به گزارش خبرنگار ایرنا ، خیلی از آن زمان نگذشته که خانه های گِلی روستاهای مازندران جای خود را به ساختمان های چند طبقه داده اند و علاقه مندان به لمس کردن فضای ناب روستایی که دستشان در محیط روستایی خالی ماند به سمت زمین های کشاورزی و باغات اطراف روستاها روی آوردند .
این پناهگاه دوستداران فضای دست نخورده و بکر روستایی در مازندران نیز اکنون دستخوش تغییر و تحول شد و قدم در مسیر شهری و لوکس شدن گذاشته است و دیگر از آن علائم و نشانه های روستای ناب خبر زیادی نیست .
پَرچین ، چَپَر یا کرفون دیوار سنتی دست ساخته برای جداسازی زمین ها، حفاظ حیاط خانه ها و محل نگهداری حیوانات در روستاها بود که از شاخه های باریک درختان و یا نِی ساخته می شد.
در مناطق مرکزی استان که کشت نی رواج بیشتری داشت، پرچین ها با آن ساخته و در دیگر مناطق شرقی از غرب تا شرق از شاخه های باریک درختان برای این منظور استفاده می کردند.
همین دیوارهای به ظاهر ساده در ذهن خیلی از افراد که تجربه حضور و یا سفر به روستاهای مازندران داشتند حس بودن در فضای روستایی را ایجاد می کرد، در حالی که امروز باید به دنبال ردپایی از این گونه نشانگرها در روستاها بود چرا که گرایش به لوکس بودن تنها دیگر به منازل روستاییان خلاصه نمی شود .
ردیف های آجر و بلوک به همراه میله های آهن و توری های سیمی این روزها جای خود را دور و اطراف باغ های روستاییان مازندران باز کرده اند و سهم آنانی که تشنه دیدن یک دل سیر محیط روستایی هستند تنها به منظره خط خطی از پشت این سیم ها مبدل شده است.
** فراتر از نوستالژی
' اینجا هم دیگر از آن محیط ناب روستایی با آن مناظر سنتی خبری نیست '. این جمله کوتاهی است که جلیل روستا زاده ای از اطراف بابل بر زبان می آورد، کسی که اکنون بنا به شرایط شغلی در شهر زندگی می کند. او که خود را وابسته به محیط روستایش معرفی می کند، به خبرنگار ایرنا گفت: آخر هفته های من و خانواده ام در روستا در کنار فامیل و برزگان خانواده سپری می شود، ولی دیگر این روزها روستا ، روستای قدیمی با آن صفای سنتی اش نیست و به قول معروف از نظر ظاهر و حس و حال فرقی با شهر ندارد .
وی زیاد شدن آپارتمان های چند طبقه و ویلاها با سقف های رنگارنگ را یکی از تغییرات اساسی رخ داده در روستاها دانست و افزود: بعد از رواج این پدیده های شهری، در امان بودن زمین های کشاورزی و باغ ها از شهری شدن تنها دلخوشی من و امثال من برای از دست ندادن چهره روستای واقعی بود.
جلیل پرچین را به عنوان نمادی از یک روستا در مازندران یاد کرد و ادامه داد: اما هم محلی های من به شیوه های جدید برای حفاظت از زمین های کشاورزیشان با میله های آهنی و تور فلزی روی آورده اند. استفاده از این ابزار و وسایل علاوه بر اینکه بافت سنتی و محلی روستا را برهم می زند حتی از جاذبه ها نیز می کاهد و دیدن مناظر درختان و سبزه زارها از پشت این حفاظ های آهنی و گاهی بتنی، صفایی ندارد.
پرچین ها در زمین های کشاورزی مازندران با وسایل ساده اما محکم در برابر ورود و هجوم حیوانات ساخته می شدند، اما انگار در ساخت آنها شوق دیدن مناظر طبیعی از سوی سازندگان رعایت می شد و در اندازه و ارتفاعی که افراد براحتی از آن طرف این حفاظ قادر به دیدن فضای طرف دیگر باشند، ساخته می شد.
** نقصانی برای گردشگری روستایی
اگر چه از دید مردم استان مازندران برچیده شدن پرچین ها به معنای تغییر بافت روستایی و تبدیل شدن آن به نوستالژی است ولی کارشناسان حوزه گردشگری از این تغییرات به عنوان آسیبی برای صنعت گردشگری بخصوص شاخه تازه تاسیس گردشگری روستایی نام می برند.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بیشتر از سه میلیون نفر شب اقامت مسافران در روستاهای استان در ایام نوروز نشان دهنده ظرفیت های گردشگری موجود در این مناطق است .
