به گزارش ایرنا، قرارگیری در آستانه 17 مرداد سالروز شهادت شهید محمود صارمی خبرنگار فقید خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) که روز خبرنگار نامیده شده، فرصت و بهانه خوبی برای بررسی و بازنگری زوایای مختلف حرفه خبرنگاری از جمله وظائف و رسالت های آن و همچنین توانمندی ها و چالش های پیش روی فعالین این عرصه به شمار می رود.
در همین رابطه میزگردی با حضور جمعی از فعالان رسانه در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) قزوین برگزار شد که مباحث و گفت وگوهای طرح شده در آن در ذیل آمده است.
**ابتلای رسانه به برخی محدودیت ها و ضعف های خودساخته
مدیر مسئول روزنامه ولایت قزوین در این میزگرد پیشاپیش با تبریک روز خبرنگار، گفت: گاهی تاکید صرف بر روی نیازهای اولیه خبرنگاران از جمله بیمه و معیشت ما را در پرداختن به مسایل بزرگتر آنها وا می دارد و موجب آسیب های جدیدی به بدنه رسانه ها می شود.
سید عبدالعظیم موسوی با اشاره به وجود زوایای مختلف در حرفه خبرنگاری که نیازمند بررسی هستند، افزود: روزنامه نگاری و خبرنگاری مانند همه فعالیت ها یک سری محدودیت ها و تهدیدهای محیطی و یک سری ضعف ها و قوت های داخلی در خود دارد که بدون پرداختن به آنها نمی توان نقاط ضعف و قوت این حرفه را آنطور که باید مورد بررسی قرار داد.
موسوی با بیان اینکه متاسفانه خبرنگاران ما جسارت و شجاعت لازم را در پرداختن به موضوعات و مسایل جامعه ندارند، ادامه داد: خبرنگاران ما خود را باور نکرده اند و مانند فیلی که از بچگی پای آن را می بندند تا دیگر راه دور نرود و بعدها اگر نخ کاموا هم به آن ببندیم حرکت نمی کند این نخ کاموا به پای خبرنگاران ما هم بسته وی شده است.
این فعال مطبوعاتی استان قزوین با بیان اینکه برای صحبت از چالش های خبرنگاران باید پیله ها را شکسته و فراتر از مسایل معیشتی و بیمه ای آنها سخن بگوییم،گفت:اگر خبرنگار جایگاه حقیقی خود را پیدا کند آنگاه نیاز مادی او هم برآورده می شود.
** اطلاع رسانی حرفه ای، نابود کننده فساد
موسوی با بیان اینکه اطلاع رسانی قوی، آکادمیک و حرفه ای فساد را نابود می کند،گفت: امروز جوان ترین وزیر دولت، قوی ترین وزیر آن است چرا که هرجا مساله و مشکلی می بیند آن را از طریق رسانه و ارتباطات برطرف می کند.
وی با بیان اینکه برخی اوقات خبرنگاران برای نپرداختن به مسایل مورد نیاز جامعه بهانه می آورند، اظهار داشت: بر خلاف این تصور که خبرنگاران و رسانه ها به خاطر قانون مطبوعات و یا برخورد های قضایی محدود شده اند، ما هم قانون مطبوعات درست و قوی داریم و هم خصوصا در 12 سال اخیر برخورد قضایی تندی با رسانه ها نداشته ایم.
موسوی همچنین گفت: با طرح چند سوال می توان به این مساله رسید که مشکل محدودیت و خودسانسوری خبرنگاران نه در محدودیت های قانونی و یا برخورد های قضایی بلکه ناشی از عملکرد خود آنها است.
مدیرمسئول روزنامه ولایت گفت: به طور مثال به جز سرویس ورزشی چند خبرنگار تخصصی در حوزه های مختلف سیاسی، قرهنگی و یا اجتماعی داریم که با شناخت جامع و کامل و با رعایت اصل انصاف به اطلاع رسانی بپردازند و یا نهادی را به چالش بکشند؟
وی، این مساله را که آیا خبرنگار از قدرت خود سوء استفاده نمی کند را دیگر موردی دانست که خبرنگاران در بروز آن نقش دارند و گفت: در موارد بسیاری دیده ایم که خبرنگاری از یک اداره آگهی خواسته و چون پاسخ آن اداره منفی بوده علیه آن دستگاه تیتر زده و با انتشار احوال شخصیه مدیر آن دستگاه به نوعی خود را زیر سوال برده که از آن به ابتذال رسانه ای می شود.
موسوی حمایت مدیر رسانه از خبرنگار را هم عامل مهم دیگری در محدودیت یا آزادی عمل خبرنگار دانست و گفت: دامنه این حمایت تا آنجا است که در صورت انعکاس یک خبر از خبرنگار و شکایت دستگاهی از آن خبرنگار، مدیر رسانه با او چه برخورد و رفتاری خواهد داشت.
وی، بی طرفی را هم در تربیت یک خبرنگار حرفه ای مهم دانست و گفت: اگر این مراحل به طور کامل طی شود آنگاه آن خبرنگار فارغ از اینکه در روزنامه ولایت کار کند یا در خبرگزاری مهر یا ایرنا قلم بزند خود تبدیل به یک رسانه می شود و در هرجا که باشد سطح آن رسانه را بالا می برد.
**عمر مطبوعات با ورود شبکه های اجتماعی پایان نمی یابد
مدیرمسئول روزنامه ولایت در ادامه پیرامون سرانجام روزنامه ها و رسانه های کاغذی در عصر ظهور شبکه های اجتماعی،گفت: بحث به روز شدن با اینکه فکر کنیم عصر یک رسانه به پایان رسیده و نوبت رسانه دیگری شده، متفاوت است.
