تکدی‌گری در شهر قزوین با وجود برنامه ریزی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف از جمله شهرداری و همچنین مجازات‌های تعیین شده در حال افزایش بوده و چهره و سیمای این شهر را از مدت‌ها پیش زخم کرده که ریشه آن را باید در ضعف های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جست.
به گزارش جماران، ایرنا نوشت: جمعیت متکدیان خیابانی در قزوین این روزها رو به افزایش است این معضل اجتماعی که سن و سال و جنسیت نمی‌شناسد و باعث اختلال در سیما و منظر شهری می شود در حالی رو به فربه شدن گذاشته است که در قوانین مجازات اسلامی جرم شناخته شده است.
تکدی گری البته بیشتر در بین جامعه ما به عنوان یک معضل اجتماعی شناخته می شود تا جرم، عاملی که شاید در تشدید این پدیده بی اثر نبوده است.
تکدی گری در واقع نوعی انحراف اجتماعی است که افراد در آن نقش خاصی را دنبال می‌کنند که هیچ حرفه و شغلی محسوب نمی شود و کارایی اقتصادی ندارد و با وجود کسب درآمد، فرد متکدی هیچ خدمتی ارایه نمی کند.
اما داستان این معضل در قزوین سریالی طولانی و دنباله‌دار است، همین چند وقت پیش بود که رسانه های محلی از دستگیری یک باند متکدیان غیر بومی به قزوین در کنار متکدیان بومی و شناسنامه دار خبر دادند.
افزایش روزافزون متکدیان نشان می دهد مجازات های درنظر گرفته شده برای این افراد فاقد بازدارندگی لازم بوده و در کاهش این جرم موثر واقع نشده اند.
اما این سوال مطرح است که برای کاهش این معضل اجتماعی یا جرم چه اقداماتی باید انجام شود؟
برای بررسی هرچه بیشتر این مساله خبرنگار ایرنا به سراغ محمد رضا قادری کارشناس ارشد جزا و جرم شناسی رفت تا نظر وی را در این خصوص جویا شود.
تکدی گری تنها با برخورد حل نمی‌شود
او با اشاره به قانون مجازات اسلامی می‌گوید: ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی درباره تکدی گری به وضوح اعلام می کند که هر شخصی که تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد واز این راه امرار معاش کند، مرتکب به جرم شده است و به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود، علاوه بر مجازات مذکور همه اموالی که از طریق تکدی‌گری به دست آورده است، مصادره خواهد شد.
قادری در پاسخ به این سوال که با وجود در نظر گرفتن مجازات برای مجرمین چرا روز به روز بر تعداد متکدیان اضافه می‌شود، تصریح می‌کند: در این خصوص باید گفت که تنها متکدیان نیستند که قانون را زیرپا می گذارند و با ارتکاب این عمل به نظم اقتصادی و اجتماعی آسیب می زنند و علاوه بر این برخی از سازمان هایی که در این خصوص دارای وظایفی هستند و قانون برای آنها تکالیفی مقرر کرده است هم چشم بر وظایف قانونی خود بسته اند و نتیجه آنی می‌شود که امروز با آن درگیر هستیم.
وی می‌افزاید: حل مشکل تکدی گری، تنها با برخورد با متکدیان حل نمی شود ،بلکه تمام سازمان های ذی‌ربط از جمله شهرداری و سازمان بهزیستی نیز باید به صورت جدی به تکالیف خود در این حوزه عمل کنند.
قادری بیان می‌کند: عدم تصویب قانونی جامع توسط مجلس شورای اسلامی، تا حدودی مزید بر علت شده تا این معضل رشد چشمگیری داشته باشد و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز باید نسبت به این معضل دغدغه مند باشند.
این کارشناس حقوقی تصریح می‌کند: به هر حال تکدی گری جرم است و مبارزه با آن توجه جدی تمام نهادها و دستگاه های درگیر با این موضوع را طلب می کنداما باید این نکته را هم در نظر گرفت که تکدی گری علاوه بر اینکه جرم است،یک معضل اجتماعی نیز محسوب می شود.
نیازمند واقعی کرامت خود را حفظ می‌کند
خبرنگار ایرنا در ادامه با مرجانه درخشان دانش‌آموخته رشته جامعه شناسی هم صحبت شد تا نظر و راهکارهای او را در این خصوص مطلع شود.
