سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س) در سال ۷۲ برای ساماندهی محیط پیرامون حرم مطهر تشکیل شد.
آن زمان نگاه این بود که این اقدام یک مسئولیت ملی است نه استانی و شهری اما در طول انجام این مأموریت‌ها کمک‌های ملی به حداقل رسید.
میدان بزرگ امام خمینی(ره)، مجتمع تجاری الغدیر، احداث دو هزار پارکینگ و... و. از جمله پروژه‌های این سازمان است.
علیرضا خاکی با اشاره به اینکه سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم مدتی ادغام و دوباره احیا شد افزود: در دوره جدید این سازمان مطالعاتی کلی درباره پیشینه شهر قم انجام دادیم.
وی گفت: در این بررسی‌ها به این نتیجه رسیدیم که ساماندهی پیرامون حرم نقش بسزایی در ارتقای رضایت مندی و کیفیت ادراکی زائران و مجاوران خواهد داشت.
مدیرعامل سازمان زیباسازی، بهسازی و نوسازی اطراف حرم معتقد است علتی که به بافت‌های فرسوده قم پرداخته نشده این است که این بافت هنوز زنده است. قرار گرفتن پیرامون حرم مطهر موجب شده این بافت پر تحرک باقی مانده و مسئولان فوریت پرداختن به این بافت را حس نکنند.
زنده بودن بافت فرسوده در قم
وی با بیان اینکه در کشور تا موضوعات امنیتی نشود وارد آن نمی‌شویم اظهار کرد: اکثر کلان شهرها که وارد مسائل بافت فرسوده شدند به این دلیل است که از دهه ۶۰ به بعد مشکلات اجتماعی در آنها شکل گرفته و مشکلات امنیتی به وجود آمده است.
خاکی با اشاره به ویژگی‌های بافت تاریخی شهر قم گفت: حرم مطهر در میان این بافت قرار گرفته و علاقمندی مردم و حضور زائران موجب سرزندگی و پویا بودن بافت شده است. این بافت به شدت فرسوده شده و مشکلات اجتماعی کم کم خود را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه در قم الگوی گردشگری فقط زیارت است، ادامه داد: الگوی مشابه با قم شهرهای کربلا و نجف هستند و کمترین تماس را با بافت دارند. به همین خاطر سعی کردیم در بهسازی اولیه بافت تاریخی شهر قم به دغدغه زیارتی زائر توجه کرده و از وجوه مذهبی در کنار وجوه تاریخی استفاده کنیم.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی اطراف حرم مطهر با اشاره به اینکه تمام محورها، گذرها و دانه‌های ارزشمند تاریخی شهر قم توسط کارشناسان این سازمان شناسایی و روی نقشه پیاده شده افزود: این مطالعه موجب شد به محورهای تاریخی شهر قم که قابلیت زائرپذیری دارند، دست بیابیم.
وی با اشاره به اینکه شهر قم یک شهر مذهبی فرهنگی و سیاسی است ابراز داشت: برخی از دانه‌ها و محورهای تاریخی در شهر قم هر سه ویژگی را دارند.
احیای محورهای تاریخی و فرهنگی
محوری که این سازمان انتخاب کرده از بیت امام خمینی(ره) آغاز شده و تا مسجد سلماسی، گذر خان، گذر آسید حسن، محله قاضی و بیت النور ادامه دارد. مسیر دیگر هم گذر لب چال، گذر شاه حمزه، امام‌زاده شاه حمزه، میدان کهنه، محور درخت پیر و چهل اختران را در برمی‌گیرد.
خاکی در توضیح اهمیت چهل اختران گفت: این محور مهم ترین پایگاه مذهبی بعد از حرم و جمکران که طرح‌هایی در پیرامون آن در حال اجرا است.
وی با اشاره به اینکه روش‌های مختلفی برای مداخله در بافت فرسوده وجود دارد افزود: نیت ما این است که فقط بسترسازی کنیم و فرصت‌های اقتصادی را معرفی کرده تا مردم خودشان وارد این موضوع شوند.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی اطراف حرم مطهر ادامه داد: بافت های فرسوده و تاریخی کمبود خدمات دارند و از طرفی فضاهای رها شده‌ای مانند آب انبارها وجود دارد که می‌توانند به فضاهای خدمات اجتماعی تبدیل شوند.
به عقیده وی، دانه‌های تاریخی می‌توانند تبدیل به ساختمان های درمانی و اداری و فرهنگی شوند تا هزینه‌های ساخت به هزینه‌های مرمت تبدیل شود.
خاکی با اشاره به اینکه این سازمان در اطراف حرم مطهر ۱۰ پروژه شاخص تعریف کرده گفت: فاز پنج عمار یاسر، توسعه شرقی حرم مطهر، میدان مطهری، ساماندهی میدان روح‌الله، چهل اختران و ... از جمله این پروژه‌ها هستند.
وی خواستار کمک‌های دولت برای پیگیری این پروژه‌ها شد. کمک‌هایی مانند در نظر گرفتن اراضی در سکونت‌گاه‌های پردیسان که می‌توانند در بافت تاریخی شهر قم هزینه شوند.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی اطراف حرم مطهر با تأکید بر اهمیت تقویت ایستگاه مرکزی قطار شهر قم گفت: با انتخاب این ایستگاه به عنوان ایستگاه مرکزی قطار پر سرعت می‌توانیم الگوی زیارت در شهر قم را تغییر داده و ارتباط میان زائر و بافت مسکونی و تجاری شهر قم ایجاد کنیم.
مدیرعامل سازمان زیباسازی، بهسازی و نوسازی اطراف حرم حضرت معصومه(س) با اشاره به ظرفیت‌های موجود در شهر قم گفت: وجود حرم حضرت معصومه(س) و مسجد جمکران به ما می‌گوید که ظرفیت گردشگری خوبی داریم اما در عمل این اتفاق نمی افتاد.
46