موسوی افزود: همانطور که با ورود کتاب، عصر سخنرانی و منبر پایان نیافت با ورود شبکه های اجتماعی نیز عمر مطبوعات پایان نمی یابد بلکه پس از گذشت مدتی کوتاه که رسانه کاغذی تحت الشعاع رسانه جدید قرار گرفت هرکدام از این رسانه ها به خاطر ماهیت و ویژگی مستقلی که دارند هر 2 باقی می مانند.
این فعال مطبوعاتی ادامه داد: البته این به معنای آن نیست که نباید در شیوه های روزنامه نگاری ثابت ماند بلکه باید در نحوه خبر رسانی، متناسب با تغییرات، شیوه های جدید و قالب های جدید را به کار ببریم تا بتوانیم مخاطبان خود را حفظ کرده و افزایش دهیم.
**دولت از اهمیت و ظرفیت رسانه ها غافل است
سرپرست خبرگزاری مهر در قزوین نیز در این میزگرد نقش رسانه ها را در کمک به حل مسایل و مشکلات جامعه حیاتی دانست و گفت: بدون تردید با شرایط موجود کشورمی توان اذعان کرد امروزه دیگر زندگی بدون رسانه مفهومی ندارد و مسئولان و فعالان ما بدون آن شاید دیگر دیده نشوند.
محمد رضا جباری با بیان اینکه دولت هنوز رسانه را جدی نگرفته و از ظرفیت رسانه ها غافل مانده است،افزود: در اوایل سال های پیروزی انقلاب روزنامه هایی چون شلمچه فارغ از نوع نگاه سیاسی با انتقادات خود بسیاری از فسادها را به حداقل می رساندند اما اکنون رسانه ها آنقدر محدود شده اند که جرات نگاه واقع گرایانه ندارند.
جباری با بیان اینکه کار در رسانه ها زوایای مختلفی دارد که باید برای شناخت مسایل و مشکلات پیش روی این حرفه باید هر یک را مورد بررسی قرار داد،افزود: در شرایطی که نگاه ها سیاسی بوده و هر دولتی از رسانه منتسب به خود حمایت می کند با نوساناتی رو به رو می شویم که قدرت ریسک و واقع گرایی از سوی اصحاب رسانه را پایین می آورد.
این فعال رسانه ای خاطرنشان کرد: این نگاه دولتی باعث شده از ظرفیت ارزشمند رسانه ها برای دیدن آنچه دیده نمی شود و لایه های پنهان جامعه استفاده نشود و این در حالی است که برخی از رسانه ها امروز به سطحی از تجربه رسیده اند که می توانند به عنوان مشاوران متخصص مورد مشورت مسئولان قرار گیرند.
جباری ادامه داد: تا رسیدن به آن مرحله اساسی که رسانه ها آزادانه فعالیت کنند زمانی طولانی نیاز است و همچنان باید قربانی بدهیم.
وی، ضعف های خبرنگاران را هم در بروز این عامل موثر دانست و گفت: گاهی خود خبرنگاران هم بدون شناخت ظرفیت خود و با نگاه جزیره ای و فردی به دنبال تک روی و سوء استفاده از رسانه هستند و با همین کار ظرفیت اساسی خود را برای حل مشکلات اجتماع از دست می دهند.
** باید رویکرد رانتی و فامیلی در ورود خبرنگاران به رسانه از بین برود
جباری با بیان اینکه نبود خانه مطبوعات قوی و توانمند ناشی از ضعف تک تک خبرنگاران است، گفت: 2 راهکار مشخص برای حل این مساله نگاه تخصصی به رسانه از سوی دولت و نگاه تخصصی رسانه به خود است.
جباری که خود بازنشسته صدا و سیما است در بیان اهمیت نگاه تخصصی رسانه،افزود: به طور مثال نسل قدیمی کارکنان صدا و سیما برای ورود به این حرفه از هفت خوان رستم می گذشتند اما امروز در نتیجه نگاه های رانتی و فامیلی شاهد ورود افرادی هستیم که با وجود لکنت زبان و یا مشکل چشم گویندگی می کنند!
جباری اضافه کرد: اگر یک انتقاد رسانه به دولت آن است که نباید هر کسی وارد دولت شود خود آن رسانه هم باید از ورود هر فردی بدون داشتن شرایط لازم در رسانه باید جلوگیری کرده و شرایط را برای ورود افرادی با خمیرمایه خبرنگاری فراهم کند.
وی خاطرنشان کرد: دولت هم باید بین خبرنگار حرفه ای و غیر حرفه ای تفاوت گذاشته و نه با کارت هدیه بلکه در سطحی کلان تر با توجه به معیشت خبرنگار و یا حتی استفاده از آنها به عنوان مشاورانی کاردان، این قشر را مورد حمایت قرار دهد.
جباری ادامه داد: در این میان انتظار می رود ابتدا رسانه های قدیمی این پالایش را از خود شروع کنند و آنگاه دیگر کار خانه مطبوعات هم در شناسایی خبرنگار فعال و حرفه ای از خبرنگار نما راحت تر شده و بسیاری از مسایل در بلند مدت حل خواهد شد.
***رشد شبکه های اجتماعی برای مطبوعات هم فرصت و هم تهدید
سرپرست خبرگزاری مهر در قزوین با بیان اینکه در دوره رشد شبکه های اجتماعی نمی توان گفت مطبوعات دچار زوال می شوند اما طبیعی است که کم فروغ تر از قبل شوند.
جباری افزود: شبکه های اجتماعی گرچه تهدیدی برای روزنامه ها هستند اما به عنوان یک تهدید رو به جلو، فرصت به روز شدن را هم به مطبوعات می دهند تا با تجدید نظر در قالب ها و شیوه های خود و نیازسنجی از مخاطبان به ایجاد جذابیت در مطالب خود بیافزایند.
