بلوط‌ها قربانی آفات می شوند یا سومدیریت‌ها؟! هجوم ملخ در راه است!

نرگس سپه وند- با توجه به اینکه در سالهای گذشته اعتبارات کلانی جهت پیشگیری از زوال بلوط سهم استان لرستان بوده با شرایط موجود و هجوم کرم برگخوار بلوط وظیفه دستگاه های متولی چیست؟ وظیفه مردم در مواجهه با این آسیب زیست محیطی چیست !؟کما اینکه بلوط به عنوان هویت و ریه های زاگرس است بخشی از زندگی شهروند شده که دانش آموزان و سازمانهای مردم نهاد نیز در تبعیت از دستگاه های متولی در پارکها و فضاهای سبز بلوط می کارند در حالی که بلوط در زیستگاه خودش اصلا حال و روز خوشی ندارد!

این آفت چیست؟از کجا نشئت گرفته است؟
به سراغ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان می رویم. دکتر مجید توکلی عضو هیئت علمی این مرکز در گفتگو با خبرنگار خبرآنلاین در خصوص این نوع آفات ابراز داشت: متاسفانه این کلیپ حقیقت داشته و این آفات در واقع شامل لاروهای برگخوار بلوط بوده(بین 14 الی 20 گونه مختلف ) که به صورت گروهی و توام با هم اقدام به خوردن برگهای بلوط کرده و رفته رفته با نابودی سیستم دفاعی و ضغف شدید درختان، پدیده زوال بلوط را رقم خواهد زد.

نابودی بلوط ریشه در سوء مدیریت ها دارد!
دکتر توکلی تشریح کرد: جهت مبارزه با این آفات در حال حاضر کاری انجام نشده و این مبارزه با این آفت در وهله اول نیازمند بررسی جامع و شناخت دقیق هویت این آفات برگخوار بلوط هستیم که شاید بیست نوع آفت مختلف بلوط وجود دارد و طغیان آنها فقط صرفا ناشی از تغییر اقلیم، گرم شدن هوا و یا مبحث ریزگردها نیست بلکه به نظر من یکی از مهمترین علتهای طغیان این آفت، ناشی از سوء مدیریت ها و عدم وجود حساسیت روی سلامت جنگل ها و مراتع است چرا که در سالهای گذشته به صورت محدود و اندک این آفات در منطقه وجود داشته اند ولی برنامه ای برای پایش و مراقبت مستمر از آفات جنگلی در منطقه رویشی زاگرس نداریم.

بی توجهی مسوولین نسبت به آفات خسارت زای بلوط!
وی با تاکید بر اینکه آفات برگخوار و خسارتزای بلوط اغلب از نوع لارو شب پره ها و زنبورها بوده که مشغول درو کردن درختان بلوط هستند، گفت: اولین اصل در کنترل آفات بلوط، شناسایی جامع هویت و ترکیب عوامل برگخوار است که متاسفانه با یک اصطلاح کلی تحت عنوان جوانه خوار بلوط از آن نام می برند. در حال حاضر اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمپاشی مناطق هدف را راه چاره کار عنوان می کند که هیچ تاثیری نخواهد داشت!

توکلی افزود: به طور کلی در جنگلهای زاگرس از نظر آفات و بیماریها مشکلات زیادی داریم.متاسفانه این جنگلها به علل مختلف بسیار حساس و آسیب پذیر شده اند و مسوولین نیز می بایست حساسیت را بالا برده و مسائل کوچک را دست کم نگیرند چرا که فردا به مشکلات بزرگتر و آسیبهای جبران ناپذری ختم خواهند شد.

وی اذعان داشت: ما متاسفانه در سالهای گذشته این نوع آفات را دست کم گرفتیم و در حال حاضر در اغلب عرصه های جنگلی ما پخش شده اند در استان ما مناطق شوراب، مله شبان، دره اناران سپید دشت،چم چیت درود، گهر رود، بلوران کوهدشت و..... مناطق عمده کانون های طغیان این آفات برگخوار هستند.

راه چاره چیست؟
دکتر توکلی تاکید کرد: در رفع این مشکل خطرناک برای منطقه نیازمند تشکیل تیم های ارزیابی خسارت نظارت و پایش هستیم، باید بازید مستمر از تک تک مناطق آفت زده داشته باشیم، یک بررسی جامع برای شناسایی آفات برگخوار به تفکیک هر منطقه انجام دهیم، روی گزارش های مردمی حساسیت و توجه خاص داشته باشیم، در انتها ما نیازمند داشتن برنامه ای مدون برای سال های بعد هستیم تا بتوانیم طی حداقل طی 3-4 سال جمعیت این آفات را پایین بیاوریم.

