با وقوع زلزله تلخ آذربایجان شرقی، با اجازه مراجع عظام تقلید؛ بخشی از فطریه امسال مردم به آسیب‌دیدگان این حادثه تعلق می‌گیرد. به مناسبت فرارسیدن عید فطر در خصوص راه‌های مختلف مصرف فطریه و امکان پرداخت آن به مستنمندان و زلزله‌زدگان گفت و گویی را با آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی انجام داده‌ایم که در پی می‌آید:
حاج آقا! با سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، ضمن تبریک عید سعید فطر می‌خواستم بپرسم که آیا امکان دارد که وجوهات شرعی مانند فطریه در راه برخی نیازهای جدید مانند کمک به زلزله‌زدگان و مواردی از این قبیل هزینه شود؟
فطریه‌ها باید در راه هر امری که موجب تقویت اسلام است، هزینه شود و یکی از موارد خوب مصرف آن برای زلزله‌زده هاست که اگر واقعاً بسیج عمومی برای آن شکل بگیرد اقدام بسیار ارزشمندی است. البته اگر افراد در بلد خودشان فقیری پیدا کنند، آن فقرا اولی هستند. اگر هم واقعاً در بلدشان فقیر نیست یا اینکه اگر افرادی بیش از حد خودشان فطریه می‌دهند، خوب است که آن مقدار اضافی را به زلزله‌زدگان اختصاص دهند تا نیازهای غذایی، دارویی و ... آنها را برطرف کنند. بنابراین در اصل اینکه می‌توان به زلزله‌زدگان فطریه داد بحثی نیست، اما فقرای خود شهر اولی هستند.
به نظر من باید در هر شهر هیئتی تشکیل شود و فطریه‌ها را جمع کنند تا مبالغ جمع شده را به فقرای شهر بدهند و مازاد را برای زلزله‌زدگان بفرستند.
فوریت بحث زلزله باعث نمی‌شود که مردم بتوانند فطریه را به زلزله‌زدگان بدهند؟
نه، در فطریه فقرای شهر اولویت دارند.
اما در دوره فعلی به خاطر وسعت شهر‌ها امکان تشخیص فقرای شهر سخت است، در حالی که مشخصاً می‌دانیم که در فلان شهر زلزله آمده و مردم محتاج کمک هستند...
البته جهل، برای انسان عذر است و شرایط ذکر شده در صورتی است که ما بدانیم در شهرمان فقیر هست. کمک به فقرا هم باید به صورت محترمانه باشد تا آنها احساس حقارت نکنند و به شکل عیدی و هدیه کمک کنند تا شخصیت‌شان خرد نشود. امام(رض) هم روی این مسئله خیلی حساس بودند و می‌گفتند کمک باید به صورتی باشد که افراد خیال نکنند فقیر هستند.
مراجع نظرشان این است که باید وجوهات را به خودشان بدهند. یعنی هر مقلدی وجوهات را به مرجع خودش بدهد و این مشکله‌ای برای مردم است که مرجع اجازه مصرف دیگر را نمی‌دهد مگر اینکه خود مرجع اجازه دهد مثلا نصف یا ثلث وجوهات به زلزله‌زدگان داده شود.
واقعا این زلزله آذربایجان همه ما را غمگین و عزادار کرده است و عید امسال ما شادی چندانی ندارد. زیرا در آن تعدادی از افراد مومن و روزه‌دار مصیبت‌زده شده‌اند و ما باید با آنها همدردی کنیم. یکی از راه‌های همدردی هم تامین نیازهای اولیه این مردم است که علاوه بر عزیزان، وسایل خانه‌شان را هم از دست داده اند. یقیناً مراجع هم اجازه می‌دهند که بخشی از وجوهات در این راه استفاده شود، زیرا اینها مصداق اتم صرف وجوهات هستند.
حاج آقا! با توجه به اینکه در آستانه عید فطر قرار داریم لطفا برای ما بگویید که امام در روز عید فطر چه کار می‌کردند؟ آیا برای عید دیدنی می نشستند؟
ایشان همیشه برای عید فطر به کربلا مشرف می‌شدند. زیرا یکی از روزهای زیارتی سیدالشهدا(ع) روز عید فطر است. امام همان شب عید درب خانه را برای شهادت دادن در خصوص دیدن هلال باز نمی‌کردند و از هر کاری برای خودنمایی دوری می‌کردند و فردا صبح را نیز به کربلا می‌رفتند.
امام نماز عید را نیز فرادی در خانه‌شان می‌خواندند.
یعنی اعضای خانواده هم نبودند؟
من یکبار از مرحوم آیت‌الله شهید آقا مصطفی خمینی در این مورد پرسیدم، او گفت که امام نماز را فرادی می‌خواند، البته شاید خانم‌شان به ایشان اقتدا می‌کردند. اما می‌دانم که امام همیشه از خودنمایی دوری داشت و در خانه نماز را می‌خواند.
عیدی هم می‌دادند؟
ایشان 7 بار در سال عیدی می‌دادند؛ 20 دینار (معادل 500 تومان آن روز که مبلغ زیادی بود). در عید غدیر، تولد پیامبر(ص)، میلاد حضرت زهرا(س)، تولد امیر المومنین(ع)، تولد سیدالشهدا(ع) و... که کمک خوبی به حوزه علمیه بود و در زندگی افراد موثر بود.
عید فطر واقعا از روزهای بزرگ جهان اسلام است و امیدوارم که روزی شود که همه جهان اسلام یک عید فطر داشته باشند و این‌طور نشود که در هر سال سه عید فطر داشته باشیم و کل جهان اسلام یک روز را عید بگیرند. همان‌طور که در قنوت نماز عید هم هست که «الذی جعلته للمسلمین عیدا». یعنی برای مسلمین یک عید قرار داده شده است؛ نه بیشتر.
اما فعلاً هیچ امیدی به تحقق این امر ندارم زیرا نظر مراجع چیز دیگری است و به رویت هلال اصالت می‌دهند.