وی تاکید کرد: همانطور که کتاب پس از گذشت سال ها جایگاه خود را از دست نداده است مطبوعات هم می توانند با جذابیت بخشی هرچه بیشتر به محتوای خود نه از مرگ و زوال بلکه از کم شدن مخاطبان خود جلوگیری کنند.
**محدودسازی و مهار مطبوعات فساد را در جامعه گسترش می دهد
مدیرمسئول نشریه کار و کارگر نیز از دیگر افراد حاضر در این میزگرد بود با بیان اینکه خبرنگاری حرفه ای پرمخاطره، سخت و طاقت فرساست،افزود: خبرنگار پل ارتباطی بین مسئولان و مردم است و آنچه از نظر جامعه و مدیران دور مانده را به رشته تحریر درمی آورد.
علی محمد مرادی گفت: بر خلاف دهه های 50 و 60 که افکار عمومی حد و مرز مشخص و بسته تری داشت امروزه افکار عمومی در اتاقی شفاف و شیشه ای جریان دارد که نمی توان چیزی را از مردم پنهان نگه داشت و اخبار در کمتر از چند ثانیه به دنیا منعکس می شود و این خود اهمیت حرفه ای خبرنگاری را بیشتر می کند.
این فعال مطبوعاتی با بیان اینکه در چنین فضایی خبرنگاران دیگر محرم مسئولان نیستند،گفت: متاسفانه چارچوب های تعیین شده به گونه ای هستند که نمی توان آن طور که باید از ظرفیت و توانمندی خبرنگاران استفاده کرد و بر خلاف شعارهای مطرح شده درباره رکن چهارم دموکراسی در عمل با ایجاد محدودیت ها اجازه نمایش کارکرد واقعی این رکن چهارم داده نمی شود.
این فعال مطبوعاتی با بیان اینکه پیشرفت رسانه ها به رویکرد حاکمیت در این حوزه باز می گرد د،اضافه کرد: در دهه هفتاد و در دوره اصلاحات شاهد رشد کیفی مطبوعات و رسانه ها بودیم اما در ادامه با ایجاد محدودیت های جدید و تقسیم مطبوعات به دولتی، مستقل و سیاسی شاهد ضعیف شدن آنها شدیم.
مرادی خاطرنشان کرد: در صورت تداوم رشد کیفی مطبوعات، اختلاس و فساد به حداقل می رسید اما با مهار مطبوعات اجازه ندادند این دید گسترش پیدا کند.
مرادی به مسایل و مشکلات اقتصادی رسانه ها نیز پرداخت و با بیان اینکه با کم شدن توان مالی رسانه و فشار بر مطبوعات کیفیت کار آن هم پایین می آید،گفت: بهترین راه برای نجات مطبوعات، حمایت حاکمیت از رسانه است.
**مصلحت اندیشی بیش از اندازه در رسانه ها
مرادی که ریاست انجمن صنفی روزنامه نگاران استان قزوین را نیز برعهده دارد در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: فشار و مصلحت اندیشی برای خبرنگاران در جامعه ما فراتر از قانون شده در حالی که اسلام هم این قدر مصلحت اندیشی نکرده است.
مرادی خاطرنشان کرد: خبرنگار باید بازتاب واقعیت های فرهنگی و سیاسی را انعکاس دهد اما در عمل با مشکلات زیادی از نظر اقتصادی و سیاسی مواجه می شود.
**اقبال عمومی به شبکه های اجتماعی ناشی از آزادی عمل آنها در مطالب است
مدیرمسئول هفته نامه کار و کارگر درخصوص آینده مطبوعات در دوره رشد شبکه های اجتماعی گفت: برخی این موضوع را ناشی از شبکه های مجازی می دانند در حالی که شبکه های اجتماعی تاثیر آنی دارند و عامل مهم و موثر، خود حاکمیت است.
مرادی افسارگسیختگی محتوا در فضای مجازی را دلیلی بر استقبال بیشتر جامعه از این فضا نسبت به روزنامه ها که در یک چارچوب و با محدودیت های مختلف منتشر می شوند، دانست و اظهار داشت: تمام نشریات مکتوب ما به روز هستند اما بحث اصلی در نبود کنترل بر روی فضای مجازی است و همین باعث شده که مردم در مقایسه با روزنامه ها بیشتر طالب آن باشند.
وی ادامه داد: در همین مسایل اخیر کشور کدام رسانه توانست نقدی بر این قضایا بنویسد اما در فضای مجازی هر فردی امکان هرگونه نقد را به حاکمیت دارد.
** مطبوعات با فقر تشکیلات قوی صنفی روبرو هستند
نایب رییس خانه مطبوعات استان قزوین نیز ارتباط خبرنگار با بدنه جامعه به مثابه یک جامعه شناس کف خیابان را اولین سرمایه و مهم ترین خبرنگاران دانست و گفت: در صورتی که این شناخت از اوضاع جامعه به بدنه مسئولان و قوای سه گانه منتقل شود بدون شک عملکرد دستگاه ها را بهبود می بخشد اما متاسفانه در شرایط فعلی اتصال بین خبرنگاران با بدنه مسئولان به شکل اثرگذار و مفید شکل نگرفته است.
جابر خرم نیا افزود: خبرنگاری در ذات خود پیام رسانی و آگاهی بخشی را دارد اما این موضوع زمانی سودمند است که با اهداف مقدسی در هم آمیخته شود و آن موقع است که می توان آن را یک ظرفیت دانست.
