفته اند.
ظفری با اشاره به اینکه تنها تعداد کمی از خسارت دیدگان بیمه بوده اند، افزود: دستگاه‌های بیمه گر و متولی بیمه باید نهایت تلاش را برای بیمه اراضی کشاورزی، دامی، زراعی و باغی به کار گیرند و شرایط را به گونه‌ای سرعت بخشند تا کشاورز و بهره بردار با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به بیمه کردن محصولات کشاورزی و دامی خود اقدام کنند.
به گزارش ایرنا، استان همدان با مساحت یک میلیون و 949 هزار هکتار دارای 39 تا 40 درصد کاربری بخش کشاورزی است و در بخش زراعی سه میلیون و 551 هزار تن محصول تولید می کند.
مجموع کل تولیدات سالانه محصولات زراعی، باغی و دامی استان همدان چهار میلیون و 759 هزار تن است که در بخش باغی 736 هزار تن و در بخش دام 470 هزار تن محصولات دامی تولید می‌شود.
بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده، ارزش ریالی تولیدات کشاورزی استان همدان معادل 66 هزار و 300 میلیارد رالر است.
7523/2090
انتهای پیام این سیل اگرچه خسارت های بسیاری به بخش کشاورزی استان های همجوار وارد کرد و اراضی بسیاری به زیر آب رفت، اما این بارندگی ها تاثیرات مثبت زیادی بر کشاورزی همدان داشته است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز همدان در راستای رسالت حرفه ای اطلاع رسانی و به منظور بررسی آثار سیل اخیر همدان و انعکاس دقیق و مستند خسارات و مزیت های ناشی از این پدیده، میزگردی با حضور دکتر قاسم اسدیان رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی استان همدان، دکتر رضا بهراملو عضو هیات علمی و رییس بخش فنی و مهندسی مرکز تحقیقات و کشاورزی استان، محمد مهدی آرتیمانی معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان و احد ظفری رییس مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی استان ترتیب داد که برای آگاهی و قضاوت مخاطبان مشروح مباحث مطرح شده در پی می آید:
***وارد ترسالی نشده ایم
عضو هیات علمی و رییس بخش فنی مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان گفت: سیل اخیر اگر چه خساراتی را برجای گذاشت اما نعمتی بود که اثرات مثبت آن در بخش های مختلف کشاورزی مشهود است.
دکتر رضا بهراملو اضافه کرد: در دنیا راهکارهای طبیعت محور برای آبراه ها پیدا می کنند که در این حوزه سه مقوله کم آبی، کیفیت آب و خطرات سیلاب با اهمیت است.
وی با بیان اینکه افزایش بهره وری از مهمترین برنامه های وزارت جهاد کشاورزی به منظور حفظ منابع آب و خاک است، ادامه داد: خوداتکایی، امنیت غذایی و کشاورزی پایدار و دانش محور از دیگر سیاست های وزارت جهاد کشاورزی و استان است.
دکتر بهراملو بیان کرد: بخش کشاورزی با ظرفیت های عظیم مردمی می تواند مصداق بارز تولید کالای داخلی باشد چرا که تقریبا تمامی مایحتاج غذایی مردم توسط بهره برداران سختکوش و پرتلاش این حوزه تولید می شود.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان با بیان اینکه آمارها نشان می دهد وارد ترسالی نشده ایم و بحران کم آبی هنوز حل نشده است، اظهار داشت: جمعیت رو به رشدی داریم که این جمعیت به غذا نیاز دارد و باید از بخش کشاورزی تامین شود و از سویی باید بهره وری را بالا برد تا بتوانیم از منابع محدود تولید بیشتری داشته باشیم.
وی اضافه کرد: خطرات سیلاب از دیگر تهدیدات آب است که در فروردین ماه اتفاق افتاد و در این زمینه کشور ما جز کشورهایی است که با خطر پذیری بالای سیلاب رده بندی شده و می توان علت آن را شرایط اقلیمی دانست.
