استان مازندران بیش از سه هزار روستای ییلاقی و جلگه ای دارد که از ارتفاعات تا دشت ها گسترده اند و فاصله شان با شهرها معمولاً اندک است و بیش از 45 درصد جمعیت مازندران در روستاها زندگی می‌کنند که از نظر جمعیت روستایی، مازندران جایگاه دوم کشوری را داراست.
این روستاها علاوه بر سبزی، خرمی و چشم اندازهای بدیع ، چمنزار و جنگل های مرتفع جلگه ای که از آن ها مجموعه زینتی و طبیعی کم نظیری در ایران ساخته، دارای کلکسیونی گران قیمت و غنی از فرهنگ بومی است که در هر منطقه و روستایی، می توان سراغ آنها را گرفت.
این روزها روستاییان مهربان مازندران به رقابت با هتل های مدرن آمده اند و سفره های رنگین و پر خیر و برکتشان را که سرشار از عطر غذاهای محلی است به روی گردشگران داخلی و خارجی پهن نموده اند و با آغوش باز از آنها استقبال می کنند.
در این واحدهای بوم گردی خوردن نان محلی به همراه شیر ، کره ، پنیر ، عسل و سرشیر بر سر سفره صبحانه و انواع غذاهای محلی در هنگام ظهر و شام در محیطی آرام و دل انگیز ، خاطره ای خوش و بیادماندنی را در ذهن گردشگران فراری از شلوغی های زندگی شهری ایجاد می کند.
هم اکنون دولت تسهیلات ویژه ای تا سقف یکصد میلیون تومان با بازپرداخت پنج ساله و کارمزد 4 درصد در اختیار فعالان بوم گردی قرار می دهد
فهیمه شفیعی که به همراه خواهر زاده خود یک واحد بوم گردی را در روستای کوهستانی یوج سه هزار از توابع بخش خرم آباد شهرستان تنکابن دایر نموده است ، پیرامون انگیزه خود از راه اندازی چنین مکانی گفت : این واحد بوم گردی با هدف احیای میراث پدری و جلوگیری از فراموشی آن و همچنین حفظ آداب و رسوم منطقه و محیط زیست از طریق ایجاد معیشت جایگزین با تأکید بر قابلیت‌های گردشگری و جاذبه‌های منطقه سه‌هزار ایجاد نمودم و در این مسیر از راهنمایی های کارشناسان اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان بهره مند شدم.
وی اظهار داشت : با احیای خانه پدری خود به مساحت 100 مترمربع آغاز کردیم و تغییری در ترکیب و معماری خانه انجام ندادیم و فقط قسمت‌های مورد نیاز را بازسازی کردیم و نام خانه بوم‌گردی را به نام مادر خانواده در نظر گرفتیم.
شفیعی با بیان اینکه سالانه مسافران زیادی این مسیر را جهت سفر از تنکابن به سمت الموت و قزوین و بالعکس انتخاب می‌کنند ، خاطر نشان کرد : با وجود گردشگران زیاد در این منطقه ، امکان اسکان آنها در منطقه وجود نداشت و همین مسئله موجب شد تا این واحد بوم گردی را راه اندازی کنیم.
وی تصریح کرد : مردم این منطقه برای فروش محصولات خود مجبور هستند به خرم‌آباد یا تنکابن مراجعه کنند که امیدواریم با احیا خانه‌های بوم‌گردی و جذب توریست و ایجاد فروشگاه‌های عرضه محصولات تولیدی بتوانیم بخشی از مشکلات معیشتی روستاهای سه‌هزار را با کمک و همکاری خود مردم رفع نماییم.
این فعال عرصه بوم گردی در غرب مازندران به برگزاری آیین شیلان کشی در این روستا پس از 21 سال اشاره کرد و افزود : این آیین یکی از رسوم قدیمی این منطقه بود که با گذشت زمان به فراموشی سپرده شده بود و برگزاری و نحوه اجرای مراسم برای خیلی از گردشگران و حتی افراد بومی جالب توجه بود .
وی یادآور شد : باید تبلیغات در فضای مجازی و محیطی را افزایش دهیم تا گردشگران بیشتری به این روستا سفر کنند و از اقامت در اینجا لذت ببرند.