وی با بیان اینکه گرچه این موضوع به ضعف خبرنگاران هم برمی گردد،گفت: اساسا ساختار فعالیت های رسانه ای به درستی تعریف نشده و در این زمینه حتی نمی توان خبرنگاری را یک شغل تلقی کرد چون نه قوانین مشخصی دارد و نه خود خبرنگاران حاکم بر شغل خود هستند.
خرم نیا با اشاره به نبود یک نهاد قدرتمند صنفی مرجع در زمینه خبرنگاری،افزود: حتی همین خانه مطبوعات هم نقشی در فرایند صنفی خبرنگاری نداشته و بر خلاف سایر صنوف که تقاضای مجوز فعالان آنها بسته به نظر صنف مورد نظر است، خانه مطبوعات هیچ اختیاری در این زمینه ندارد.
نایب رییس خانه مطبوعات قزوین گفت: در سایه نبود همین قوانین مشخص و فقدان نهادهای صنفی مرجع، هر دولتی سیاست های خود را در زمینه مجوز فعالیت رسانه ها در پیش می گیرد و در نتیجه در سال های اخیر با اعطای مجوز های بی رویه و فله ای بوده ایم که این وضعیت اقتصاد رسانه را تحت شعاع قرار داده و فلج کرده است.
خرم نیا، راه حل نخست تقویت خبرنگاران را آموزش و تخصصی کردن این حرفه دانست و افزود: باید اذعان کرد حداقل در استان قزوین خبرنگاران از نظر تخصصی و حرفه ای ضعف اساسی دارند.
این فعال مطبوعاتی ادامه داد: در نتیجه نبود این آموزش های تخصصی خبرنگاران ما به کارکرد و شرح وظایف خود آگاه نیستند به طوری که مثلا در نشست های خبری می بینیم که به جای پرسش کردن از مدیر مربوطه شروع به تحلیل و بیانیه صادر کردن می کنند.
** قوانین مطبوعاتی از نظر محتوایی نقص دارد
نایب رییس خانه مطبوعات استان قزوین به نقص های محتوایی قوانین مطبوعات اشاره کرد و گفت: به طور مثال در قانون دسترسی به گردش آزاد اطلاعات در ذیل بند دوم که مربوط به آزادی اطلاعات است دقیقا هر سه ماده آزادی اطلاعات را محدود می کند.
خرم نیا خاطرنشان کرد:در مواد 21 یا 22 این قانون که به اجرای محکومیت کیفری برای کسانی که این اطلاعات را منتشر می کنند پرداخته نشان می دهد که قانون، این حق دسترسی به گردش آزاد اطلاعات را محدود می کند.
وی ادامه داد: در مسایل دیگری مانند محاسبه قانون سخت و زیان آور و یا بیمه خبرنگاران هم نواقص جدی در قوانین ما وجود دارد که باید مجلس شورای اسلامی درصدد اصلاح آنها بر آید.
خرم نیا اظهار داشت: برای حل مشکلات حوزه رسانه در کشور همچنین باید یک صنف جدی و رسمی و فعال ایجاد شود که هم قانون و هم اعضای صنف بدانند با آن طرف حساب هستند.
وی، حریت را نیز لازمه کار خبرنگار دانست و گفت: در ساختار یک رسانه بخشی از فعالان آن در تولید محتوا، بخشی در امور فنی و بخش دیگری نیز در اقتصاد رسانه فعال هستند و آنچه در استان قزوین غلبه داشته بیشتر بخش اقتصادی رسانه است که طبعا به دور از تولید محتوا با انواع شیوه های بازاری به دنبال کسب بازار است و به این ترتیب نمی توان حریت و آزادی خبرنگار را در آن دید.
خرم نیا همچنین بر باز ساخت رسانه ها نیز تاکید کرد و افزود:در ایران رسانه ها شکل نوین خود را نپذیرفته و همچنان به شکل سنتی جلو آمده اند به گونه ای که در حالی که عصر ارتباطات به سمت شبیه سازها پیش می رود رسانه های ما همچنان در گذر از عصر چند رسانه ای به عصر اینترنت باقی مانده اند.
** ضرورت پالایش رسانه های قزوین برای نجات مطبوعات
نایب رییس خانه مطبوعات استان قزوین گفت: برای نجات روزنامه های فاخر استان نیاز است با پالایش رسانه ها از انتشار نشریاتی که 70درصد آنها آگهی است و هیچ مطلب بدرد بخوری ندارند، جلوگیری شود.
خرم نیا با بیان اینکه ضعف تحلیل در مطبوعات ما مشهود است، افزود: هم اکنون رسانه های معتبر دنیا جنگ و مسابقه خبری را از خروجی رسمی خود به جایی مانند شبکه اجتماعی انتقال دادند یعنی همانطور که نیویورک تایمز سریع ترین اخبار را در توئیتر خود منتشر می کند خبرگزاری هایی هم چون رویترز هم همین کار را می کنند اما روز بعد مردم به سمت تحلیل آن در نیویورک تایمز می روند چون می دانند رویترز یک خبرگزاری است که فقط خبر منتشر می کند اما نیویورک تایمز تحلیل می کند.
وی اظهار داشت: متاسفانه در ایران با تغییر سلیقه مردم آنها را به سمت شبکه های پیام رسان هدایت کرده ایم و جنگ خبری محدود به پیام رسان هایی شده که بدون منبع مشخص شروع به انتشار اخبار می کنند و این شرایط رسانه های رسمی را هم تهدید می کنند.
خرم نیا با بیان اینکه در این شرایط دولت حتما باید در کنار مطبوعات قرار گیرد،ادامه داد: در این راستا یک بار برای همیشه باید جلوی مجوز دادن به رسانه های مکتوبی که برای گرفتن آگهی منتشر می شوند بسته شود.
