ویروس کرونا که برخی با آن را شوم و برخی دیگر درسی برای جامعه بشری می دانند ، تا اینجای کار و در کمتر از ۴۵ روز خیلی از نظم های سابق را چه در رفتار فردی و چه در تعاملات اجتماعی تغییر داد و بخشی از این تغییرات هم آنچنان غیرمنتظره و باورنکردنی بود که تبدیل به لطیفه و جوک شد ، ولی از همین زاویه می توان از فرصتی که این بیماری در اختیار همگان قرار داده برای تغییرات ماندگارتر بهره گرفت.
برای تحمل خانه نشینی ناشی از کرونا نیز تاکنون راهکارهای متعددی از جمله نزدیکی به خانواده تا بازی های سنتی و غذاهای خوشمزه بومی و محلی پیشنهاد شده است تا شاهد گذر زودتر این لحظات باشیم ، اما گذشته از خطرات جانی که نمی توان آن را کوچک و بی اهمیت دانست، بسیاری از کارشناسان معتقد هستند ویروس کرونا درس ها و فرصت های خوبی را نیز در حوزه خودشناسی، شناخت پیرامون و بیش از همه مدیریت زندگی به ما داده است. شاید این دور همنشینی شبانه روزی و اجباری خانواده ها بیش از هر چیزی فرصت خوبی برای کنترل و مدیریت بزرگ ترین بلای بشری یعنی تولید زباله باشد، معضلی که بیش از ویروس گذرای کرونا مردم ایران و جهان را تهدید می کند.
کرونا بلاخره رفتنی است ، یا دارو و واکنسی برایش یافت می شود و در حد یک بیماری مانند سرماخوردگی یا در نهایت آنفلوانزا نزول جایگاه پیدا می کند و یا این که پیش بینی پیشگوها محقق می شود و این بیماری همان گونه که ناگهان سررسید ، یکباره هم از جهان محو می شود. آنچه می ماند ، درس هایی است که از این وضعیت می گیریم .یکی از آن درس ها می تواند جدی گرفتن تفکیک زباله در منزل ، محله و شهرمان باشد ؛ معضلی که جامعه بشری از جمله ایران و بویژه استان های شمالی را از چندین دهه پیش تاکنون رنج می دهد، در حالی که یک تغییر رفتار کوچک در تک تک شهروندان برای تفکیک زباله می تواند بیش از ۵۰ درصد این مشکل را حل کند.
اگر نگاهی به اطرافمان در همین یک ماهه اخیر انداخته باشیم ، متوجه می شویم که تولید زباله در خانه‌امان چندین برابر قبل شده است. شاید شما هم در این روزها با این صحنه مواجه شده باشید که غروب به غروب در و همسایه شما با کیسه های پر از زباله و ماسک بر چهره از خانه بیرون می آیند و همه زباله ها را روی تنلبار می کنند. این روزها حتی زباله گردها هم کمتر دیده می شوند و در نتیجه همه زباله ها به صورت درهم انباشته شده و منتقل می شود.
مدیریت زباله برای استانی مانند مازندران با توجه به موقعیت جغرافیایی یعنی آسیب پذیری بالای محیط زیست یک معضل تمام عیار است. در این استان به طور میانگین روزانه سه هزار تن زباله تولید می شود، زباله هایی که به دلیل عدم تفکیک تمام آن در طبیعت تخلیه می شود.
البته موضوع مدیریت پسماند و زباله کشور به استان مازندران ختم نمی شود، اما به واسطه طبیعت حساس و گردشگر پذیری این استان ، موضوع زباله از اهمیت فزاینده ای برخوردار است که حتی رفع این موضوع را در سال های اخیر به یکی از دغدغه های مدیریت کلان کشور تبدیل کرده است ،
اما با همه مشکلاتی که در حوزه زباله این استان وجود دارد، همواره کارشناسان و مسئولان محیط زیست تفکیک زباله از مبدا را بهترین راهکار برای مدیریت پسماند عنوان کردند که بخش قابل توجهی از آن از مشکلات فرهنگی تفکی زباله رنج می برد.
شاید خانه نشینی کرونایی فرصت خوبی برای فرهنگ سازی و یادگیری و تبدیل تفکیک زباله به یک عادت روزمره باشد و اعضای خانواده را در جدی گرفتن مسئله تفکیک ترغیب کند.
تبدیل خانه‌نشینی به امتیاز
مدیرکل محیط زیست مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: با وجود اینکه خانه نشینی ممکن است با افزایش مصرف و تولید زباله همراه باشد، می تواند تفکیک زباله را به عنوان یک الگوی رفتاری در خانه تمرین کرد.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی افزود : تفکیک زباله بیش از رفتار فیزیکی یک الگوی فرهنگی است که نیاز به زمان برای تبدیل شدن به عادت دارد که به نظر من خانه‌نشینی طولانی مدت کرونایی فرصت خوبی برای نهادینه کردن این الگوی فرهنگی- رفتاری است.