درخشان با اشاره بر اینکه متکدیان از گروه های مختلف هستند، گفت: تکدی‌گری برای عده‌ای شغل ثابت و دائمی است که معمولا عضو باندهای مختلف هستند و عده‌ای هم معتاد و متجاهرند که برای تامین نیاز خود به مواد مخدر به این کار روی آورده‌اند.
وی افزود: در طی سال‌ها فعالیت در این حوزه، کمتر شاهد دستگیری و شناسایی متکدی‌ای بودم که به دلیل مشکلات اقتصادی گدایی کند، چرا که نیازمند واقعی تلاش دارد تا کرامت انسانی خود را حفظ کند.
درخشان، عمده‌ترین دلیل پدیده تکدی‌گری در شهر قزوین را استقبال مردم از متکدیان دانست و گفت: خوش‌رویی صاحب خانه، میهمان را بیشتر در منزل خود نگه می دارد.
او ادامه داد: خونگرمی، مهربانی و میهمان‌نوازی در ژن و خون قزوینی‌ها بسیار زیاد است به همین خاطر آنها دست کسی که جلویشان دراز است را پس نمی‌زنند، در حالی که این کار کمک نیست و تنها دامن زدن به یک معضل اجتماعی است.
این جامعه‌شناس در ادامه تصریح کرد: وجود اتباع بیگانه که اکثرا اتباع غیرمجاز هستند و زن و بچه‌هایشان در سطح شهر مشغول تکدی‌گری هستند، سبب شده تا این معضل رواج بیشتری در جامعه داشته باشد.
درخشان با اشاره بر اینکه تاکنون،اقدامات صورت گرفته از سوی دستگاه‌های متولی، سبب برچیدن بساط تکدی‌گری در قزوین نشده است، افزود: به نظر می‌رسد دستگاه های متولی این موضوع در قزوین نتوانسته اند، آنطور که باید با این معضل در شهر مقابله کنند چرا که هنوز هم جای جای شهر پایگاه‌های ثابت نمایش این پدیده‌اند و اقدامات صورت گرفته کوتاه مدت‌تر از آنی هستند که کسی بتوانند چهره بدون گدای شهر قزوین را به یاد آورد.
این جامعه شناس، وضعیت متکدیان در برخی خیابان‌ها از جمله نواحی پرتردد شهر را وخیم‌تر دانست و تصریح کرد: چهارراه ولیعصر، چهارراه محمدرسول‌الله، خیابان خیام، خیابان سپه، خیابان سلامگاه و میدان آزادی همه روزه شاهد اشکال جدیدی از تکدی‌گری است، افرادی که به طور مستقیم طلب پول می‌کنند، کمتر شده‌اند و جای خود را به اسپند دود کن‌ها داده‌اند.
وی بیان کرد: کمک به یک متکدی، به منزله ترغیب او به یک ناهنجاری اجتماعی است و مردم باید بدانند وقتی به یک متکدی کمک می‌کنند، در واقع متکدی را تشویق به شکستن عزت‌نفس خود در کسب درآمد غلط می‌کنند بنابراین مقصر اصلی این پدیده شهروندانی هستند که از نظر عاطفی دچار ضعف هستند و در برابر دست درازی متکدیان به اموالشان نمی‌توانند نه بگویند.
این جامعه شناس افزود: تکدی گری بازتولید رفتارهایی است که از یک جامعه ضعیف و غیرمولد تشکیل می شود که بیش از نمایش فقر و اختلاف طبقاتی، یک ضعف اجتماعی را نشان می‌دهد؛به این معنا که نه نیازمندان جای مطمئنی را برای برطرف کردن نیازهای خود یافته‌اند و نه مردم برای ارضای حس نوع‌دوستی و کمک به نهادهای رسمی اعتماد می‌کنند.
درخشان به وضعیت شهر قزوین در حوزه مقابله با تکدی گری اشاره کرد و گفت: بخشی از علت عدم توفیق طرح‌های مقابله با تکدی‌گری در شهر قزوین، عدم مشارکت عمومی است و تا زمانی که متکدیان بستر و اقبال شهروندان را در این مدل کمک های کاذب خوب ببینند، حاضر نیستند این فرصت اقتصادی را از دست بدهند و بعد از بازداشت موقت باز هم به همین کار روی می‌آورند.
