بر اساس آخرین آمار موجود کارگروه غارشناسی استان مرکزی ۷۵ غار مهم و دیدنی در جای جای این استان شناسایی شده که «کهک »به‌عنوان یکی از نمونه‌های برجسته و کم‌نظیر در حوزه غارنوردی و جاذبه‌ای بکر برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و سرمایه‌های طبیعی به‌شمار می‌رود و نیاز است که سیما و مختصات این اثر طبیعی بیشتر معرفی شده و مسوولان اجرایی، گردشگری و ورزشی برای بهره‌مندی از این سرمایه طبیعی برنامه کارآمدی را ارایه دهند.
غار کهک درپهنه کوه کم ارتفاعی در نزدیکی روستایی با همین نام از توابع دهستان دودهک شهرستان دلیجان در جنوب استان مرکزی واقع شده و در ۸۶ کیلومتری جنوب شهر قم و نزدیکی جاده قم - اصفهان قرار دارد که نام دیگرش غار «سن‌ایک» است و تخمین زده شده که تشکیل آن به دوران‌های تاریخی پس از اسلام بازگردد.
این اثر طبیعی و بکر از جذاب‌ترین غارهای ایران و با کلکسیونی بی‌نقص از تزئینات آهکی می‌تواند یکی از مقاصد طبیعت‌گردی ناب محسوب می‌شود و برای وارد شدن به آن باید هشت متر طول اولیه مسیر را با طناب به سمت پایین طی کرد و با قرار گرفتن در محیط داخلی حجمی از زیبایی‌های طبیعی چشمان هر مخاطب را خیره می‌کند.
اسم کهک از کوه کم ارتفاع این ناحیه آمده که قلعه روستا بر روی قله‌اش قرار دارد و از آن جایی که ارتفاع این کوه خیلی کم است به آن کوهک یا کوه کوچک و به اختصار کهک نامیده‌اند.
ارتفاع دهانه ورودی غار کهک از سطح دریا ۱۹۵۰ متر است و شکلی شبیه دایره با قطر ۷۰ سانتی متر دارد. ورودی غار کهک به مانند چاهی بزرگ است که ۳۰ متر قطر دارد و با ۴۵ درجه به‌واسطه فرآیند غار زایشی پدید آمده است که این مهم خود استثنایی و کم نظیر است.
محوطه تالار ورودی غار پیش از این ریزش بزرگی داشته که آثار تخریبی از سنگ‌های به‌جای مانده است و پرتگاه‌هایی از آن ایجاد شده که شمایل آن دیدنی و به گمان برخی دیگر از طبیعت‌گردان مخوف است.
دهانه غار بر روی دیواری هشت متری قرار دارد که برای رفتن به داخل باید از آن گذشت و تنها افرادی می‌توانند این مسیر را بپیمایند که آمادگی بدنی داشته و بتوانند با طناب به پایین بروند.
این غار شامل تعدادی سکوی بزرگ و پشت سر هم است و بین هر کدام از آن ها پرتگاهی به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ متر به چشم می‌خورد، در داخل این غار اثری از دهلیز و یا دالان فرعی نیست اما ، فضاهای خالی موجود است که به‌خاطر ریزش‌های طبیعی ایجاد شده و ظاهری شبیه دالان و دهلیز دارند.
مسیر رسیدن به غار با لایه ای از خاک رس پوشیده شده که آن را به‌طور کامل مرطوب و لغزنده کرده است، در نیمه اول مسیر پیمایش این غار دو چاه عمیق وجود دارد که عبور از آن‌ها نیازمند مهارت و دقت کامل است، به‌طوری که کمی بی دقتی شاید منجر به سقوط شود.
در نیمه بعدی مسیر درونی غار، شیب سطحی بسیار تند می‌شود و در ادامه از وسط یک فضای تالار مانند عبور می‌کندکه در آنجا آوار زیادی ناشی از ریزش سنگ‌ها وجود دارد و باید این حجم انباشته را دور زد تا بتوان به راه ادامه داد.
