به گزارش ایرنا، اعتیاد اعم از اعتیاد خود زنان و یا همسران آنها پیامدهای متعددی بر خانواده دارد، که در این میان زنان و کودکان اولین قربانیان و آسیب دیده های ناشی از این معضل هستند که چه در خانواده باقی بمانند درگیر سختی ها و مشکلاتی می شوند و وقتی هم که خانواده از هم گسیخته شود از نظر اقتصادی، اجتماعی و عاطفی زنان و کودکان آن خانواده دچار مشکلاتی خواهند شد.
براساس آمار گفته می شود در حال حاضر ۱۰ درصد جمعیت افراد معتاد را زنان تشکیل می دهند و با توجه به اینکه اعتیاد باعث متلاشی شدن بنیان خانواده می شود می طلبد که مقوله پیامدهای اعتیاد در زنان و برنامهریزی برای پیشگیری از اثرات آن بر خانواده بصورت ویژه مورد توجه قرار گیرد.
در استان لرستان نیز بنا بر آمارهای اعلام شده میزان اعتیاد ۴.۲ درصد گزارش شده که در مقایسه با میانگین کشوری بیشتر است در مورد میزان اعتیاد بانوان در لرستان آماری وجود ندارد اما در کمپ ترک اعتیاد بانوان که در بروجرد مستقر است ظرفیت آن برای پذیرش در هر دوره ۶۰ نفر است و تا کنون تعداد ۵۹۰ نفر پذیرش شده اند و بنا بر گفته مسئولین مرتبط با این کمپ در هر دوره ۴۰ نفر پذیرش می شود.
بنا بر گفته کارشناسان حاضر در میزگرد ایرنا، طی سال های اخیر تعداد زنان سرپرست خانوار بر اثر طلاق افزایش یافته است که تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار دارند و در بررسی ها و مشاهدات، ملاحظه می شود که بیشتر این افراد بر اثر اعتیاد همسران طلاق گرفته اند.
یکی از پیامدهای دیگر اعتیاد بر زنان این است که بنا بر گفته کارشناسان بیشتر زنانی که دچار و گرفتار اعتیاد شده اند، باعث و ریشه گرایش آنها به اعتیاد، تشویق یکی از اعضای مرد خانواده و بخصوص همسران این زنان است.
به هر روی، اعتیاد آنجا که زن معتاد هم نشده باشد ولی مرد خانواده گرفتار اعتیاد شده باشد مشکلاتی برای زنان در جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در پی دارد که در صورت عدم آموزش و در صورتی که مهارت آموزی و توانمند سازی در حوزه خانواده صورت نگیرد، دامنه آسیب هایی اجتماعی که به دنبال اعتیاد همسران زنان در جامعه نیز گسترده تر می شود.
اعتیاد بعنوان یک پدیده اجتماعی و تهدیدی علیه زنان است که عوامل متعددی در پیدایش این معضل اجتماعی نقش دارند؛ اما آنچه که بیشتر در این میزگرد مورد تاکید کارشناسان قرار داشت مساله در دسترس بودن مواد مخدر است که به راحتی تامین می شود و همین مساله اعتیاد را در جامعه افزایش می دهد.
در میزگردی که با حضور اعظم همتی دبیر کمیته امور بانوان فرمانداری، زهرا گودرزی مسئول پیشگیری بهزیستی بروجرد، مهشاد غلامی کارشناس سلامت روان شبکه بهداشت و درمان، فاطمه کردی مدیر موسسه خیریه باران مهر یزدان و سرهنگ فاطمه رحیمی افسر تحقیق کلانتری ۱۱ تختی بروجرد برگزار شد به اثرات مخربی که اعتیاد بر بانوان دارد پرداخته شد.
اعتیاد در بانوان پنهان تر است
کارشناس سلامت روان شبکه بهداشت و درمان بروجرد با تاکید بر اینکه اعتیاد در زنان چهره مخفی تری دارد، گفت: اعتیاد در زنان در مقایسه با مردان مساله پنهان تری است زیرا با توجه به تابوهای اجتماعی که وجود دارد، زنان بیشتر از مردان در صورت ابتلا به اعتیاد، معتاد بودن خود را انکار می کنند و در بسیاری موارد حتی برای درمان و یا مشاوره به جایی مراجعه نمی کنند.