بر اساس آمار های رسمی ، 39 میلیون 562 هزار و 242 نفر در شش ماهه نخست سال جاری به مازندران سفر کردند که با توجه به ورود 36 میلیون 561 هزار و 440 گردشگر در مدت مشابه سال 95 ، شاهد رشد 8 درصدی هستیم.
*چالش های پیش رو بوم گردی
یک کارشناس گردشگری با بیان اینکه احداث اقامتگاه‌های بوم‌گردی در ایران به بیش از یک دهه قبل باز می‌گردد ، گفت : هدف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری طی سال‌های اخیر و همچنین برای سال‌های آینده تحقق 2هزار اقامتگاه بوم‌گردی در 500 روستای هدف تا پایان برنامه ششم توسعه است و در این راستا از ابزارهایی مانند پرداخت وام با بهره کم و ارائه مجوز به سرمایه‌گذاران بدون سخت گیری استفاده نموده است.
علیرضا بهرامیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : رشد روزافزون تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی بدون توجه به توسعه کیفی آنها موجب بروز چالش هایی در این زمینه شده است.
وی عدم درک درست از مفهوم و هدف اقامتگاه‌های بوم‌گردی ، توجه بیش از حد به توسعه کمی بدون توجه به توسعه کیفی ، نبود آموزش در این حوزه، نبود نظارت اصولی و ارزیابی صحیح ، نبود کارشناسان متخصص و آشنا با نحوه اجرای طرح و اعطای مجوز به افراد فاقد صلاحیت از مهمترین چالش ها در این زمینه برشمرد.
به گفته این کارشناس ، فراهم نبودن دیگر زیرساخت‌های لازم در مناطق محلی که پیش‌نیاز ورود گردشگران است، در کنار عدم معرفی این مناطق در شمار مقاصد گردشگری، جوامع محلی امیدوار از کسب درآمد مطلوب را بی‌نصیب خواهد گذاشت.
وی خاطرنشان کرد : به دلیل اینکه زندگی در این مناطق بیشتر به‌صورت سنتی است و مردم نیز نسبت به فرهنگ و ارزش‌های خود حساس‌تر هستند، نیاز است سرمایه‌گذاران در این مناطق در رابطه با این مسائل آموزش ببینند و با مسائل اجتماعی-فرهنگی و زیست‌محیطی منطقه آشنایی کامل داشته باشند تا بتوانند حداکثر مشارکت جامعه محلی را جلب کنند.
بهرامیان یکی دیگر از ضعف‌های موجود در بخش بوم‌گردی را نظارت و کنترل بر اقامتگاه ها برشمرد و تصریح کرد : این موضوع موجب می‌شود استانداردهای لازم به صورت کامل اجرا نشود و کیفیت خدمات ارائه شده پایین بیاید.
وی اضافه کرد : اگر کارشناسان متخصص در زمینه پیاده‌سازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی در کنار سرمایه‌گذاران این بخش حضور داشته باشند حتما توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در راستای دستیابی به اهداف تعیین شده صورت خواهد گرفت و کیفیت فعالیت‌های این واحدها افزایش می یابد.
بهرامیان در ادامه به برخی مشکلات فرهنگی و اجتماعی واحد های بوم گردی نیز اشاره کرد و افزود : فرهنگ و ارزش‌های گردشگران با جامعه محلی متفاوت و گاهی در تضاد است و حضور این گردشگران در این محیط‌ها موجب می‌شود جامعه محلی در معرض رفتارها و ارزش‌های جدید قرار گیرد و مردم جامعه محلی بعضا درصدد تقلید از رفتارهای گردشگران برمی‌آیند و این امر به مرور زمان باعث تغییر ارزش‌های جامعه محلی می‌شود.
وی یادآور شد : در راستای توسعه کمی این واحدها باید به توسعه کیفی نیز توجه شود تا افزایش تعداد این اقامتگاه‌ها و رشد بیش از حد آنها موجب بروز چالش‌های گفته‌شده برای سرمایه‌گذاران و مردم محلی نشود.
