جماران: «از دانشگاه باید سرنوشت یک ملت تعیین بشود» (صحیفه امام، 8/61) این جمله عمق نگاه امام به دانشگاه را نشان می‌دهد. امام با پیوند نهاد دانشگاه و حق تعیین سرنوشت می‌خواهد بگوید سرنوشت ملت را نه نهاد قدرت و نه نهادهای دیگر که دانشگاه تعیین می‌کند. امام دانشگاه را زیربنای جامعه می‌داند: «دانشگاه مبداء همه تحولات است» (صحیفه امام، 8/64) و سهمی اساسی در سعادت جامعه به دانشگاه می‌بخشد. افزون بر سخنان حکمیانه بسیار، رابطه دقیق و عاطفی امام با دانشگاهیان نیز جای تامل بسیار است.
تبیین این رابطه و آن نگاه، در شرایط کنونی از آن حیث بیشتر حائز اهمیت است که در سال های اخیر نهاد دانشگاه در ایران حداقل به لحاظ کمی بسیار گسترده و بزرگ شده است و اکثر جوانان، دوران دانشگاهی و دانشجویی را تجربه می کنند. شصت سال پس از شهادت سه آذر اهورایی در 16 آذر 32، به بهانه روز دانشجو، در اقتراحی اختصاصی به تبیین نگاه امام به دانشگاه، نقش دانشگاه و دانشجو در جنبش‌های اجتماعی و سیاسی مختلف از جمله انقلاب اسلامی پرداخته ایم تا از این رهگذر وضعیت نهاد دانشگاه در شرایط فعلی را آسیب‌‌شناسی کنیم. استقلال دانشگاه ها، سیاست‌گذاری علمی، سیاست‌ورزی دانشجویان در دانشگاه، امنیتی شدن فضای دانشگاه، پولی کردن برخی دانشگاه های سراسری و ... از جمله مساله‌های دانشگاهِ امروزی است. در اقتراحِ «دانشگاه، محلی برای تعیین سرنوشت ملت» به گفتگو با بیش از بیست نفر از مدیران ارشد دانشگاهی، صاحبنظران، اساتید و همچنین فعالان دانشچویی نشسته‌ایم که به ترتیب منتشر می‌شود. آنچه می‌آید گفتگوی جماران با کاظم اکرمی، مشاور وزیر آموزش و پرورش است که در پی می‌آید.
مشاور عالی وزیر آموزش و پرورش گفت: همان‌گونه که رئیس‌جمهور در سخنان خود همه را موظف به نقدکردن دولت کرد، دانشجویان نیز حق دارند سیاست‌های دولت را مورد نقد قرار دهند لذا مسئولین کشور نیز اجازه نقد کردن مسائل مختلف کشور را به دانشجویان بدهند و بدانند که دانشگاه باید محل نقد و بررسی مسائل و مشکلات کشور باشد البته نقد اخلاقی، عاقلانه و خردمندانه و صادقانه همراه با اطلاعات درست، نه اینکه با نقد کردن سعی در برهم زدن آرامش جامعه داشته باشند.
سید کاظم اکرمی در گفت‌وگو با خبرنگار سایت جماران بیان کرد: از دیدگاه امام خمینی(س) دانشگاهی می تواند سبب پیشبرد اهداف کشور شود، دانشگاهی است که مسئولین، استادان و تمامی کسانی که آن را اداره می‌کنند، حتی دانشجویان آن، دیدگاهی اسلامی و انسانی همراه با تفکری مستقل داشته باشند و به دنبال آن کشوری داشته باشیم که وابسته به بیگانگان نباشد، البته تعامل غیر از وابستگی است همان‌گونه که امام(س) اوایل انقلاب نیز در فرمایشات خود دانشگاهی را مدنظر داشتند که به دور از هرگونه وابستگی به کشورهای دیگر، روی پای خود بایستد و نیازهای مختلف کشور از جمله نیازهای صنعتی، پزشکی، اقتصادی و اجتماعی را رفع کند و در کل دانشگاهی باشد که بتواند مشکلات کشورش را به درستی شناخته و با تحقیق، بررسی و برای برون رفت از مشکلات راه‌حل ارائه کند.