مهشاد غلامی افزود: در مراکز بهداشتی که زنان مراجعه می کنند، فرم های مخصوصی برای پر کردن به آنها داده می شود که دربرگیرنده اعتیاد آنها به مواد مخدر از انواع مختلف است.
این کارشناس شبکه بهداشت اظهارداشت: بنا بر بررسی همین فرم ها، استفاده از سیگار و قلیان در بروجرد بسیار بالا است مشاهده می شود تا مصرف مواد مخدر سنتی و صنعتی و تزریقی نیز در موارد بسیاری وجود دارد.
غلامی بیان کرد: اطلاعاتی که ما در مورد زنان گرفتار اعتیاد داریم فقط در برگیرنده زنانی است که اقدام به درمان کرده اند و برای درمان بیماری خود به مراکز بهداشتی مراجعه داشته اند ولی بسیاری افراد دیگر هستند که گرفتار اعتیاد شده ولی با انکار اینکه معتاد شده اند به مرکز درمانی مراجعه ای نمی کنند، بنابراین آماری که ما ارائه می دهیم نمی تواند بیانگر میزان اعتیاد در بانوان در تمام بروجرد باشد.
انجام غربالگری سلامت در ۴۳ درصد مراجعان به مراکز بهداشتی
کارشناس سلامت روان شبکه بهداشت و درمان بروجرد اضافه کرد: بنا بر یک بررسی که در سال ۹۷ انجام شد ۴۳ درصد افرادیکه به مراکز بهداشتی شهرستان مراجعه کرده اند، مورد غربالگری سلامت از نظر اعتیاد واقع شده اند تا در صورت مثبت بودن نتیجه، فرد به روانشناس ارجاع داده شود.
وی ادامه داد: از ۴۳ درصد افراد مراجعه کننده در طرح غربالگری ۲۰ درصد مورد مداخله درمانی قرار گرفتند که برای شهرستان این میزان، آمار بالایی است و می توان گفت با اینکه آمار دقیقی در مورد اعتیاد بخصوص در حوزه زنان وجود ندارد ولی به نظر می رسد در استان های غربی کشور، در مجموع میزان اعتیاد بیشتر است.
غلامی یادآور شد: بیشترین فراوانی سن اعتیاد در زنان بین ۱۸ تا ۳۰ سال است ولی مواردی با سن کمتر از ۱۵ سال هم مشاهده می شود و نوع ماده مصرفی آنها بیشتر آمفتامین ها و از جمله مصرف شیشه است که به راحتی در دسترس قرار دارد.
ضرورت آگاهسازی دانش آموزان و پیشگیری از اعتیاد
این کارشناس شبکه بهداشت با اشاره به شیوع مصرف مواد مخدر و رواج مصرف گل در مدارس اعم از پسرانه و دخترانه گفت: مشاوره و برگزاری دوره های آموزشی مختلف برای پیشگیری از اعتیاد در دانش آموزان یکی از راهکارهای موثر در این زمینه است که متاسفانه آموزش و پرورش در برگزاری این دوره ها و کارگاه های آموزشی همکاری لازم را ندارد.
وی با اشاره به نقش و جایگاه مشاور در مدارس افزود: متاسفانه نقش مشاور در پیشگیری از آسیب های اجتماعی مغفول واقع شده و در بسیاری مدارس این جایگاه به حال خود رها شده و یا اینکه افرادیکه به این منظور در نظر گرفته می شوند کمترین کارایی و تخصصی در این زمینه ندارند.
غلامی اظهارداشت: نقش شبکه بهداشت در حوزه اعتیاد در سه بخش پیشگیری، شناسایی و درمان است که در هر کدام از این سه بخش گروه های هدف خاصی وجود دارد که مهارت های مختلف به آنها ارائه می شد تا در نهایت به توانمند سازی آنها در حوزه آسیب های اجتماعی می انجامد.
اجرای طرح سلامت اجتماعی زنان
کارشناس سلامت روان شبکه بهداشت بروجرد با اشاره به اجرای طرح سلامت اجتماعی در چند سال اخیر بیان کرد: این طرح امسال بصورت جامع تر اجرا خواهد شد تا بتوان تمام زنان را پوشش داد.