وی افزود: جامعه برای حل این معضل نیازمند یک برنامه ریزی فرهنگی است و تنها با اقدامات مقطعی نمی توان انتظار نتیجه این مطلوب در این زمینه داشت.
ایجاد واحد خیریه در مرکز ساماندهی متکدیان
خبرنگار ایرنا برای بررسی از اقدامات صورت گرفته در این زمینه به سراغ مسئول مرکز ساماندهی متکدیان شهرستان قزوین رفت.
محسن رحیمی گفت: اعتماد و کمک همشهریان قزوینی به متکدیان راه را برای رسیدن به قزوین بی تکدی و یا کمتر تکدی دشوار کرده بنابراین تاکید می‌کنیم مردم به متکدیان خیابانی کمک نکنند به این دلیل که حقیقتا نمی توانند تشخیص بدهند متکدی واقعاً فقیر است و کمک کردن و کار خیر نیز باید به صورت هدفمند انجام شود.
وی افزود: مجتمع اردوگاهی متکدیان مسئولیت جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان را دارد اما شناسایی و کمک به نیازمند واقعی را یکی از اهداف و رسالت های خود دانسته است که برای تحقق آن تلاش می‌کند از ظرفیت خیرین، گروه‌های مردمی و سازمان‌های مردم نهاد، برخی نهاد های دولتی نظیر کمیته امداد امام خمینی(ره) استفاده کند و اخیراً واحدی را به عنوان واحد خیریه در مرکز ساماندهی متکدیان ایجاد کرده که توسط این نهاد اقداماتی نظیر توزیع بسته معیشتی بین نیازمندان صورت می‌گیرد.
رحیمی با بیان اینکه نیازمندان واقعی درخانه‌های خود هستند؛ گفت: قزوین برای متکدیان بسیار مستعد است به همین خاطر از مردم درخواست داریم تا به متکدیان کمک نکنند، چرا که تجربه و آمارها نشان می‌دهد بیشتر متکدیان، نیازمند واقعی نیستند و با وجود توانایی برای کار کردن ترجیح می‌دهند تکدی‌گری کنند.
این مسوول تصریح می کند این فرهنگ باید رایج شود که اگر مردم به دنبال کار خیر هستند به جای کمک مستقیم به متکدیان که نیازمند واقعی نیستند، کمک‌های خود را به موسسات مردم‌نهاد، سازمان بهزیستی و یا کمیته‌ی امداد امام خمینی(ره) تحویل دهند.
رحیمی با اشاره بر اقدامات قابل توجه برخی گروه های خیر، از جمله صلواتی کردن نان در برخی نقاط شهر برای کمک به نیازمندان واقعی، افزود: یکی از اقدامات مناسب این است که در محلات حاشیه‌ای، محلات جنوب شهر یا محلات به اصطلاح فقیرنشین نانوایی‌ها را در مناسبت‌های مختلف صلواتی کرد.
همکاران ما در مرکز ساماندهی متکدیان به مناسبت میلاد حضرت زهرا(س) برای اولین بار با کمک خیرین یک نانوایی را در یکی از محلات جنوب شهر قزوین صلواتی کرده‌اند و در نظر داریم مشابه این کارها را انجام داده و به نوعی به مردم و خیرین بگوییم، روش‌های بهتر ومناسب‌تری وجود دارد که می‌توان کمک‌ها را به نیازمندان واقعی جامعه رساند و از کمک به متکدیان خودداری کرد.
رهاورد:
در جامعه گدایی به عنوان یک راه کار کسب درآمد آسان همواره وجود داشته و دارد؛ نبود برنامه ریزی دقیق و مستمر برای مواجهه با متکدیان، نگاه غیر مجرمانه به گدایی و بروز مشکلات اقتصادی و روند مستمر مهاجرت به سمت شهرهای بزرگ از عوامل مهمی است که مقابله با گدایی را به نتیجه نمی‌رساند.
بهره‌گیری از ظرفیت نهادهای صنفی و آموزشی برای تشریح اهمیت موضوع و توجیه شهروندان، اعتمادسازی برای مشارکت مردم در امور خیریه، توانمندسازی فرهنگی و اجتماعی نقاط حاشیه‌ای و مناطق منفصل شهری و حمایت دولت و قانون از کودکان بدسرپرست و تشدید برخورد و مجازات های بازدارنده از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به حذف چهره تکدی‌گری در شهرها از جمله در قزوین کمک کند.