غارنوردان زیادی از تالارهای اصلی و بزرگ غار دیدن می‌کنند و از مسیرهای خارق‌العاده و جذاب آن می‌گذرند و بعد به‌وسیله طناب حمایت و ابزارهای فنی دیواره ۱۰ متری پایانی غار به طرف سمت راست بالا رفته و از تونلی تنگ و باریک به‌طور درازکش به تالارهای پایان غار می‌رسند.
کهک از نمونه غارهای آهکی است که ستون‌های زیبا و متعدد آهکی دارد و ارتفاع بعضی از آن‌ها به حدود ۱۴ متر می‌رسد که شاید در کشور کم نظیر باشد.
تالار غار با عبور از مسیر ۲۵۰ متری به اتمام می‌رسد و گودالی پر از آب صاف و زلال فراروی غارنورد و طبیعت‌گرد قرار می‌گیرد که در دخمه‌ای مملو از چکنده‌های مرمرین و بلورین واقع شده است، این عرصه تابلویی بی‌نقص و زیبا از جلوه‌های طبیعت است که کمتر می‌توان نظیر آن را در جای دیگر یافت.
این گودال با عمق ۸۰ متر پایین‌تر از دهانه ورودی غار به‌عنوان ژررف‌ترین قسمت شناخته شده و بعد از این گودال، مسیر غار در سمت عکس و به جهت بالا تا ۱۰۰ متر ادامه پیدا می کند تا محوطه غار تکمیل شود.
این غار در مجموع دارای ۳۵۰ متر طول است و از نظر بزرگی در رده غارهای متوسط ایران طبقه‌بندی می‌شود اما، پرتگاه‌های زیاد، غارسنگ‌های خاص، آبشار سنگ‌های مرتع و چکیده‌های رنگارنگ و بزرگ آن را به یکی از غارهای خاص ایران و جهان تبدیل کرده است و جلوه‌های کم نظیر بصری آن اهمیت زیادی دارد.
یکی از این تزئینات زیبا، ردیف ستون لوله مانند سرخ رنگ و به هم چسبیده است که ۶ متر ارتفاع و چهار متر عرض دارد و به مانند پرده چین‌داری جدا کننده بخش مسطح جلو و پرتگاه پشتی است، در نقطه پایانی تالار غار و کف آن تشماری از ستون‌های عظیم به قطر سه متر به چشم می‌خورد و این احتمال وجود دارد که به علت زلزله مهیب سالیان قبل پدید آمده باشد.
غار کهک را می‌توان در زمره غارهایی آورد که در کنار پرتگاه‌های متعدد، چکیده‌های مرمری و مخروطی را در خود گرفته که جذابیت و محبوبیت خاص دارد، از برجسته‌ترین ویژگی‌های این غار چکیده‌های سرخ رنگ با طول ۱۰ متر است وبه‌طور معمول غارنوردان این غار را به صورت تیمی طی می‌کنند چراکه هرلحظه ممکن است در پس ماجراجویی زیبایی‌های بصری خطری در کمین باشد.
غارها همیشه جایی منحصربفرد و عالی برای طبیعت گردی بوده‌اند، تشکیل غارها فرآیندی پیچیده و خاص دارد و عوامل متعددی مانند حجم و میزان بارش و زمین لرزه ها و گذر زمان حتی به میلیون سال، تبخیر و چرخه انواع مواد واملاح و جنس خاک‌های متنوع عامل آن است و هرچه که در این رخداد طبیعی اتفاق افتاده ماحصلش غارهای نمکی، یخی، آهکی و سایر انواع دیگر است که از عظمت‌های خلقت محسوب می‌شوند.