*بوم گردی فرصتی طلایی برای رونق روستاها
یک کارشناس دیگر گردشگری ، بوم گردی را فرصتی طلایی برای رونق و توسعه پایدار در روستاها دانست و گفت : رشد گردشگران علاقه‌مند به بوم‌گردی ، مزایای اقتصادی ، توسعه پایدار گردشگری و حمایت‌های دولتی سبب افزایش تعداد اقامتگاه های بوم گردی شده است .
حسن عبدالرحیمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : با توجه به تغییر سلیقه و سبک زندگی گردشگران، افزایش آگاهی آنها و همچنین اشباع شدن جاذبه‌های پربازدید، تمایل گردشگران به سفر به محیط‌های روستایی و مناطق بکر و آشنایی با فرهنگ‌ها و ارزش‌های این مناطق سوق پیدا کرده و این عامل موجب افزایش تعداد گردشگران علاقه‌مند به فعالیت‌های بوم‌گردی و اقامت در این واحدها شده است.
وی از جمله مزایای اجرای طرح بوم گردی را تثبیت جمعیت روستاهای استان و همچنین توسعه گردشگری در منطقه دانست و اظهار داشت : حفظ و گسترش مشاغل در روستاها ، ایجاد کسب و کارهای جدید و بهبود وضعیت حمل و نقل ، فرصت های جدید برای جوان ترها و پایداری محیط زیست از دیگر مزایای این طرح است.
به گفته این کارشناس ، بی شک با افزایش جمعیت شهرها، نیاز به ایجاد مراکز تفرجگاهی هم در اطراف شهرها وجود دارد و پرداختن به این مهم از رسالت های مسئولان است.
وی یادآور شد : به جای ایراد گرفتن و مخالفت کردن با چنین طرح های تاثیرگذار در اقتصاد و هم درحوزه اجتماعی و فرهنگی ، می طلبد راهکارهای موثر جهت رفع مشکلات در این زمینه ارائه شود.
رییس میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان های تنکابن و عباس آباد در این باره گفت : هم اکنون 12 واحد بوم گردی پروانه دار در شهرستان تنکابن فعال هستند که به زودی این تعداد به 30 واحد افزایش خواهد یافت.
نادر سحر خیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : متاسفانه در شهرستان عباس آباد با وجود ظرفیت های بالا در زمینه بوم گردی تنها یک واحد بوم گردی دائر شده و انتظار داریم این واحد ها تا چندین برابر افزایش یابد.
وی با بیان اینکه در عباس آباد بناهایی با عمر به طور میانگین 150 سال وجود دارد ، اظهار داشت : روستاهای دراسرا ، ماشال آباد ، سی بن و هردآبرود بخش مرکزی این شهرستان از آثار تاریخی ، معماری ارزشمند و دسترسی به طبیعت از طریق جاده کلاردشت برخوردار هستند و تعداد گردشگران در این منطقه بسیار بالا است و باید تعداد واحد های بوم گردی نیز افزایش یابد.
سحر خیز خاطرنشان کرد : واحد های بوم گردی این منطقه از لحاظ کیفیت بسیار بالا هستند و اقامت گردشگران خارجی در این واحد ها دلیلی بر اثبات این ادعا است.
وی با اشاره به اینکه تمامی واحد های بوم گردی این منطقه از مجوز استحکام بنا برخوردار هستند ، تصریح کرد : در روستای نوشا یک واحد بوم گردی داریم که قرار است به 5 واحد افزایش یابد و همچنین در روستای میان لات نیز یک واحد بوم گردی احداث خواهد شد.
رییس میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان های تنکابن و عباس آباد ، یادآور شد : گردانندگان این واحد های بوم گردی از فعالان اجتماعی و فرهنگی منطقه هستند که به خوبی می توانند با گردشگر داخلی و خارجی ارتباط برقرار کنند و برخی از آنها حتی به زبان انگلیسی مسلط هستند.
بنابر امارها در نیمه نخست سال جاری 10 طرح گردشگری در استان مازندران جهت دریافت تسهیلات بانکی به ارزش 481 میلیارد و 500 میلیون ریال به بانک معرفی شدند و تاکنون 66 میلیارد ریال به عنوان تسهیلات به این بخش پرداخت شده است.
