کشمش از مهم ترین محصولات تولیدی و صادراتی قزوین به شمار می رود به گونه ای که این استان رتبه نخست تولید این محصول در کشور را به خود اختصاص داده است.
تولید این محصول صادراتی از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که دولت با پرداخت یارانه به کشاورزان و همچنین راه اندازی صندوق حمایت از کشمش تاکسنان و راه اندازی خوشه بسته بندی و فرآوری انگور از تولید این محصول پشتیبانی می کند.
براساس اعلام مسئولان سالانه بین ۷۰ تا ۸۰ هزارتن کشمش در استان قزوین (عمدتا شهرستان تاکستان) تولید می شود، با این حال از این رقم کمتر از ۱۰ هزار تن به خارج از کشور صادر می شود.
این میزان تولید در حالی است که مسئولان حوزه کشاورزی اذعان دارند در صورت جوان و مدرن سازی باغات انگور قزوین، این استان قادر است تا سالانه ۲۵۰ هزار تن کشمش تولید کند.
البته تلاش برای رسیدن به این مقدار رشد تولید در صورتی مفید و منطقی خواهد بود که برنامه ریزی لازم برای بازاریابی و توسعه صادرات این محصول انجام شود تا کشاروزان و تولیدکنندگان دچار مشکل نشوند.
فعالان حوزه صادرات معتقدند نبود سازوکارهای مناسب و فقدان یک تشکل قوی برای صادرات این محصول در کنار مشکلات مربوط به کیفیت از جمله سموم باقی مانده در حین برداشت انگور و تولید کشمش و همچنین ضعف در صنایع تبدیلی و فرآوری موجب شده تا صادرات کشمش استان قزوین با وجود رتبه نخست تولید در کشور کم رمق باشد.
فقدان تشکل قوی، مانع بزرگ صادرات کشمش قزوین
مهدی بخشنده رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان قزوین در همین خصوص در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: یکی از ضعف های اصلی در حوزه تولید و صادرات کشمش در استان قزوین و همچنین کشور نبود یک تشکل و سازوکار قدرتمند و دست بالا است که بتواند در تمامی بخش های مرتبط با تولید و صادرات این محصول نظارت داشته باشد.
وی افزود: در کشور ترکیه که از صادرکننده های برتر کشمش در دنیاست، عمده امور صادرات در اختیار ۱۰ تولیدکننده بوده که قیمت گذازی و نظارت بر تولید، کیفیت و رعایت استانداردها و عرضه و صادرات این محصول را در اختیار دارند و دولت نیز به طور جدی از آنها حمایت کرده و از آنان حرف شنوی دارد. ا
بخشنده گفت: متاسفاته منابعی که دولت برای ترویج امور کشاورزی در خصوص این محصول اختصاص می دهد نیز در جای خود هزینه نشده و یا کمتر هزینه می شود مثلا سوبسیدی که برای باغداران در نظر گرفته می شود صرف تولید محصول با کیفیت تر نمی شود.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی قزوین گفت: بهتر است بخش قابل توجهی از این منابع صرف آموزش و ارتقای بهبره برداری در حوزه تولید محصول شود تا شاهد بهبود وضع کیفی تولید انگور و کشمش و صادرات آنها باشیم.
میزان بالای سموم باقی مانده در کشمش از موانع صادراتی
این فعال صادراتی گفت: از دیگر موانع صادرات این محصول مهم غذایی که در دنیا طرفداران زیادی نیز دارد را به ویژه در استان قزوین باید میزان قابل توجه سموم باقی مانده در کشمش دانست که موجب انصراف خریداران اروپایی از خرید و رفتن به سراغ کشورهای دیگر می کند.
وی اظهار داشت: بی توجهی به استانداردهای جهانی و مورد توجه خریداران توسط باغداران و تولیدکنندگان کشمش جایگاه صادرات این محصول را تنزل بخشیده است.
وی در خصوص تاثیر تشکیل صندوق کشمش تاکستان بر توسعه صادرات این محصول در استان قزوین نیز گفت: به نظر می رسد این صندوق در توسعه صادرات این محصول کارایی چندانی نداشته باشد چرا که بیشتر تمرکز خود را بر سوددهی مقطعی متمرکز کرده و برنامه مشخصی برای بهبود ساختارهای مرتبط با تولید این محصول ندارد.
بخشنده گفت: ۲۵۰ میلیارد ریال اعتبار و منابع در اختیار این صندوق گذاشته شده است که به نظر می رسد کسب سود از این منابع در اولویت قرار گرفته در صورتی که باید این منابع صرف اصلاح سازوکارهای تولید و صادرات این محصول شود.
صعف برند سازی و کار تشکیلاتی، مانع بزرگ صادرات کشمش
حجت الاسلام مسعود زال بیگی رئیس هیات مدیره صندوق حمایت از توسعه کشاورزی تاکستان معروف به صندوق کشمش نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: این صندوق نوپاست و نمی توان انتظار داشت که در همان سال های ابتدایی بتواند به اهداف خود دست یافته و همه آنها را محقق کند.
وی ادامه داد: البته در همین مدت کوتاه نیز موفق به انجام کارهای بزرگی شده ایم که از جمله آنها می توان کمک به واقعی کردن قیمت کشمش و اثرگذاری در نرخ این محصول و تلاش برای حذف واسطه ها و سودرسانی بیشتر به تولیدکنندگان و باغداران اشاره کرد.
