خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز هرمزگان با حضور جمعی از مدیران و فعالان رسانه ای این استان دیدگاه آنان را پیرامون موضوع نقش رسانه های رسمی به ترغیب مردم برای مشارکت حداکثری در انتخابات و برخی مسائل مرتبط با آن را با توجه به ورود شبکه های مجازی به فضای ارتباطی در میزگرد خبری بررسی و آن را از این منظر مورد بازنگری قرار داد .
این میزگرد با حضور وحید دلپسند مدیر خبرگزاری ایسنا منطقه خلیج فارس ؛ علیرضا خورشید زاده سردبیر روزنامه صبح ساحل ؛ فاطمه رکن الدینی مدیر مسئول ماهنامه تجارت جنوب ؛ غلامحسین عطایی مدیر مسئول روزنامه ندای هرمزگان ؛ ایوب دبیری نژاد مدیر مسئول روزنامه دریا ؛ عبدالعلی پوراشرف و لیلا بایگان از فعالان رسانه ای با 2 پرسش اصلی درباره تاثیر رسانه در تحقق مشارکت حداکثری و نقش اقتصاد رسانه در تعیین مرز آگاهی بخشی به مردم و فعالیت تبلیغی در رسانه ها آغاز شد.
*رونق انتخابات و اخلاق رسانه ای لازم و ملزوم یکدیگرند
مدیر خبرگزاری ایسنا منطقه خلیج فارس دراین باره گفت: یکی از عناصر و عواملی که باعث پر شورتر شدن انتخابات در کشور می شود، رسانه ها هستند و این موضوع قابل انکار نیست.
وحید دلپسند افزود : به شکل برون داد زمانی فعالیت های رسانه ای می تواند در افزایش شور و شوق انتخاباتی تاثیرگذار باشد که اخلاق رسانه ای در آن رعایت شود و اگر اخلاق در این بخش نادیده گرفته شود، شور و شوق به اغتشاش و تخریب و هتاکی کشیده می شود.
وی در پاسخ به این سوال که چرا در ایام انتخابات عملکرد رسانه ها یک طرفه می شود و طرح خواسته های مردم جای خود را به تبلیغ کاندیداها می دهد اظهار داشت: واقعیت اینست که به طور طبیعی، سهم نخبگان سیاسی و نامزدها و افراد شاخص در رسانه ها بیشتر از مخاطبان و مردم است.
این فعال رسانه ای یادآور شد: بخشی از این وضعیت را باید از منظر اقتصاد رسانه نگاه کرد و در شرایطی که بسیاری نشریات با یارانه های دولتی به حیات خود ادامه می دهند طبیعی است که وضعیت اقتصادی در تولید محتوا تعیین کننده خواهد بود.
**بار احزاب را رسانه ها بر دوش می کشند
سردبیر روزنامه صبح ساحل در پاسخ به پرسش نقش و کارکرد رسانه درانتخابات گفت: در مقایسه با تعریف های جهانی، رسانه ها در ایران شرایط ویژه ای دارند و اگر تعریف در حوزه سیاسی داشته باشیم رسانه هایی وابسته به احزاب و تشکل های سیاسی هستند و رسانه هایی هم وجود دارند که کار حرفه ای انجام می دهند .
علیرضا خورشیدزاده افزود: در حال حاضر رسانه ها بیش از آنکه کارکرد حرفه ای داشته باشند به دلیل نبود احزاب پویا و واقعی، به ناچار کارکرد حزبی پیدا می کنند.
وی با توجه به اینکه رسانه های حزبی از رسانه های حرفه ای مجزا هستند، بیان داشت: رسانه های سیاسی همان طور که از اسمش پیداست به نوعی وقتی که می خواهند مبلغ و جریان سیاسی شوند زیر آن عنوان حزب خود را می نویسند.
این فعال رسانه ای در هرمزگان اضافه کرد: رسانه ها در شرایط نامناسب اقتصادی، بنگاه هایی هستند که به دلیل ضعف بنیه مالی تبدیل به مهره های جریان های سیاسی می شوند.
به گفته خورشیدزاده هیچ تعریف دقیقی از اقتصاد رسانه وجود ندارد در کشورمان وقتی رسانه ای به منابع دولتی و خصوصی متکی شود به همان میزان تاثیرپذیری اش در این دو حوزه خواهد بود.
وی افزود : هرچند به رسانه ها گفته می شود تنور انتخابات را گرم کنید اما این حتما به معنی آگاهی بخشی نیست و این که می بینیم نتیجه برخی انتخابات اشتباه بود ناشی از اینست که فضای انتخابات کورکورانه گرم شده و آگاهی بخش نبوده است.
**کاندیداهایی که یک شبه روزنامه نگار می شوند
فاطمه رکن الدینی مدیرمسئول ماهنامه تجارت جنوب گفت: اول باید نقش محوری رسانه ها در انتخابات در همه تصمیمات ، انتخابات ، رخدادها و مناسبت های مختلف به آن پرداخته شود.
در انتخابات نقش اصلی را رسانه برعهده دارد و بیشتر هدف دولتمردان و حکومت ها روی محور مشارکت حداکثری مردم است.
تاثیرگذاری رسانه ها موجب شده برخی کاندیداها خود را به رسانه منتسب بدانند یا در مقطع کوتاهی ورود می کنند به رسانه ها و اینکه وجهه خود را از رسانه ها بهره گیری کنند، این هم می تواند تقویت کننده رسانه باشد و هم به خاطر سوءاستفاده مقطعی از رسانه، آسیب است.
زمانی که انتخابات می رسد حجم عظیمی از رسانه ها و مطبوعات به سمت انتخابات می روند چون این خواسته مردم است که خود را تشنه اطلاعات دانسته و این فرصت برای رسانه ها است.
دلیل آن است که با ضعف اقتصادی، انتخابات را یک فرصت برای خود دانسته تاچند دوره انتشار داشته باشند.
**هر مطلبی در رسانه ها بازتاب خواسته ها و افکار بخشی از جامعه است
غلامحسین عطایی مدیرمسئول روزنامه ندای هرمزگان با اشاره به اینکه رسانه یک نگاه جهانی دارد، گفت: به هر حال رسانه ها نماینده افکار عمومی بوده و در اصل می خواهند به کسانی که به دنبال محقق کردن خواسته های مردم هستند،تلنگر بزند.
برای این منظور رسانه ها دارای روش هایی هستند و گاهی در قالب طنز حرف های خود را می زند و گاهی به روش سیاسی دیدگاه های خود را بیان می کند،شاید برخی ها با دیدگاه سیاسی طرح شده مخالف باشند اما این خود برخواسته از نگاه بخشی از جامعه است.
وی بیان داشت: در انتخابات هم به طور دقیق رسانه ها نقش رونق دادن به آن را پیدا می کنند، بعنوان مثال می توان رسانه ها را مانند سفره ای دانست که با نگاه ها و دیدگاه های متفاوت آراسته شده و همین تنوع و تکثر دیدگاه ها برای مردم ایجاد انگیزه می کندبرای رسیدن به خواسته های خود که حتی اگر با خواسته رسانه هم متفاوت باشد، وارد صحنه شوند.
اینکه چطور می توان تعادل بین درآمد اقتصادی و روشنگری افکار عمومی ایجادکنیم مساله ای مهم است.
اینجاست که رسانه ها برای حفظ مسائل و خواسته ها و رسالتشان، حتی از بخشی از درآمدهای خود می گذرند تا توجه به افکار عمومی داشته باشند و در همین حین هم تاثیرگذاری رسانه ها خود برایش درآمد زا می شود.
کسی که کاندید است (چه در شورای شهر، مجلس یا ریاست جمهوری)احساس می کند رسانه تاثیرگذار تر است پس می آید بخشی از حرف هایش را در رسانه بزند و از این تریبون استفاده کند ،اینجا به تفکیک بخشی از نگاه عمومی افکار مردم می پردازد.
از سوی دیگر نظام های سیاسی نیز روی رفتار مردم تاثیرمی گذارند و این تاثیر به رسانه هم منتقل می شود.
**پیش به سوی فضای احساسی/انتخاب در دقیقه90
ایوب دبیری نژاد مدیرمسئول روزنامه دریا هم در این مبحث گفت: در بحث رسانه و انتخابات دو وجه را بررسی می کنیم: اول بحث رسانه در حضور مردم برای انتخابات و نقشی که در این زمینه ایفا می کند که مردم پای صندوق های رای بیایند و بخش دیگر تاثیر در نوع انتخاب مردم است.
ایوب دبیری نژاد افزود: به طور معمول در انتخابات کم کم هر چه جلوتر برویم، فضای احساسی انتخابات بیشتر در جامعه ما حاکم می شود و کمتر معیارهای انتخاب درست و منطقی،مورد توجه قرار می گیرد.
یکی از نقش های رسانه ها اینست که افکار عمومی را از لحاظ معیارهای درست و شاخص های مورد نیاز یک کاندید به سمت انتخابات درست جهت دهی کنند، چرا که خیلی از ضربه هایی که می خوریم از انتخاب غلط است.
در مجموع نقشی که باید رسانه ها ایفا کنند، اینست که افکار عمومی را برای انتخاب درست خود در پای صندوق های رای هدایت کنند.
در انتخابات هیچ پیش بینی درستی نمی توان کرد و آنچه که قابل پیش بینی است، تبلیغاتی است که در هفته آخر انجام می شود و اکثریت مردم نیز در 48 ساعت آخر نماینده خود را انتخاب می کنند.
**واتساپ و تلگرام را ندیده نگیرید
عبدالعلی پوراشرف یکی دیگر از فعالان رسانه ای شرکت کننده در این میزگرد گفت: رسانه ها نقش بسیار خوبی هم در جهت حضور مردم در انتخابات و هم به انتخاب کردن درست کاندیداها، برای اداره جامعه ایفا می کنند.
در این دوره و دوره های آینده هر چه جلوتر می رویم، رسانه های دیجیتال (واتساپ، تلگرام، ...) را نباید نادیده گرفت چون نقش موثری در انتخابات دارند و در انتخابات دور گذشته رسانه های دیجیتال خیلی خوب خود را نشان دادند و کارکرد خود را بالا بردند.
وی یادآورشد: کاندیداهایی که با آنها صحبت می کردیم بیشتر مایل هستند به سمت فضای دیجیتال بروند تا فضای مکتوب ،رسانه مکتوب اگر همراه نشود و سرعت لازم را نداشته باشد با یک تهدید جدی روبرو خواهد بود.
مطبوعات و رسانه ها در واقع باید به گونه ای به انتخابات بپردازند که هیجان کاذب به مردم ندهند.
مردم خیلی با هوش هستند و جلوتر از رسانه و یا هر ابزاری حرکت می کنند و اگر رسانه نتواند اعتماد عمومی مردم را جلب کند، این مردم هستند که رسانه را به سمت خود می کشانند.
**رسانه ها در انتخابات کالای سیاسی می فروشند
لیلا بایگان فعال رسانه ای و مدرس دانشگاه با نگاه منتقدانه به رسانه گفت: افکاری که ازعموم مردم بر نیاید، روشنگری نیست و همان طور که کالای تجاری فروخته می شود در واقع رسانه ها هم هنگام انتخابات دارند کالای سیاسی می فروشند.
رسانه اگر به فرض هم بگوییم که دارد نقش روشنگری را ایفا می کند، مهم ترین تاثیرش روی بخش ناآگاه یا همان عوام است.
در دسته بندی مخاطبان رسانه، دسته اول 'فرزندان فعال آگاه' هستند که در ستادهای انتخاباتی کار می کنند و تصمیم خودشان را گرفته اند و اینها خود همان رهبران فکری هستند که بخشی از جامعه را هدایت می کنند و تاثیرپذیری رسانه روی این دسته بی تاثیر است.
دسته دوم ' رای دهندگان غیرسازمانی فعال و آگاه' هستند که می تواند دانشجویان یا مدیران دستگاه های اجرایی باشند و رسانه روی آن دسته هم خیلی نمی تواند تاثیرگذار باشد و خود روزنامه نگاران نیز بخشی از این طبقه هستند.
دسته سوم و چهارم هم 'اکثریت بی تصمیم وبی تفاوت' و 'اکثریت تصمیم نگرفته ناآگاه ' هستند که این دو دسته، مهم ترین بخش است که رسانه روی آن ها تاثیر دارد و بخش دیگر 'بی تصمیم آگاه یا غیر رای دهنده آگاه' است که روی این هم رسانه خیلی نمی تواند تاثیر بگذارد و بیشترین تصمیم آن در دو دسته میانی قرار می گیرد و رسانه ها خود می دانند که تاثیرشان به این شکل است و متاسفانه مسیری که رسانه طی می کند روز به روز بیشتر به سمت فروش کالای سیاسی است.
اگر رسانه بخواهد افکار عمومی را شکل دهد این جریانی است که در طول بحث ها و گفت و گو های چند طرفه و میان نمایندگان واقعی مردم می تواند شکل بگیرد .
اما هم اکنون حضور مردم در رسانه کم است و حضور کاندیداها را بیشتر می بینیم .
**بازگشت به مبحث اقتصاد رسانه در انتخابات
دومین بخش این میزگرد با ضرباهنگی بیشتر و با تمرکز بر موضوع رسانه و تبلیغات انتخاباتی برگزار شد که در قالب گفت و گوهای کوتاه میان شرکت کنندگان دنبال شد:
عطایی : بالاخره مردم باید انتخاب کنند و کاندیدا به نشریه پول می‌دهد که مطلبی را منتشر کند و دیده شود.
طبیعی است که این تبلیغات برای مخاطبان همان رسانه تاثیرگذار است و قرار نیست تبلیغ منتشر شده در ندای هرمزگان بر کسی غیر از خوانندگان آن موثر واقع شود و در حقیقت فلسفه وجودی نشریه ندای هرمزگان هم تاثیرگذاری بر مخاطبان خودش است.