مهران حسنی افزود: حضور و اقامت مسافران در مناطق روستایی مازندران برای دیدن صحنه هایی از طبیعت و نیز بسترهای بومی و سنتی در آنهاست، فضایی که بنا به گفته بسیاری از آنان عاملی تاثیر گذار در بازگشت دوباره آنها به این مناطق است .
وی ادامه داد: شاید برخی فضاها و امکانات در یک روستا ، برای روستاییان از چنان جذابیتی برخوردار نباشد اما برای مسافران و گردشگرانی که به آن منطقه می آیند دیدن این فضاها که مختص همان استان است، با اهمیت تر می باشد .
به گفته این کارشناس حوزه گردشگری، از حصارهای معمولی یا همان پرچین گرفته تا شالیزارها برای یک مسافر جذاب است و برنامه ساماندهی کردن سفر مردم در مازندران این روزها از جنگل و دریا به سمت روستاها سوق داده شده است .
وی از ایجاد بوم گردی یا همان احیای خانه های سنتی به عنوان بخشی از اقدامات صورت گرفته برای این منظور نام برد و گفت :هر چند برای احیای این بخش از روستا ، دولت با پرداخت تسهیلات و راه اندازی بوم گردی وارد عمل شده است اما بخش های دیگری از پروژه احیای روستاها و نگهداشتن بافت سنتی در گرو همکاری مسئولانه مردم است .
حسنی اضافه کرد : اکنون که تغییرات در بافت روستاها و منازل روستاییان ایجاد شده است ، نباید اجازه داد به بخش های دیگر مانند زمین های کشاورزی و باغی کشیده شود و این کار با همکاری مالکان امکان پذیر است.
دغدغه پرکشیدن جاذبه های سنتی گردشگری از اطراف زمین های کشاورزی مازندران در حالی وجود دارد که بنا به اظهار نظر کارشناسان کشاورزی باقی ماندن بر همین شیوه به نوعی حفاظت از زمین های کشاورزی محسوب می شود.
استاد علوم کشاورزی دانشگاه شهید بهشتی مستقر در زیراب به خبرنگار ایرنا گفت : فضاها و امکاناتی که در زمین های کشاورزی و اطراف آنها ایجاد شده بر اساس شرایط و ویژگی های آب و هوایی همان استان است .
اصغر خدادادی افزود : گذشتگانمان در ساخت تمام فضاهای اطراف و داخل زمین های کشاورزی ، آسیب ندیدن محیط زیست مورد نظر و تاکیدشان بود تا به نحو احسن حفظ خاک صورت بگیرد و به همین دلیل هم استفاده از مصالح منطبق با محیط همان منطقه یا همان بومی سازی از ویژگی های این نوع امکانات و فضاهای کشاورزی در مازندران است .
خدادادی که سال ها به عنوان کارشناس و مدیر جهاد کشاورزی در شهرستان های مازندران خدمت کرد، گفت : تغییر کاربری اراضی و تغییر شکل و شمایل روستاها از خانه روستاییان آغاز شد و امروز دیگر پای آن به حفاظ دور زمین های کشاورزی یا همان پرچین کشیده شده است.
وی افزود : پرچین که از مصالح بومی از جمله شاخه های خشکیده و شکسته شده درختان ساخته می شده است به نوعی خود بخشی از زمین های کشاورزی به شمار می رود. در واقع همین پرچین ها نقش نگهداشت خاک زمین های کشاورزی را برعهده داشتند به طوری که بر روی همین سازه کشاورزی ، امکان رویش گیاه وجود داشت و به همین دلیل هم حتی پس از خشکیدن پرچین باز هم حصار اطراف زمین ها وجود داشت.
وی گفت: پرچین در روستا از سازه های طبیعی مهم برای زندگی پرندگان هم بود و در کنار آن انواع حشرات و خزندگان نیز در این محیط جمع می شدند و یک چرخه کامل از زیست جانداران ایجاد می شود ،اما تغییرات صورت گرفته و ایجاد سازه های بتنی و سیمی در اطراف زمین های کشاورزی نه تنها خود به خود تغییر کاربری زمین های کشاورزی را القاء می کند، بلکه این چرخه زیست را هم از بین برده است.