وی افزود: اگر نشریات زرد یا ضد رسانه های مضر حذف شوند بدون شک با جریان بازساخت رسانه دوباره هوای تازه ای به جان مطبوعات واقعی و خبرگزاری ها دمیده می شود.
7388*3013
انتهای پیام در همین رابطه میزگردی با حضور جمعی از فعالان رسانه در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) قزوین برگزار شد که مباحث و گفت وگوهای طرح شده در آن در ذیل آمده است.
**ابتلای رسانه به برخی محدودیت ها و ضعف های خودساخته
مدیر مسئول روزنامه ولایت قزوین در این میزگرد پیشاپیش با تبریک روز خبرنگار، گفت: گاهی تاکید صرف بر روی نیازهای اولیه خبرنگاران از جمله بیمه و معیشت ما را در پرداختن به مسایل بزرگتر آنها وا می دارد و موجب آسیب های جدیدی به بدنه رسانه ها می شود.
سید عبدالعظیم موسوی با اشاره به وجود زوایای مختلف در حرفه خبرنگاری که نیازمند بررسی هستند، افزود: روزنامه نگاری و خبرنگاری مانند همه فعالیت ها یک سری محدودیت ها و تهدیدهای محیطی و یک سری ضعف ها و قوت های داخلی در خود دارد که بدون پرداختن به آنها نمی توان نقاط ضعف و قوت این حرفه را آنطور که باید مورد بررسی قرار داد.
موسوی با بیان اینکه متاسفانه خبرنگاران ما جسارت و شجاعت لازم را در پرداختن به موضوعات و مسایل جامعه ندارند، ادامه داد: خبرنگاران ما خود را باور نکرده اند و مانند فیلی که از بچگی پای آن را می بندند تا دیگر راه دور نرود و بعدها اگر نخ کاموا هم به آن ببندیم حرکت نمی کند این نخ کاموا به پای خبرنگاران ما هم بسته وی شده است.
این فعال مطبوعاتی استان قزوین با بیان اینکه برای صحبت از چالش های خبرنگاران باید پیله ها را شکسته و فراتر از مسایل معیشتی و بیمه ای آنها سخن بگوییم،گفت:اگر خبرنگار جایگاه حقیقی خود را پیدا کند آنگاه نیاز مادی او هم برآورده می شود.
** اطلاع رسانی حرفه ای، نابود کننده فساد
موسوی با بیان اینکه اطلاع رسانی قوی، آکادمیک و حرفه ای فساد را نابود می کند،گفت: امروز جوان ترین وزیر دولت، قوی ترین وزیر آن است چرا که هرجا مساله و مشکلی می بیند آن را از طریق رسانه و ارتباطات برطرف می کند.
وی با بیان اینکه برخی اوقات خبرنگاران برای نپرداختن به مسایل مورد نیاز جامعه بهانه می آورند، اظهار داشت: بر خلاف این تصور که خبرنگاران و رسانه ها به خاطر قانون مطبوعات و یا برخورد های قضایی محدود شده اند، ما هم قانون مطبوعات درست و قوی داریم و هم خصوصا در 12 سال اخیر برخورد قضایی تندی با رسانه ها نداشته ایم.
موسوی همچنین گفت: با طرح چند سوال می توان به این مساله رسید که مشکل محدودیت و خودسانسوری خبرنگاران نه در محدودیت های قانونی و یا برخورد های قضایی بلکه ناشی از عملکرد خود آنها است.
مدیرمسئول روزنامه ولایت گفت: به طور مثال به جز سرویس ورزشی چند خبرنگار تخصصی در حوزه های مختلف سیاسی، قرهنگی و یا اجتماعی داریم که با شناخت جامع و کامل و با رعایت اصل انصاف به اطلاع رسانی بپردازند و یا نهادی را به چالش بکشند؟
وی، این مساله را که آیا خبرنگار از قدرت خود سوء استفاده نمی کند را دیگر موردی دانست که خبرنگاران در بروز آن نقش دارند و گفت: در موارد بسیاری دیده ایم که خبرنگاری از یک اداره آگهی خواسته و چون پاسخ آن اداره منفی بوده علیه آن دستگاه تیتر زده و با انتشار احوال شخصیه مدیر آن دستگاه به نوعی خود را زیر سوال برده که از آن به ابتذال رسانه ای می شود.
موسوی حمایت مدیر رسانه از خبرنگار را هم عامل مهم دیگری در محدودیت یا آزادی عمل خبرنگار دانست و گفت: دامنه این حمایت تا آنجا است که در صورت انعکاس یک خبر از خبرنگار و شکایت دستگاهی از آن خبرنگار، مدیر رسانه با او چه برخورد و رفتاری خواهد داشت.
وی، بی طرفی را هم در تربیت یک خبرنگار حرفه ای مهم دانست و گفت: اگر این مراحل به طور کامل طی شود آنگاه آن خبرنگار فارغ از اینکه در روزنامه ولایت کار کند یا در خبرگزاری مهر یا ایرنا قلم بزند خود تبدیل به یک رسانه می شود و در هرجا که باشد سطح آن رسانه را بالا می برد.
**عمر مطبوعات با ورود شبکه های اجتماعی پایان نمی یابد
مدیرمسئول روزنامه ولایت در ادامه پیرامون سرانجام روزنامه ها و رسانه های کاغذی در عصر ظهور شبکه های اجتماعی،گفت: بحث به روز شدن با اینکه فکر کنیم عصر یک رسانه به پایان رسیده و نوبت رسانه دیگری شده، متفاوت است.