دکتر بهراملو اظهار داشت: ساخت و سازهای حریم رودخانه و کشت های غیر اصولی، تخریب گونه های گیاهی، برداشت های غیراصولی شن و ماسه از رودخانه ها عوامل این اتفاقات بشمار می رود و ضروری است بحث حریم رودخانه به صورت جدی مطرح شود.
وی با بیان اینکه در استان همدان شاهد یک متر افت سطح ایستابی آب هستیم، گفت: بارش های بهاری و آب شدن برف زمستانی هرچند بر تغذیه سفره های آب زیرزمینی تاثیرگذار است اما با یک سال بارندگی، خشکسالی 10 یا 15 ساله جبران نمی شود.
***ضرورت تشکیل تیم های تخصصی پسا سیلاب
دکتر بهراملو با تاکید بر اینکه باید تیم های تخصصی مختلفی برای بررسی آثار مثبت و منفی سیلاب تشکیل شود، افزود: در مرکز تحقیقات همدان کارگروه مدیریت پسا سیلاب و پیشگری تشکیل شده که شامل کارشناسانی با تخصص های مختلف است.
وی با بیان اینکه این تیم کار خود را آغاز کرده است، تاکید کرد: اما نیاز به همکاری همه تخصص ها وجود دارد تا منطقه را به خصوص از لحاظ سازه های گلخانه ای، بندهای انحرافی، سدها، کانال ها، قنوات و چشمه ها بازدید کنند تا مشخص شود که بارندگی های اخیر به لحاظ فنی چه عوارض و تاثیراتی روی آنها داشته است.
عضو هیات علمی و رییس بخش فنی مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان اضافه کرد: بسیاری از سازه ها ممکن است تخریب شده باشد و خسارت هایی بوده که اگر این خسارت به صورت علمی ارزیابی نشود در آینده خسارت بیشتری را برجای می گذارد.
*** تاثیر احداث بندهای انحرافی در کاهش خسارات سیل
وی با بیان اینکه سیل در همدان خسارت بالایی نداشت، ادامه داد: در این استان بندهای انحرافی به خوبی جانمایی و احداث شده و برای نمونه در رودخانه اصلی قره چای و گاماسیاب 144 مورد بند انحرافی برای انحراف آب رودخانه و اراضی کشاورزی ایجاد شده که در کاهش خسارتهای سیلاب دخیل بودند و 80 درصد آن را بخش کشاورزی و آب منطقه ای اجرا کرده است.
دکتر بهراملو با بیان اینکه این سیل اولین و آخرین سیل نبوده و نخواهد بود تاکید کرد: عمده اختلافات پرونده های کشاورزی در دادگستری بر سر آب است اما پیش بینی می شود که بارش های اخیر باعث تعامل و کاهش پرونده ها شده و علاوه بر افزایش امید به زندگی، مهاجرت معکوس به سمت روستاها را نیز منجر شود.
وی گفت: طرحی با عنوان «راهکاری های افزایش تولید با کاهش مصرف آب» در مرکز تحقیقات کشاورزی استان با بودجه پیشنهادی 100 میلیارد رالج در استانداری همدان مصوب شد اما در نهایت رقم آن به یک میلیارد و 800 میلیون رالو کاهش یافت و از این رقم نیز قرار است 400 میلیون رالش پرداخت شود.
دکتر بهراملو با بیان اینکه این طرح به عنوان یک طرح فراگیر و جریان ساز در شورای برنامه ریزی استان مصوب شد، افزود: قرار بود که اعتبار آن از محل اعتبارات عمرانی هزینه شود اما اعلام کردند که این طرح مطالعاتی است و در حالی که کل اعتبار پژوهشی استان همدان چهار میلیارد رالا است، یک میلیارد 800 میلیون رالخ آن را به این طرح اختصاص دادند.