خبرنگار : علیرضا پورعلم **انتشار دهنده: محسن حسن نیا
/1602/7513/1899
انتهای پیام این روستاها علاوه بر سبزی، خرمی و چشم اندازهای بدیع ، چمنزار و جنگل های مرتفع جلگه ای که از آن ها مجموعه زینتی و طبیعی کم نظیری در ایران ساخته، دارای کلکسیونی گران قیمت و غنی از فرهنگ بومی است که در هر منطقه و روستایی، می توان سراغ آنها را گرفت.
این روزها روستاییان مهربان مازندران به رقابت با هتل های مدرن آمده اند و سفره های رنگین و پر خیر و برکتشان را که سرشار از عطر غذاهای محلی است به روی گردشگران داخلی و خارجی پهن نموده اند و با آغوش باز از آنها استقبال می کنند.
در این واحدهای بوم گردی خوردن نان محلی به همراه شیر ، کره ، پنیر ، عسل و سرشیر بر سر سفره صبحانه و انواع غذاهای محلی در هنگام ظهر و شام در محیطی آرام و دل انگیز ، خاطره ای خوش و بیادماندنی را در ذهن گردشگران فراری از شلوغی های زندگی شهری ایجاد می کند.
هم اکنون دولت تسهیلات ویژه ای تا سقف یکصد میلیون تومان با بازپرداخت پنج ساله و کارمزد 4 درصد در اختیار فعالان بوم گردی قرار می دهد
فهیمه شفیعی که به همراه خواهر زاده خود یک واحد بوم گردی را در روستای کوهستانی یوج سه هزار از توابع بخش خرم آباد شهرستان تنکابن دایر نموده است ، پیرامون انگیزه خود از راه اندازی چنین مکانی گفت : این واحد بوم گردی با هدف احیای میراث پدری و جلوگیری از فراموشی آن و همچنین حفظ آداب و رسوم منطقه و محیط زیست از طریق ایجاد معیشت جایگزین با تأکید بر قابلیت‌های گردشگری و جاذبه‌های منطقه سه‌هزار ایجاد نمودم و در این مسیر از راهنمایی های کارشناسان اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان بهره مند شدم.
وی اظهار داشت : با احیای خانه پدری خود به مساحت 100 مترمربع آغاز کردیم و تغییری در ترکیب و معماری خانه انجام ندادیم و فقط قسمت‌های مورد نیاز را بازسازی کردیم و نام خانه بوم‌گردی را به نام مادر خانواده در نظر گرفتیم.
شفیعی با بیان اینکه سالانه مسافران زیادی این مسیر را جهت سفر از تنکابن به سمت الموت و قزوین و بالعکس انتخاب می‌کنند ، خاطر نشان کرد : با وجود گردشگران زیاد در این منطقه ، امکان اسکان آنها در منطقه وجود نداشت و همین مسئله موجب شد تا این واحد بوم گردی را راه اندازی کنیم.
وی تصریح کرد : مردم این منطقه برای فروش محصولات خود مجبور هستند به خرم‌آباد یا تنکابن مراجعه کنند که امیدواریم با احیا خانه‌های بوم‌گردی و جذب توریست و ایجاد فروشگاه‌های عرضه محصولات تولیدی بتوانیم بخشی از مشکلات معیشتی روستاهای سه‌هزار را با کمک و همکاری خود مردم رفع نماییم.
این فعال عرصه بوم گردی در غرب مازندران به برگزاری آیین شیلان کشی در این روستا پس از 21 سال اشاره کرد و افزود : این آیین یکی از رسوم قدیمی این منطقه بود که با گذشت زمان به فراموشی سپرده شده بود و برگزاری و نحوه اجرای مراسم برای خیلی از گردشگران و حتی افراد بومی جالب توجه بود .
وی یادآور شد : باید تبلیغات در فضای مجازی و محیطی را افزایش دهیم تا گردشگران بیشتری به این روستا سفر کنند و از اقامت در اینجا لذت ببرند.