موسوی افزود: همانطور که با ورود کتاب، عصر سخنرانی و منبر پایان نیافت با ورود شبکه های اجتماعی نیز عمر مطبوعات پایان نمی یابد بلکه پس از گذشت مدتی کوتاه که رسانه کاغذی تحت الشعاع رسانه جدید قرار گرفت هرکدام از این رسانه ها به خاطر ماهیت و ویژگی مستقلی که دارند هر 2 باقی می مانند.
این فعال مطبوعاتی ادامه داد: البته این به معنای آن نیست که نباید در شیوه های روزنامه نگاری ثابت ماند بلکه باید در نحوه خبر رسانی، متناسب با تغییرات، شیوه های جدید و قالب های جدید را به کار ببریم تا بتوانیم مخاطبان خود را حفظ کرده و افزایش دهیم.
**دولت از اهمیت و ظرفیت رسانه ها غافل است
سرپرست خبرگزاری مهر در قزوین نیز در این میزگرد نقش رسانه ها را در کمک به حل مسایل و مشکلات جامعه حیاتی دانست و گفت: بدون تردید با شرایط موجود کشورمی توان اذعان کرد امروزه دیگر زندگی بدون رسانه مفهومی ندارد و مسئولان و فعالان ما بدون آن شاید دیگر دیده نشوند.
محمد رضا جباری با بیان اینکه دولت هنوز رسانه را جدی نگرفته و از ظرفیت رسانه ها غافل مانده است،افزود: در اوایل سال های پیروزی انقلاب روزنامه هایی چون شلمچه فارغ از نوع نگاه سیاسی با انتقادات خود بسیاری از فسادها را به حداقل می رساندند اما اکنون رسانه ها آنقدر محدود شده اند که جرات نگاه واقع گرایانه ندارند.
جباری با بیان اینکه کار در رسانه ها زوایای مختلفی دارد که باید برای شناخت مسایل و مشکلات پیش روی این حرفه باید هر یک را مورد بررسی قرار داد،افزود: در شرایطی که نگاه ها سیاسی بوده و هر دولتی از رسانه منتسب به خود حمایت می کند با نوساناتی رو به رو می شویم که قدرت ریسک و واقع گرایی از سوی اصحاب رسانه را پایین می آورد.
این فعال رسانه ای خاطرنشان کرد: این نگاه دولتی باعث شده از ظرفیت ارزشمند رسانه ها برای دیدن آنچه دیده نمی شود و لایه های پنهان جامعه استفاده نشود و این در حالی است که برخی از رسانه ها امروز به سطحی از تجربه رسیده اند که می توانند به عنوان مشاوران متخصص مورد مشورت مسئولان قرار گیرند.
جباری ادامه داد: تا رسیدن به آن مرحله اساسی که رسانه ها آزادانه فعالیت کنند زمانی طولانی نیاز است و همچنان باید قربانی بدهیم.
وی، ضعف های خبرنگاران را هم در بروز این عامل موثر دانست و گفت: گاهی خود خبرنگاران هم بدون شناخت ظرفیت خود و با نگاه جزیره ای و فردی به دنبال تک روی و سوء استفاده از رسانه هستند و با همین کار ظرفیت اساسی خود را برای حل مشکلات اجتماع از دست می دهند.
** باید رویکرد رانتی و فامیلی در ورود خبرنگاران به رسانه از بین برود
جباری با بیان اینکه نبود خانه مطبوعات قوی و توانمند ناشی از ضعف تک تک خبرنگاران است، گفت: 2 راهکار مشخص برای حل این مساله نگاه تخصصی به رسانه از سوی دولت و نگاه تخصصی رسانه به خود است.
جباری که خود بازنشسته صدا و سیما است در بیان اهمیت نگاه تخصصی رسانه،افزود: به طور مثال نسل قدیمی کارکنان صدا و سیما برای ورود به این حرفه از هفت خوان رستم می گذشتند اما امروز در نتیجه نگاه های رانتی و فامیلی شاهد ورود افرادی هستیم که با وجود لکنت زبان و یا مشکل چشم گویندگی می کنند!
جباری اضافه کرد: اگر یک انتقاد رسانه به دولت آن است که نباید هر کسی وارد دولت شود خود آن رسانه هم باید از ورود هر فردی بدون داشتن شرایط لازم در رسانه باید جلوگیری کرده و شرایط را برای ورود افرادی با خمیرمایه خبرنگاری فراهم کند.
وی خاطرنشان کرد: دولت هم باید بین خبرنگار حرفه ای و غیر حرفه ای تفاوت گذاشته و نه با کارت هدیه بلکه در سطحی کلان تر با توجه به معیشت خبرنگار و یا حتی استفاده از آنها به عنوان مشاورانی کاردان، این قشر را مورد حمایت قرار دهد.
جباری ادامه داد: در این میان انتظار می رود ابتدا رسانه های قدیمی این پالایش را از خود شروع کنند و آنگاه دیگر کار خانه مطبوعات هم در شناسایی خبرنگار فعال و حرفه ای از خبرنگار نما راحت تر شده و بسیاری از مسایل در بلند مدت حل خواهد شد.
***رشد شبکه های اجتماعی برای مطبوعات هم فرصت و هم تهدید
سرپرست خبرگزاری مهر در قزوین با بیان اینکه در دوره رشد شبکه های اجتماعی نمی توان گفت مطبوعات دچار زوال می شوند اما طبیعی است که کم فروغ تر از قبل شوند.
جباری افزود: شبکه های اجتماعی گرچه تهدیدی برای روزنامه ها هستند اما به عنوان یک تهدید رو به جلو، فرصت به روز شدن را هم به مطبوعات می دهند تا با تجدید نظر در قالب ها و شیوه های خود و نیازسنجی از مخاطبان به ایجاد جذابیت در مطالب خود بیافزایند.
