تقریرات درس سید حسن خمینی در خصوص «بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان» منتشر شد

تقریرات درس خارج فقه حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در خصوص «بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان» توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) منتشر شد.

تقریرات درس خارج فقه حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در خصوص «بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان»، به قلم حجت الاسلام و المسلمین رشید داودی و توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) منتشر شد.

به گزارش جماران، در بخشی از این کتاب آمده است: در سال های گذشته مباحثی در سلسله درس های خارج فقه مطرح شده که آن ها با عنوان کلی تر «فقه هنر» دسته بندی شده که مباحث غنا، مجسمه سازی، نقاشی و حفظ آثار تاریخی و برخی از احکام فیلم، شعر، رقص و اختلاط زن و مرد و تشبّه ایشان به یکدیگر را در بر می گرفت. در این مباحث البته «مدح من لایستحقّ المدح» و «ذمّ من لا یستحق الذمّ» را هم به طور مفصّل بحث شده است. نا گفته پیداست که در بحث هنر، مسأله طنز نیز مطرح است که پیوندی با بحث استهزاء دارد، به همین جهت به بررسی فقهی حکم استهزاء نیز مبادرت شده است. از همین جا بود که بحث سبّ و دشنام نیز مورد توجّه قرار گرفت چرا که در مواردی این رذیله اخلاقی می تواند دیوار به دیوار بحث استهزاء باشد.

آن چه اکنون در دست شماست متن درس های مرتبط با موضوع دشنام است و امیدوارم که مباحث دیگر «فقه هنر» – که تدریس آن ها پایان یافته و صوت آنها موجود می باشد – نیز در آینده تنظیم شود و به صورت مکتوب تقدیم اهل فن قرار گیرد.

همچنین نکته ای که باید در این مقدمه مورد توجّه قرار گیرد، آن است که در مباحث فقها، بحث «بهتان به اهل بدعت» پیوند خاص با «دشنام به ایشان» دارد؛ چرا که روایتی از داود بن سرحان - که البته خواهیم گفت دچار کژفهمی شده است،- به مستندی برای حکم جواز در هر دو مورد تبدیل شده است. همین مسأله باعث شد تا به بحث «بهتان به اهل بدعت» پرداخته شود و موضوع در ضمن مباحث سبّ و دشنام بررسی شود.

در مجموع، مکتوب پیش روی شما، تنظیم شده مباحثی است که در طول سال تحصیلی 1399-1400 در حوزه علمیه قم ارائه شده است. پایه بحث های فقه همانند اکثر بزرگان معاصر بر اساس مباحث کتاب مکاسب محرمه شیخ انصاری است که البته با اندکی تغییر و انتخاب موضوعات متناسب با یکدیگر، آنها دسته بندی شده و مورد بحث قرار گرفته است.

کتاب فوق دارای دو بخش است:

بخش اول: تبیین موضوع که شامل سه فصل است:

فصل اول: تبیین «سبّ» و واژه های مرتبط : الف) واژه سبّ ب) واژه شتم ج) واژه فحش د) واژه هُجر ه) واژه قذف و) واژ ه لعن

فصل دوم: اقسام «سبّ»: تقسیم اول: تقسیم «سبّ» بر حسب متعلّق، تقسیم دوم: تقسیم «سبّ» بر حسب موارد استثناء شده، تقسیم سوم: تقسیم «سبّ» بر حسب مضمون کلام، تقسیم چهارم: تقسیم «سبّ» بر حسب مخاطب

فصل سوم: جمع بندی معنای «سبّ» و تبیین قیدهای دخیل در آن

بخش دوم: تبیین حکم که دارای سه فصل است:

فصل اول: ادله تحریم«سبّ» : 1) اجماع(بررسی اقوال فقها)، 2) حکم عقل، 3) آیات کریمه، 4) روایات مأثوره

فصل دوم: «سبّ» در مقام تقاصّ و مقابله به مثل: ادله جواز «سبّ» در مقام تقاصّ : 1) آیات کریمه، 2) روایات مأثوره

فصل سوم: «سبّ» در موارد خاص: ادله جواز «سبّ» در موارد خاص:1) آیات کریمه، 2) روایات مأثوره، 3) سیره و رفتار معصومان(ع)

خاتمه: تفاوت میان سبّ و لعن:

نکته اول: تمایز لعن و سبّ در برخی روایات

نکته دوم: تفاوت لغوی معانی لعن و سبّ

نکته سوم: سخنی در مورد حقیقت لعن

جمع بندی تفاوت میان سبّ و لعن

بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان