این منطقه جذاب، به عنوان سرسبزی کرانههای خلیجفارس هر ساله گردشگران، طبیعتدوستان و جهانگردان بسیاری بوده که در فصل پاییز و زمستان به عنوان انتخاب اول گردشگران ایرانی وخارجی است.
از شگفتی این درختان رشد و منو در آبهای شور بوده که به هنگام پایین رفتن آب ( جزر) درختان سرسبز پیدا و به هنگام بالا آمدن آب(مد) درختان در آب پنهان می شوند و جزر و مد بر اثر نیروی گرانش ماه بر زمین و چرخش ماه و زمین به وجود میآید، تعادل نیروی گرانش ماه و زمین نیازمند چرخش ماه است
خورخوران تالابی است که حدود ۱۰۰هزار هکتار وسعت دارد و در سال ۱۹۷۵میلادی به عنوان تالاب بینالمللی برای ذخیرهگاه زیستکره انتخاب شد و در شبکه جهانی ذخیرهگاهها به ثبت رسید.
این تالاب یکی از بزرگترین جنگل دریایی کشور، از مجموع ۲۲تالاب بینالمللی و ۱۲ذخیرهگاه زیستبوم ایران با تاثیرگذاری منطقه بر اکوسیستم خلیجفارس است.
با توجه به اینکه درخت حرا با آب شور دریا سازگاری دارد، اما به دلیل افزونبر بیست سال خشکسالی و کم بارانی که بر این منطقه حکمفرما بوده، حیات این سرمایههای بزرگ را به خطر انداخته است.
این تالابها همواره بر تامین معیشت پایدار جامعه بومی منطقه، نقش اساسی داشته که میطلبد تمهیداتی فراهم شود تا مردم محلی به ویژه کودکان حافظان مقتدری برای آثار خدادادی باشند.
جنگلهای حرا روی خاکهای لجنی ناشی از رسوب حاصل از فرسایش سواحل رشد میکند که با جزر و مد آب در دریا شناور میشود.
این ویژگی، راز شگفتی جنگلهای اسطورهای حرا به شمار میرود که باعث شده اروپاییها این گیاه را به افتخار دانشمند ایرانی ابوعلی سینا، اوسینا مینامند.
حرا، ظرفیت بینظیری برای گردشگری و طبیعتگردی
زیبایی خیره کننده، دلنواز و چشم نواز جنگلهای حرا در غرب جزیره قشم باعث شده تا همه ساله هزاران نفر از گردشگران داخلی و خارجی بازدید از آنها را در برنامه سفر خود قرار دهند.
گردشگرانی که برای اولینبار و در هنگام مد کامل دریا از این مناطق بازدید میکنند با جنگلهای سرسبزی مواجه میشوند که گویی روی آبهای خلیجفارس شناور هستند.
در حالیکه هنگام پایین رفتن سطح آب تپههایی را با درختهای کوچک و متوسط که ریشههای انبوه آنها از خاک بیرون آمده مشاهده میکنند.
در مجاور شهر بندرخمیر مجموعهای تفریحی برای اسکان موقت و برخورداری از قایقهای کوچک جهت گشتزنی گردشگران در کانالهای میانی جنگلهای حرا در این منطقه از هرمزگان ایجاد شده است.
در شرق هرمزگان و خور آذینی که در انتهای دلتای میناب و سیریک قرار دارد نیز جنگلهای حرا با اندک تفاوتی از جنگلهای حرا مرکزی هرمزگان هر ساله گردشگران زیادی را به خود جلب میکند.
فایدههای تالاب خورخوران و جنگلهای مانگرو
تصفیه هوای مناطق اطراف خود با توجه به دی اکسید کربن که از درخت حرا جذب میشود۱۰برابر درختان دیگر دارای اهمیت است که میتوان به عنوان فایدههای تلاب خورخوران و جنگلهای مانگرو(حرا) از آن یاد کرد.
از شاخ و برگ و تنههای خشک آن به عنوان هیمه و زغال استفاده میشود و استفاده زنبورهای عسل از گلهای این درخت و حصول عسلی رقیق و پرخاصیت به نام عسل حرا که طرفداران فراوانی دارد.
در این تالابها شاهد مهاجرت سالیانه تعداد فراوانی از پرندگان مهاجر از مناطق دور دست مانند سیبری و تخمگذاری و پرورش جوجهها خواهید بود.
وجود موجوداتی شامل، حلزون، پلانگتون و دیگر آبزیان در خورهای منتهی به تالاب و متفاوت بودن مزه ماهیهای بیرون از تالاب و تمایل مردم به تهیه این نوع از ماهیها.
تالابها همیشه یک پناهگاه طبیعی و بسیار مطمئنی برای حفظ شناورها از امواج خروشان دریا بوده و توانسته تعداد بسیاری از گردشگران داخلی و جهانگردان خارجی را به خود جذب کند.
وجود این نوع جنگلها همچنین از فرسوده شدن ساحل جلوگیری کرده و محیط زیست، تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی را حفظ میکند.
همچنین نمک دریایی به عنوان نمک طبیعی و سالم در خورها از گذشته مرسوم بوده و به هند و آفریقا صادر میشده است.
داروهایی برای رفع بیماریهای دیابت، نازایی، چربی و پوستی از دانه و شیره درون آوندها و نیز موجودات دیگری که در تالاب زندگی میکنند تهیه میشود.
اگر در توسعه کشت درخت حرا که به صورت خود رو رشد میکند، توجه بیشتری صورت گیرد، میتوان صنعت کاغذسازی را رونق بخشید که از این طریق ارزهای فراوانی وارد کشور شود.