وی خاطر نشان کرد: دانشجویان دانشگاههای ما باید افرادی باشند که بتوانند موقعیت خود را به عنوان یک انسان مسلمان بشناسند یعنی اینکه شرایط زمانه و نیازهای جامعه خود را درک کرده و آماده پذیرش مسئولیت باشند و ببینند که در جامعه چه نقشی برعهده دارند و از چه راهی می‌توانند میهن و مردم کشور را از خدمات خود بهره‌مند سازند.
این استاد دانشگاه در ادامه سخنان خود افزود: دانشجویانی که به سرنوشت مردم کشور خود بیندیشند و نه به موقعیت خود، باید بدانند که سرنوشت ملت و کشور در اولویت اول قرار دارد این مسئله‌ای است که همیشه مدنظرامام راحل بوده است. مشکلی که ما در حال حاضر با آن مواجه هستیم این است که دانشگاههای ما افراد را اجتماعی و اخلاقی بار نمی‌آورند در حالی‌که در حال حاضر در تمام دنیا مسئله دانشگاه اخلاقی یعنی دانشگاهی که افراد را مسئولیت شناس بار بیاورد، مطرح است و امیدواریم که این خواسته امام در جامعه ما نیز تحقق یابد.
مشاور عالی وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: آنچه که امروزه کشورها را به دو گروه کشورهای پیشرفته و در حال توسعه تقسیم کرده علم، تحقیق و تکنولوژی است. هر چند دانشگاههای ما طی 30 ساله گذشته به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کرده‌اند و هرروز شاهد پیشرفت روز‌افزون دانشجویان دانشگاههای مختلف کشور در این زمینه هستیم اما آنچه که باید در این خصوص گفت اینکه این‌ها قدم‌هایی است که باید بلندتر برداشته شود.
وی افزود: منظور امام از اسلامی کردن فضای دانشگاه‌ها این بود که افراد، رفتار اسلامی و اخلاقی داشته باشند که مهم‌تر از همه صداقت، سلامت، نظم و کار تحقیقاتی است و اگر چنین چیزی رخ دهد دانشگاه می‌تواند مبدأ همه تحولات کشور باشد.
وی خاطرنشان کرد: دانشگاهیان ما باید فهم سیاسی داشته باشند و به سیاست توجه کنند چراکه سیاست پیش‌برنده کشور خواهد بود و گروه‌بازی و باندبازی هرگز مورد نظر امام نبوده و نیست.
اکرمی ادامه داد: حال این سوال پیش می‌آید که برای رسیدن به اهداف مورد نظر امام در خصوص دانشگاه چگونه باید مدیریت کرد؟ در ابتدای امر باید وزیر علوم، رؤسا و اساتید دانشگاه‌ها و تمامی دست اندرکاران عرصه علم بر اساس ضوابط همراه با همکاری اساتید برجسته و نخبه کشور انتخاب شده و همه برای پیشرفت کشور با هم همکاری کنند و در این راستا برنامه ارائه دهند و بدانند فقط دانشگاه محل آموزش نباشد بلکه مجموعه مدیریت دانشگاه این سوال را از خود بپرسند که این دانشگاه در حد توان خود چه خدمتی به مردم و حل مشکلات کشور می‌تواند انجام دهد و اینجا در این زمینه باید دانشگاه برنامه‌ریزی کند و به این وسیله مبدأ تحولات باشند.
مشاور عالی وزیر آموزش و پرورش در مورد سیاسی کردن فضای دانشگاه‌ها بیان کرد: از بحث سیاسی کردن فضای دانشگاه‌ها دو معنی برداشت می‌شود. اگر این منظور به ایجاد باندبازی و گروه بازی در دانشگاه‌ها اطلاق شود این برداشت هرگز مورد نظر امام نبوده است و این هدفی است که عده‌ای سال‌ها در دانشگاههای ما انجام می‌دادند و آنچه که مسلم است اینکه دانشگاه باید در جهت پیشرفت کشور کار سیاسی کند.