بایگان: در رسانه نمی توان گفت آنچه می اندیشم را منتشر می‌کنم بلکه محدودیت‌هایی وجود دارد که باید آنها را پذیرفت ، آزادی مطلق در حوزه فعالیت رسانه ای وجود ندارد.
رسانه تنها در شرایط آزادانه افکار را هدایت میکند و مردم باید آگاه باشند که رسانه‌ها با وجود محدودیت‌های پذیرفته شده فعالیت کرده و تبلیغات می کنند.
عطایی: رسانه با قشر متوسط جامعه ارتباط برقرار میکند و این قشر اجتماعی بیشترین تأثیر را بر رسانه باقی می گذارد.
دلپسند: در توصیف و ترسیم وضعیت موجود دچار اغتشاش شده ایم درصورتی که همه درگیر آن وضعیت هستیم.
بخشی از مشکل رسانه ها به اقتصاد رسانه باز می‌گردد و اینکه اجازه نمی‌دهند بنگاه های اقتصادی رسانه ای شکل گیرد بحث دیگری است.
باوجود اینکه سابقه فعالیت رسانه ای در کشور به حدود 160 سال قبل باز می‌گردد ولی همه رسانه‌ها متکی به یارانه بوده و بنگاه های رسانه ای مانند غرب نداریم.
وضعیت مطلوب رسانه ای در غرب دیده نمی‌شود و همانجا هم باید برای یافتن آن بسیار جست‌و‌جو کرد و مهمترین بنگاه های خبری در انگلیس و دیگر کشورهای غربی نیز، روایت خود را از واقعیت بیان می کند.
رسانه می‌خواهد یک روایت از رویداد را بیان کند و این روایت برخاسته از نگرش، سیاسی هر رسانه خواهد بود.
اگر رسانه‌ها با توان اقتصادی خود بتوانند روایت خود را بدون دخالت عنصر اقتصادی ناسالم ارائه کنند وضعیت مطلوب خواهد بود و اگر جریان اقتصادی ناسالم موجب ارائه روایت خاصی از واقعیت شود اشکال وجود دارد.
با وجود اینکه همه سعی می کنند در وضعیت مطلوبی قرار گیرند ولی در آن شرایط قرار نداریم.
عطایی: همه شبکه‌های رسانه ملی از صبح تا شب نوک انتقادهای خود را به سمت دولت نشانه گرفته اند، آیا این رسانه از عنصر اقتصادی ناسالم استفاده می کند؟
بایگان:باید رسانه ملی را از رسانه های بخش خصوصی جدا کرده و شرایط جداگانه آن را در نظر بگیریم.
عطایی:فقط مشکل اقتصادی رسانه ها در محتوای تولیدی آنها تاثیرگذار نیست به عنوان نمونه ، کنترل تورم کار بزرگی بود که دولت یازدهم انجام داد اما آمار و ارقام آن در رسانه ملی منعکس نشد.
بنابراین همیشه این بحث که رسانه‌ها مشکل اقتصادی دارند نمی‌تواند صدق کند.
رسانه های محلی هم بر اساس توانمندها و دیدگاه های جناحی خود به فعالیت می پردازند.
اگر می‌خواهیم رسانه وارد مسیری شودکه با بیان این واقعیت ها برای رأی آوری مجدد دولت تلاش کرده تا این دولت استمرار یابد، آیا می‌توان روی این فعالیت رسانه ای نام حزب و جناح بازی گذاشت؟
خورشید زاده: معتقدم هرکسی نظر خود را در رسانه بیان کند و عنصر قضاوت مردم نباید نادیده گرفته شود، حال اگر صدا و سیما از صبح تاشب علیه دولت تبلیغ میکند، بکند.
صداو سیما در انحصار بوده و رقابتی در این زمینه وجود ندارد که این باعث شده رسانه ای با نام ملی از سوی حاکمیت و دیدگاه مردم شکل گیرد.
چیزی که از این رسانه پخش می‌شود نظر و قضاوت مردم از دولت نیست، مردم خود می‌بینند و مشاهده می‌کنند و قضاوت می کنند.
این بحث در خصوص رسانه‌های مکتوب نیز صدق میکند و اگر ادعای آگاهی بخشی به مردم داریم برای آن باید معیاری داشته باشیم.
معیار جهانی در حوزه رسانه تیراژ انتشار یک روزنامه و قدرت تاثیرگذاری رسانه است و در کشور با وجود آنکه رسانه‌ها مطابق دیدگاه هایشان مطالب را ارائه می‌کنند مردم آنها را بر نمی تابند و تصمیم نهایی را خود اتخاذ می کنند، به عنوان فعالان رسانه ای قضاوت مردم را در حوزه کارکرد رسانه فراموش کرده ایم.
هومن محمدکرمی پرسشگر و مدیر اجرایی میزگرد:
آیا با این تعابیر مُنکر تأثیر گذاری رسانه نمی شویم؟
خورشید زاده، بله این حرف درست است، رفتار رسانه ای ما باعث شده اعتماد مخاطب به عنوان مهمترین عنصر و سرمایه رسانه ای از بین برود.
با وجود آنکه تعداد باسواد ایران از سایر کشورهای همسایه حتی ترکیه بیشتر است ولی تیراژ روزانه یکی از روزنامه های پاکستان ، از روزنامه های ما بیشتر بوده و تیراژ روزنامه حُریت ترکیه به یک میلیون نسخه در روز می رسد.
تیراژ روزنامه های کشور با وجود حمایت نهادهایی مانند شهرداری تهران و یا صداو سیما به بالای 500 هزار نسخه در روز نمی رسد.
از سوی دیگر با وجود آنکه هر سال میزان بودجه صدا و سیما افزایش می‌یابد ولی بر تعداد مخاطبان آن افزوده نمی‌شود و در این هنگام به ناگهان فضای مجازی مطرح می‌شود و مردم احساس می‌کنند قرار نیست کسی در این فضا به آنان بگوید چه کار کنند.
یکباره عنصر اعتماد ایجاد می‌شود و 40 میلیون ایرانی وارد تلگرام می‌شوند، هرکسی هرچه می‌اندیشد را در این فضا بیان میکند مردم بخوانند، آیا نتیجه همان است که ما فکر می کنیم.
با این نگاه در عمل کارکرد رسانه از بین رفته چون مردم اعتمادشان از رسانه‌ها اعم از صدا و سیما تا نشریات از بین رفته است.
زمانی که صدا و سیما دست یک جریان می‌افتد یک نوع برخورد میکند و زمانی دیگر به نحوی دیگر و این در مورد روزنامه ها هم صدق می کند، مخاطب ذهن و قدرت تحلیل داشته و منابع یک رسانه را مشاهده می کند.
چگونه است که روزنامه ای که منافعش توسط مدیری تأمین نشده تا 80 شماره یکسره آن مدیر را بکوبد و با اولین تأمین منافع، 180 درجه تغییر نگرش داشته باشد؟ این اعتماد مخاطبان را از بین می برد.
این مورد در هرمزگان به ثبت رسیده و لازم است در رفتارهای رسانه ای خود تجدید نظر کنیم، معتقد نیستم اینگونه که ما می‌اندیشیم مردم عمل می کنند، مردم را باید در مسیرهای مختلف فکری قرار داد تا خودشان انتخاب کنند.
دبیری نژاد: چه کسی ما را به عنوان نماینده خود انتخاب کرده که می‌گوییم نماینده افکار عمومی هستیم؟ما نماینده افکار عمومی نیستیم بلکه نماینده افکار خودهستیم و آن چیزی را که تصور می‌کنیم صحیح است به مردم القا می کنیم.
دو نوع برخورد از سوی رسانه صورت می‌گیرد یکی اینکه گاهی می‌خواهد تفکری را به جامعه القا کند و دیگری اینکه می‌خواهد موضوعی را بیان کند و معیاری دهد که خود مردم انتخابشان را انجام دهند.
در حال حاضر منظورمان رسانه‌های مکتوب است، می‌توان عام تر سخن گفت و منظور از رسانه لفظ عام آن باشد.
تأثیر رسانه بر عملکرد سخن دیگری است، این هیچ اشکالی ندارد که رسانه بیان کننده دیدگاه‌ها و افکار خاصی باشد.
هر فردی با هر دیدگاهی برای بیان افکار خود رسانه ای می‌یابد و به ابراز اندیشه‌هایش می‌پردازد و کمتر رسانه بی‌طرفی را می‌توان در جهان یافت.
معتقدم رسانه‌ها با هر تفکر و نگرشی که صاحبانشان دارند باید بیان کننده واقعیت‌ها و حقیقت باشند نه القاء کننده اندیشه‌ها.
صحیح‌تر آن است که رسانه‌ها بیان کننده شرایط و رویدادها باشند و مردم خود انتخابشان را انجام دهند.
بایگان: اینکه هر فکری برای بیان اهداف و اندیشه‌هایش اقدام به راه اندازی رسانه کند تنها مختص ایران بوده و تعداد زیادی رسانه وجود دارد که تعداد اندکی را نمایندگی می‌کنند و در جامعه ایران می‌توان به این اشتباه پرداخت.
همین رویداد مسیر پیشرفت جامعه را طولانی کرده و اگر رسانه‌ها نقش دیده بانی خود را ایفا نکنند چه کسی می‌خواهد نقش رکن چهارم دموکراسی را ایفا کند.
خورشید زاده: حضور این 10 و یا 100 نفر به عرصه رسانه هیچ اشکالی ندارد ولی شناسنامه دار و کاملاً روشن و با هویت معرفی شده وارد عرصه فعالیت شوند.
باید اعلام کنند برای فلان حزب و جریان سیاسی فعالیت می‌کنند و یا مروج این یا آن نگرش خاص هستند.
در قواعد مطبوعاتی اخبار گرازش ها، گزارش های ویژه و سفارشی باید به گونه‌ای تنظیم و منتشر شود که تفاوت بین یک گزارش سفارشی تا خبر برای خواننده مشخص و قابل تفکیک و تشخیص باشد.
به عنوان مثال زمانی که می‌خواستم بدانم فلان آقا مطرح در عرصه سیاست و یا فرهنگ چه می‌گوید با توجه به شناخته شده بودن روزنامه‌ای که افکار و اندیشه های وی را مطرح می‌کرد همان روزنامه به‌خصوص را خریداری می کردم.
بدون تابلو بودن و معرفی نکردن هویت رسانه، منتهی به انحلال می شود که می توان از روزنامه سلام به عنوان نمونه چپ و رسالت به عنوان نمونه با گرایش راست یاد کرد.
ناشناس بودن هویت فکری رسانه آنرا به سوی ضعیف شدن و از بین رفتن سوق می دهد، وجود رسانه بستگی به وجود مخاطب دارد و نگرش مخاطب به رسانه از روی اعتماد است و این اعتماد در حال از بین رفتن است.
همه ادعا داریم بهترین اندیشه را به مخاطب تزریق می کنیم بدون آنکه هویت فکری خود را به مخاطب معرفی کنیم.
هومن محمدکرمی: براساس آمارهای رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تحلیل‌های علمی و کارشناسی با چالش جدی تری مواجهیم، ضریب نفوذ روزنامه در جامعه پنج درصد است به عبارتی دیگر پنج درصد مردم روزنامه می خوانند.
آیا در این فضا به دلیل اینکه خود رسانه ای هستیم باید اصرار کنیم تأثیر گذار هستیم؟ این اثر گذاری چه اندازه واقعی است؟
آیا تأثیر ما در انتخابات واقعی است و یا بزرگ نمایی می کنیم ؟ در واقع میزان اثر گذاری رسانه در انتخابات چه اندازه است؟
عطایی: در زمانی که نقالی در جامعه رواج داشت شاهنامه نمی خواندیم که این نشانه فرهنگ رفتاری جامعه در برابر مطالعه بوده و سخن آقای خورشید زاده در خصوص بیشتر بودن میزان مطالعه در کشور پاکستان صحیح است.
خورشید زاده: اگر سؤال مبتنی بر میزان مطالعه و خرید روزنامه باشد، روزنامه کیهان در سال 57 یک میلیون و 450 هزار نسخه در روز تیراژ داشت که بهمن همان سال به 2 میلیون نسخه در روز رسید، علت این امر اعتماد مردم به رسانه بود.
فرهنگ شفاهی در ایران بسیار قوی است، اما چرا در موقعیتی که اعتماد مردم به رسانه وجود داشت و احساس کردند رسانه راست می‌گوید تیراژ روزنامه‌ها افزایش یافت.
محمدکرمی:به این دلیل نیست که آن زمان رسانه های دیگر و یا واتساپ و تلگرام نبود؟
خورشید زاده: بله ولی در آن زمان تلویزیون‌ها را خاموش می کردند.
بایگان: در آن دوران سطح سواد پایین‌تر بود ، تیراژ پایین‌تر بود و رسیدن روزنامه به شهرستان‌ها با دشواری های زیادی همراه بود.
عطایی: مردم اطلاعات می‌خواستند و احساس می کردند تلویزیون اطلاعات درستی در اختیارشان قرار نمی‌دهد، اکنون با ورود فضای مجازی می دانند تلویزیون اطلاعات غلط به آنان می دهد.
رسانه با معیارهایی که اینجا بیان می شود به‌خصوص در هرمزگان وجود ندارد، اگر رسانه اثر گذاری دارد باید بحث‌های خود را تغییر دهیم و اگر ندارد باید سؤال را تغییر دهیم.
به نظر می رسد که با گفته هایمان در آغاز میزگرد به تناقض رسیده ایم ،در ابتدای کار در خصوص نقش رسانه در انتخابات می گوییم که همه ما اثر گذاریم و در زمان ورود به جزییات و ویژگی های برای اثبات سخن خود دچار چالش شده و خود گفته خود را نقض می کنیم!