۲۱هزارهکتار از جنگلهای هرمزگان، رویشگاههای درختان حرا فرا گرفته
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان در این زمینه گفت: ۲۱ هزارهکتار از مساحت جنگلهای استان رویشگاه جنگلی مانگرو(حرا) میباشد که از این نظر رتبه نخست را در کشور به خود اختصاص داده است.
امید ذاکری با اشاره به اینکه حرا و چندل گونههایی از مانگرو هستند افزود: گیاه چندل در خور آذینی شهر سیریک رویش دارد و تنها گونه درختی زندهزای کشور است.
وی بیان کرد: کاهش دما و طوفانهای دریایی، تعدیل هوا، کنترل فرسایش ساحلی، تثبیت رسوبگذاری، وجود پدیده زندهزایی و تامین نیازهای زیستگاهی آبزیان از ویژگیهای دیگر این درختان دریایی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان خاطر نشان کرد: جنگلهای حرا در سواحل جنوبی ایران، زیستگاه انواع گوناگون آبزیان، پرندگان و دوزیستان است.
ذاکری اظهار کرد: جنگلهای حرا در هرمزگان باعث ایجاد کانون تنوع زیستی، زیستگاههای انواع آبزیان میشود و آلودگی موجود در آب و خاک را به خود جذب می کند.
کاشت افزون بر۹میلیون اصله نهال در۲۸ سال گذشته
رییس جنگلکاری منابع طبیعی هرمزگان با اشاره به اعتبار۳میلیارد و ۲۶۰میلیون ریالی در امسال برای تولید و کشت حرا گفت: بر اساس طرح ملی مدیریت پایدار مانگرو از سال۷۰ تاکنون۹میلیون و۵۰۰هزار اصله نهال حرا در استان تولید و کشت شده است.
عبدالعزیز کُرد افزود: همچنین از ابتدای سال تاکنون ۱۲۵ هزار اصله نهال حرا در خورها و سواحل هرمزگان تولید و کشت شده که دو برابر سال گذشته است.
وی ابراز داشت: افزایش اعتبارات و مشارکت زیاد جوامع محلی از مهمترین دلیلهای افزایش جنگلهای مانگرو است.
هرمزگان، رتبه اول نهالکاری در کشور
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان با بیان اینکه این استان رتبه اول نهالکاری با مشارکت مردم در کشور کسب کرده گفت: این طرح مشارکتی از آذرماه شروع شده و تا ۱۵اسفندماه امسال همزمان با هفته منابع طبیعی و روز درختکاری ادامه دارد.
امید ذاکری اضافه کرد: تاکنون۱۰۰هکتار از زمینهای هرمزگان در این طرح، نهالکاری شده است و در دیماه جاری نیز ۵هکتار از سطح زمینهای ساحلی بندرعباس در بوستان ولایت با مشارکت فضای سبز، گروههای مردم نهاد و انجمنهای منابع طبیعی، حرا کاری شد.
مدیرکل منابع طبیعی هرمزگان با تاکید بر اینکه رویکرد مشارکتی و استفاده از مردم بهترین راه مقابله با گسترش وسعت بیابان هاست بیان کرد: طرح مشارکت مردمی در احیاء بیابان و آموزش بیاباننشینان برای حفاظت از عرصههای طبیعی و بیابانها با استفاده از دانش بومی راهکارهای موثری در راستای حفاظت از طبیعت را به همراه دارد.
ذاکری، هدف از اجرای طرهای بیابانزدایی را جلوگیری از هجوم ماسههای روان و تثبیت آنها، حفظ بستر و استمرار حیات روستاها، جلوگیری از مهاجرت مردم محلی مناطق روستایی و کاهش بیماریهای ناشی از ریزگرد و گرد غبار عنوان کرد.
مشارکت مردم محلی در کاشت نهال حرا
زمان بذردهی درختان حرا خردادماه است و بذردهی این گونه از شرق به غرب هرمزگان با تاخیر آغاز میشود به طوریکه نیمه دوم تیرماه در جاسک و مرداد و شهریورماه در قشم بذر این درخت کشت میشود.
مردم بومی ساکن حاشیه این جنگلها از سرشاخههای حرا به عنوان علوفه و خوراک دامهای خود استفاده میکنند و در هنگام گلدهی نیز زنبورداران محلی کندوها را به مناطق ساحلی میآورند، زیرا عسل این درختها در کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس خریداران بسیاری دارد.
طرح توسعه این جنگلها میتواند ظرفیتها و مزیتهای گردشگری جزیره قشم را افزایش دهد و از قبل اجرای این طرح اقتصاد جامعه محلی و روستایی را تقویت کند.
هدف اصلی از اجرای طرح بسیج ملی نهالکاری، ترویج فرهنگ درختکاری، کمک به افزایش سطح عرصه های جنگلی ،کاهش ریزگردها ،گردو غبار و توسعه فضای سبز و سرسبزی کرانه های خلیجفارس است.
عوامل تهدیدکننده جنگلهای حرا
عواملی که در زیر به آن اشاره شده، تهدیدکنندههایی هستند که میتوانند جنگلهای حرا را به مخاطره بندازند شامل:
- گرد و خاک ناشی از کارخانهها
- رها شدن پسابها و فاضلابهای کارخانهها در شهرهای بندرعباس که فاصله نزدیکی به تالابها دارند
- تردد شناورهای موتوری
- استفادههای غیر علمی و نادرست ماهیگیران، صید بیرویه به خصوص در فصل تخمریزی که نیاز به آموزش بیشتر و کنترل مداوم دارد
- کم بارانی و خشکسالی مداوم
- انباشته شدن خورها از تورهای پاره شده ماهی گیری و اشیاء دیگری مانند طناب و پلاستیک
- ساخت اسکلههای غیرفنی و غیرمهندسی در گذشته که موجب انباشته شدن مقدارزیادی گل و لای در خورها شده است