وی گفت: کار سیاسی دانشگاه این است که دانشجویان ما سیاست را بفهمند و فضای سیاسی کشور را به خوبی بررسی کنند از سیاست‌های مصوب مجلس سر درآورند و نکات خوب آن‌ها را برجسته کرده و نکاتی را که دارای اشکال است با علم و دانش و با اطلاع کامل نقد کنند و این مصداق واقعی دخالت دانشگاهیان در عرصه سیاست کشور خواهد بود.
اکرمی گروه‌بازی و باندبازی را مدنظر امام و مجموع دانشگاهیان ندانست و با اشاره به ویژگی‌های دانشگاه استعماری و دانشگاه مستقل از دیدگاه امام گفت: به طور واضح دانشگاهی که در خدمت بیگانگان باشد و برای تحقق اهداف آن‌ها تلاش کند یک دانشگاه استعماری است که امام در سخنان خود نیز به این مسئله اشاره می‌فرمودند.
وی هم چنین وحدت حوزه و دانشگاه را یک ضرورت دانست و گفت: مجموعا نیروهای هوشمند کشور باید وارد این عرصه شوند چنان‌که امام درمورد وحدت حوزه و دانشگاه عقیده داشتند که این دو گروه باید دست در دست هم دهند و پشت به پشت هم بایستند و همراه و دوست یکدیگر باشند اما این مسئله هنوز به طور کامل در جامعه ما محقق نشده است. دانشگاهیان، روحانیون را همانند خود بدانند و همان‌قدر که برای خود قدرت و مسئولیت قائلند به منظور اداره هرچه بهتر جامعه برای طرف مقابل نیز این حق را قائل باشند و برعکس. در این صورت است که این وحدت و انسجام تحقق پیدا خواهد کرد.
وی با انتفاد از عملکرد صدا و سیما گفت: در حال حاضر صدا و سیمای ما در اختیار گروه خاصی قرار دارد و در برنامه خود از گروه‌های منتقد سیاست‌های کشور دعوتی به عمل نمی‌آید که این افراد حرف‌ها و انتقادهای خود را بیان کنند، اساتید انتقادات و حرف‌های زیادی برای گفتن دارند.
مشاور عالی وزیر آموزش و پرورش گفت: به منظور کم کردن فاصله بین حوزه و دانشگاه حوزویان از اساتید دانشگاه دعوت کنند و همچنین دانشگاهیان از حوزویان دعوت به عمل آورند و هر دو طرف همدیگر را مورد نقد و بررسی قرار دهند و با هم احساس برادری و یگانگی کنند.
اکرمی تصریح کرد: آنچه که به ظاهر پیداست اینکه آنچه مدنظر امام درمورد وحدت حوزه و دانشگاه بوده هنوز به طور کامل محقق نشده و در این زمینه هنوز کاستی‌هایی وجود دارد. در این راستا اجرای برنامه‌ای تحقیقی هماهنگ یکی از راه‌های کم کردن فاصله بین این دو قشر است.
وی با تاکید بر برگزاری جلسات هم اندیشی بین فرهیختگان دانشگاه ها و حوزویان گفت: دانشگاهیان و حوزویان به بررسی عالمانه و دانشگاهی و آکادمیک مشکلات بپردازند و بررسی کنند که چرا ما طی این 30 سال گذشته از انقلاب آن‌طور که باید نتوانسته‌ایم در تربیت نسل جوان موفق باشیم و به آنچه که مطلوب است، برسیم. هم چنین بررسی کنند چه عواملی باعث پیشرفت کشورهای توسعه یافته و چه عواملی سبب عقب ماندگی ما شده است و این دو گروه صدها تحقیق می‌توانند انجام دهند و با هم همکاری کنند و در اختیار مردم و جامعه قرار دهند و مشکلات را شناسایی کنند و به جامعه اطلاع‌رسانی کنند و هرکدام علت مشکلات را به زمین دیگری نیندازد و دیگری را مسئول ندانند.