بر اساس آمار های رسمی ، 39 میلیون 562 هزار و 242 نفر در شش ماهه نخست سال جاری به مازندران سفر کردند که با توجه به ورود 36 میلیون 561 هزار و 440 گردشگر در مدت مشابه سال 95 ، شاهد رشد 8 درصدی هستیم.
*چالش های پیش رو بوم گردی
یک کارشناس گردشگری با بیان اینکه احداث اقامتگاه‌های بوم‌گردی در ایران به بیش از یک دهه قبل باز می‌گردد ، گفت : هدف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری طی سال‌های اخیر و همچنین برای سال‌های آینده تحقق 2هزار اقامتگاه بوم‌گردی در 500 روستای هدف تا پایان برنامه ششم توسعه است و در این راستا از ابزارهایی مانند پرداخت وام با بهره کم و ارائه مجوز به سرمایه‌گذاران بدون سخت گیری استفاده نموده است.
علیرضا بهرامیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : رشد روزافزون تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی بدون توجه به توسعه کیفی آنها موجب بروز چالش هایی در این زمینه شده است.
وی عدم درک درست از مفهوم و هدف اقامتگاه‌های بوم‌گردی ، توجه بیش از حد به توسعه کمی بدون توجه به توسعه کیفی ، نبود آموزش در این حوزه، نبود نظارت اصولی و ارزیابی صحیح ، نبود کارشناسان متخصص و آشنا با نحوه اجرای طرح و اعطای مجوز به افراد فاقد صلاحیت از مهمترین چالش ها در این زمینه برشمرد.
به گفته این کارشناس ، فراهم نبودن دیگر زیرساخت‌های لازم در مناطق محلی که پیش‌نیاز ورود گردشگران است، در کنار عدم معرفی این مناطق در شمار مقاصد گردشگری، جوامع محلی امیدوار از کسب درآمد مطلوب را بی‌نصیب خواهد گذاشت.
وی خاطرنشان کرد : به دلیل اینکه زندگی در این مناطق بیشتر به‌صورت سنتی است و مردم نیز نسبت به فرهنگ و ارزش‌های خود حساس‌تر هستند، نیاز است سرمایه‌گذاران در این مناطق در رابطه با این مسائل آموزش ببینند و با مسائل اجتماعی-فرهنگی و زیست‌محیطی منطقه آشنایی کامل داشته باشند تا بتوانند حداکثر مشارکت جامعه محلی را جلب کنند.
بهرامیان یکی دیگر از ضعف‌های موجود در بخش بوم‌گردی را نظارت و کنترل بر اقامتگاه ها برشمرد و تصریح کرد : این موضوع موجب می‌شود استانداردهای لازم به صورت کامل اجرا نشود و کیفیت خدمات ارائه شده پایین بیاید.
وی اضافه کرد : اگر کارشناسان متخصص در زمینه پیاده‌سازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی در کنار سرمایه‌گذاران این بخش حضور داشته باشند حتما توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در راستای دستیابی به اهداف تعیین شده صورت خواهد گرفت و کیفیت فعالیت‌های این واحدها افزایش می یابد.
بهرامیان در ادامه به برخی مشکلات فرهنگی و اجتماعی واحد های بوم گردی نیز اشاره کرد و افزود : فرهنگ و ارزش‌های گردشگران با جامعه محلی متفاوت و گاهی در تضاد است و حضور این گردشگران در این محیط‌ها موجب می‌شود جامعه محلی در معرض رفتارها و ارزش‌های جدید قرار گیرد و مردم جامعه محلی بعضا درصدد تقلید از رفتارهای گردشگران برمی‌آیند و این امر به مرور زمان باعث تغییر ارزش‌های جامعه محلی می‌شود.
وی یادآور شد : در راستای توسعه کمی این واحدها باید به توسعه کیفی نیز توجه شود تا افزایش تعداد این اقامتگاه‌ها و رشد بیش از حد آنها موجب بروز چالش‌های گفته‌شده برای سرمایه‌گذاران و مردم محلی نشود.
*بوم گردی فرصتی طلایی برای رونق روستاها
یک کارشناس دیگر گردشگری ، بوم گردی را فرصتی طلایی برای رونق و توسعه پایدار در روستاها دانست و گفت : رشد گردشگران علاقه‌مند به بوم‌گردی ، مزایای اقتصادی ، توسعه پایدار گردشگری و حمایت‌های دولتی سبب افزایش تعداد اقامتگاه های بوم گردی شده است .