عطایی: روزنامه خوان ها می‌دانند برخی خواسته هایشان در این رسانه خاص بیان می‌شود و همان روزنامه را خریداری می کنند.
اگر رسانه تأثیر ندارد چرا با انتشار یک مطلب از نهادهای مختلف تماس می گیرند ؟ شما را به دادگاه کشانده و تهدید می‌کنند و یا حتی عده‌ای به موضوع بیان شده حمله می کنند.
شاید دوست نداریم روزنامه‌ها و رسانه‌ها آنگونه تأثیر گذاری باشند و گرنه روزنامه و رسانه تأثیر داشته و اثر گذار بوده اند.
با این سخن خانم بایگان که گفتند می تواند توسعه را عقب نگه دارد موافق نیستم به این دلیل که هرمزگان دارای یک نشریه و تا اکنون که دارای 37 یا 38 نشریه است را دیده ایم، استان حداقل سه روزنامه فعال دارد.
مدیران دولتی که به مطالب این روزنامه ها واکنش نشان می‌دهند نسبت به آن زمان بیشتر شده است.
اکنون می بینیم مدیران نشریه ها را زیر سیطره خود برده اند و به گفته آقای دلپسند و خانم بایگان به طریقی آنها را شارژ می کنند و سعی می کنند به روشی دهنشان را ببندند.
با این روش‌ها می‌خواهند حداقل چهار نشریه از هشت نشریه را زیر سیطره خود قرار دهند، بنابراین نشریه ها اثر گذارند و همین عقب نشینی، مانع توسعه استان است.
این نادیده گرفتن تلاش مجموعه ای است که سرمایه گذاری کرده اند و نشریات را به این نقطه رسانده اند.
دلپسند:اگر بخواهیم تأثیر گذاری را به این شکل مطرح کنیم دچار اشتباه می‌شویم، چون امروز یک کانال تلگرامی فردی که نیازی به سرمایه‌گذاری ندارد، تاثیر خود را برجای می گذارد.
اختلاف دیدگاهی که اینجا داریم به اینگونه است که آقای عطایی در شرایطی که احزاب توانمندی نداریم و کارکرد حزبی ضعیف است موجه می‌دانند رسانه‌ها جای احزاب را گرفته و کارکرد حزبی از خود بروز دهند.
دیدگاه دیگر می‌گوید رسانه‌ها به هیچ وجه نباید کارکرد حزبی از خود بروز دهند و رسانه باید به عنوان یک غایت و یک هدف نگریسته شده خود هدف باشد و وسیله‌ای برای رسیدن به هدف نباشد.
خورشید زاده: باید گفت رسانه باید با توجه به نوع تفکر خود قابل شناسایی باشد، عده‌ای رسانه را هدف غایی و اصیل می دانند ولی این به این معنی نیست که رسانه دارای کارکرد حزبی نباشد.
دلپسند: رسانه می‌تواند کارکرد حزبی داشته باشد و بحثی در این خصوص نداریم ، رسانه ای که می‌خواهد کارکرد حزبی داشته باشد باید با بولتن و نشریه حزبی تفاوت متفاوت باشد که اختلاف دیدگاه در اینجاست.
باید دید نتیجه این چه شده و انتهای این اتفاق نهاد رسانه را به کجا رسانده است، آیا به رشد یا توقف رسیده و یا به قول آقای خورشید زاده به اضمحلال رسانده است.
موافقم که مانع توسعه نهاد رسانه می شود چون مخالف این دیدگاه هستم، استفاده ابزاری از رسانه آنرا به ضد خود تبدیل میکند.
رسانه باید به حقیقت وفادار باشد و نه آنکه به توجیه آنچه از حقیقت می پندارد بپردازد.
محمدکرمی: اگر اجازه بدهید برای آنکه بحث مصداقی باشد و دور نشویم از مبحث انتخابات و رسانه این سؤال را مطرح کنم که اگر دور قبل شوراهای اسلامی شهر بندرعباس را در نظر بگیریم تصور می‌کنید شورای کنونی چه اندازه برآیند چیزی است که از رسانه‌ها بیرون آمده است؟
آیا اینها نتیجه کار رسانه ای ماست؟ رسانه چه اندازه تأثیر گذار بوده است؟ رسانه با تعریف تخصصی تر و مجوز دار آن در روی کار آمدن شورای فعلی چند درصد تأثیر داشته است؟
دلپسند: اگر رسانه به معنای عام آن باشد به نظرم 100 درصد آنها محصول رسانه هستند.
عطایی این شکل طرح سؤال را درست نمی دانم چون شورا نمی‌تواند برآیند حرکت های رسانه‌ها باشد بلکه برآیند انتخاب مردم است.
کسانی که پای صندوق های رأی آمدند افرادی که برگزیدند انتخاب کردند و در این بین بسیاری حضور نیافتند، رسانه‌ها می‌توانند کاندیدها را معرفی کرده تا مردم انتخاب کنند.
خورشید زاده: رسانه‌ها به معرفی کاندیدها پرداختند ولی تأثیر کمی داشته اند و بیش از آنکه بر جامعه اثر گذار باشند جامعه بر آنها اثر گذار بود.
جامعه بندرعباس در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در دوره چهارم نگاه قومی قبیله‌ای به حوزه نامزدها داشت که این نگرش به رسانه‌ها هم منتقل شد.
رسانه‌ها در چارچوب نگاه‌های قومی قبیله ای ، دوستی و فامیلی به موضوع انتخابات پرداختند.
عطایی: این نوع نگاه کردن درست نیست، باید دلیل آورد که رسانه ها بحث قوم گرایی را مطرح کردند و نتیجه آن شورا کنونی شده است، کدام رسانه، فکر نمی‌کنم رسانه ای بیاید و روی این مساله تأثیر بگذارد.
بسیاری انتقاد می‌کنند جای انتخابات شوراها همزمان با انتخابات ریاست جمهوری نیست و باید همزمان با انتخابات مجلس برگزار شود.
رئیس جمهور دارای دیدگاه‌های ملی است و مبحاث ملی و جهانی را مطرح میکند که گره زدن این دو انتخابات موجب افت شدید آرا می شود.
**محمدکرمی، نمی‌خواهیم آسیب‌شناسی انتخابات را انجام دهیم
عطایی: نقیض تحلیل آقای خورشید زاده در خصوص اینکه رسانه‌ها تحت تأثیر جامعه قرار گرفته و مسائل قومی و قبیله‌ای را مطرح کردند گفتم.
به علت نیامدن مردم پای صندوق های رأی ترکیب کنونی شورای اسلامی شهر بندرعباس شکل گرفت که اگر عده بیشتر پای صندوق های رای می‌آمدند ترکیب شورا تغییر می کرد.
خورشید زاده: مبنای موفقیتی نمی توان بر شوراهای اول تا سوم گذاشت و آنهایی هم که با حضور عموم مردم بنا به اتفاق های روز رخ داده شامل همین موضوع می شوند.
باید به این سمت برویم که در حوزه رسانه چه کاری می‌توان برای انتخابات انجام داد، چند راهکار به ذهن می‌آید می‌توان روش‌ها را تغییر داد.
محمدکرمی: می‌خواهید به کدام قسمت انتخابات کمک کنید، آیا هدف تنها مشارکت است که یک دیدگاه درست است و منافع ملی ومنطقه ای کشور به آن پیوند خورده یا می‌خواهید به راهکار انتخاب درست در رسانه بپردازید؟
خورشید زاده: انتخابات شاکله دموکراسی است و وظیفه داریم اصل صندوق رأی را به عنوان بهترین راهکار برای مردم ترویج کنیم.
به عنوان شهروند ایرانی معتقدم باید به مردم بگوییم اصل اثبات شده دنیای امروز و بهترین شیوه برای تقسیم قدرت صندوق رأی است.
اگر خواهان توسعه ایم خود را نزدیک کنیم به آن نقطه‌ای که فکر می‌کنیم حقیقت است.
گاهی آرمان و آرزوی سیاسی ما منتهی به قدرتی خلاف قواعد موجود و برای دست یابی به ثروتی نهفته در پشت قدرت بوده و خدمات و پایداری روند توسعه کشور در آن نمی‌گنجد که این یک آسیب و آفت است.
موافقان و مخالفان دولت بر مبنای معیارهای موجود حاکمیتی به بیان دیدگاه‌ها و نظرها و تحلیل‌ها و تفسیرهای خود بپردازند.
بسیار بد است که فرضاً در کشوری نهادهای حاکمیتی که مبنای تحلیل و آمار کلیه کشور بوده و معیار هستند زیر سؤال رفته و تخریب شوند.
باید به نهادهای حاکمیتی خود با هر دیدگاه سیاسی که هستیم اعتماد کنیم، مثلاً سازمان آمار ، تحلیلی که بانک مرکزی از وضعیت تورم می دهد و آنچه ثبت احوال در حوزه رشد جمعیت بیان می کند.
بی‌اعتبار شدن مراکزی که آمار و وضعیت واقعی جامعه را ارائه می‌کنند به بی‌اعتباری کلیه حاکمیت می انجامد.
باید در این قضیه به وفاق رسانه ای رسید، اگر در این مورد نگرش ها متنوع باشد پایگاه و اصول ثابت حاکمیتی متزلزل می شود.
** محمدکرمی، این یک نگرش آرمانی است وطبیعی است که رسانه منتقد وقتی دولت را قبول ندارد دولت را با تمام زیر مجموعه هایش قبول ندارد، به مرکز آمار و ثبت احوال و سایر نهادهای آن هم ایراد وارد میکند.
خورشید زاده: این را قبول دارم و می‌خواهم آنرا کامل کنم، اشکال ندارد که صدا و سیما با حضور چهار اقتصاد دان قوی در یک میزگردی درخصوص آمار کشور ، وضعیت بیکاری ، وضعیت رشد جمعیت و نرخ رشد و تورم صحبت با معیارها و استدالال های علمی صحبت کند که این حرکت درست رسانه ای است.
اما اگر خبرنگارش جلو سوپر مارکت رفته و بگوید وضعیت اقتصاد مردم را چگونه می‌بینی و مصاحبه شوند داد بزند در زندگی هیچ نمی بینم، وضع خراب است این دیگر آگاهی بخشی نیست.
رسانه های مکتوب هم شامل همین قاعده می شوند و در کار خود باید قواعد را رعایت کنند.
محمدکرمی: راهکارهای افزایش مشارکت مردم در انتخابات را بگویید، با توجه به زمان اندک تا انتخابات و شرایط موجود، رسانه با چه راهکارهایی می تواند به این فضا کمک کند تا به اندازه توان خود و به دور از تَوَهم تأثیرگذار باشد.
خورشید زاده: هر چیزی را از جایگاه خود مورد بررسی قرار دهیم و هر چیزی را با حضور کسانی که صاحب نظر و دیدگاه تخصصی اند در معرض دید مردم قرار دهیم.
بایگان: رسانه ها نقشی که قرار بوده ایفا کنند را انجام نمی دهند و با شرایط موجود نقش حداقلی ایفا می شود.
پرداختن به تضارب آرا ، نقد و بررسی مشکل ها و واقعیت‌های موجود جامعه و طرح کردن دیدگاه‌های عمیق کاندیداهای هر بخش می‌تواند در تقویت مشارکت مؤثر باشد.
عطایی: بیشتر مطبوعات در استان به دنبال کشاندن مردم به پای صندوق های رأی هستند و باید براساس شناختی که از جامعه دارند با نگاه برای تداوم یافتن دولت کنونی برنامه‌ریزی کرده و مطالب را ارائه کنند تا مردم مجدد به دولت فعلی رأی دهند.
برای تشویق مردم برای حضور در پای صندوق های رای همان کارهای عمومی که عموم رسانه‌ها انجام می‌دهند را دنبال می کنیم.
یکی از این کارها حضور بین مردم و مصاحبه با آنان و انعکاس نظرها و دیدگاه هایشان است تا خودشان را برای حضور در پای صندوق های رأی تشویق کنند.
با بیان تأثیر گذاری های فرهنگی که در شهر رخ داده است، می‌گویند هرمزگانی ها مردمان شادی هستند و برگزاری کنسرت ها یکی از اتفاقاتی بوده که اینجا رخ داده است و مسائل مختلف دیگری که همه آنها را نمی‌توان در اینجا گفت.
رکن الدینی: بحث تأثیر گذاری که اشاره کردند اینترنت به عنوان پایه و زیرساخت همه رسانه‌ها قرار گرفته است و رسانه‌های مکتوب تأثیر بسیار کمی می‌تواند در شرایط کنونی داشته باشند.
بخشی از آن به تغییررفتار مردم باز می گردد و عوامل متعدد دیگر، اکنون اینترنت همه رسانه‌ها را به خدمت گرفته و کانال‌های مجازی و برنامه ای که اشاره شد، هدف صدا و سیما که علیه دولت می تازد بسیار روشن و لوث شده و هر کودکی می داند رسانه ملی روحانی را می کوبد.
تازمانی که بخواهیم تک روی کرده و تکیه بر رسانه‌های مکتوب باشد تصور نمی کنم موفق شویم باید از همه ابزارها بهره ببریم، عکس نوشت و فیلم داشته باشیم و از هرابزاری بهره برده و چند رسانه ای شویم.
خورشید زاده: سیاه سفید نشویم، آنهایی که خود را طرفدار دولت می‌دانند نباید از این ادبیات استفاده کنند که ما خیلی خوبیم.
در مقابل منتقدان دولت نباید بگویند دولت خیلی بد است، هر دو اینها، واکنش منفی مردم را در پی خواهد داشت.
اگر رسانه ای که در آن فعالیت می کنیم خیلی به دولت علاقه دارد و دیدگاه خودمان هم همین است، باید نقد دولت را به شکل دقیق درست و با مولفه ها و معیارهای واقعی انجام دهیم.