وی تاکید کرد: همانطور که کتاب پس از گذشت سال ها جایگاه خود را از دست نداده است مطبوعات هم می توانند با جذابیت بخشی هرچه بیشتر به محتوای خود نه از مرگ و زوال بلکه از کم شدن مخاطبان خود جلوگیری کنند.
**محدودسازی و مهار مطبوعات فساد را در جامعه گسترش می دهد
مدیرمسئول نشریه کار و کارگر نیز از دیگر افراد حاضر در این میزگرد بود با بیان اینکه خبرنگاری حرفه ای پرمخاطره، سخت و طاقت فرساست،افزود: خبرنگار پل ارتباطی بین مسئولان و مردم است و آنچه از نظر جامعه و مدیران دور مانده را به رشته تحریر درمی آورد.
علی محمد مرادی گفت: بر خلاف دهه های 50 و 60 که افکار عمومی حد و مرز مشخص و بسته تری داشت امروزه افکار عمومی در اتاقی شفاف و شیشه ای جریان دارد که نمی توان چیزی را از مردم پنهان نگه داشت و اخبار در کمتر از چند ثانیه به دنیا منعکس می شود و این خود اهمیت حرفه ای خبرنگاری را بیشتر می کند.
این فعال مطبوعاتی با بیان اینکه در چنین فضایی خبرنگاران دیگر محرم مسئولان نیستند،گفت: متاسفانه چارچوب های تعیین شده به گونه ای هستند که نمی توان آن طور که باید از ظرفیت و توانمندی خبرنگاران استفاده کرد و بر خلاف شعارهای مطرح شده درباره رکن چهارم دموکراسی در عمل با ایجاد محدودیت ها اجازه نمایش کارکرد واقعی این رکن چهارم داده نمی شود.
این فعال مطبوعاتی با بیان اینکه پیشرفت رسانه ها به رویکرد حاکمیت در این حوزه باز می گرد د،اضافه کرد: در دهه هفتاد و در دوره اصلاحات شاهد رشد کیفی مطبوعات و رسانه ها بودیم اما در ادامه با ایجاد محدودیت های جدید و تقسیم مطبوعات به دولتی، مستقل و سیاسی شاهد ضعیف شدن آنها شدیم.
مرادی خاطرنشان کرد: در صورت تداوم رشد کیفی مطبوعات، اختلاس و فساد به حداقل می رسید اما با مهار مطبوعات اجازه ندادند این دید گسترش پیدا کند.
مرادی به مسایل و مشکلات اقتصادی رسانه ها نیز پرداخت و با بیان اینکه با کم شدن توان مالی رسانه و فشار بر مطبوعات کیفیت کار آن هم پایین می آید،گفت: بهترین راه برای نجات مطبوعات، حمایت حاکمیت از رسانه است.
**مصلحت اندیشی بیش از اندازه در رسانه ها
مرادی که ریاست انجمن صنفی روزنامه نگاران استان قزوین را نیز برعهده دارد در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: فشار و مصلحت اندیشی برای خبرنگاران در جامعه ما فراتر از قانون شده در حالی که اسلام هم این قدر مصلحت اندیشی نکرده است.
مرادی خاطرنشان کرد: خبرنگار باید بازتاب واقعیت های فرهنگی و سیاسی را انعکاس دهد اما در عمل با مشکلات زیادی از نظر اقتصادی و سیاسی مواجه می شود.
**اقبال عمومی به شبکه های اجتماعی ناشی از آزادی عمل آنها در مطالب است
مدیرمسئول هفته نامه کار و کارگر درخصوص آینده مطبوعات در دوره رشد شبکه های اجتماعی گفت: برخی این موضوع را ناشی از شبکه های مجازی می دانند در حالی که شبکه های اجتماعی تاثیر آنی دارند و عامل مهم و موثر، خود حاکمیت است.
مرادی افسارگسیختگی محتوا در فضای مجازی را دلیلی بر استقبال بیشتر جامعه از این فضا نسبت به روزنامه ها که در یک چارچوب و با محدودیت های مختلف منتشر می شوند، دانست و اظهار داشت: تمام نشریات مکتوب ما به روز هستند اما بحث اصلی در نبود کنترل بر روی فضای مجازی است و همین باعث شده که مردم در مقایسه با روزنامه ها بیشتر طالب آن باشند.
وی ادامه داد: در همین مسایل اخیر کشور کدام رسانه توانست نقدی بر این قضایا بنویسد اما در فضای مجازی هر فردی امکان هرگونه نقد را به حاکمیت دارد.
** مطبوعات با فقر تشکیلات قوی صنفی روبرو هستند
نایب رییس خانه مطبوعات استان قزوین نیز ارتباط خبرنگار با بدنه جامعه به مثابه یک جامعه شناس کف خیابان را اولین سرمایه و مهم ترین خبرنگاران دانست و گفت: در صورتی که این شناخت از اوضاع جامعه به بدنه مسئولان و قوای سه گانه منتقل شود بدون شک عملکرد دستگاه ها را بهبود می بخشد اما متاسفانه در شرایط فعلی اتصال بین خبرنگاران با بدنه مسئولان به شکل اثرگذار و مفید شکل نگرفته است.
جابر خرم نیا افزود: خبرنگاری در ذات خود پیام رسانی و آگاهی بخشی را دارد اما این موضوع زمانی سودمند است که با اهداف مقدسی در هم آمیخته شود و آن موقع است که می توان آن را یک ظرفیت دانست.
وی با بیان اینکه گرچه این موضوع به ضعف خبرنگاران هم برمی گردد،گفت: اساسا ساختار فعالیت های رسانه ای به درستی تعریف نشده و در این زمینه حتی نمی توان خبرنگاری را یک شغل تلقی کرد چون نه قوانین مشخصی دارد و نه خود خبرنگاران حاکم بر شغل خود هستند.