***پیش بینی افزایش تولید گندم دیم تا دو برابر
رییس مرکز تحقیقات کشاورزی همدان گفت: مساله مهمی که سیل اخیر ضرورت آن را بیش از پیش به همگان گوشزد کرد، مدیریت جامع حوزه های آبخیزداری است.
دکتر قاسم اسدیان با بیان اینکه سیل تجمع آب در یک زمان و در یک مکان است اظهار داشت: یک رابطه بین نفوذ آب و روان آب وجود دارد که هرچه نفوذ آب بیشتر باشد، روان آب کمتر و هرچه نفوذ کمتر باشد، روان آب بیشتر است و این موضوع تحت تاثیر شیب زمین، پوشش گیاهی، کاهش گونه های گیاهی و کوبیدن زمین توسط سم دام و زمان چرای دام قرار می گیرد.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان با اشاره به اینکه با آغاز فصل بهار دامها به چرا می روند و شروع به کوبیدن خاک می کنند، توضیح داد: فشاری که سم دام به خاک وارد می کند در هر سانتیمتر مربع 2.4 کیلوگرم است و جالب است بدانیم یک بولدوزر «دی هشت» فشاری برابر با 2.8 کیلوگرم به خاک وارد می کند و این روند موجب بسته شدن منافذ ورود آب به زمین می شود.
دکتر اسدیان بیان کرد: حوزه های آبریز شامل ارتفاع، دامنه و دشت است که آب به عنوان منابع تغذیه به دره ها و آبراه ها و منابع انتقال دهنده آب می رسد و در دامنه ها آب باید به سفره های زیرزمینی نفوذ کند و این در حالی است که امروزه دامنه کوه ها به اراضی زراعی تبدیل شده و منابع ذخیره کننده آب را به منابع انتقال دهنده آب تبدیل کرده ایم و همین امر موجب فرار آب از سطح می شود.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر از بین بردن پوشش گیاهی و چرای بی رویه دام موجب می شود که آب از سطح زمین به داخل خاک نفوذ نکرده و در سطح اراضی روان شود.
وی با بیان اینکه 30 سال قبل با قدم زدن در 500 متر مربع از اراضی طبیعی همدان افزون بر 200 گونه گیاهی شناسایی می شد ادامه داد: اما می توان اذعان کرد که امروز در چهار کیلومتر مربع از این اراضی 70 گونه گیاهی هم نمی توان پیدا کرد و تنوع گونه های گیاهی کاهش ودستکاری در طبیعت به شدت افزایش یافته و در نتیجه آبی که یک رحمت است به زحمت تبدیل می شود.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان اظهار داشت: وقتی گاو آهن زمین را از بالا به پایین شخم می زند، سالانه یک متر و 14 سانتیمتر خاک به پایین می آید و وقتی آب گل آلود می شود به معنای حمل میلیون ها تن خاک مرغوب زراعی است که برای ساخت یک سانتیمتر معکب آن حدود 300 سال زمان نیاز است.
دکتر اسدیان با اشاره به احداث سیل بند تاسران در شهرستان کبودراهنگ اضافه کرد: این سیل بند سال 72 طراحی و اجرا شده که به عرض سر ریز 20 متر و طول بند 90 متر حوضچه رسوب گیر است.
وی با بیان اینکه ساکنان این منطقه سال 74 از احداث این سیل بند شاکی بودند، خاطرنشان کرد: اما در واقعه اخیر مردم قدردان بودند و چرا که سیل این منطقه را تهدید نمی کرد و آب به آرامی به مدت 10 روز بر روی اراضی بود.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان خاطرنشان کرد: فرماندار کبودراهنگ اذعان کرده که تنها جایی که در زمان وقوع سیل نگرانی برای آن وجود نداشت، سیل بند تاسران بود.
اسدیان اظهار داشت: آب باید به زمین نفوذ کند و آبی که می تواند سیلاب شود را باید با احداث سد و سیل بند ذخیره سازی کرد.