چه اشکالی دارد رسانه های جریانی که قرار است دولت کنونی را تثبیت کند به نقد خودی بپردازند و بگویند در مدت چهار سالی که بودیم این چند اشتباه را داشتیم.
از دیگر سو جریان منتقد هم بگوید آنی نیستیم که چهار سال قبل بودیم و چهار سال وقت گذاشته و این نقص‌ها را برطرف کردیم.
این یک جریان رسانه ای سالم است، جریانی که در آن حب و بغض ، فحاشی کلامی و شانتاژ نیست.
مردم در این صورت اعتماد کرده و احساس می‌کنند حقیت است و آنکه قدرت دارد اشتباهات خود را می‌پذیرد و بیان می کند.
محمدکرمی: پس می‌توان نتیجه گرفت رسانه باید در این فرصت باقی‌مانده کمک کند نهادهای قدرت که می‌تواند شورای شهر به عنوان مرجع مدنی و تصمیم گیری باشد ، فرصت آسیب شناسی خودشان را داشته و خود آسیب هایشان را به مردم معرفی کنند.
خورشید زاده: به شکل ساده‌تر منافع ما را وادار به دورغگویی نکند، در واقع ساختار رسانه را که می‌گویم تصحیح کنیم، از خود شروع کنیم و اگر احساس کردیم به بدنه دولت وابستگی داریم، قرار نیست برای جلب نظر مردم دروغ بگوییم،نقد منصفانه می کنیم و از آن طرف اگر به جریان مقابل دولت تمایل داریم قرار نیست خود را با فحش دادن به دولت و جیغ زدن‌های بنفش ثابت کنیم، بایستی بگوییم این بودیم که برای جلب نظر شما تبدیل به این شدیم.
پوراشرف: اگر با مردم صادقانه صحبت شود و اطلاعات صادقانه به جامعه داده شود و بدانند حضورشان پای صندوق رأی چه اندازه برای تصمیم گیری، حرکت و رونق کشور می‌تواند مهم باشد خودشان می آیند.
کارشناسان همانگونه که به خوبی تورم را مهار کردند باید برای عبور از این بحران و حل مشکل های مردم اقدام کرده و شرکت ها را نجات دهند، دولت باید مشکل های خود را به مردم صادقانه بگوید.
رکن الدینی: این نقش کیفی رسانه است که باید به مردم شناخت بدهد.
عطایی: شاید طرح بحث‌های به این شکل در رسانه‌ها درست نباشد، رسانه تخصصی در استان نداریم، ضمن اینکه مشکل های اقتصادی مانند سونامی است که چند سال قبل اتفاق افتاده و موج های آن اکنون به ساحل رسیده و برای اینکه دوباره آرامش به ساحل بازگردد شاید لازم باشد سال دیگر دوباره آقای روحانی رئیس جمهور باشد.
دبیری نژاد: هر رسانه برای خود مخاطبی دارد و اگر بحث نوع انتخاب و شرکت در انتخابات را از هم جدا کنیم به طور مسلم تأثیر خواهد داشت.
باید بگوییم حضور بیشتر مردم چه نفعی دارد و مشارکت کمتر مردم چه اثری برجای می گذارد، مثلاً آمریکا و یا هر کشوری که تهدید به حمله نظامی علیه ما میکند آیا قدرت این را ندارد که به راحتی حمله کند؟
این کشورها از مردمی که به دفاع از کلیت نظام سیاسی کشور و جغرافیای آن بر می خیزند می‌ترسند و به همین دلیل سعی دارند مردم را دلسرد کرده تا بعد بتواند برای هدف خود اقدام کنند.
یکی از شاخص هایی که اینها مد نظر قرار می‌دهند درصد مشارکت مردم در انتخابات است، اگر این واقعیت‌ها را برای مردم بیان کنیم در مشارکت آنان مؤثر خواهد بود.
دلپسند: آسیب های رسانه ای ما اقتصاد رسانه و اخلاق رسانه است، اگر نخواهیم شعاری و حاکمیت پسند حرف بزنیم، رسانه‌ها از انتخابات به عنوان فرصت اقتصادی برای جبران بخشی از کمبودهای مالی خود استفاده نکرده و کارکرد واقعی خود را بروز دهند.
این راهکار پایه و ریشه ای است و در شرایط کنونی شاید رسیدن به آن بسیار سخت باشد، چون در فرصت انتخابات رسانه‌ها بخشی از کسری بودجه ومنابع مالی خود را جبران می کنند.
اینکه چه کار باید کرد که این اتفاق نیفتد و رسانه کارکرد اصلی و واقعی خود را نشان دهد را واقعاً نمی‌دانم چه بگویم وچه راهکاری وجود دارد.
رسانه می‌تواند در قالب گفتمان خود به معرفی نامزدهای مورد نظرش بپردازد که این علاوه بر پرشور کردن انتخابات به رأی دهندگان هم کمک میکند انتخاب بهتری داشته باشند.
محمدکرمی: شما این آسیب ضمنی را بر رسانه و انتخابات مرتبط می دانید که همه کاندیداها در همه رسانه‌ها به یک شکل معرفی می شوند.
دلپسند: گاهی تولید محتوا هم از رسانه نبوده و رسانه تنها منعکس کننده است.
یک فرصت اقتصادی برای همه رسانه‌ها ایجاد شده که تصور می‌کنند اگر من تبلیغات را چاپ نکنم دیگری اینکار را می کند و یا اینکه سفره پهن است و یک گوشه اش هم به ما برسد.
این آسیب مشارکت را بالا می‌برد ولی کیفیت را افزایش نمی دهد، کیفیت انتخاب بسیار مهم است و گرنه اگر بخواهی مردم با شور مصنوعی پای صندوق رأی ببری مردم می آیند و یک اسمی را که از لیستی دیدند انتخاب می‌کنند که این کیفیت انتخاب نیست.
رسانه باید در قالب گفتمان نامزدهای خود را معرفی کند و برای معرفی نامزدها هم تولید محتوا بکند، مساله اینجاست که در تولید محتوا مشکل دارد.
محمدکرمی:منظور این است که مشکلی که رسانه در طول سال با آن مواجه است در انتخابات بیشتر خود را نشان می دهد؟
دلپسند: اگر یک گفت و گوی چالشی با نامزدها ترتیب داده و گزارش عملکرد اجرایی نامزد تا قبل از انتخابات ارائه شود مردم می توانند قضاوت کنند.
شاید این نگاه و نگرش آرمانی امکان پذیر نباشد، ریشه آن هم به اقتصاد رسانه باز می گردد و اقتصاد موجب ضعیف شدن اخلاق می شود.
اگر اقتصاد رسانه درست شکل گرفته ،یارانه های مخرب برداشته شده و اجازه رقابت سالم بین رسانه‌ها داده شود، آنگاه هرکس کیفیت بهتری داشته باشد سهم خود را در این بازار بدست می‌آورد و رسانه‌های بدون کیفیت حذف می شوند.
هرمزگان دارای 38 نشریه است ولی بازار رقابتی ناسالم اجازه رشد این تعداد نشریه را که بیشترشان یک نفره است نمی دهد.
عطایی: چه اشکال دارد رسانه عکس کاندیدای مورد نظر خود را تبلیغ کرده و بگوید بهتر از این نیست.
دلپسند: اگر به انتخابات به عنوان فرصت اقتصادی برای جبران کمبودهای مالی نگریسته نشود و اگر به کاندیدایی که تبلیغش را می‌کنی معتقدی و در چارچوب رسانه قرار داشته و می‌تواند مشکلی را برطرف سازد این کار بسیار هم خوب است.
مشکل وقتی است که من به عنوان رسانه، همه کاندیداها اعم از چپ و راست را پشتیبانی می کنم، این اقدام روزنامه را به کاغذ دیواری تبدیل می کند.
محمدکرمی: با پدیده دیگری هم روبه رو هستیم، جاهایی است که ارتباطی به اقتصاد ندارد و درآن حوزه هم مشاهده نمی‌شود رسانه در هرمزگان کار خاصی انجام دهد.
به عنوان مثال در این دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر بندرعباس، با پدیده های مشخصی رو به رو هستیم، مانند کاندیداتوری تعدادی از اصحاب رسانه، کاندیداتوری تعدادی از هنرمندان، روحانیان و افرادی که از شهرهای دیگر برای نامزدی به بندرعباس آمده اند.
آیا اینها پدیده است یا خیر ، آیا نمی‌توان اینها را بدون چالش های اقتصادی در قالب مقاله تحلیل کارشناسی بررسی کرد؟
آیا نیاز اساسی شهر هنرمند ، روحانی و حضور افرادی از شهرهای دیگر است ؟ اینها را بدون نگاه اقتصادی می‌توان مورد بررسی قرار داد، اینها چرا اتفاق نمی افتد؟ شاید این ایراد صحیح نباشد.
دلپسند: تولید هزینه دارد و بسیاری از رسانه ها نمی توانند هزینه آنرا بپردازند.
محمدکرمی: این یک بخش آن است، شاید هم رسانه نگران است که اگر نقش هنرمندان را زیر سؤال ببرد، طیفی از هنرمندان را از دست بدهد، یعنی رسانه تحمل این آسیب را هم ندارد.
عطایی: بحث آقای دلپسند در زمینه اقتصاد رسانه درست است ، دیگر آن که رسانه های محلی رسانه های عمومی بوده و تخصصی نیستند، در خصوص شورای شهر باید با روانشناس ، جامعه شناس و اهل قلم صحبت کرد، این متخصصان را داریم ولی اهل قلم نیستند.
شورای شهر نماینده افکار مردم است، چرا از هنرمندان در آن حضور نداشته باشند ، حتی یک خیاط هم می‌تواند عضور شورای شهر باشد، مسئله این است که اینها هنگام روی کار آمدن چه اقدامی برای شهر انجام می دهند.
لزوماً کاری که اینها برای شهر انجام می دهند انتخاب شهردار است، هرچه مردم و طیف های بیشتر و سیع تری بیایند طیف بندی ترکیب شورای شهر تغییر می کند.
محمدکرمی: این آگاهی را چه کسی باید به مردم ارائه کند، چرا رسانه در این حوزه کم کار است؟
عطایی، رسانه به دلیل نداشتن متخصص ها کم کار است که این ضعف است، هنرمند اگر عضو شورای شهر شد می‌تواند از وجود مشاوران خبره بهره بگیرد.
در دوره اول از مشاور برای امور بودجه و عمران شهر بهره گرفته شد و دستمزد آن هم پرداخت شد.
کمیسیون ها اگر بخواهند می توانند با هزار و یک جا ارتباط برقرار کنند، شورای کنونی شهر بندرعباس به لحاظ حضور کمتر مردم در پای صندوق های رأی ترکیب نازلی داشته ولی بد نیست.
دلپسند: شورای شهر باید نماینده اقشار مختلف مردم شهر نشین باشد.
بایگان: رسانه ها به تناسبی که آگهی هرکاندیدایی را منتشر می کند وظیفه ای برای خود قایل باشند و 30 تا 50 درصد بدون دریافت آگهی به آن وظیفه عمل کنند.
این حداقل کار را با شرایط موجود می توان انجام داد و هر رسانه با توجه به شرایط خود می‌تواند این وظیفه را برای خود قایل باشد.
شاید این سیاست در سطح‌های بالاتر مانند خانه مطبوعات و نظایر آن قابل اعمال باشد و از سوی دیگری هنگام توزیع یارانه ها می توانند بگویند چند درصد محتوای رسانه باید محتوای اطلاع رسانی واقعی در کنار تبلیغات داشته باشد.
خورشید زاده: این 50 درصد با چیزی که آقای دلپسند می‌گوید درست است، 50 درصد به اقتصاد مربوط می‌شود و 50 درصد به مصلحت طلبی باز می گردد.
گاه رسانه خود را به عنوان بخشی از شورا تعریف کرده و خارج از کارکردهای رسانه ای برای خود سهمی تعریف کرده است.
این لزوماً به معنای معرفی فردی رسانه ای به درون شورا نیست بلکه خود را پایگاه قدرت فرض کرده که برای قدرت بیشتر تلاش می کند.
بحث مصلحت طلبی متأثر از مصلحت طلبی عمومی است که در جامعه وجود دارد، مثلاً فردی کارشناس و صاحب نظر است اما چون می‌گوید املای نانوشته 20 است حرف نمی‌زند و رسانه هنرمندی که وارد سیستمی شده که فلان اولویت را به دلیل ترس از دادن بخشی از مخاطبان خود نقد نمی کند.
عطایی: این چیزی که آقای خورشید زاده می گویند، اینکه رسانه من نوعی را فرستاده داخل شورا و قرار است حمایت کنم، پس من رسانه ای هستم که نقش داشته و تأثیر گذارم.
دیدگاهی می‌گوید رسانه تأثیر گذار نیست و از سوی دیگر می‌گوییم آنجا نماینده داریم، وقتی اینگونه است تأثیر دارد.
خورشید زاده:رسانه تاثیرگذار آگاهی می بخشد، گاهی با توجه به تأثیر رسانه از این ابزار برای رسیدن به قدرت و نه آگاهی بخشی استفاده می کنند.
روزنامه در سال 76 رکن اصلی تأثیر گذاری را داشت و رسانه‌های مکتوب از سال 78 تا اوایل دهه 80 بالاترین تاثیرگذاری را داشتند.
نمود اولیه فضای بازی که بعد از دوم خرداد ایجاد شد در رسانه های مکتوب یعنی روزنامه‌ها بود و به همان میزان اعتماد مردم به رسانه کاغذی افزایش یافت.
از سال 84 فضای رسانه‌های تأثیر گذار بر بستر رسانه های اینترنتی ، سایبری به‌خصوص وبلاگ ها رفت و در این انتخابات فضای مجازی می تواند بیشترین تأثیر گذاری را داشته باشد.