وی اضافه کرد: هدف از اجرای این طرح ارائه آموزش هایی در حیطه های مختلف به دختران و زنان است تا بتوان آنها را توانمند سازی کرد و اجرای این طرح ، تا کنون با استقبال از سوی بانوان همراه شده است.
طلاق یکی از پیامدهای اعتیاد بر بانوان است
مسول واحد پیشگیری بهزیستی بروجرد گفت: فروپاشی زندگی مشترک، یکی از پیامدهای اعتیاد است و کم نیستند زنانی که دلیل زندگی نا به سامان خودشان را اعتیاد شوهران عنوان می‌کنند.
زهرا گودرزی افزود: زنانی که قربانی ازدواج با مردان معتاد شده اند، اغلب زندگی رقت‌باری دارند و سرنوشت شان نامعلوم است، اما بیشتر این زنان راه سوختن و ساختن پیش می‌گیرند و تن به طلاق نمی‌دهند.
وی بیان کرد: بهزیستی جز معدود نهادهایی است که از قبل آسیب و بعد از آسیب تا مرحله درمان فعالیت گسترده ای در حمایت از افراد آسیب دیده دارد.
وی اضافه کرد: خانواده به عنوان نهاد اجتماعی جایگاه ویژه ای دارد و بر روی هم تاثیر می گذارند، در سازمان بهزیستی هدف این است که بیاییم توان افزایی نماییم که شامل همه موضوعات اجتماعی که در یک خانواده پیش می آید می شود از قبیل فرزند پروری، آموزش ضمن زندگی مشترک، آموزش قبل ازدواج است و شعار بهزیستی نیز تعیین شده که با آموزش های لازم مهارت های بهتر زندگی کردن را به افراد بیاموزیم.
وی ادامه داد: در بحث پیشگیری از اعتیاد برنامه های مختلفی از جمله مصون سازی خانواده محور کودکان دبستان که در مراکز پیش دبستانی با حضور والدین اجرا می شود و با موضوع فرزند پروری است و سالانه چهار پیش دبستانی تحت پوشش قرار می گیرند.
مسوول واحد پیشگیری بهزیستی بروجرد یادآور شد: هر نوع وابستگی در خانواده ایجاد شود مقدمه ساز اعتیاد است و بر این باوریم که اعتیاد در آینده در حوزه اینترنت، رسانه های جمعی، موبایل و تبلت ایجاد می شود که آسیب آن جدی تر از اعتیاد است.
گودرزی افزود: برای جلوگیری از هرگونه اعتیاد طرح مصون سازی خانوداه محور در مراکز پیش دبستانی با هدف آموزش به والدین اجرا می شود و در خصوص فرزند پروری و چگونگی رفتار با فرزند طرح پیشگیری از مصرف مواد در زنان و کودکان که به طرح پازوک معروف است و در اجرای این طرح ابتدا مادرانی که دارای سرپرست معتاد هستند، آموزش می بینند و در ادامه طرح همه بانوان جامعه اموزش لازم در زمینه اعتیاد و درمان افراد معتاد در خانواده اقدام شود.
وی اظهارداشت: طرح پازوک در ادامه طرح توانمند سازی اجتماع محور اجرا می شود که از سال ۹۶ آغاز شده و در سه نقطه پر اسیب با تاکید بر پیشگیری از اعتیاد در حال اجراست و در این طرح به دلیل اینکه اغلب سرپرست خانواده دارای اعتیاد است و مادر و فرزندان مهارت در برخورد با اعتیاد ندارند.
وی گفت: اعتیاد بانوان اغلب توسط افراد خانواده صورت می گیرد که عمدتا از طریق پدر، برادر است و نقش دوستان محدود است و زمانی که قبح یک موضوع در خانواده شکسته شود فراگیری می شود.
گودرزی بیان کرد: برابر با تحقیقات حوزه پیشگیری از هر ۱۰۰ زن معتاد ۹۰درصد می گویند از طریق همسر و یا برادر معتاد شده و لو در بازرسیها به عینه برای ما مشهود است.