زال بیگی با اشاره به کثرت سهامداران این صندوق، گفت: تا ثبت صندوق و انجام فرایندهای اداری عملا زمان چندانی برای برندسازی و فعال سازی بخش بازرگانی نداشتیم اما به تازگی در این خصوص برنامه های مدونی را تدوین کرده ایم و بخش بازرگانی خود را نیز فعال کرده ایم تا در زمینه صادرات نیز فعالیت کنیم.
صادرات کشمش تاکستان با نام دیگر شهرها
وی در خصوص موانع صادرات پیش روی کشمش تاکستان گفت: فقدان برندسازی در سطح بین المللی یکی از مهم ترین این ضعف ها بوده است به طوری که اکنون نیز کشمش این شهرستان و همچنین استان قزوین به نام شهرهای دیگر مانند ملایر و یا ملکان صادرات می شود.
زال بیگی با بیان اینکه کشمش تاکستان متولی خاصی نداشته است، اظهار داشت: کارخانه داران کشمش به فکر پیشبرد منافع شخصی خود بوده اند و دنبال اینکه یک محصول با کیفیت تولید و تحویل بازار بدهند، نبوده اند.
رئیس هیات مدیره صندوق کشمش تاکستان گفت: سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) شهر ملایر را به عنوان شهر انگور ایران می شناسد و انگور این شهر جزو منابع غذایی ارزشمند از نظر این سازمان مطرح است در حالی که انگور و کشمش تاکستان به لحاظ طعم و مزه و رنگ و ... در دنیا کم نظیر است و متاسفانه این موضوع نشان از ضعف وجود یک تشکل قوی در گذشته در خصوص این محصول را می رساند.
زال بیگی با بیان اینکه صندوق کشمش با حمایت دولت راه اندازی شده است، گفت: بدون شک این صندوق می تواند به توسعه صادرات این محصول کمک کند و ما در این خصوص برنامه های ویژه ای داریم.
وی اضافه کرد: البته ما رقبای سرسختی داریم و بازاریابی برای صادرات این محصول کار بسیار دشواری است که باید آنرا طی کنیم.
صنایع تبدیلی انگور در قزوین به لحاظ کمی تکمیل است اما در بخش کیفی نیازمند توسعه است
آبرادات مصلایی مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی قزوین نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: ۲۵ کارخانه تولید و فرآوری کشمش در استان قزوین دارای پروانه فعالیت است که از این تعداد ۱۸ کارخانه فعال هستند.
وی با رد این نظریه که یکی از دلایل کم رمق بودن صادرات کشمش ضعف در حوزه صنایع تبدیلی است، افزود: ظرفیت این بخش به لحاظ کمی تکمیل بوده و مشکلی نداریم اما مساله اصلی در حوزه کیفی و در بخش تولید در باغ تا خشک کردن انگور است که معمولا به روش سنتی انجام می شود.
مصلایی با بیان اینکه مشکل از آنجاست که انگور از بوته چیده و در پشت بام ها خشک و سپس به کارخانه تحویل داده می شود، افزود: چون کارگاه های مجهزی در این بخش وجود ندارد که این کارگاه ها البته جزو صنایع تبدیلی محسوب نمی شوند، معمولا با افت محصول و کاهش کیفیت کشمش مواجه هستیم.
وی اظهار داشت: مشکل بعدی در میزان سموم باقی مانده بر محصول است که معمولا فراتر از حد استانداردی است که مشتریان اروپایی و روس خواستار آن هستند.
این مسئول گفت: در بخش فرآوری و بسته بندی نیز مشکل داریم اما مشکلات اصلی خارج از بخش صنایع تبدیلی است و البته در این خصوص پیشنهاد داده ایم تا آسیب شناسی و مطالعه دقیق شود تا بتوانیم در حوزه فرآوری کشمش شاهد تولید یک محصول کیفی تر و بازارپسند تر برای صادرات باشیم.
مصلایی اظهار داشت: کار در حوزه بسته بندی کشمش چندان دشوار نیست و به نظر می رسد چون فرهنگ سازی در این خصوص نشده و بازار خاصی ندارد و از سویی در صورت صادرات، بسته بندی در ابعاد کوچک تر در کشور مقصد انجام می شود، تولیدکنندگان داخلی به این حوزه چندان ورود پیدا نکرده اند بنابراین نمی توان این حوزه را از موانع صادراتی برشمرد.
استاندارد تشویقی راهکاری برای توسعه صادرات کشمش
مدیرکل استاندارد قزوین نیز در خصوص مباحث مربوط به استاندارد کشمش به ایرنا گفت: کشورها در خصوص میزان استفاده از سموم و آفت کش در محصولات کشاورزی استانداردهای متفاوتی دارند.
سیروس صارمی افزود: آزمایشگاه های مجهزی در کشور وجود دارد که می تواند اندازه و میزان سموم انگور را تعیین کندو
وی اظهار داشت: با این حال مشتریان خارجی کشمش تعداد قابل توجهی هستند و سموم مد نظر آنها در محصول در حد بسیار کم است.
صارمی اظهار داشت: با توجه به صادراتی بودن محصول کشمش در کشور و استان قزوین می توان با مبارزه بیولوژیک میزان سموم مربوط به این محصول را کاهش داد تا فرصت های بهتری برای حضور کشمش ایران و قزوین در بازارهای جهانی فراهم شود.
این مسئول با اشاره به نقش تولید با کیفیت در کمک به صادرات محصولات تولیدی اعم از صنعتی و کشاورزی، گفت: برای کمک به تولیدکنندگان در صورت تولید کشمش با استانداردهای مد نظر کشورهای مبدا صادراتی، آمادگی صدور پروانه های تشویقی را داریم.
۳۰۱۳