محمدکرمی:در فضای مجازی می‌تواند شامل چند مرحله باشد اول وبلاگ ها بود که منسوخ ش
انتهای پیام این میزگرد با حضور وحید دلپسند مدیر خبرگزاری ایسنا منطقه خلیج فارس ؛ علیرضا خورشید زاده سردبیر روزنامه صبح ساحل ؛ فاطمه رکن الدینی مدیر مسئول ماهنامه تجارت جنوب ؛ غلامحسین عطایی مدیر مسئول روزنامه ندای هرمزگان ؛ ایوب دبیری نژاد مدیر مسئول روزنامه دریا ؛ عبدالعلی پوراشرف و لیلا بایگان از فعالان رسانه ای با 2 پرسش اصلی درباره تاثیر رسانه در تحقق مشارکت حداکثری و نقش اقتصاد رسانه در تعیین مرز آگاهی بخشی به مردم و فعالیت تبلیغی در رسانه ها آغاز شد.
*رونق انتخابات و اخلاق رسانه ای لازم و ملزوم یکدیگرند
مدیر خبرگزاری ایسنا منطقه خلیج فارس دراین باره گفت: یکی از عناصر و عواملی که باعث پر شورتر شدن انتخابات در کشور می شود، رسانه ها هستند و این موضوع قابل انکار نیست.
وحید دلپسند افزود : به شکل برون داد زمانی فعالیت های رسانه ای می تواند در افزایش شور و شوق انتخاباتی تاثیرگذار باشد که اخلاق رسانه ای در آن رعایت شود و اگر اخلاق در این بخش نادیده گرفته شود، شور و شوق به اغتشاش و تخریب و هتاکی کشیده می شود.
وی در پاسخ به این سوال که چرا در ایام انتخابات عملکرد رسانه ها یک طرفه می شود و طرح خواسته های مردم جای خود را به تبلیغ کاندیداها می دهد اظهار داشت: واقعیت اینست که به طور طبیعی، سهم نخبگان سیاسی و نامزدها و افراد شاخص در رسانه ها بیشتر از مخاطبان و مردم است.
این فعال رسانه ای یادآور شد: بخشی از این وضعیت را باید از منظر اقتصاد رسانه نگاه کرد و در شرایطی که بسیاری نشریات با یارانه های دولتی به حیات خود ادامه می دهند طبیعی است که وضعیت اقتصادی در تولید محتوا تعیین کننده خواهد بود.
**بار احزاب را رسانه ها بر دوش می کشند
سردبیر روزنامه صبح ساحل در پاسخ به پرسش نقش و کارکرد رسانه درانتخابات گفت: در مقایسه با تعریف های جهانی، رسانه ها در ایران شرایط ویژه ای دارند و اگر تعریف در حوزه سیاسی داشته باشیم رسانه هایی وابسته به احزاب و تشکل های سیاسی هستند و رسانه هایی هم وجود دارند که کار حرفه ای انجام می دهند .
علیرضا خورشیدزاده افزود: در حال حاضر رسانه ها بیش از آنکه کارکرد حرفه ای داشته باشند به دلیل نبود احزاب پویا و واقعی، به ناچار کارکرد حزبی پیدا می کنند.
وی با توجه به اینکه رسانه های حزبی از رسانه های حرفه ای مجزا هستند، بیان داشت: رسانه های سیاسی همان طور که از اسمش پیداست به نوعی وقتی که می خواهند مبلغ و جریان سیاسی شوند زیر آن عنوان حزب خود را می نویسند.
این فعال رسانه ای در هرمزگان اضافه کرد: رسانه ها در شرایط نامناسب اقتصادی، بنگاه هایی هستند که به دلیل ضعف بنیه مالی تبدیل به مهره های جریان های سیاسی می شوند.
به گفته خورشیدزاده هیچ تعریف دقیقی از اقتصاد رسانه وجود ندارد در کشورمان وقتی رسانه ای به منابع دولتی و خصوصی متکی شود به همان میزان تاثیرپذیری اش در این دو حوزه خواهد بود.
وی افزود : هرچند به رسانه ها گفته می شود تنور انتخابات را گرم کنید اما این حتما به معنی آگاهی بخشی نیست و این که می بینیم نتیجه برخی انتخابات اشتباه بود ناشی از اینست که فضای انتخابات کورکورانه گرم شده و آگاهی بخش نبوده است.
**کاندیداهایی که یک شبه روزنامه نگار می شوند
فاطمه رکن الدینی مدیرمسئول ماهنامه تجارت جنوب گفت: اول باید نقش محوری رسانه ها در انتخابات در همه تصمیمات ، انتخابات ، رخدادها و مناسبت های مختلف به آن پرداخته شود.
در انتخابات نقش اصلی را رسانه برعهده دارد و بیشتر هدف دولتمردان و حکومت ها روی محور مشارکت حداکثری مردم است.
تاثیرگذاری رسانه ها موجب شده برخی کاندیداها خود را به رسانه منتسب بدانند یا در مقطع کوتاهی ورود می کنند به رسانه ها و اینکه وجهه خود را از رسانه ها بهره گیری کنند، این هم می تواند تقویت کننده رسانه باشد و هم به خاطر سوءاستفاده مقطعی از رسانه، آسیب است.
زمانی که انتخابات می رسد حجم عظیمی از رسانه ها و مطبوعات به سمت انتخابات می روند چون این خواسته مردم است که خود را تشنه اطلاعات دانسته و این فرصت برای رسانه ها است.
دلیل آن است که با ضعف اقتصادی، انتخابات را یک فرصت برای خود دانسته تاچند دوره انتشار داشته باشند.
**هر مطلبی در رسانه ها بازتاب خواسته ها و افکار بخشی از جامعه است
غلامحسین عطایی مدیرمسئول روزنامه ندای هرمزگان با اشاره به اینکه رسانه یک نگاه جهانی دارد، گفت: به هر حال رسانه ها نماینده افکار عمومی بوده و در اصل می خواهند به کسانی که به دنبال محقق کردن خواسته های مردم هستند،تلنگر بزند.
برای این منظور رسانه ها دارای روش هایی هستند و گاهی در قالب طنز حرف های خود را می زند و گاهی به روش سیاسی دیدگاه های خود را بیان می کند،شاید برخی ها با دیدگاه سیاسی طرح شده مخالف باشند اما این خود برخواسته از نگاه بخشی از جامعه است.
وی بیان داشت: در انتخابات هم به طور دقیق رسانه ها نقش رونق دادن به آن را پیدا می کنند، بعنوان مثال می توان رسانه ها را مانند سفره ای دانست که با نگاه ها و دیدگاه های متفاوت آراسته شده و همین تنوع و تکثر دیدگاه ها برای مردم ایجاد انگیزه می کندبرای رسیدن به خواسته های خود که حتی اگر با خواسته رسانه هم متفاوت باشد، وارد صحنه شوند.
اینکه چطور می توان تعادل بین درآمد اقتصادی و روشنگری افکار عمومی ایجادکنیم مساله ای مهم است.
اینجاست که رسانه ها برای حفظ مسائل و خواسته ها و رسالتشان، حتی از بخشی از درآمدهای خود می گذرند تا توجه به افکار عمومی داشته باشند و در همین حین هم تاثیرگذاری رسانه ها خود برایش درآمد زا می شود.
کسی که کاندید است (چه در شورای شهر، مجلس یا ریاست جمهوری)احساس می کند رسانه تاثیرگذار تر است پس می آید بخشی از حرف هایش را در رسانه بزند و از این تریبون استفاده کند ،اینجا به تفکیک بخشی از نگاه عمومی افکار مردم می پردازد.
از سوی دیگر نظام های سیاسی نیز روی رفتار مردم تاثیرمی گذارند و این تاثیر به رسانه هم منتقل می شود.
**پیش به سوی فضای احساسی/انتخاب در دقیقه90
ایوب دبیری نژاد مدیرمسئول روزنامه دریا هم در این مبحث گفت: در بحث رسانه و انتخابات دو وجه را بررسی می کنیم: اول بحث رسانه در حضور مردم برای انتخابات و نقشی که در این زمینه ایفا می کند که مردم پای صندوق های رای بیایند و بخش دیگر تاثیر در نوع انتخاب مردم است.
ایوب دبیری نژاد افزود: به طور معمول در انتخابات کم کم هر چه جلوتر برویم، فضای احساسی انتخابات بیشتر در جامعه ما حاکم می شود و کمتر معیارهای انتخاب درست و منطقی،مورد توجه قرار می گیرد.
یکی از نقش های رسانه ها اینست که افکار عمومی را از لحاظ معیارهای درست و شاخص های مورد نیاز یک کاندید به سمت انتخابات درست جهت دهی کنند، چرا که خیلی از ضربه هایی که می خوریم از انتخاب غلط است.
در مجموع نقشی که باید رسانه ها ایفا کنند، اینست که افکار عمومی را برای انتخاب درست خود در پای صندوق های رای هدایت کنند.
در انتخابات هیچ پیش بینی درستی نمی توان کرد و آنچه که قابل پیش بینی است، تبلیغاتی است که در هفته آخر انجام می شود و اکثریت مردم نیز در 48 ساعت آخر نماینده خود را انتخاب می کنند.
**واتساپ و تلگرام را ندیده نگیرید
عبدالعلی پوراشرف یکی دیگر از فعالان رسانه ای شرکت کننده در این میزگرد گفت: رسانه ها نقش بسیار خوبی هم در جهت حضور مردم در انتخابات و هم به انتخاب کردن درست کاندیداها، برای اداره جامعه ایفا می کنند.
در این دوره و دوره های آینده هر چه جلوتر می رویم، رسانه های دیجیتال (واتساپ، تلگرام، ...) را نباید نادیده گرفت چون نقش موثری در انتخابات دارند و در انتخابات دور گذشته رسانه های دیجیتال خیلی خوب خود را نشان دادند و کارکرد خود را بالا بردند.
وی یادآورشد: کاندیداهایی که با آنها صحبت می کردیم بیشتر مایل هستند به سمت فضای دیجیتال بروند تا فضای مکتوب ،رسانه مکتوب اگر همراه نشود و سرعت لازم را نداشته باشد با یک تهدید جدی روبرو خواهد بود.
مطبوعات و رسانه ها در واقع باید به گونه ای به انتخابات بپردازند که هیجان کاذب به مردم ندهند.
مردم خیلی با هوش هستند و جلوتر از رسانه و یا هر ابزاری حرکت می کنند و اگر رسانه نتواند اعتماد عمومی مردم را جلب کند، این مردم هستند که رسانه را به سمت خود می کشانند.
**رسانه ها در انتخابات کالای سیاسی می فروشند
لیلا بایگان فعال رسانه ای و مدرس دانشگاه با نگاه منتقدانه به رسانه گفت: افکاری که ازعموم مردم بر نیاید، روشنگری نیست و همان طور که کالای تجاری فروخته می شود در واقع رسانه ها هم هنگام انتخابات دارند کالای سیاسی می فروشند.
رسانه اگر به فرض هم بگوییم که دارد نقش روشنگری را ایفا می کند، مهم ترین تاثیرش روی بخش ناآگاه یا همان عوام است.
در دسته بندی مخاطبان رسانه، دسته اول 'فرزندان فعال آگاه' هستند که در ستادهای انتخاباتی کار می کنند و تصمیم خودشان را گرفته اند و اینها خود همان رهبران فکری هستند که بخشی از جامعه را هدایت می کنند و تاثیرپذیری رسانه روی این دسته بی تاثیر است.
دسته دوم ' رای دهندگان غیرسازمانی فعال و آگاه' هستند که می تواند دانشجویان یا مدیران دستگاه های اجرایی باشند و رسانه روی آن دسته هم خیلی نمی تواند تاثیرگذار باشد و خود روزنامه نگاران نیز بخشی از این طبقه هستند.
دسته سوم و چهارم هم 'اکثریت بی تصمیم وبی تفاوت' و 'اکثریت تصمیم نگرفته ناآگاه ' هستند که این دو دسته، مهم ترین بخش است که رسانه روی آن ها تاثیر دارد و بخش دیگر 'بی تصمیم آگاه یا غیر رای دهنده آگاه' است که روی این هم رسانه خیلی نمی تواند تاثیر بگذارد و بیشترین تصمیم آن در دو دسته میانی قرار می گیرد و رسانه ها خود می دانند که تاثیرشان به این شکل است و متاسفانه مسیری که رسانه طی می کند روز به روز بیشتر به سمت فروش کالای سیاسی است.
اگر رسانه بخواهد افکار عمومی را شکل دهد این جریانی است که در طول بحث ها و گفت و گو های چند طرفه و میان نمایندگان واقعی مردم می تواند شکل بگیرد .
اما هم اکنون حضور مردم در رسانه کم است و حضور کاندیداها را بیشتر می بینیم .
**بازگشت به مبحث اقتصاد رسانه در انتخابات
دومین بخش این میزگرد با ضرباهنگی بیشتر و با تمرکز بر موضوع رسانه و تبلیغات انتخاباتی برگزار شد که در قالب گفت و گوهای کوتاه میان شرکت کنندگان دنبال شد:
عطایی : بالاخره مردم باید انتخاب کنند و کاندیدا به نشریه پول می‌دهد که مطلبی را منتشر کند و دیده شود.
طبیعی است که این تبلیغات برای مخاطبان همان رسانه تاثیرگذار است و قرار نیست تبلیغ منتشر شده در ندای هرمزگان بر کسی غیر از خوانندگان آن موثر واقع شود و در حقیقت فلسفه وجودی نشریه ندای هرمزگان هم تاثیرگذاری بر مخاطبان خودش است.