وی اظهار داشت: در سال ۹۶ سرپناه معتادان کارتن خواب زن در بروجرد تاسیس شد که در ۱۸ماه فعالیت تنها ۲مراجعه کننده داشت و با توجه به پرهزینه بودن آن تعطیل اما در مرکز اقایان طی ۸سال اخیر پذیرای معتادن کارتن خواب است تا با ظرفیت شبی ۴۰ نفر پذیرش دارد.
اعتیاد دارای ابعاد پیچیده و چند جانبه است
دبیر کمیته بانوان فرمانداری بروجرد با بیان اینکه اعتیاد هم در بعد فردی، خانوادگی و اجتماعی مطرح است، گفت: اعتیاد دارای ابعاد پیچیده وچند جانبه ای است. اگر زن معتاد شود با توجه به آنکه محور خانواده است، بر سایر افراد خانواده نیز تاثیر منفی می‌گذارد و اعتیاد او پیامدهای خطرناکی در پی دارد.
اعظم همتی بیان کرد: اعتیاد به معنی ضعف در کنترل تکرار است، اعتیاد با عادت فرق دارد در عادت انتخاب آگاهانه و فاقد هر ضرر و زیان وجود دارد، اما اعتیاد براساس انتخاب نبوده و اراده در ان دخالت ندارد.
وی با اشاره به تاثیر مستقیم اعتیاد شوهر بر همسر و حتی فرزندان افزود: در لرستان ۴/۲ درصد جمعیت به نوعی به مواد مخدر آلوده بوده و مرکز اقامتی ترک اعتیاد مردان در سال جاری ۵۹۰ مورد پذیرش داشته است.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه یکی از دلایل گرایش زنان به اعتیاد، اعتیاد همسرانشان است، اضافه کرد: مردان در گذشته در گروههای دوستی مردانه، مواد مصرف می‌کردند ولی اکنون در خانواده این کار را انجام می‌دهند و این اقدام باعث می شود همسران در معرض خطر قرار بگیرند.
وی ادامه داد: سه ویژگی برای اعتیاد مطرح است، معتاد احساس نیاز شدید به ادامه مصرف مواد دارد و تلاش می کند از هر طریقی آن را تهیه نماید علاوه بر آن علاقه مند به افزایش مداوم مصرف مواد و وابستگی روانی و جسمانی به آثار آن دارد.
همتی با اشاره به اینکه تابوی اعتیاد زنان در جامعه شکسته شده است، گفت: خانواده و اجتماع رابطه دوسویه دارند یعنی ممکن است هم زنان در خانواده به سوی اعتیاد سوق پیدا کنند و هم در جامعه و به همین علت در واقع مشکلات و آسیب‌های اجتماعی هم در خانواده و هم در اجتماع افزایش یافته است.
به گفته این جامعه‌شناس، این آسیب دلایل مختلفی دارد؛ یکی از علل آن درگیری و ستیز زن و شوهر است. بنا بر آمارهای موجود خشونت خانگی همانند پرخاشگری در ایران زیاد است. در نتیجه ممکن است زن در خانواده دچار احساس تنهایی شود و برای پر کردن این خلا به اعتیاد گرایش پیدا کند. در واقع اعتیاد بیماری است که بر اساس احساس تنهایی به وجود آید.
وی یکی دیگر از دلایل اعتیاد زنان را نارضایتی از زندگی زناشویی دانست و اظهار داشت: یکی از کارکردهای خانواده، رضایت زناشویی است. در صورت فقدان این رضایت ممکن است زن به اعتیاد سوق پیدا کنند.
از هم گسیختگی خانواده یکی دیگر از دلایل گرایش زنان به اعتیاد است که بیان کرد و افزود: فروپاشی خانواده به معنای نبود ارتباط عاطفی بین زن و مرد و وقوع طلاق عاطفی است. ازدواج های اجباری نیز موجب می‌شود که دختران به جای محبت نسبت به همسر خود احساس تنفر کنند. در نتیجه جذب گروههای منحرف و دچار اعتیاد شود تا به این ترتیب ناراحتی‌های روحی و روانی خود را کاهش دهتد و خلاهای جنسی و زناشویی خود را جبران کنند.