2096/1654
انتهای پیام این پناهگاه دوستداران فضای دست نخورده و بکر روستایی در مازندران نیز اکنون دستخوش تغییر و تحول شد و قدم در مسیر شهری و لوکس شدن گذاشته است و دیگر از آن علائم و نشانه های روستای ناب خبر زیادی نیست .
پَرچین ، چَپَر یا کرفون دیوار سنتی دست ساخته برای جداسازی زمین ها، حفاظ حیاط خانه ها و محل نگهداری حیوانات در روستاها بود که از شاخه های باریک درختان و یا نِی ساخته می شد.
در مناطق مرکزی استان که کشت نی رواج بیشتری داشت، پرچین ها با آن ساخته و در دیگر مناطق شرقی از غرب تا شرق از شاخه های باریک درختان برای این منظور استفاده می کردند.
همین دیوارهای به ظاهر ساده در ذهن خیلی از افراد که تجربه حضور و یا سفر به روستاهای مازندران داشتند حس بودن در فضای روستایی را ایجاد می کرد، در حالی که امروز باید به دنبال ردپایی از این گونه نشانگرها در روستاها بود چرا که گرایش به لوکس بودن تنها دیگر به منازل روستاییان خلاصه نمی شود .
ردیف های آجر و بلوک به همراه میله های آهن و توری های سیمی این روزها جای خود را دور و اطراف باغ های روستاییان مازندران باز کرده اند و سهم آنانی که تشنه دیدن یک دل سیر محیط روستایی هستند تنها به منظره خط خطی از پشت این سیم ها مبدل شده است.
** فراتر از نوستالژی
' اینجا هم دیگر از آن محیط ناب روستایی با آن مناظر سنتی خبری نیست '. این جمله کوتاهی است که جلیل روستا زاده ای از اطراف بابل بر زبان می آورد، کسی که اکنون بنا به شرایط شغلی در شهر زندگی می کند. او که خود را وابسته به محیط روستایش معرفی می کند، به خبرنگار ایرنا گفت: آخر هفته های من و خانواده ام در روستا در کنار فامیل و برزگان خانواده سپری می شود، ولی دیگر این روزها روستا ، روستای قدیمی با آن صفای سنتی اش نیست و به قول معروف از نظر ظاهر و حس و حال فرقی با شهر ندارد .
وی زیاد شدن آپارتمان های چند طبقه و ویلاها با سقف های رنگارنگ را یکی از تغییرات اساسی رخ داده در روستاها دانست و افزود: بعد از رواج این پدیده های شهری، در امان بودن زمین های کشاورزی و باغ ها از شهری شدن تنها دلخوشی من و امثال من برای از دست ندادن چهره روستای واقعی بود.
جلیل پرچین را به عنوان نمادی از یک روستا در مازندران یاد کرد و ادامه داد: اما هم محلی های من به شیوه های جدید برای حفاظت از زمین های کشاورزیشان با میله های آهنی و تور فلزی روی آورده اند. استفاده از این ابزار و وسایل علاوه بر اینکه بافت سنتی و محلی روستا را برهم می زند حتی از جاذبه ها نیز می کاهد و دیدن مناظر درختان و سبزه زارها از پشت این حفاظ های آهنی و گاهی بتنی، صفایی ندارد.
پرچین ها در زمین های کشاورزی مازندران با وسایل ساده اما محکم در برابر ورود و هجوم حیوانات ساخته می شدند، اما انگار در ساخت آنها شوق دیدن مناظر طبیعی از سوی سازندگان رعایت می شد و در اندازه و ارتفاعی که افراد براحتی از آن طرف این حفاظ قادر به دیدن فضای طرف دیگر باشند، ساخته می شد.
** نقصانی برای گردشگری روستایی
اگر چه از دید مردم استان مازندران برچیده شدن پرچین ها به معنای تغییر بافت روستایی و تبدیل شدن آن به نوستالژی است ولی کارشناسان حوزه گردشگری از این تغییرات به عنوان آسیبی برای صنعت گردشگری بخصوص شاخه تازه تاسیس گردشگری روستایی نام می برند.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بیشتر از سه میلیون نفر شب اقامت مسافران در روستاهای استان در ایام نوروز نشان دهنده ظرفیت های گردشگری موجود در این مناطق است .