بایگان: در رسانه نمی توان گفت آنچه می اندیشم را منتشر می‌کنم بلکه محدودیت‌هایی وجود دارد که باید آنها را پذیرفت ، آزادی مطلق در حوزه فعالیت رسانه ای وجود ندارد.
رسانه تنها در شرایط آزادانه افکار را هدایت میکند و مردم باید آگاه باشند که رسانه‌ها با وجود محدودیت‌های پذیرفته شده فعالیت کرده و تبلیغات می کنند.
عطایی: رسانه با قشر متوسط جامعه ارتباط برقرار میکند و این قشر اجتماعی بیشترین تأثیر را بر رسانه باقی می گذارد.
دلپسند: در توصیف و ترسیم وضعیت موجود دچار اغتشاش شده ایم درصورتی که همه درگیر آن وضعیت هستیم.
بخشی از مشکل رسانه ها به اقتصاد رسانه باز می‌گردد و اینکه اجازه نمی‌دهند بنگاه های اقتصادی رسانه ای شکل گیرد بحث دیگری است.
باوجود اینکه سابقه فعالیت رسانه ای در کشور به حدود 160 سال قبل باز می‌گردد ولی همه رسانه‌ها متکی به یارانه بوده و بنگاه های رسانه ای مانند غرب نداریم.
وضعیت مطلوب رسانه ای در غرب دیده نمی‌شود و همانجا هم باید برای یافتن آن بسیار جست‌و‌جو کرد و مهمترین بنگاه های خبری در انگلیس و دیگر کشورهای غربی نیز، روایت خود را از واقعیت بیان می کند.
رسانه می‌خواهد یک روایت از رویداد را بیان کند و این روایت برخاسته از نگرش، سیاسی هر رسانه خواهد بود.
اگر رسانه‌ها با توان اقتصادی خود بتوانند روایت خود را بدون دخالت عنصر اقتصادی ناسالم ارائه کنند وضعیت مطلوب خواهد بود و اگر جریان اقتصادی ناسالم موجب ارائه روایت خاصی از واقعیت شود اشکال وجود دارد.
با وجود اینکه همه سعی می کنند در وضعیت مطلوبی قرار گیرند ولی در آن شرایط قرار نداریم.
عطایی: همه شبکه‌های رسانه ملی از صبح تا شب نوک انتقادهای خود را به سمت دولت نشانه گرفته اند، آیا این رسانه از عنصر اقتصادی ناسالم استفاده می کند؟
بایگان:باید رسانه ملی را از رسانه های بخش خصوصی جدا کرده و شرایط جداگانه آن را در نظر بگیریم.
عطایی:فقط مشکل اقتصادی رسانه ها در محتوای تولیدی آنها تاثیرگذار نیست به عنوان نمونه ، کنترل تورم کار بزرگی بود که دولت یازدهم انجام داد اما آمار و ارقام آن در رسانه ملی منعکس نشد.
بنابراین همیشه این بحث که رسانه‌ها مشکل اقتصادی دارند نمی‌تواند صدق کند.
رسانه های محلی هم بر اساس توانمندها و دیدگاه های جناحی خود به فعالیت می پردازند.
اگر می‌خواهیم رسانه وارد مسیری شودکه با بیان این واقعیت ها برای رأی آوری مجدد دولت تلاش کرده تا این دولت استمرار یابد، آیا می‌توان روی این فعالیت رسانه ای نام حزب و جناح بازی گذاشت؟
خورشید زاده: معتقدم هرکسی نظر خود را در رسانه بیان کند و عنصر قضاوت مردم نباید نادیده گرفته شود، حال اگر صدا و سیما از صبح تاشب علیه دولت تبلیغ میکند، بکند.
صداو سیما در انحصار بوده و رقابتی در این زمینه وجود ندارد که این باعث شده رسانه ای با نام ملی از سوی حاکمیت و دیدگاه مردم شکل گیرد.
چیزی که از این رسانه پخش می‌شود نظر و قضاوت مردم از دولت نیست، مردم خود می‌بینند و مشاهده می‌کنند و قضاوت می کنند.
این بحث در خصوص رسانه‌های مکتوب نیز صدق میکند و اگر ادعای آگاهی بخشی به مردم داریم برای آن باید معیاری داشته باشیم.
معیار جهانی در حوزه رسانه تیراژ انتشار یک روزنامه و قدرت تاثیرگذاری رسانه است و در کشور با وجود آنکه رسانه‌ها مطابق دیدگاه هایشان مطالب را ارائه می‌کنند مردم آنها را بر نمی تابند و تصمیم نهایی را خود اتخاذ می کنند، به عنوان فعالان رسانه ای قضاوت مردم را در حوزه کارکرد رسانه فراموش کرده ایم.
هومن محمدکرمی پرسشگر و مدیر اجرایی میزگرد:
آیا با این تعابیر مُنکر تأثیر گذاری رسانه نمی شویم؟
خورشید زاده، بله این حرف درست است، رفتار رسانه ای ما باعث شده اعتماد مخاطب به عنوان مهمترین عنصر و سرمایه رسانه ای از بین برود.
با وجود آنکه تعداد باسواد ایران از سایر کشورهای همسایه حتی ترکیه بیشتر است ولی تیراژ روزانه یکی از روزنامه های پاکستان ، از روزنامه های ما بیشتر بوده و تیراژ روزنامه حُریت ترکیه به یک میلیون نسخه در روز می رسد.
تیراژ روزنامه های کشور با وجود حمایت نهادهایی مانند شهرداری تهران و یا صداو سیما به بالای 500 هزار نسخه در روز نمی رسد.
از سوی دیگر با وجود آنکه هر سال میزان بودجه صدا و سیما افزایش می‌یابد ولی بر تعداد مخاطبان آن افزوده نمی‌شود و در این هنگام به ناگهان فضای مجازی مطرح می‌شود و مردم احساس می‌کنند قرار نیست کسی در این فضا به آنان بگوید چه کار کنند.
یکباره عنصر اعتماد ایجاد می‌شود و 40 میلیون ایرانی وارد تلگرام می‌شوند، هرکسی هرچه می‌اندیشد را در این فضا بیان میکند مردم بخوانند، آیا نتیجه همان است که ما فکر می کنیم.
با این نگاه در عمل کارکرد رسانه از بین رفته چون مردم اعتمادشان از رسانه‌ها اعم از صدا و سیما تا نشریات از بین رفته است.
زمانی که صدا و سیما دست یک جریان می‌افتد یک نوع برخورد میکند و زمانی دیگر به نحوی دیگر و این در مورد روزنامه ها هم صدق می کند، مخاطب ذهن و قدرت تحلیل داشته و منابع یک رسانه را مشاهده می کند.
چگونه است که روزنامه ای که منافعش توسط مدیری تأمین نشده تا 80 شماره یکسره آن مدیر را بکوبد و با اولین تأمین منافع، 180 درجه تغییر نگرش داشته باشد؟ این اعتماد مخاطبان را از بین می برد.
این مورد در هرمزگان به ثبت رسیده و لازم است در رفتارهای رسانه ای خود تجدید نظر کنیم، معتقد نیستم اینگونه که ما می‌اندیشیم مردم عمل می کنند، مردم را باید در مسیرهای مختلف فکری قرار داد تا خودشان انتخاب کنند.
دبیری نژاد: چه کسی ما را به عنوان نماینده خود انتخاب کرده که می‌گوییم نماینده افکار عمومی هستیم؟ما نماینده افکار عمومی نیستیم بلکه نماینده افکار خودهستیم و آن چیزی را که تصور می‌کنیم صحیح است به مردم القا می کنیم.
دو نوع برخورد از سوی رسانه صورت می‌گیرد یکی اینکه گاهی می‌خواهد تفکری را به جامعه القا کند و دیگری اینکه می‌خواهد موضوعی را بیان کند و معیاری دهد که خود مردم انتخابشان را انجام دهند.
در حال حاضر منظورمان رسانه‌های مکتوب است، می‌توان عام تر سخن گفت و منظور از رسانه لفظ عام آن باشد.
تأثیر رسانه بر عملکرد سخن دیگری است، این هیچ اشکالی ندارد که رسانه بیان کننده دیدگاه‌ها و افکار خاصی باشد.
هر فردی با هر دیدگاهی برای بیان افکار خود رسانه ای می‌یابد و به ابراز اندیشه‌هایش می‌پردازد و کمتر رسانه بی‌طرفی را می‌توان در جهان یافت.
معتقدم رسانه‌ها با هر تفکر و نگرشی که صاحبانشان دارند باید بیان کننده واقعیت‌ها و حقیقت باشند نه القاء کننده اندیشه‌ها.
صحیح‌تر آن است که رسانه‌ها بیان کننده شرایط و رویدادها باشند و مردم خود انتخابشان را انجام دهند.
بایگان: اینکه هر فکری برای بیان اهداف و اندیشه‌هایش اقدام به راه اندازی رسانه کند تنها مختص ایران بوده و تعداد زیادی رسانه وجود دارد که تعداد اندکی را نمایندگی می‌کنند و در جامعه ایران می‌توان به این اشتباه پرداخت.
همین رویداد مسیر پیشرفت جامعه را طولانی کرده و اگر رسانه‌ها نقش دیده بانی خود را ایفا نکنند چه کسی می‌خواهد نقش رکن چهارم دموکراسی را ایفا کند.
خورشید زاده: حضور این 10 و یا 100 نفر به عرصه رسانه هیچ اشکالی ندارد ولی شناسنامه دار و کاملاً روشن و با هویت معرفی شده وارد عرصه فعالیت شوند.
باید اعلام کنند برای فلان حزب و جریان سیاسی فعالیت می‌کنند و یا مروج این یا آن نگرش خاص هستند.
در قواعد مطبوعاتی اخبار گرازش ها، گزارش های ویژه و سفارشی باید به گونه‌ای تنظیم و منتشر شود که تفاوت بین یک گزارش سفارشی تا خبر برای خواننده مشخص و قابل تفکیک و تشخیص باشد.
به عنوان مثال زمانی که می‌خواستم بدانم فلان آقا مطرح در عرصه سیاست و یا فرهنگ چه می‌گوید با توجه به شناخته شده بودن روزنامه‌ای که افکار و اندیشه های وی را مطرح می‌کرد همان روزنامه به‌خصوص را خریداری می کردم.
بدون تابلو بودن و معرفی نکردن هویت رسانه، منتهی به انحلال می شود که می توان از روزنامه سلام به عنوان نمونه چپ و رسالت به عنوان نمونه با گرایش راست یاد کرد.
ناشناس بودن هویت فکری رسانه آنرا به سوی ضعیف شدن و از بین رفتن سوق می دهد، وجود رسانه بستگی به وجود مخاطب دارد و نگرش مخاطب به رسانه از روی اعتماد است و این اعتماد در حال از بین رفتن است.
همه ادعا داریم بهترین اندیشه را به مخاطب تزریق می کنیم بدون آنکه هویت فکری خود را به مخاطب معرفی کنیم.
هومن محمدکرمی: براساس آمارهای رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تحلیل‌های علمی و کارشناسی با چالش جدی تری مواجهیم، ضریب نفوذ روزنامه در جامعه پنج درصد است به عبارتی دیگر پنج درصد مردم روزنامه می خوانند.
آیا در این فضا به دلیل اینکه خود رسانه ای هستیم باید اصرار کنیم تأثیر گذار هستیم؟ این اثر گذاری چه اندازه واقعی است؟
آیا تأثیر ما در انتخابات واقعی است و یا بزرگ نمایی می کنیم ؟ در واقع میزان اثر گذاری رسانه در انتخابات چه اندازه است؟
عطایی: در زمانی که نقالی در جامعه رواج داشت شاهنامه نمی خواندیم که این نشانه فرهنگ رفتاری جامعه در برابر مطالعه بوده و سخن آقای خورشید زاده در خصوص بیشتر بودن میزان مطالعه در کشور پاکستان صحیح است.
خورشید زاده: اگر سؤال مبتنی بر میزان مطالعه و خرید روزنامه باشد، روزنامه کیهان در سال 57 یک میلیون و 450 هزار نسخه در روز تیراژ داشت که بهمن همان سال به 2 میلیون نسخه در روز رسید، علت این امر اعتماد مردم به رسانه بود.
فرهنگ شفاهی در ایران بسیار قوی است، اما چرا در موقعیتی که اعتماد مردم به رسانه وجود داشت و احساس کردند رسانه راست می‌گوید تیراژ روزنامه‌ها افزایش یافت.
محمدکرمی:به این دلیل نیست که آن زمان رسانه های دیگر و یا واتساپ و تلگرام نبود؟
خورشید زاده: بله ولی در آن زمان تلویزیون‌ها را خاموش می کردند.
بایگان: در آن دوران سطح سواد پایین‌تر بود ، تیراژ پایین‌تر بود و رسیدن روزنامه به شهرستان‌ها با دشواری های زیادی همراه بود.
عطایی: مردم اطلاعات می‌خواستند و احساس می کردند تلویزیون اطلاعات درستی در اختیارشان قرار نمی‌دهد، اکنون با ورود فضای مجازی می دانند تلویزیون اطلاعات غلط به آنان می دهد.
رسانه با معیارهایی که اینجا بیان می شود به‌خصوص در هرمزگان وجود ندارد، اگر رسانه اثر گذاری دارد باید بحث‌های خود را تغییر دهیم و اگر ندارد باید سؤال را تغییر دهیم.
به نظر می رسد که با گفته هایمان در آغاز میزگرد به تناقض رسیده ایم ،در ابتدای کار در خصوص نقش رسانه در انتخابات می گوییم که همه ما اثر گذاریم و در زمان ورود به جزییات و ویژگی های برای اثبات سخن خود دچار چالش شده و خود گفته خود را نقض می کنیم!
عطایی: روزنامه خوان ها می‌دانند برخی خواسته هایشان در این رسانه خاص بیان می‌شود و همان روزنامه را خریداری می کنند.