گفتنی است: استانهای چهارمحال بختیاری، کردستان و آذربایجان غربی نیز از درختان بلوط برخوردارند اما عملیات مبارزه با آفات برگخوار بلوط از چند سال قبل دارند .به عنوان مثال استان چهار محال و بختیاری از اسفندماه عملیات سمپاشی با سموم بیولوژیک را آغاز کرده است اما در استان ما زمانی که لاروها به شفیره تبدیل شده و یا بالغ شده اند قرار است روی آنها عملیات سمپاشی با سموم بیولوژیک انجام گیرد که اولا در مرحله هیچ تاثیری ندارد، ثانیا تدارک و تامین ابزار و وسایل(مثل هواییمای سمپاش ، باند پرواز ، سم بیولوژیک و......) این کار جدای نامین اعتبارات لازم برای آن چند ماه زمان نیاز دارد. به قول دکتر توکلی جنگل که باغ سیب نیست ،کار برنامه ریزی برای مبارزه با آفات جنگلی به یک زمان حداقل چند ماهه نیاز دارد!!!

زمان سمپاشی را از دست داده ایم!
دکتر توکلی در خصوص شرایط موفقیت سمپاشی عنوان کرد: 1- سمپاشی با سموم شیمیایی هوایی در دنیا منسوخ شده و فاجعه زیست محیطی را به دنبال خواهد داشت که اصلا کاری غیر عقلانی است ولی در موارد اضطرار کار سمپاشی هوایی با سموم بیولولوژیک در مورد آفات کلیدی و مهم تحت عنوان کانون کوبی و به منظور جلوگیری از دامنه گسترش آفت (اپیدمی شدن آن) انجام می گیرد که عملا کاری زمانبر و هزینه بردار است و به ضرس قاطع اعلام می دارم فقط در حد شعار خواهد بود. 2- نظارت افراد متخصص و صاحب تجربه عملیات روی سم عملیات سمپاشی ضروری ست. 3- این سم بیولوژیک BT فقط روی پروانه ها اثر می کند در صورتی که یک سری از برگخوارها شامل لاور زنبورها هستند. 4- سمپاشی فقط در یک مرحله زمانی بسیار حساس عمل می کند که در سن دو- سه و سه- چهار مرحله لاروی روی شفیره و بالغ پروانه های برگخوار اصلا تاثیری ندارد. 5 - اگر همین سم بیولوژیک بی حساب و کتاب ریخته شود، آفت مقاوم می شود و پدیده مقاومت پیش می آید.

آفت آمد، خورد و رفت!
متاسفانه باید گفت: هم اکنون ما زمان سمپاشی را از دست دادیم و این کار جز اتلاف وقت، پدیده مقاومت آفت و اتلاف هزینه هیچ فایده ای نخواهد داشت و ما باید مانند سایر استانها آماده می بودیم نه زمانی که آفت آمد و خورد و رفت!

هجوم ملخ در راه است!
دکترتوکلی در بخش دیگری از سخنان خود اشاره کرد: سال گذشته طبق بررسی جامع خودم و با نمونه گیری از ملخ از استان آذربایجان غربی کرمانشاه، کردستان و لرستان داشتم، مشخص شد،این ملخ بومی ست و جزو ملخهای مهاجر نیست که متاسفانه پتاسنیل بسیاربالایی در افزایش جمعیت دارد.

وی در بیان علت ازیاد این افت افزود: این نوع ملخ در مراتع ارتفاعات مناطق ساکن بوده و همانجا تغذیه می کرده که با فقیر شدن پوشش گیاهی منطقه به طرف مزارع سرازیر شده و جمعیت فوق العاده زیادی از آن بصورت پوره های سن دوم و سوم زیر درختان بلوط موج می زند.

وی افزود: پیش بینی می شود در منطقه بخش پاپی لرستان در اواسط اردیبهشت ماه سالجاری با طغیان وسیع ملخ مواجه خواهیم شد.

دکتر توکلی تاکید کرد: این نوع آفت هم اکنون در مرحله پورگی هستند که در اواسط اردیبهشت ماه به ملخهای بالغ تبدیل می شوند.
وی هشدار داد: ملخ علاوه بر تخریب جنگلها و مراتع با هجوم به مزارع کلزا، عدس، جو و حتی نخود خسارات سنگینی به دنبال خواهد داشت.

لازم به ذکر است پخش پاپی،چشمه پریان،عمارت،مله شبانان کوهدشت، حوالی زیبا محمد ، بیشه به سمت گهر رود و دره اسپر دورود کانون فعالیت این ملخ بوده که فقط در حوزه منابع طبیعی نیست و منطقه حفاظت شده اشترانکوه نیز ازدیگر کانونهای مانور آفت ملخ بوده که باز هم نقش مدیریت و حساسیت مسوولین ذی ربط در این حوزه را هویدا می سازد و در پایان گفت: در حوزه منابع طبیعی،محیط زیست و سازمان جهادکشاورزی استان پیشگیری از هجوم آفات، دفاع از پوشش گیاهی زاگرس و سرانجام ممانعت از تحمیل خسارات جبران ناپذیر در عرصه های برنامه ریزی حساب شده می طلبد نه فقط دادن شعار آن هم در زمانی که آفت بالغ شده، منطقه را غارت کرده و رفته است!