«جمال قربانی» یکی از راهنمایان گردشگری برجسته در حوزه غارنوردی چندی پیش در جریان تهیه کروکی از محتوای غار کهک در گفت‌گو با ایرنا بیان کرد: راه دسترسی به غار کهک هموار و آسان است و تا فاصله ۱۰۰متری دهانه غار می‌توان با خودرو تردد کرد و یکی از بهترین نمونه‌های غار آهکی را در سایه برنامه اصلی و شناخت کافی از مختصات جغرافیایی و ویژگی‌های آن تجربه کرد.
وی معتقد است: غارنوردی و کوهنوردی تنها یک فعالیت ورزشی نیست بلکه می‌توان از آن بهره چندگانه برد و فصلی کاملا متفاوت را در زندگی رقم زد، با غارنوردی نشاطی حاصل می‌شود که محصول یک برنامه ماجراجویانه و تحقیقاتی است و اکتشاف در اعماق زمین و پدیده‌ها و عارضه‌های بکر چیزی نیست که با هر ارزش مادی بتوان آن را به دست آورد.
طبیعت‌گردی از انواع مهم گردشگری است که اگرچه در سال‌های اخیر کمی به ان در کشور بها داده شده اما غارنوردی حرفه‌ای به عنوان یکی از شاخه‌های آن نیازمند تقویت است و باید از داشته‌های طبیعی منحصربه‌فرد نظیر کهک در حدقابل انتظار در این صنعت بهره برد .
غارنوردی حرفه ای در ایران جوان است و کمتر از دو دهه از غنای اقدامات حرفه‌ای و رعایت استانداردهای بین‌المللی در آن نمی‌گذرد ، ایران مهد غارهای ارزشمند است و غارنوردان در سال‌های اخیر نمونه غارهایی را شناسایی کرده‌اند که قابلیت گردشگری دارد و با ایمن‌سازی می‌توان گردشگران متعددی را جذب کرد و رونق اقتصادی و نشاط طبیعت‌گردی را به‌دست آورد.
دهیار روستای کهک گفت: در حاشیه غار سن‌ایک به همت دهیاری یک مرکز بوم‌گردی ایجاد شده که ظرفیتی موثر برای تبدیل این غار به سایت گردشگری است چرا که این مرکز پذیرای شبانه‌روزی گردشگران طبیعی، غارنوردان و کوهنوردانی است که قصد عزیمت به کهک را دارند و به بهترین شکل امکانات را برای آنان مهیا می‌کند.
وی افزود: کهک علاوه بر بهره‌مندی از ظرفیت غار خرده فرهنگ اصیل و دلچسبی دارد و تلاش بر این است که در صورت تقویت صنعت گردشگری این قابلیت‌های بکر از فرهنگ محلی به بهترین شکل ارایه و معرفی شود.
وی معتقد است که کهک نمونه بی‌نظیری از زیبایی‌های طبیعی ایران را در خود دارد و امید می‌رود طبیعت‌گردانی که قصد سفر به دلیجان و سفر ماجراجویی در این غار را دارند از سایر ظرفیت‌های این شهرستان نظیر غار نخجیر، شهر تاریخی نراق، یخچال‌های طبیعی، منطقه جاسب، سد ۱۵ خرداد، بهار اردهال، روستای گردشگری وروان، غار شاه‌بلبل ، آبشار گیسو ، مسجد جامع نراق، کاروانسرا و پل دودهک و سایر جاذبه‌های دیگر فرهنگی، تاریخی و طبیعی آن دیدن کنند و برای ایجاد خاطرات ماندگار در این زمینه نیاز است که مسوولان شهرستانی برنامه منسجم خط گردشگری را ترسیم کرده و به صورت هدفمند در این عرصه گام بردارند.
دلیجان واقع در نوار جنوبی استان مرکزی با مساحت ۲ هزار و ۱۴۱ کیلومتر مربع دارای ۲ شهر یک بخش و و چهار دهستان مصفا و تاریخی است.
اهالی این شهرستان با زبان فارسی و گویش راجی تکلم دارند و بهترین سوغات آن جوزقند و انواع صنایع دستی نظیر قالی،دست‌بافته‌های سبک و گیوه است.