این جامعه شناس با تاکید بر نقش رسانه ها در پیشگیری از افزایش اعتیاد زنان گفت: رسانه ها در این زمینه نقش مهمی می توانند ایفا کنند. آنان باید به پیشگیری و درمان توجه کنند. تقویت باورها و ارزش‌های دینی و اخلاقی و ترویج شیوه‌های انتخاب همسر مناسب و جلوگیری از شرکت دختران در مهمانی‌های شبانه و تشویق دوستی آنان با انسان های صالح از دیگر راهکارهای پیشگیری از اعتیاد است.
وی افزود: نیاز است سازمان‌های مرتبط با آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد به کمک زنان با همسران معتاد و یا زنان معتاد بشتابند و تلاش کنند با همدلی و مشارکت به حل مسایل زنان معتاد کمک کنند .
این جامعه شناس خاطر نشان کرد: متاسفانه کشیدن سیگار یک امر عادی شده است. از نظر زنان و دختران سیگاری مصرف این ماده دخانی یعنی امروزی بودن و برابری زن و مرد و همچنین عاملی برای جلب توجه و ورود به گروههای دوستی پسران است. غافل از اینکه سیگار مادر همه اعتیاد است.
فقر و بیکاری ۲ عامل مهم اعتیاد
افسر تحقیق فرماندهی انتظامی بروجرد افزود: یکی از دلایل مهم اعتیاد در بانوان مردان معتادی هستند که برای اینکه راحت تر بتوانند در منزل مواد مخدر مصرف کنند همسران خود را نیز معتاد می کنند.
سرهنگ فاطمه رحیمی اظهار داشت: یکی دیگر از دلایل مهم اعتیاد در جامعه فقر و بیکاری است که دامنگیر جامعه شده و مردان و زنان بسیاری در سنین مختلف را گرفتار کرده است.
وی گفت: گسترش خیانت در خانواده ها افزایش دارد و تقریبا بین زن و مرد برابری می کند.
سرهنگ رحیمی افزود: همه روزه پرونده های فراوانی در مورد اختلافات خانوادگی از جمله موضوع خیانت زن و مرد به یکدیگر در کلانتری ها تشکیل می شود که ریشه آن به فضای مجازی بر می گردد.
وی با اشاره به اینکه باید بهداشت روانی در خانواده ها تقویت شود اظهار داشت: برای ریشه کنی اعتیاد باید از آموزش خانواده ها شروع کنیم، خانواده ای که الگوهایی درست از زندگی دارد و پایبند اعتقادات دینی و مذهبی است کمتر دچار لغزش می شود.
وی بیان کرد: آموزش های صحیح به دانش آموزان در مدارس باعث می شود که دانش آموزان در ارتباطات خود مراقب باشند تا در دام اعتیاد گرفتار نشوند.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از دختران و پسرانی که ارتباط دوستی برقرار می کنند، اضافه کرد: در نهایت اگر مراقب خود نباشند دچار اعتیاد می شوند و دراین راستا دختران بیشترین آسیب را متحمل می شوند.
وی با اشاره به نقش مدارس در پیشگیری از اعتیاد در دانش آموزان گفت: نقش آموزش در پیشگیری از اعتیاد قابل انکار نیست و آموزش و پرورش باید برای این منظور وقت بیشتری اختصاص دهد و از کارشناسان در امر پیشگیری از اعتیاد استفاده کند.
افسر تحقیق فرمانده انتظامی بروجرد گفت: مصرف مواد مخدر در مدارس وجود دارد و با توجه به آمار یکی از عوامل مهم خودکشی در دختران جوان اعتیاد و مواد روان گردان است.
سرهنگ رحیمی افزود: اعتیاد در مرحله اول شخصیت افراد را متزلزل کرده و در بسیاری از مواقع باعث بروز روابط نامشروع می شود که آسیب جدی در این راستا به بانوان می رسد.
وی با اشاره به اینکه برخی از آرایشگاهها و کافی شاپ ها و سالن های بدنسازی بانوان به عرضه مواد مخدر اقدام می کنند گفت: اداره اماکن نیروی انتظامی به صورت مداوم بازرسی از محل های مذکور را در دستور کار دارد و اقدامات امنیتی و تامینی را در این راستا انجام می دهد، بانوانی که در این مراکز فعالیت و یا مراجعه می کنند در صورت مشاهده هرگونه اقدام در تهیه و توزیع مواد مخدر به نیروی انتظامی اطلاع رسانی کنند.
