احمد گودرزی* - منطقه حفاظت شده اشترانکوه یکی از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است، که در اجرای قانون شکار و صید و قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست که موضوع حفاظت از زیستگاه ها و مناطق طبیعی را جزء وظایف اصلی سازمان حفاظت محیط زیست می داند از سال 1349 با وسعتی بیش از 106000 هکتار مورد حفاظت و حمایت این اداره کل قرار گرفته و در حوزه استحفاظی شهرستانهای دورود، ازنا و الیگودرز واقع و دریاچه گهر نیز در داخل آن قرار دارد، که همواره تلاش می شود در راستای اهداف سازمان حفاظت محیط زیست از اکوسیستم این منطقه به خوبی حفاظت و حراست شود. در راستای این هدف و برابر بررسی های به عمل آمده در خصوص جاده دسترسی الیگودرز به دریاچه گهر به آگاهی می رساند که جاده جدیدی در منطقه احداث نگردیده، جاده موجود جاده عشایری است که درسال 1381 احیاء و محیط زیست از ادامه آن به سمت دریاچه گهر در همان سال جلوگیری نمود. جاده مورزرین - تاپله بیش از بیست کیلومتر است که فقط ده کیلومتر آن در داخل منطقه حفاظت شده اشترانکوه است و ما باقی آن خارج از منطقه است، در مسیر این جاده فرعی تعدادی از عشایر همان منطقه بر اساس پروانه چرائی که دارند در فصل چرای دام (پانزدهم اردیبهشت ماه تا پانزدهم مرداد ماه هر سال) به منطقه وارد شده و از این جاده قدیمی که سال هاست وجود دارد به عنوان تنها راه دسترسی استفاده می نمایند. جاده مذکور که بخشی از آن خارج از منطقه حفاظت شده است گاهاً در اثر بارش های سالانه به دلیل توپوگرافی منطقه دچار ریزش و تخریب می شود که پس از بررسی سالیانه در صورت نیاز به ریزش برداری و بهسازی در فصل کوچ عشایر با هماهنگی دستگاه های ذیربط و رعایت قوانین و مقررات حاکم بر مناطق تحت مدیریت محیط زیست ریزش برداری و بازگشایی لازم جهت تسهیل تردد عشایر منطقه انجام می شود و در این مسیر جاده جدیدی ایجاد نشده است. در ادامه ضمن تقدیر و تشکر بابت پیگیری های به عمل آمده ضمن بر شمردن گوشه ای از فعالیت های محیط زیست در منطقه تحت مدیریت اشترانکوه از همه دوست داران محیط زیست خواهشمندیم که ما را در انجام بهتر این امور یاری دهند.
منطقه حفاظت شده اشترانکوه با مساحت بیش از یکصد هکتار و وجود 26 روستا با جمعیت حدود 8000 نفر و بیش از 2000 نفر عشایر کوچ رو، تنوع بالای گیاهی و جانوری، چشم اندازهای منحصر به فرد و قلل مرتفع یک اکوسیستم خاص را تشکیل داده که مدیریت آن بسیار پیچیده و توأم با چالش های فراوان است. تعداد نیروهای این منطقه حفاظت شده طبق استاندارد جهانی باید حداقل یکصد نفر باشد که متأسفانه حدود 15 محیط بان بار سنگین حفاظت و حراست از این منطقه را عهده دار بوده وبه نوعی هر محیط بان وظایف هفت نفر را انجام داده و وظایف سازمانی ذیل را در حد توان به انجام می رسانند:
1. جلوگیری از تعلیف و بوته کنی
2. جلوگیری از شکار و صید
3. جلوگیری از قطع اشجار و زغال گیری
4. جلوگیری از آتش سوزی و ایجاد آتش بُر و تمهیدات پیشگیرانه
5. اطفاء حریق در فصول گرم و خشک
6. آموزش و توانمند سازی بومیان
7. آموز گردشگری مسئولانه به گردشگران
8. ضد عفونی کردن آبشخورها جهت بروز پیشگیری از بیماری های حیات وحش
9. هماهنگی با دامپزشکی و پیگیری واکسیناسیون دام های اهلی عشایر و روستائیان داخل و حاشیه منطقه
10. سرشماری پستانداران شاخص
11. سرشماری پرندگان خشکی زی
12. سرشماری پرندگان آبزی و کنار آبزی
13. جلوگیری از تغییر کاربری ها و تعرضات، غرس نهال و فنس کشی
14. مبارزه با زمین خواری
15. پاسخگویی به استعلامات
16. جلوگیری از ورود عشایر و دام ها به مناطق امن و حوزه آبریز دریاچه گهر
17. نظارت بر مدیریت پسماند حوزه دریاچه
18. پیگیری قضایی متخلفین در محاکم قضایی
19. جلوگیری از تعرضات به منطقه از قبیل جاده کشی، پروژه های عمرانی و توسعه ای و ...