اگر رسانه تأثیر ندارد چرا با انتشار یک مطلب از نهادهای مختلف تماس می گیرند ؟ شما را به دادگاه کشانده و تهدید می‌کنند و یا حتی عده‌ای به موضوع بیان شده حمله می کنند.
شاید دوست نداریم روزنامه‌ها و رسانه‌ها آنگونه تأثیر گذاری باشند و گرنه روزنامه و رسانه تأثیر داشته و اثر گذار بوده اند.
با این سخن خانم بایگان که گفتند می تواند توسعه را عقب نگه دارد موافق نیستم به این دلیل که هرمزگان دارای یک نشریه و تا اکنون که دارای 37 یا 38 نشریه است را دیده ایم، استان حداقل سه روزنامه فعال دارد.
مدیران دولتی که به مطالب این روزنامه ها واکنش نشان می‌دهند نسبت به آن زمان بیشتر شده است.
اکنون می بینیم مدیران نشریه ها را زیر سیطره خود برده اند و به گفته آقای دلپسند و خانم بایگان به طریقی آنها را شارژ می کنند و سعی می کنند به روشی دهنشان را ببندند.
با این روش‌ها می‌خواهند حداقل چهار نشریه از هشت نشریه را زیر سیطره خود قرار دهند، بنابراین نشریه ها اثر گذارند و همین عقب نشینی، مانع توسعه استان است.
این نادیده گرفتن تلاش مجموعه ای است که سرمایه گذاری کرده اند و نشریات را به این نقطه رسانده اند.
دلپسند:اگر بخواهیم تأثیر گذاری را به این شکل مطرح کنیم دچار اشتباه می‌شویم، چون امروز یک کانال تلگرامی فردی که نیازی به سرمایه‌گذاری ندارد، تاثیر خود را برجای می گذارد.
اختلاف دیدگاهی که اینجا داریم به اینگونه است که آقای عطایی در شرایطی که احزاب توانمندی نداریم و کارکرد حزبی ضعیف است موجه می‌دانند رسانه‌ها جای احزاب را گرفته و کارکرد حزبی از خود بروز دهند.
دیدگاه دیگر می‌گوید رسانه‌ها به هیچ وجه نباید کارکرد حزبی از خود بروز دهند و رسانه باید به عنوان یک غایت و یک هدف نگریسته شده خود هدف باشد و وسیله‌ای برای رسیدن به هدف نباشد.
خورشید زاده: باید گفت رسانه باید با توجه به نوع تفکر خود قابل شناسایی باشد، عده‌ای رسانه را هدف غایی و اصیل می دانند ولی این به این معنی نیست که رسانه دارای کارکرد حزبی نباشد.
دلپسند: رسانه می‌تواند کارکرد حزبی داشته باشد و بحثی در این خصوص نداریم ، رسانه ای که می‌خواهد کارکرد حزبی داشته باشد باید با بولتن و نشریه حزبی تفاوت متفاوت باشد که اختلاف دیدگاه در اینجاست.
باید دید نتیجه این چه شده و انتهای این اتفاق نهاد رسانه را به کجا رسانده است، آیا به رشد یا توقف رسیده و یا به قول آقای خورشید زاده به اضمحلال رسانده است.
موافقم که مانع توسعه نهاد رسانه می شود چون مخالف این دیدگاه هستم، استفاده ابزاری از رسانه آنرا به ضد خود تبدیل میکند.
رسانه باید به حقیقت وفادار باشد و نه آنکه به توجیه آنچه از حقیقت می پندارد بپردازد.
محمدکرمی: اگر اجازه بدهید برای آنکه بحث مصداقی باشد و دور نشویم از مبحث انتخابات و رسانه این سؤال را مطرح کنم که اگر دور قبل شوراهای اسلامی شهر بندرعباس را در نظر بگیریم تصور می‌کنید شورای کنونی چه اندازه برآیند چیزی است که از رسانه‌ها بیرون آمده است؟
آیا اینها نتیجه کار رسانه ای ماست؟ رسانه چه اندازه تأثیر گذار بوده است؟ رسانه با تعریف تخصصی تر و مجوز دار آن در روی کار آمدن شورای فعلی چند درصد تأثیر داشته است؟
دلپسند: اگر رسانه به معنای عام آن باشد به نظرم 100 درصد آنها محصول رسانه هستند.
عطایی این شکل طرح سؤال را درست نمی دانم چون شورا نمی‌تواند برآیند حرکت های رسانه‌ها باشد بلکه برآیند انتخاب مردم است.
کسانی که پای صندوق های رأی آمدند افرادی که برگزیدند انتخاب کردند و در این بین بسیاری حضور نیافتند، رسانه‌ها می‌توانند کاندیدها را معرفی کرده تا مردم انتخاب کنند.
خورشید زاده: رسانه‌ها به معرفی کاندیدها پرداختند ولی تأثیر کمی داشته اند و بیش از آنکه بر جامعه اثر گذار باشند جامعه بر آنها اثر گذار بود.
جامعه بندرعباس در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در دوره چهارم نگاه قومی قبیله‌ای به حوزه نامزدها داشت که این نگرش به رسانه‌ها هم منتقل شد.
رسانه‌ها در چارچوب نگاه‌های قومی قبیله ای ، دوستی و فامیلی به موضوع انتخابات پرداختند.
عطایی: این نوع نگاه کردن درست نیست، باید دلیل آورد که رسانه ها بحث قوم گرایی را مطرح کردند و نتیجه آن شورا کنونی شده است، کدام رسانه، فکر نمی‌کنم رسانه ای بیاید و روی این مساله تأثیر بگذارد.
بسیاری انتقاد می‌کنند جای انتخابات شوراها همزمان با انتخابات ریاست جمهوری نیست و باید همزمان با انتخابات مجلس برگزار شود.
رئیس جمهور دارای دیدگاه‌های ملی است و مبحاث ملی و جهانی را مطرح میکند که گره زدن این دو انتخابات موجب افت شدید آرا می شود.
**محمدکرمی، نمی‌خواهیم آسیب‌شناسی انتخابات را انجام دهیم
عطایی: نقیض تحلیل آقای خورشید زاده در خصوص اینکه رسانه‌ها تحت تأثیر جامعه قرار گرفته و مسائل قومی و قبیله‌ای را مطرح کردند گفتم.
به علت نیامدن مردم پای صندوق های رأی ترکیب کنونی شورای اسلامی شهر بندرعباس شکل گرفت که اگر عده بیشتر پای صندوق های رای می‌آمدند ترکیب شورا تغییر می کرد.
خورشید زاده: مبنای موفقیتی نمی توان بر شوراهای اول تا سوم گذاشت و آنهایی هم که با حضور عموم مردم بنا به اتفاق های روز رخ داده شامل همین موضوع می شوند.
باید به این سمت برویم که در حوزه رسانه چه کاری می‌توان برای انتخابات انجام داد، چند راهکار به ذهن می‌آید می‌توان روش‌ها را تغییر داد.
محمدکرمی: می‌خواهید به کدام قسمت انتخابات کمک کنید، آیا هدف تنها مشارکت است که یک دیدگاه درست است و منافع ملی ومنطقه ای کشور به آن پیوند خورده یا می‌خواهید به راهکار انتخاب درست در رسانه بپردازید؟
خورشید زاده: انتخابات شاکله دموکراسی است و وظیفه داریم اصل صندوق رأی را به عنوان بهترین راهکار برای مردم ترویج کنیم.
به عنوان شهروند ایرانی معتقدم باید به مردم بگوییم اصل اثبات شده دنیای امروز و بهترین شیوه برای تقسیم قدرت صندوق رأی است.
اگر خواهان توسعه ایم خود را نزدیک کنیم به آن نقطه‌ای که فکر می‌کنیم حقیقت است.
گاهی آرمان و آرزوی سیاسی ما منتهی به قدرتی خلاف قواعد موجود و برای دست یابی به ثروتی نهفته در پشت قدرت بوده و خدمات و پایداری روند توسعه کشور در آن نمی‌گنجد که این یک آسیب و آفت است.
موافقان و مخالفان دولت بر مبنای معیارهای موجود حاکمیتی به بیان دیدگاه‌ها و نظرها و تحلیل‌ها و تفسیرهای خود بپردازند.
بسیار بد است که فرضاً در کشوری نهادهای حاکمیتی که مبنای تحلیل و آمار کلیه کشور بوده و معیار هستند زیر سؤال رفته و تخریب شوند.
باید به نهادهای حاکمیتی خود با هر دیدگاه سیاسی که هستیم اعتماد کنیم، مثلاً سازمان آمار ، تحلیلی که بانک مرکزی از وضعیت تورم می دهد و آنچه ثبت احوال در حوزه رشد جمعیت بیان می کند.
بی‌اعتبار شدن مراکزی که آمار و وضعیت واقعی جامعه را ارائه می‌کنند به بی‌اعتباری کلیه حاکمیت می انجامد.
باید در این قضیه به وفاق رسانه ای رسید، اگر در این مورد نگرش ها متنوع باشد پایگاه و اصول ثابت حاکمیتی متزلزل می شود.
** محمدکرمی، این یک نگرش آرمانی است وطبیعی است که رسانه منتقد وقتی دولت را قبول ندارد دولت را با تمام زیر مجموعه هایش قبول ندارد، به مرکز آمار و ثبت احوال و سایر نهادهای آن هم ایراد وارد میکند.
خورشید زاده: این را قبول دارم و می‌خواهم آنرا کامل کنم، اشکال ندارد که صدا و سیما با حضور چهار اقتصاد دان قوی در یک میزگردی درخصوص آمار کشور ، وضعیت بیکاری ، وضعیت رشد جمعیت و نرخ رشد و تورم صحبت با معیارها و استدالال های علمی صحبت کند که این حرکت درست رسانه ای است.
اما اگر خبرنگارش جلو سوپر مارکت رفته و بگوید وضعیت اقتصاد مردم را چگونه می‌بینی و مصاحبه شوند داد بزند در زندگی هیچ نمی بینم، وضع خراب است این دیگر آگاهی بخشی نیست.
رسانه های مکتوب هم شامل همین قاعده می شوند و در کار خود باید قواعد را رعایت کنند.
محمدکرمی: راهکارهای افزایش مشارکت مردم در انتخابات را بگویید، با توجه به زمان اندک تا انتخابات و شرایط موجود، رسانه با چه راهکارهایی می تواند به این فضا کمک کند تا به اندازه توان خود و به دور از تَوَهم تأثیرگذار باشد.
خورشید زاده: هر چیزی را از جایگاه خود مورد بررسی قرار دهیم و هر چیزی را با حضور کسانی که صاحب نظر و دیدگاه تخصصی اند در معرض دید مردم قرار دهیم.
بایگان: رسانه ها نقشی که قرار بوده ایفا کنند را انجام نمی دهند و با شرایط موجود نقش حداقلی ایفا می شود.
پرداختن به تضارب آرا ، نقد و بررسی مشکل ها و واقعیت‌های موجود جامعه و طرح کردن دیدگاه‌های عمیق کاندیداهای هر بخش می‌تواند در تقویت مشارکت مؤثر باشد.
عطایی: بیشتر مطبوعات در استان به دنبال کشاندن مردم به پای صندوق های رأی هستند و باید براساس شناختی که از جامعه دارند با نگاه برای تداوم یافتن دولت کنونی برنامه‌ریزی کرده و مطالب را ارائه کنند تا مردم مجدد به دولت فعلی رأی دهند.
برای تشویق مردم برای حضور در پای صندوق های رای همان کارهای عمومی که عموم رسانه‌ها انجام می‌دهند را دنبال می کنیم.
یکی از این کارها حضور بین مردم و مصاحبه با آنان و انعکاس نظرها و دیدگاه هایشان است تا خودشان را برای حضور در پای صندوق های رأی تشویق کنند.
با بیان تأثیر گذاری های فرهنگی که در شهر رخ داده است، می‌گویند هرمزگانی ها مردمان شادی هستند و برگزاری کنسرت ها یکی از اتفاقاتی بوده که اینجا رخ داده است و مسائل مختلف دیگری که همه آنها را نمی‌توان در اینجا گفت.
رکن الدینی: بحث تأثیر گذاری که اشاره کردند اینترنت به عنوان پایه و زیرساخت همه رسانه‌ها قرار گرفته است و رسانه‌های مکتوب تأثیر بسیار کمی می‌تواند در شرایط کنونی داشته باشند.
بخشی از آن به تغییررفتار مردم باز می گردد و عوامل متعدد دیگر، اکنون اینترنت همه رسانه‌ها را به خدمت گرفته و کانال‌های مجازی و برنامه ای که اشاره شد، هدف صدا و سیما که علیه دولت می تازد بسیار روشن و لوث شده و هر کودکی می داند رسانه ملی روحانی را می کوبد.
تازمانی که بخواهیم تک روی کرده و تکیه بر رسانه‌های مکتوب باشد تصور نمی کنم موفق شویم باید از همه ابزارها بهره ببریم، عکس نوشت و فیلم داشته باشیم و از هرابزاری بهره برده و چند رسانه ای شویم.
خورشید زاده: سیاه سفید نشویم، آنهایی که خود را طرفدار دولت می‌دانند نباید از این ادبیات استفاده کنند که ما خیلی خوبیم.
در مقابل منتقدان دولت نباید بگویند دولت خیلی بد است، هر دو اینها، واکنش منفی مردم را در پی خواهد داشت.
اگر رسانه ای که در آن فعالیت می کنیم خیلی به دولت علاقه دارد و دیدگاه خودمان هم همین است، باید نقد دولت را به شکل دقیق درست و با مولفه ها و معیارهای واقعی انجام دهیم.
چه اشکالی دارد رسانه های جریانی که قرار است دولت کنونی را تثبیت کند به نقد خودی بپردازند و بگویند در مدت چهار سالی که بودیم این چند اشتباه را داشتیم.