وی به ضرورت ذخیره آب و جلوگیری از فرسایش خاک اشاره کرد و ادامه داد: اگراستان همدان با آرامش از سیلاب گذشت نتیجه دو عامل مهم بود؛ گزینه اول بارانی که تبدیل به برف شد ودوم سیستم هایی که در بخش های مختلف منابع طبیعی و جهاد کشاورزی اجرا شد و به آب فرصت داد که به زمین نفوذ کند.
وی با بیان اینکه شخم اگر به خلاف جهت زمین باشد آب را نگه می دارد افزود: در هر هکتار پوشش گیاهی که حفظ می شود بین 500 تا 2 هزار متر مکعب آب را می توان نگه داری کرد.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان اضافه کرد: آب قدرت بسیار زیادی دارد و یک سوم هر جسمی را در برگیرد و با خود می برد اما باید بدانیم که در حادثه سیل اخیر ما به حریم رودخانه تعدی کرده بودیم و این آب نبود که به ما حمله کرد.
***افزایش آب سفره های زیرزمینی همدان
دکتر اسدیان گفت: بارش های اخیر در استان همدان در بخش کشاورزی بسیار مفید بوده و موجب افزایش آب سفره های زیرزمینی در کل استان شده است که به طور متوسط حجم آبی که وارد شد حدود 20 سانتیمتر به سفره های آب زیرزمینی اضافه کرده است.
وی با تاکید بر اینکه حجم آب منابع زیرزمینی باید در فصول مختلف اندازه گیری شود ادامه داد: این آب یک نعمت است و ارزش بالایی دارد که باید با مدیریت صحیح در باره آن برنامه ریزی شود.
وی با بیان اینکه در کشور ما اساتید بزرگی در حوزه های منابع آبی و مدیریت وجود دارند ادامه داد: در این اتفاق از دانش این افراد به خوبی استفاده نشده بود.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان اظهار داشت: دکتر آهنگ کوثر بنیان‌گذار علم آبخوان‌داری در ایران و نخستین طراح نقشه سیل در ایران است که در حادثه سیلاب شیراز در پیاده روهای این شهر در حال قدم زدن با او برخورد کردم اما کسی از او نپرسید این سیلاب را چگونه باید هدایت کرد.
وی اضافه کرد: کوثر در استان های قزوین و فارس و مناطقی همچون گربایگان فارس نقشه سیل را طراحی کرده و جایزه های بزرگی کسب کرده و در سطح جهان مشهور است.
دکتر اسدیان با بیان اینکه در 20 منطقه کشور عملیات پخش سیلاب انجام شده اما این عملیات توسط رسانه هایی همچون صدا و سیما به تصویر کشیده نشده است، اضافه کرد: همیشه که نباید سیل، بدبختی، فقر و فلاکت را به تصویر کشید، بلکه باید با نشان دادن اینگونه اقدامات امید را به زندگی مردم تزریق کرد.
وی گفت: این کارها در طی 25 سال توسط کارشناسان و فرزندان این سرزمین انجام شده در حالی که انتقال اطلاعات با دید منتقدانه و بدون کارشناسی است و افرادی اظهار نظر می کنند که صلاحیتی در این حوزه ندارند.
دکتر اسدیان با بیان اینکه ایران کشور بزرگ و ثروتمندی است ادامه داد: با توجه به بارش نزولات آسمانی پیش بینی می شود که تولید گندم دیم در کشور بین 40 تا 200 درصد افزایش عملکرد داشته باشد.
***وارد ترسالی شده ایم
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان تاکید کرد: این سیل متناسب با نوع اراضی نه تنها ضرری نداشت بلکه دستاوردهای زیادی داشته که باید بررسی شود.
دکتر اسدیان خاطرنشان کرد: کاهش شدید دما در فصل بهار هرچند باعث سرمازدگی بخشی از درختان منطقه شد، اما باغاتی که با کم آبی مواجه بودند آبیاری شدند و اثرات بارش ها مثبت است.