وی با اشاره به اینکه مشکلات در حوزه مدیریت پسماند مازندران جدی و پر دغدغه است، ادامه داد : شاید دیگر باید چشم امید را به عملکر مردم دوخت و انتظار حل شدن زود هنگام مدیریت پسماند را در ساختارهای رسمی و سنگین اداری نداشت.
مدیرکل محیط زیست مازندران گفت : حتی اگر در این روزها با افزایش تولید زباله هم مواجه نشویم ، نباید از مسائلی همچون تفکیک زباله چشم پوشی کرد و نسبت به آن بی تفاوت بود. شاید مراکز دریافت زباله های مازندران در حد کشورهای توسعه یافته متنوع و گسترده نباشد، اما همین مراکز موجود فعال بوده و باید مورد استقبال قرار گیرد.
وی افزود : مشکلات حوزه ویروس کرونا مانند تمامی رویدادهای تاریخی زودگذر است ، اما تبعات زباله آثار مخرب طولانی مدت دارد که ممکن است چندین نسل را تهدید کند.
غفلت از فرهنگ‌سازی در تفکیک زباله
یک فعال زیست محیطی در مازندران هم در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت : تفکیک زباله از اصول اولیه مدیریت پسماند در هر مدل اجتماعی و اقتصادی جامعه انسانی است.
صدیقه بوداغی با بیان اینکه تفکیک زباله نیاز به مولفه های متعددی دارد ، افزود: مهم ترین آن فرهنگ سازی است که باید در بلند مدت برای آن برنامه‌ریزی و عملیاتی کرد.
این فعال محیط زیست و عضو شبکه تشکل های محیط زیستی و منابع طبیعی مازندران ، گفت : نمی توان گفت که کاملا می توان تفکیک زباله را در فصل خانه نشینی کرونایی پیاده سازی و آن برا برای تمامی اعضای یک جامعه تکلیف یا فرهنگ سازی کرد، اما آنچه مسلم است این که کرونا فرصت تغییر رفتارها و عادت‌های متناقض با حیات محیط زیست را فراهم کرد. اکنون که ویروس کرونا همه ما را در خانه حبس کرده ، این فرصت دست داده تا قدر داشته طبیعی و محیطی را بهتر درک کنیم و الگوی رفتاری خود را تغییر دهیم.
وی با اظهار این که محیط زیست بزرگ ترین داشته بشریت است ، افزود : یکی از الگوهای رفتاری مورد نیاز برای جلوگیری از تخریب محیط زیست ، تفکیک زباله از مبدا است که می توان در خانه تبدیل به هنجار شود و خانه نشینی تحمیلی کرونایی بهترین فرصت را به تمامی اعضای خانواده داده است و لازم است بزرگ ترها با استفاده از این فرصت ، تغییر الگوهای رفتاری را کلید بزنند.
این فعال محیط زست مازندران به جنبه دیگری از تولید زباله اشاره کرد و توضیح داد : از اتفاقات نادری که کرونا رقم زده یا می تواند رقم بزند ، کاهش تحمیلی مصرف‌گرایی است که با کاهش تولید زباله رابطه مستقیم دارد.
بوداغی افزود : با توجه به اینکه اغلب مشاغل جامعه غیر کارمندی و درآمدها به فعالیت های روزانه و کسب و کار خدماتی و تولیدی بستگی دارد، ویروس کرونا با تعطیلی این مشاغل می تواند منجر به مدیریت هزینه و مصرف گرایی شود.
وی ادامه داد : کاهش مصرف گرایی به دلیل طولانی شدن حضور ویروس کرونا و کاهش درآمدها را باید یک درس مهم از این ویروس دانست ، چرا که بشر در دهه های اخیر با مصرف گرایی بی رویه خود بخش قابل توجهی از کره زمین را به زباله دانی تبدیل کرده است و اکنون ویروس کرونا به همه ما یادآوری می کند که نباید به هر شکلی که دوست داریم مصرف کنیم و زباله های انبوه این مصرف گرایی را رها سازیم.
این فعال محیط زیست در پایان یادآور شد که دغدغه زباله نه تنها در زمان کرونا ، بلکه باید به یک دغدغه طولانی مدت برای همه مردم مازندران و ایران تبدیل شود.
ویروس کرونا از اول اسفند ماه با شناسایی ۲ بیمار سفر کرده به قم در مازندران شیوع یافت. این بیماری که تاکنون دهها قربانی گرفت از اوایل فروردین ماه مسیر کاهشی پیدا کرد. بر اساس آخرین گزارش دانشگاه علوم پزشکی مازندران هم اکنون کمتر از یکهزار بیمار کرونایی در مراکز درمانی استان بستری هستند. آمار خروجی بیمارستان های کرونایی مازندران از سوم فروردین ماه از آمار ورودی پیشی گرفت و سرعت انتقال ویروس هم از حدود چهار نفر در اوایل اسفند ماه به کمتر از یک نفر در دهه اول فروردین رسید.