از دیگر سو جریان منتقد هم بگوید آنی نیستیم که چهار سال قبل بودیم و چهار سال وقت گذاشته و این نقص‌ها را برطرف کردیم.
این یک جریان رسانه ای سالم است، جریانی که در آن حب و بغض ، فحاشی کلامی و شانتاژ نیست.
مردم در این صورت اعتماد کرده و احساس می‌کنند حقیت است و آنکه قدرت دارد اشتباهات خود را می‌پذیرد و بیان می کند.
محمدکرمی: پس می‌توان نتیجه گرفت رسانه باید در این فرصت باقی‌مانده کمک کند نهادهای قدرت که می‌تواند شورای شهر به عنوان مرجع مدنی و تصمیم گیری باشد ، فرصت آسیب شناسی خودشان را داشته و خود آسیب هایشان را به مردم معرفی کنند.
خورشید زاده: به شکل ساده‌تر منافع ما را وادار به دورغگویی نکند، در واقع ساختار رسانه را که می‌گویم تصحیح کنیم، از خود شروع کنیم و اگر احساس کردیم به بدنه دولت وابستگی داریم، قرار نیست برای جلب نظر مردم دروغ بگوییم،نقد منصفانه می کنیم و از آن طرف اگر به جریان مقابل دولت تمایل داریم قرار نیست خود را با فحش دادن به دولت و جیغ زدن‌های بنفش ثابت کنیم، بایستی بگوییم این بودیم که برای جلب نظر شما تبدیل به این شدیم.
پوراشرف: اگر با مردم صادقانه صحبت شود و اطلاعات صادقانه به جامعه داده شود و بدانند حضورشان پای صندوق رأی چه اندازه برای تصمیم گیری، حرکت و رونق کشور می‌تواند مهم باشد خودشان می آیند.
کارشناسان همانگونه که به خوبی تورم را مهار کردند باید برای عبور از این بحران و حل مشکل های مردم اقدام کرده و شرکت ها را نجات دهند، دولت باید مشکل های خود را به مردم صادقانه بگوید.
رکن الدینی: این نقش کیفی رسانه است که باید به مردم شناخت بدهد.
عطایی: شاید طرح بحث‌های به این شکل در رسانه‌ها درست نباشد، رسانه تخصصی در استان نداریم، ضمن اینکه مشکل های اقتصادی مانند سونامی است که چند سال قبل اتفاق افتاده و موج های آن اکنون به ساحل رسیده و برای اینکه دوباره آرامش به ساحل بازگردد شاید لازم باشد سال دیگر دوباره آقای روحانی رئیس جمهور باشد.
دبیری نژاد: هر رسانه برای خود مخاطبی دارد و اگر بحث نوع انتخاب و شرکت در انتخابات را از هم جدا کنیم به طور مسلم تأثیر خواهد داشت.
باید بگوییم حضور بیشتر مردم چه نفعی دارد و مشارکت کمتر مردم چه اثری برجای می گذارد، مثلاً آمریکا و یا هر کشوری که تهدید به حمله نظامی علیه ما میکند آیا قدرت این را ندارد که به راحتی حمله کند؟
این کشورها از مردمی که به دفاع از کلیت نظام سیاسی کشور و جغرافیای آن بر می خیزند می‌ترسند و به همین دلیل سعی دارند مردم را دلسرد کرده تا بعد بتواند برای هدف خود اقدام کنند.
یکی از شاخص هایی که اینها مد نظر قرار می‌دهند درصد مشارکت مردم در انتخابات است، اگر این واقعیت‌ها را برای مردم بیان کنیم در مشارکت آنان مؤثر خواهد بود.
دلپسند: آسیب های رسانه ای ما اقتصاد رسانه و اخلاق رسانه است، اگر نخواهیم شعاری و حاکمیت پسند حرف بزنیم، رسانه‌ها از انتخابات به عنوان فرصت اقتصادی برای جبران بخشی از کمبودهای مالی خود استفاده نکرده و کارکرد واقعی خود را بروز دهند.
این راهکار پایه و ریشه ای است و در شرایط کنونی شاید رسیدن به آن بسیار سخت باشد، چون در فرصت انتخابات رسانه‌ها بخشی از کسری بودجه ومنابع مالی خود را جبران می کنند.
اینکه چه کار باید کرد که این اتفاق نیفتد و رسانه کارکرد اصلی و واقعی خود را نشان دهد را واقعاً نمی‌دانم چه بگویم وچه راهکاری وجود دارد.
رسانه می‌تواند در قالب گفتمان خود به معرفی نامزدهای مورد نظرش بپردازد که این علاوه بر پرشور کردن انتخابات به رأی دهندگان هم کمک میکند انتخاب بهتری داشته باشند.
محمدکرمی: شما این آسیب ضمنی را بر رسانه و انتخابات مرتبط می دانید که همه کاندیداها در همه رسانه‌ها به یک شکل معرفی می شوند.
دلپسند: گاهی تولید محتوا هم از رسانه نبوده و رسانه تنها منعکس کننده است.
یک فرصت اقتصادی برای همه رسانه‌ها ایجاد شده که تصور می‌کنند اگر من تبلیغات را چاپ نکنم دیگری اینکار را می کند و یا اینکه سفره پهن است و یک گوشه اش هم به ما برسد.
این آسیب مشارکت را بالا می‌برد ولی کیفیت را افزایش نمی دهد، کیفیت انتخاب بسیار مهم است و گرنه اگر بخواهی مردم با شور مصنوعی پای صندوق رأی ببری مردم می آیند و یک اسمی را که از لیستی دیدند انتخاب می‌کنند که این کیفیت انتخاب نیست.
رسانه باید در قالب گفتمان نامزدهای خود را معرفی کند و برای معرفی نامزدها هم تولید محتوا بکند، مساله اینجاست که در تولید محتوا مشکل دارد.
محمدکرمی:منظور این است که مشکلی که رسانه در طول سال با آن مواجه است در انتخابات بیشتر خود را نشان می دهد؟
دلپسند: اگر یک گفت و گوی چالشی با نامزدها ترتیب داده و گزارش عملکرد اجرایی نامزد تا قبل از انتخابات ارائه شود مردم می توانند قضاوت کنند.
شاید این نگاه و نگرش آرمانی امکان پذیر نباشد، ریشه آن هم به اقتصاد رسانه باز می گردد و اقتصاد موجب ضعیف شدن اخلاق می شود.
اگر اقتصاد رسانه درست شکل گرفته ،یارانه های مخرب برداشته شده و اجازه رقابت سالم بین رسانه‌ها داده شود، آنگاه هرکس کیفیت بهتری داشته باشد سهم خود را در این بازار بدست می‌آورد و رسانه‌های بدون کیفیت حذف می شوند.
هرمزگان دارای 38 نشریه است ولی بازار رقابتی ناسالم اجازه رشد این تعداد نشریه را که بیشترشان یک نفره است نمی دهد.
عطایی: چه اشکال دارد رسانه عکس کاندیدای مورد نظر خود را تبلیغ کرده و بگوید بهتر از این نیست.
دلپسند: اگر به انتخابات به عنوان فرصت اقتصادی برای جبران کمبودهای مالی نگریسته نشود و اگر به کاندیدایی که تبلیغش را می‌کنی معتقدی و در چارچوب رسانه قرار داشته و می‌تواند مشکلی را برطرف سازد این کار بسیار هم خوب است.
مشکل وقتی است که من به عنوان رسانه، همه کاندیداها اعم از چپ و راست را پشتیبانی می کنم، این اقدام روزنامه را به کاغذ دیواری تبدیل می کند.
محمدکرمی: با پدیده دیگری هم روبه رو هستیم، جاهایی است که ارتباطی به اقتصاد ندارد و درآن حوزه هم مشاهده نمی‌شود رسانه در هرمزگان کار خاصی انجام دهد.
به عنوان مثال در این دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر بندرعباس، با پدیده های مشخصی رو به رو هستیم، مانند کاندیداتوری تعدادی از اصحاب رسانه، کاندیداتوری تعدادی از هنرمندان، روحانیان و افرادی که از شهرهای دیگر برای نامزدی به بندرعباس آمده اند.
آیا اینها پدیده است یا خیر ، آیا نمی‌توان اینها را بدون چالش های اقتصادی در قالب مقاله تحلیل کارشناسی بررسی کرد؟
آیا نیاز اساسی شهر هنرمند ، روحانی و حضور افرادی از شهرهای دیگر است ؟ اینها را بدون نگاه اقتصادی می‌توان مورد بررسی قرار داد، اینها چرا اتفاق نمی افتد؟ شاید این ایراد صحیح نباشد.
دلپسند: تولید هزینه دارد و بسیاری از رسانه ها نمی توانند هزینه آنرا بپردازند.
محمدکرمی: این یک بخش آن است، شاید هم رسانه نگران است که اگر نقش هنرمندان را زیر سؤال ببرد، طیفی از هنرمندان را از دست بدهد، یعنی رسانه تحمل این آسیب را هم ندارد.
عطایی: بحث آقای دلپسند در زمینه اقتصاد رسانه درست است ، دیگر آن که رسانه های محلی رسانه های عمومی بوده و تخصصی نیستند، در خصوص شورای شهر باید با روانشناس ، جامعه شناس و اهل قلم صحبت کرد، این متخصصان را داریم ولی اهل قلم نیستند.
شورای شهر نماینده افکار مردم است، چرا از هنرمندان در آن حضور نداشته باشند ، حتی یک خیاط هم می‌تواند عضور شورای شهر باشد، مسئله این است که اینها هنگام روی کار آمدن چه اقدامی برای شهر انجام می دهند.
لزوماً کاری که اینها برای شهر انجام می دهند انتخاب شهردار است، هرچه مردم و طیف های بیشتر و سیع تری بیایند طیف بندی ترکیب شورای شهر تغییر می کند.
محمدکرمی: این آگاهی را چه کسی باید به مردم ارائه کند، چرا رسانه در این حوزه کم کار است؟
عطایی، رسانه به دلیل نداشتن متخصص ها کم کار است که این ضعف است، هنرمند اگر عضو شورای شهر شد می‌تواند از وجود مشاوران خبره بهره بگیرد.
در دوره اول از مشاور برای امور بودجه و عمران شهر بهره گرفته شد و دستمزد آن هم پرداخت شد.
کمیسیون ها اگر بخواهند می توانند با هزار و یک جا ارتباط برقرار کنند، شورای کنونی شهر بندرعباس به لحاظ حضور کمتر مردم در پای صندوق های رأی ترکیب نازلی داشته ولی بد نیست.
دلپسند: شورای شهر باید نماینده اقشار مختلف مردم شهر نشین باشد.
بایگان: رسانه ها به تناسبی که آگهی هرکاندیدایی را منتشر می کند وظیفه ای برای خود قایل باشند و 30 تا 50 درصد بدون دریافت آگهی به آن وظیفه عمل کنند.
این حداقل کار را با شرایط موجود می توان انجام داد و هر رسانه با توجه به شرایط خود می‌تواند این وظیفه را برای خود قایل باشد.
شاید این سیاست در سطح‌های بالاتر مانند خانه مطبوعات و نظایر آن قابل اعمال باشد و از سوی دیگری هنگام توزیع یارانه ها می توانند بگویند چند درصد محتوای رسانه باید محتوای اطلاع رسانی واقعی در کنار تبلیغات داشته باشد.
خورشید زاده: این 50 درصد با چیزی که آقای دلپسند می‌گوید درست است، 50 درصد به اقتصاد مربوط می‌شود و 50 درصد به مصلحت طلبی باز می گردد.
گاه رسانه خود را به عنوان بخشی از شورا تعریف کرده و خارج از کارکردهای رسانه ای برای خود سهمی تعریف کرده است.
این لزوماً به معنای معرفی فردی رسانه ای به درون شورا نیست بلکه خود را پایگاه قدرت فرض کرده که برای قدرت بیشتر تلاش می کند.
بحث مصلحت طلبی متأثر از مصلحت طلبی عمومی است که در جامعه وجود دارد، مثلاً فردی کارشناس و صاحب نظر است اما چون می‌گوید املای نانوشته 20 است حرف نمی‌زند و رسانه هنرمندی که وارد سیستمی شده که فلان اولویت را به دلیل ترس از دادن بخشی از مخاطبان خود نقد نمی کند.
عطایی: این چیزی که آقای خورشید زاده می گویند، اینکه رسانه من نوعی را فرستاده داخل شورا و قرار است حمایت کنم، پس من رسانه ای هستم که نقش داشته و تأثیر گذارم.
دیدگاهی می‌گوید رسانه تأثیر گذار نیست و از سوی دیگر می‌گوییم آنجا نماینده داریم، وقتی اینگونه است تأثیر دارد.
خورشید زاده:رسانه تاثیرگذار آگاهی می بخشد، گاهی با توجه به تأثیر رسانه از این ابزار برای رسیدن به قدرت و نه آگاهی بخشی استفاده می کنند.
روزنامه در سال 76 رکن اصلی تأثیر گذاری را داشت و رسانه‌های مکتوب از سال 78 تا اوایل دهه 80 بالاترین تاثیرگذاری را داشتند.
نمود اولیه فضای بازی که بعد از دوم خرداد ایجاد شد در رسانه های مکتوب یعنی روزنامه‌ها بود و به همان میزان اعتماد مردم به رسانه کاغذی افزایش یافت.
از سال 84 فضای رسانه‌های تأثیر گذار بر بستر رسانه های اینترنتی ، سایبری به‌خصوص وبلاگ ها رفت و در این انتخابات فضای مجازی می تواند بیشترین تأثیر گذاری را داشته باشد.
محمدکرمی:در فضای مجازی می‌تواند شامل چند مرحله باشد اول وبلاگ ها بود که منسوخ ش
کپی شد