وی تاکید کرد: عده ای می گویند دوره خشکسالی در کشور به اتمام رسیده و ترسالی آغاز شده و عده ای مخالف این نظریه هستند اما از نظر من دوره ترسالی شروع شده است.
رییس مرکز تحقیقات و کشاورزی همدان پیش بینی کرد: در سال جاری بیش از 15 میلیون تن گندم در کشور تولید شود.
***آبخیزداری بهترین راهکار کنترل سیلاب
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبعی و آبخیزداری همدان نیز در این میزگرد گفت: سیلابی که در فروردین اتفاق افتاد بی سابقه بود و باتوجه به میزان و شدت بارش ها احتمال وجود بارندگی ها محتمل خواهد بود و یکی از راهکارهای کنترل روان آب ها و سیلاب ها انجام کارهای آبخیزداری است.
محمد مهدی آرتیمانی اظهار داشت: کارهای آبخیزداری در بخش های مدیریتی، ترویجی، بیومکانیکی و مکانیکی انجام می شود که با هدف کنترل روان آب ها، کنترل فرسایش رسوب و افزایش پوشش گیاهی در عرصه های منابع طبیعی صورت می گیرد.
وی بیان کرد: در سیل اخیر سازه هایی که از سال 71 در سرشاخه های مختلف استان اجرا شده بود بخصوص در شهرستان کبودراهنگ، وظیفه خود را ایفا کردند و اثرات آن را در کاهش سیلاب ها و پایین دست دشت کبودراهنگ می توان دید.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبعی و آبخیزداری همدان خاطرنشان کرد: در استان همدان 22 هزار سازه کوچک و بزرگ آبخیزداری احداث و در سطح 270 هزار هکتار از عرصه های منابع طبیعی به اجرا درآمده است.
وی اظهار داشت: این سازه ها سه میلیون متر مکعب روان آب را کنترل کرده است که نمونه اجرایی آن بند خاکی داس قلعه کبودراهنگ و تاسران و ساماندهی رودخانه تاسران است که کمترین خسارت ها در این بخش ها وارد شد.
آرتیمانی اظهار امیدواری کرد: با اجرای عملیات آبخیزداری علاوه بر کنترل سیل بتوانیم آب را با کیفیت مناسب جاری کنیم که علاوه بر آنکه در سفره های آب زیرزمینی رسوب کند رطوبت خاک را افزایش دهد و خسارت ها نیز کاهش یابد.
وی با بیان اینکه در شهرستان ملایر 12 تقاضای مردمی برای اجرای طرح های آبخیزداری پس از سیل آمده است اظهار داشت: با توجه به پراکندگی مناسب بارش در استان و لزوم اجرای چنین سازه هایی که کارا، مردمی و زود بازده هستند، باید انسجام بیشتری در کنترل روان آبها و سیلاب در استان به وجود بیاید.
آرتیمانی با بیان اینکه کمیته آب و خاک در استانداری همدان تشکل و جمع بندی خوبی برای ایجاد بندهای خاکی مصوب و چند طرح به مرجله اجرا درآمده است، افزود: بندهای خوبی در روستاهای داس قلعه، مبارک آباد، بابانظر و گنجاب انجام شد که از مصوبات این کمیته بود.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبعی و آبخیزداری همدان اظهار داشت: استان همدان به دلیل توپوگرافی و شیب تند توانایی اجرای سدهای بلند کنترل سیلاب را ندارد و اجرای چنین سدهایی در استان مقدور نیست و اجرای سازه های کوچک بهترین راهکار برای مدیریت آب است.