مهران حسنی افزود: حضور و اقامت مسافران در مناطق روستایی مازندران برای دیدن صحنه هایی از طبیعت و نیز بسترهای بومی و سنتی در آنهاست، فضایی که بنا به گفته بسیاری از آنان عاملی تاثیر گذار در بازگشت دوباره آنها به این مناطق است .
وی ادامه داد: شاید برخی فضاها و امکانات در یک روستا ، برای روستاییان از چنان جذابیتی برخوردار نباشد اما برای مسافران و گردشگرانی که به آن منطقه می آیند دیدن این فضاها که مختص همان استان است، با اهمیت تر می باشد .
به گفته این کارشناس حوزه گردشگری، از حصارهای معمولی یا همان پرچین گرفته تا شالیزارها برای یک مسافر جذاب است و برنامه ساماندهی کردن سفر مردم در مازندران این روزها از جنگل و دریا به سمت روستاها سوق داده شده است .
وی از ایجاد بوم گردی یا همان احیای خانه های سنتی به عنوان بخشی از اقدامات صورت گرفته برای این منظور نام برد و گفت :هر چند برای احیای این بخش از روستا ، دولت با پرداخت تسهیلات و راه اندازی بوم گردی وارد عمل شده است اما بخش های دیگری از پروژه احیای روستاها و نگهداشتن بافت سنتی در گرو همکاری مسئولانه مردم است .
حسنی اضافه کرد : اکنون که تغییرات در بافت روستاها و منازل روستاییان ایجاد شده است ، نباید اجازه داد به بخش های دیگر مانند زمین های کشاورزی و باغی کشیده شود و این کار با همکاری مالکان امکان پذیر است.
دغدغه پرکشیدن جاذبه های سنتی گردشگری از اطراف زمین های کشاورزی مازندران در حالی وجود دارد که بنا به اظهار نظر کارشناسان کشاورزی باقی ماندن بر همین شیوه به نوعی حفاظت از زمین های کشاورزی محسوب می شود.
استاد علوم کشاورزی دانشگاه شهید بهشتی مستقر در زیراب به خبرنگار ایرنا گفت : فضاها و امکاناتی که در زمین های کشاورزی و اطراف آنها ایجاد شده بر اساس شرایط و ویژگی های آب و هوایی همان استان است .
اصغر خدادادی افزود : گذشتگانمان در ساخت تمام فضاهای اطراف و داخل زمین های کشاورزی ، آسیب ندیدن محیط زیست مورد نظر و تاکیدشان بود تا به نحو احسن حفظ خاک صورت بگیرد و به همین دلیل هم استفاده از مصالح منطبق با محیط همان منطقه یا همان بومی سازی از ویژگی های این نوع امکانات و فضاهای کشاورزی در مازندران است .
خدادادی که سال ها به عنوان کارشناس و مدیر جهاد کشاورزی در شهرستان های مازندران خدمت کرد، گفت : تغییر کاربری اراضی و تغییر شکل و شمایل روستاها از خانه روستاییان آغاز شد و امروز دیگر پای آن به حفاظ دور زمین های کشاورزی یا همان پرچین کشیده شده است.
وی افزود : پرچین که از مصالح بومی از جمله شاخه های خشکیده و شکسته شده درختان ساخته می شده است به نوعی خود بخشی از زمین های کشاورزی به شمار می رود. در واقع همین پرچین ها نقش نگهداشت خاک زمین های کشاورزی را برعهده داشتند به طوری که بر روی همین سازه کشاورزی ، امکان رویش گیاه وجود داشت و به همین دلیل هم حتی پس از خشکیدن پرچین باز هم حصار اطراف زمین ها وجود داشت.
وی گفت: پرچین در روستا از سازه های طبیعی مهم برای زندگی پرندگان هم بود و در کنار آن انواع حشرات و خزندگان نیز در این محیط جمع می شدند و یک چرخه کامل از زیست جانداران ایجاد می شود ،اما تغییرات صورت گرفته و ایجاد سازه های بتنی و سیمی در اطراف زمین های کشاورزی نه تنها خود به خود تغییر کاربری زمین های کشاورزی را القاء می کند، بلکه این چرخه زیست را هم از بین برده است.
2096/1654
کپی شد