خرم نیا با اشاره به نبود یک نهاد قدرتمند صنفی مرجع در زمینه خبرنگاری،افزود: حتی همین خانه مطبوعات هم نقشی در فرایند صنفی خبرنگاری نداشته و بر خلاف سایر صنوف که تقاضای مجوز فعالان آنها بسته به نظر صنف مورد نظر است، خانه مطبوعات هیچ اختیاری در این زمینه ندارد.
نایب رییس خانه مطبوعات قزوین گفت: در سایه نبود همین قوانین مشخص و فقدان نهادهای صنفی مرجع، هر دولتی سیاست های خود را در زمینه مجوز فعالیت رسانه ها در پیش می گیرد و در نتیجه در سال های اخیر با اعطای مجوز های بی رویه و فله ای بوده ایم که این وضعیت اقتصاد رسانه را تحت شعاع قرار داده و فلج کرده است.
خرم نیا، راه حل نخست تقویت خبرنگاران را آموزش و تخصصی کردن این حرفه دانست و افزود: باید اذعان کرد حداقل در استان قزوین خبرنگاران از نظر تخصصی و حرفه ای ضعف اساسی دارند.
این فعال مطبوعاتی ادامه داد: در نتیجه نبود این آموزش های تخصصی خبرنگاران ما به کارکرد و شرح وظایف خود آگاه نیستند به طوری که مثلا در نشست های خبری می بینیم که به جای پرسش کردن از مدیر مربوطه شروع به تحلیل و بیانیه صادر کردن می کنند.
** قوانین مطبوعاتی از نظر محتوایی نقص دارد
نایب رییس خانه مطبوعات استان قزوین به نقص های محتوایی قوانین مطبوعات اشاره کرد و گفت: به طور مثال در قانون دسترسی به گردش آزاد اطلاعات در ذیل بند دوم که مربوط به آزادی اطلاعات است دقیقا هر سه ماده آزادی اطلاعات را محدود می کند.
خرم نیا خاطرنشان کرد:در مواد 21 یا 22 این قانون که به اجرای محکومیت کیفری برای کسانی که این اطلاعات را منتشر می کنند پرداخته نشان می دهد که قانون، این حق دسترسی به گردش آزاد اطلاعات را محدود می کند.
وی ادامه داد: در مسایل دیگری مانند محاسبه قانون سخت و زیان آور و یا بیمه خبرنگاران هم نواقص جدی در قوانین ما وجود دارد که باید مجلس شورای اسلامی درصدد اصلاح آنها بر آید.
خرم نیا اظهار داشت: برای حل مشکلات حوزه رسانه در کشور همچنین باید یک صنف جدی و رسمی و فعال ایجاد شود که هم قانون و هم اعضای صنف بدانند با آن طرف حساب هستند.
وی، حریت را نیز لازمه کار خبرنگار دانست و گفت: در ساختار یک رسانه بخشی از فعالان آن در تولید محتوا، بخشی در امور فنی و بخش دیگری نیز در اقتصاد رسانه فعال هستند و آنچه در استان قزوین غلبه داشته بیشتر بخش اقتصادی رسانه است که طبعا به دور از تولید محتوا با انواع شیوه های بازاری به دنبال کسب بازار است و به این ترتیب نمی توان حریت و آزادی خبرنگار را در آن دید.
خرم نیا همچنین بر باز ساخت رسانه ها نیز تاکید کرد و افزود:در ایران رسانه ها شکل نوین خود را نپذیرفته و همچنان به شکل سنتی جلو آمده اند به گونه ای که در حالی که عصر ارتباطات به سمت شبیه سازها پیش می رود رسانه های ما همچنان در گذر از عصر چند رسانه ای به عصر اینترنت باقی مانده اند.
** ضرورت پالایش رسانه های قزوین برای نجات مطبوعات
نایب رییس خانه مطبوعات استان قزوین گفت: برای نجات روزنامه های فاخر استان نیاز است با پالایش رسانه ها از انتشار نشریاتی که 70درصد آنها آگهی است و هیچ مطلب بدرد بخوری ندارند، جلوگیری شود.
خرم نیا با بیان اینکه ضعف تحلیل در مطبوعات ما مشهود است، افزود: هم اکنون رسانه های معتبر دنیا جنگ و مسابقه خبری را از خروجی رسمی خود به جایی مانند شبکه اجتماعی انتقال دادند یعنی همانطور که نیویورک تایمز سریع ترین اخبار را در توئیتر خود منتشر می کند خبرگزاری هایی هم چون رویترز هم همین کار را می کنند اما روز بعد مردم به سمت تحلیل آن در نیویورک تایمز می روند چون می دانند رویترز یک خبرگزاری است که فقط خبر منتشر می کند اما نیویورک تایمز تحلیل می کند.
وی اظهار داشت: متاسفانه در ایران با تغییر سلیقه مردم آنها را به سمت شبکه های پیام رسان هدایت کرده ایم و جنگ خبری محدود به پیام رسان هایی شده که بدون منبع مشخص شروع به انتشار اخبار می کنند و این شرایط رسانه های رسمی را هم تهدید می کنند.
خرم نیا با بیان اینکه در این شرایط دولت حتما باید در کنار مطبوعات قرار گیرد،ادامه داد: در این راستا یک بار برای همیشه باید جلوی مجوز دادن به رسانه های مکتوبی که برای گرفتن آگهی منتشر می شوند بسته شود.
وی افزود: اگر نشریات زرد یا ضد رسانه های مضر حذف شوند بدون شک با جریان بازساخت رسانه دوباره هوای تازه ای به جان مطبوعات واقعی و خبرگزاری ها دمیده می شود.
7388*3013
کپی شد