20. مبارزه با قاچاق گونه های گیاهی و جانوری منطقه
21. مستند سازی و ثبت گونه های جدید
22. شناسایی تعارضات انسان و حیات وحش و اجرایی نمودن تمهیدات لازم جهت کاهش این تعارضات
23. صدور مجوز صید در فصل مجاز
24. مکان یابی و پیگیری احداث پاسگاه های جدید
25. سوخت رسانی، آذوقه رسانی، نظارت بر تعویض شیفت های محیط بانی، پیگیری امور پشتیبانی پاسگاه ها و امکانات رفاهی و ناوگان موتوری و خودرویی 7 پاسگاه ثابت و 4 پاسگاه سیار در شرایط سخت و صعب العبور منطقه
26. پیگیری امورات حقوقی و اداری محیط بانان
27. تعامل با نیروی انتظامی، دادگستری، هلال احمر، فرمانداری و سایر ادارات شهرستان های دورود، ازنا و الیگودرز و 12 بخشداری این شهرستان ها
وجود بیش از 13 قله با ارتفاع بالای 3700 متر در اشترانکوه و چشم اندازه های بی نظیر دریاچه گهر که همچون نگینی بر فراز این کوهستان می درخشد، پتانسیل غیر قابل انکاری برای جلب گردشگران، کوهنوردان و ... است.
- اکوتوریسم و طبیعت گردی مسئولانه با رعایت توان اکولوژیک منطقه، نه تنها منافاتی با حفاظت محیط زیست ندارد بلکه از نظر محیط زیست صنعتی پاک و پایدار است که علاوه بر درآمدزایی و ایجاد فرصت های شغلی برای جوامع بومی در حفاظت از تنوع زیستی نقش بسزایی دارد.
- طبیعی است که در شرایط حساس و شکننده اکوسیستم های طبیعی و وجود سمن ها، کوهنوردان و دوست داران متعدد و متعهد به حفاظت از محیط زیست، نگرش های گوناگونی به مسائل، راه حل ها و چگونگی اجرای آن وجود داشته باشد. این تضارب آرا می تواند پایه های همکاری های اصولی را تقویت کند و نبایستی سبب واگرائی ها شود.
- هر ساله در فصل گردشگری دریاچه گهر، به یکباره موجی از واگرائی ها به وجود می آید و شکاف هایی بین دوست داران محیط زیست در شهرستان های مختلف و ... به وجود می آورد و شور بختانه این که همگی خواستار حل مشکل از طریق محیط زیست هستند در حالی که دستگاه های متعددی عهده دار ساماندهی گردشگران در دریاچه گهر هستند و محیط زیست بار سنگین حفاظت از منطقه را با حداقل نیرو به دوش دارد و سزاوار نیست بار سنگین تر هجمه ها نظیر شایعه جاده سازی را هر ساله تحمل نمایند.
پیشنهاد می شود سازمان های مردم نهاد و دوست داران دریاچه گهر بر روی فرهنگ سازی ، گردشگری مسئولانه و کاهش رد پای اکولوژیک گردشگران در منطقه متمرکر شوند که بتوانند قدمی در راه حفاظت منطقه انجام بدهند و موجب دلگرمی مجموعه محیط زیست و محیط بانان باشند.
در پایان از تمامی عزیزان دوست دار محیط زیست در هر سن و مقام و در هر کِسوَتی که هستند خواهشمندیم اگر دل در گرو حفظ محیط زیست اشترانکوه و دریاچه گهر به عنوان نگین این منطقه را دارند، ضمن کمک به اجرای طرح مدیریت منطقه اشترانکوه که در شورای برنامه ریزی استان تصویب شده و بر مبنای اصول بوم شناسی استوار بوده و بومیان منطقه را به عنوان ذینفعان از عوامل مهم مشارکت در امر حفاظت منطقه محسوب می کند، با حمایت از تلاش های شبانه روزی پرسنل محیط زیست در این منطقه در صورت بروز هرگونه مشکل در سطح منطقه ابتدا موضوع را از طریق حفاظت محیط زیست منطقه و اداره کل حفاظت محیط زیست بررسی نموده و در صورت عدم رفع مشکل آن را در مطبوعات و فضای مجازی مطرح نمایند. تا ضمن جلوگیری از تشویش افکار عمومی ، تمرکز نیروهای محیط زیست منطقه حفظ شده،و بتوانند بهتر و پویاتر به وظایف سازمانی خود که حفظ و حراست از این منطقه حفاظت شده که دغدغه همه دوست داران محیط زیست نیز می باشد، عمل کنند.
*مسئول منطقه حفاظت شده اشترانکوه
46