***افزایش پوشش گیاهی پس از سیلاب فروردین
آرتیمانی در خصوص پوشش گیاهی استان نیز گفت: بارش های فروردین امسال موجب افزایش رطوبت در سطح خاک و در نهایت افزایش چشمگیر پوشش گیاهی در سطح استان شد که باید حفظ و احیای آن با شدت بیشتری در دستور کار قرار گیرد تا علاوه بر منافع آن برای روستاییان، از وقوع آتش سوزی در ایام گرم سال نیز جلوگیری شود.
وی با بیان اینکه این بارش ها افزایش دهنده سطح آب زیرزمینی در دراز مدت نخواهد بود، ادامه داد: سطح آب های زیرزمینی در طول سال یک متر به طور متوسط افت دارد و سالانه با اجرای عملیات آبخیزداری 270 مترمکعب در هکتار کنترل روان آب داریم..
آرتیمانی با بیان اینکه بر اساس مصوبات سال 98 باید 150 میلیون یورو به طرح های آبخیزداری استان همدان اختصاص یابد، افزود: باید در استان بحث اهمیت دادن به مقوله آبخیزداری افزایش یابد و این اهتمام وجود داشته باشد که از بحث های آبخیزداری حمایت شود.
***خسارتهای سیل در یک نگاه
رییس مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز گفت: جاری شدن سیلاب و بارش باران هایی که از پنجم فروردین امسال در این استان آغاز شد هشت هزار و 280 میلیارد رالا به بخش‌های مختلف کشاورزی همدان خسارت وارد کرد.
احد ظفری افزود: بر اثر بارش شدید باران و ایجاد سیلاب در این استان 12 هزار 737 واحد جایگاه نگهداری دام و علوفه از 30 تا 100 درصد تخریب شدند.
وی با بیان اینکه یک هزار و 582 راس دام سبک و سنگین در این استان تلف شدند، ادامه داد: 66 هزار و 336 هکتار از اراضی زراعی و باغی نیز دچار آب گرفتگی و خسارت شده‌اند که اسدآباد، ملایر و نهاوند بیشترین خسارات را دیدند.
رییس مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی همدان همچنین از تخریب 673 رشته قنات در این استان خبر داد و افزود: 445 باب استخر پرورش ماهی، 129 دهنه پل و 72 هزار و 884 کیلومتر راه بین مزارع تخریب و کانال انتقال آب بتنی و سنتی نیز تخریب شده است.
ظفری اظهار داشت: همچنین حدود یک هزار و 650 میلیون قطعه بچه ماهی و 28 تن ماهی پرورشی نیز در استان همدان تلف شده‌اند و نهاوند با یک میلیون و 100 هزار قطعه بیشترین میزان تلفات بچه ماهی به ویژه ماهی قزل آلا را دارد.
وی با بیان اینکه 930 کلنی زنبور عسل نیز تخریب شده است اظهار داشت: 24 هزار و 477 قطعه طیور نیز به اثر این سیلاب از بین رفته اند.
ظفری با اشاره به اینکه تنها تعداد کمی از خسارت دیدگان بیمه بوده اند، افزود: دستگاه‌های بیمه گر و متولی بیمه باید نهایت تلاش را برای بیمه اراضی کشاورزی، دامی، زراعی و باغی به کار گیرند و شرایط را به گونه‌ای سرعت بخشند تا کشاورز و بهره بردار با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به بیمه کردن محصولات کشاورزی و دامی خود اقدام کنند.
به گزارش ایرنا، استان همدان با مساحت یک میلیون و 949 هزار هکتار دارای 39 تا 40 درصد کاربری بخش کشاورزی است و در بخش زراعی سه میلیون و 551 هزار تن محصول تولید می کند.
مجموع کل تولیدات سالانه محصولات زراعی، باغی و دامی استان همدان چهار میلیون و 759 هزار تن است که در بخش باغی 736 هزار تن و در بخش دام 470 هزار تن محصولات دامی تولید می‌شود.
بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده، ارزش ریالی تولیدات کشاورزی استان همدان معادل 66 هزار و 300 میلیارد رالر است.
7523/2090
کپی شد