حسن عبدالرحیمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : با توجه به تغییر سلیقه و سبک زندگی گردشگران، افزایش آگاهی آنها و همچنین اشباع شدن جاذبه‌های پربازدید، تمایل گردشگران به سفر به محیط‌های روستایی و مناطق بکر و آشنایی با فرهنگ‌ها و ارزش‌های این مناطق سوق پیدا کرده و این عامل موجب افزایش تعداد گردشگران علاقه‌مند به فعالیت‌های بوم‌گردی و اقامت در این واحدها شده است.
وی از جمله مزایای اجرای طرح بوم گردی را تثبیت جمعیت روستاهای استان و همچنین توسعه گردشگری در منطقه دانست و اظهار داشت : حفظ و گسترش مشاغل در روستاها ، ایجاد کسب و کارهای جدید و بهبود وضعیت حمل و نقل ، فرصت های جدید برای جوان ترها و پایداری محیط زیست از دیگر مزایای این طرح است.
به گفته این کارشناس ، بی شک با افزایش جمعیت شهرها، نیاز به ایجاد مراکز تفرجگاهی هم در اطراف شهرها وجود دارد و پرداختن به این مهم از رسالت های مسئولان است.
وی یادآور شد : به جای ایراد گرفتن و مخالفت کردن با چنین طرح های تاثیرگذار در اقتصاد و هم درحوزه اجتماعی و فرهنگی ، می طلبد راهکارهای موثر جهت رفع مشکلات در این زمینه ارائه شود.
رییس میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان های تنکابن و عباس آباد در این باره گفت : هم اکنون 12 واحد بوم گردی پروانه دار در شهرستان تنکابن فعال هستند که به زودی این تعداد به 30 واحد افزایش خواهد یافت.
نادر سحر خیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : متاسفانه در شهرستان عباس آباد با وجود ظرفیت های بالا در زمینه بوم گردی تنها یک واحد بوم گردی دائر شده و انتظار داریم این واحد ها تا چندین برابر افزایش یابد.
وی با بیان اینکه در عباس آباد بناهایی با عمر به طور میانگین 150 سال وجود دارد ، اظهار داشت : روستاهای دراسرا ، ماشال آباد ، سی بن و هردآبرود بخش مرکزی این شهرستان از آثار تاریخی ، معماری ارزشمند و دسترسی به طبیعت از طریق جاده کلاردشت برخوردار هستند و تعداد گردشگران در این منطقه بسیار بالا است و باید تعداد واحد های بوم گردی نیز افزایش یابد.
سحر خیز خاطرنشان کرد : واحد های بوم گردی این منطقه از لحاظ کیفیت بسیار بالا هستند و اقامت گردشگران خارجی در این واحد ها دلیلی بر اثبات این ادعا است.
وی با اشاره به اینکه تمامی واحد های بوم گردی این منطقه از مجوز استحکام بنا برخوردار هستند ، تصریح کرد : در روستای نوشا یک واحد بوم گردی داریم که قرار است به 5 واحد افزایش یابد و همچنین در روستای میان لات نیز یک واحد بوم گردی احداث خواهد شد.
رییس میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان های تنکابن و عباس آباد ، یادآور شد : گردانندگان این واحد های بوم گردی از فعالان اجتماعی و فرهنگی منطقه هستند که به خوبی می توانند با گردشگر داخلی و خارجی ارتباط برقرار کنند و برخی از آنها حتی به زبان انگلیسی مسلط هستند.
بنابر امارها در نیمه نخست سال جاری 10 طرح گردشگری در استان مازندران جهت دریافت تسهیلات بانکی به ارزش 481 میلیارد و 500 میلیون ریال به بانک معرفی شدند و تاکنون 66 میلیارد ریال به عنوان تسهیلات به این بخش پرداخت شده است.
خبرنگار : علیرضا پورعلم **انتشار دهنده: محسن حسن نیا
/1602/7513/1899
کپی شد
