در طى یک قرن گذشته و بعد از انقلاب مشروطه مملکت ما جولانگاه گروه ها و سازمانهاى سیاسى بوده و همه ى تصمیم گیرى ها در شئون مختلف اعم از علمى ،فرهنگى ،اقتصادى ،اجتماعى و حوزه تعلیم و تربیت متاثر از تصمیمات کنشگران سیاسى بوده است.
سیاست طى این سالها در وجود مردم ایران نهادینه شده و راه خود را به کوچه پس کوچه هاى روستاهاى دور و نزدیک نیز گشوده است.
به جرأت مى توان گفت اگر توفیق و یا ناکامى در حوزه هاى مختلف عاید جامعه شده بیشتر تابع تصمیمات سیاسى بوده یا برنامه ریزى در حوزه هاى دیگر
با ارزیابى برون داد سازمانهاى صرفا سیاسى به نتیجه اى تلخ مى رسیم و آن اینکه در نتیجه مدیریت صرفا سیاسى نه تنها در امور فرهنگى ،اقتصادى و اجتماعى نتیجه مطلوبى نگرفته ایم بلکه در عرصه سیاسى نیز توفیق چندانى به دست نیاورده ایم.
اما چه شده که على رغم رشد تصاعدى سازمان هاى سیاسى و پهن شدن سیاست در عرصه اجتماع همچنان به توسعه در ابعاد مختلف دست نیافته ایم ؟
با یک حساب سر انگشتى در خواهیم یافت که به همان میزان که در فرم و شکل سیاست رشد داشته ایم در توسعه ى سازمانهاى فرهنگى دچار افت شده ایم.
و این افت شدید در فرهنگ سیاسى جامعه نمود بیشترى پیدا کرده است.
به طور مثال در سیاست کشور اکثر تصمیمات سیاسى فاقد پیوست فرهنگى بوده و اکثرا در نفى و سلب یک پدیده به کار گرفته شده است
و آنچه باید در اثر اتخاذ تصمیمات سیاسى اتفاق بیفتد هرگز روشن و از پیش طراحى شده نبوده است.
مهمترین دلیل این شیوه و فرمالى نگرى ،نبود فرهنگ سیاسى در سطوح مختلف جامعه بوده است.
همه ى ما در عرصه سیاسى جملگى مى دانیم چه نمى خواهیم اما در تعریف آنچه مى خواهیم بسیار عاجز و ناتوانیم و این موضوع نشأت گرفته از عدم نگاه فرهنگى به مقوله سیاست است.
نقش سیاست در تمام جوامع بشرى بى بدیل و اثر گذار است اما در معدودى از آنها این اثر مثبت و پیشرفت محور است.
لذا به نظر مى رسد براى رشد و تعالى جامعه نیازمند رشد فرهنگ سیاسى و ترویج فرهنگ چه مى خواهیم است.
امروز با جامعه اى روبه رو هستیم که نه تنها میراث فرهنگى خود را به روز رسانى و منبسط نکرده بلکه در حفظ بنیانهاى گذشتگان خود چه در عرصه ابنیه و سازه و چه در عرصه نهاد هاى فرهنگى اقدام موثرى انجام نداده است.
به هر تقدیر اخلاق و فرهنگ حلقه مفقوده جامعه ایرانى است و این نقیصه متأثر از عدم ارجحیت دادن فرهنگ به سیاست رخ داده است
اینکه آحاد جامعه بدانند سیاست هدف نیست بلکه ابزارى است براى پیشبرد و تعالى جامعه ،یعنى فرهنگ سیاسى جامعه رشد یافته است.
در نگاه دیگر افراد یک جامعه مى توانند با سیاست بى گانه باشند اما فرهنگ حاکم بر فضاى سیاسى را بشناسند و با مولفه هاى آن آشنا باشند.
لازم نیست تمام آحاد یک جامعه براى تاثیر گذارى در سیاست کشور دست به فعالیت سیاسى بزنند که اگر چنین اتفاقى بیافتد عملا سیاست به جاى انتشار از سمت نخبگان سیاسى به سمت عامه برعکس از سمت عوام به سمت نخبگان سرایت خواهد کرد و پدیده ى پوپولیسم یا عوام گرایى رشد خواهد کرد.
فرهنگ جامعه ما فارغ از ارزشها ى مذهبى که جزء مولفه هاى موثر در طى تاریخ و خصوصا در چهار دهه گذشته بوده، بیشتر تحت تاثیر مولفه هاى سیاسى قرار داشته است حال اینکه این روند باید کاملا معکوس اتفاق بیفتد و این فرهنگ جامعه است که مى باید سیاست یک جامعه را راهبرى کند.
به این ترتیب براى پیشرفت باید فرهنگ سیاسى جامعه ما دچار دگرگونى اساسى شود و ارجحیت کنونى که همه تصمیمات اساس سیاسى دارند به تصمیمات و نگرش هاى فرهنگى بر مقوله هاى مختلف منجر شود
در این شرایط است که جامعه مجال رشد و پیشرفت در حوزه هاى مختلف از جمله فرهنگ ،سیاست،اقتصاد وسایر مولفه هاى موثر در توسعه ى همه جانبه را خواهد یافت.
نتیجه مباحث مطروحه اینکه بازهم سیاسیون که مهم ترین و تاثیر گذارترین عناصر تصمیم گیر و تصمیم ساز جامعه هستند باید آستین ها را بالا بزنند و در توسعه ى نهادهاى فرهنگى تمام توان خود را به کار گیرند.
نقش سمن ها نیز در تولید محتوا و محصولات فرهنگى بسیار مهم و موثر خواهد بود.
در راستاى اجرایى شدن این مهم مبانى ،اصول و روشها و هنجارهاى مورد وثوق جامعه مى بایست جزء ملحوظات اصلاحگران فرهنگ عامه و فرهنگ سیاسى جامعه قرار گیرد .
این تغییرات نمى تواند به عنوان یک پروژه طراحى و اجرا شود بلکه باید در یک پروسه زمانى و یک فرایند چند مرحله اى رخ دهد چرا که شکستن برخى قالب هاى معیوب بدون ملاحظات اجتماعى آثار نا مطلوبى به جاى خواهد گذاشت و در جامعه ما اسطصلاح فرایندهاى معیوب با مقاومت و پس زدن از طرف مخاطب رو به رو مى شود.
لذا تنها راه اصلاحگرى فرایندى و پروسه اى نگرش هاى فرهنگى و فرهنگ سیاسى جامعه است.
عبدالرضا حاج علی بیگی - بخشدار مرکزی شهرستان اراک
48
