سطح آب دریای خزر 13 سانتی‌متر کم شد

سرپرست مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر با اشاره به اینکه آب دریای خزر 13 سانتی متر کمتر شده است، گفت: بررسی کارشناسی نشان می دهد که در یک چشم انداز بلند مدت کاهش سطح تراز آب دریای خزر به دلیل تغییر اقلیم  و تبخیر آب ، ولو با نوسان سالانه همچنان ادامه خواهد داشت.

به گزارش جماران، سید معصومه بنی هاشمی گفت : براساس ارزیابی که از سطح آب دریای خزر در  زمستان سال گذشته  اواخر ۲۰۱۹ انجام شد ، نشان می دهد که سطح آب دریای خزر در سال ۲۰۱۹ میلادی، در ادامه روند کاهشی خود از سال ۱۹۹۵، به کمترین میزان طی ۳۰ سال اخیر رسید.
وی اضافه کرد: براساس این ارزیابی میانگین تراز آب در این سال با کاهش ۱۳ سانتیمتری نسبت به سال ۲۰۱۸، برابر با ۲۷.۱۸- متر شده است.
سرپرست مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر دلیل اصلی  این کاهش سطح آب را ناشی از کم شدن آب ورودی رودخانه ولگاگراد به عنوان تامین کننده حدود ۸۰ درصد از آب ورودی به دریای خزر اعلام کرده است.
دکتر بنی هاشمی افزایش میانگین دمای سطح آب دریای خزر را از دیگر دلایل در کاهش سطح آب این دریا اعلام کرد و اظهارداشت : در سال ۲۰۱۹ میلادی نسبت به سال ۲۰۱۸ میانگین دمای آب دریای خزر حدود دو دهم درجه سانتیگراد و نسبت به میانگین بلند مدت یک درجه گرمتر شد.
وی اضافه کرد : بررسی کارشناسی نشان می دهد که در یک چشم انداز بلند مدت کاهش سطح تراز آب دریای خزر به دلیل تغییر اقلیم  و تبخیر آب ، ولو با نوسان سالانه همچنان ادامه خواهد داشت.
وی خاطرنشان کرد : با این روند باید هر گونه تاسیساتی که در حاشیه دریای خزر به دلیل پسروی در کشورهای ذینع از جمله ایران به خصوص استان مازندران که از لحاظ جمعیتی بالاترین تراکم جمعیتی را در بین  استان های شمالی کشور دارد ، براساس اطلاعات دقیقی باشد که از مراکز مرتبط دریافت می شود.
دکتر بنی هاشمی اظهارداشت : پسروی دریای خزر نباید به عنوان آزاد سازی دریا و فرصتی برای ساخت تاسیسات و تجهیز امکانات تلقی شود،  چرا که این بخش بستر دریاست و هر آن احتمال پیشروی آب دریای خزر و بازپس گیری این بستر  وجود دارد.
سرپرست مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر افزود : اطلاعات کارشناسی با ارزیابی دقیق با سابقه حدود دو قرنی در مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر وجود دارد که بهره برداران از سواحل این دریا می توانند از آن استفاده کنند تا  ارزیابی دقیقی از عمر مفید تاسیساتی که در ساحل مستقر می کنند، مطلع باشند.

دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان است و به همین دلیل هم با نام دریا شهرت یافته است. طول پیرامون این دریا به هفت هزار کیلومتر می‌رسد. این دریاچه از نظر تنوع زیستی حدود ۴۰۰ گونه آبزی بومی دارد که ماهیان خاویاری از مهم ترین آن‌ها هستند. علاوه بر منابع زنده، از نظر ذخایر نفت و گاز موجود در ساحل و زیر بستر نیز پس از خلیج فارس و سیبری، مقام سوم را به خود اختصاص داده است. 
دریای خزر در عین حال که یکی از ظرفیت های حیاتی ایجاد هزاران فرصت شغلی برای ساکنان کشورهای حاشیه محسوب می شود، دارای ویژگی‌های بارز اکولوژیکی مانند غنای چشمگیر ژنتیکی، تنوع بی‌همتای زیستی و موقعیت خاص استراتژیک است و امروزه نیز به عنوان یک منبع استراتژیک تامین آب به آن نگاه می شود.

مرکز ملی تحقیقات دریای خزر در اوایل دهه ۷۰ شمسی و پس از آن در دستور کار قرار گرفت که این دریا افزایش سریع تراز آبی را به میزان بیش از چند متر تجربه کرد که سبب فرسایش و تخریب اراضی ساحلی و تاسیسات مستقر در سواحل کشورهای حاشیه شده بود.

با روند افزایش تراز آب در آن دوره و لزوم مدیریت اثرات آن، یکی از معضلاتی که کشور با آن روبه‌رو شد، فقدان و کمبود اطلاعات مدون و منظم پیرامون دریای خزر و رفتار نوسانی آن بود. دولت وقت با صرف هزینه‌های سنگین تلاش کرد تا از خسارات بیشتر و پیشروی آب جلوگیری کند، اما دورنمای رفتار دریا و شناخت همه جانبه آن همچنان در هاله‏‌ای از ابهام قرار داشت. به همین دلیل ایجاد مرکزی که بر روی مسائل دریای خزر متمرکز باشد و نیازمندی‌های مطالعاتی ـ تحقیقاتی کشور را در این زمینه برآورده سازد، مورد توجه دولت و وزارت نیرو قرار گرفت. با توجه به اهمیت موضوع در سطح ملی و منطقه، دولت وقت لایحه اجازه تشکیل مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر با مشارکت دولت‌های فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران را در سال ۷۳ به مجلس شورای اسلامی برد و مجلس هم سال ۷۴ برای تشکیل این مرکز مجوز صادر کرد.

یکی از محورهای کاری مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر ایجاد هماهنگی و تلاش برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی مشترک با فدراسیون روسیه از ابتدا تاکنون بوده است. علاوه بر این، مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر به عنوان نماینده کشور در بخش آب‌شناسی خزر، بر اساس قانون موافقتنامه همکاری درخصوص آب و هواشناسی دریای خزر (‏CASPCOM‏) که در سال ۱۳۹۴ به تصویب مقامات عالی کشورهای عضو رسید، موظف به تولید ‏داده‌های پایه منابع آب دریای خزر و به اشتراک گذاشتن آن در اجلاس کمیته آب و هواشناسی منطقه‌‏ای میان ۵ کشور حاشیه دریای خزر است.
دریای خزر ، دریای مازَندَران یا دریای کاسپیَن پهنه‌ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود. دریای کاسپین در گذشته بخشی از دریای تتیس بود که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس متصل می‌کرد. این دریا که گاهی بزرگترین دریاچه جهان و گاهی کوچکترین دریای خودکفای کره زمین طبقه‌بندی می‌شود، بزرگترین پهنه آبی محصور در خشکی است. طول آن حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است. سطح دریای خزر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد است.