آنقدر بازارش گرم است که از پیرمرد شصت هفتاد ساله گرفته تا بچه ۱۰ ساله، برایش سر و دست می‌شکنند. از همان روزی که پای فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به زندگی مردم باز شد خیلی ها قیدِ معاشرت و دوستان حقیقی خود را زدند و از یک جایی به بعد اگر خودشان هم می خواستند دیگر نمی توانستند آن طور که باید ارتباط خود را با دیگران تقویت کنند. از کم رنگ شدن تعاملات گرفته تا به اشتراک گذاشتن حریم خصوصی افراد در فضای عمومی، رنگ دیگری از جذابیت بود که کمتر کسی حاضر می شد، ترمزش را بکِشد. این روزها اما فعالیت خیلی از آدم ها در فضای مجازی، بیشتر هم شده تا جایی که از نگاه برخی افراد، منبع موثق همه اتفاقات روزمره است.
امیرسام آرا تقریبا تمام شبکه‌های اجتماعی متعارف را تجربه کرده است. هیچ چیز به اندازه اخبار و حاشیه‌های زندگی دیگران برایش جذاب نیست اما در هر حال اعتقاد دارد نوعی شتابزدگی برای موفقیت و تصویر ذهنی همه چیزدانی، در کسانی که از فضای مجازی استفاده می کنند رو به رواج است. گرچه به قول خودش فاصله گرفتن از حجم تعاملات اجتماعی برایش ساده نبوده اما شبکه های اجتماعی را محل خوبی برای تعاملات اجتماعی تصور می کند و برای همین است که روز به روز برایش جذابیتر می شود.
لیلا محمدی نیز روزهای زیادی است گذرش به فضای مجازی افتاده است. از نظر او خیلی طبیعی است هر کس گوشی هوشمندی داشته باشد، سری هم به شبکه اجتماعی بزند چرا که احساس اشتراک بین آدم ها، این ذهنیت را شکل می دهد که همه از یک خانواده اند. به قول خودش حدود هفتاد هشتاد ساعت در ماه، سرش در گوشی و تبلت است. از نظر او خیلی ها اختیار بخش عمده‌ای از زمانشان را ندارند اما همین هفتاد هشتاد ساعت هم یعنی نیمی از زندگی!
مژده سادات ابراهیمی اما معتقد است پرسه زدن در فضای مجازی خیلی برایش دلچسب نیست. او که پشت کنکوری است سرش بیشتر در کتاب و دفتر است و گاهی حتی حوصله ارسال یک پیامک هم ندارد چه برسد به اینکه بخواهد در روز بخشی از وقتش را به گشت و گذار در فضای مجازی اختصاص دهد.
ندا رحیمی تقریبا دو سال است خیلی از شبکه های اجتماعی را روی گوشی اش نصب کرده اما از اینکه به قول خودش این و آن مدام غُر می زنند که خیلی دست به موبایل است احساس خوبی ندارد.
او از روزهایی یاد می کند که خیلی حریصانه، کتاب می خوانده اما این روزها حتی فرصت ندارد یک کتاب 100 صفحه ای را ورق بزند. البته از اینکه می تواند حال خوبِ خیلی از روزهایش را با دیگران به اشتراک بگذارد برایش دلچسب است اما در عین حال معتقد است باید کمی از این فضا دور شود و به نقطه تعادل برسد.
دکتر جواد ملازاده، دانشیار بخش روانشناسی بالینی دانشگاه شیراز نیز معتقد است استفاده افراطی از ابزارهای دیجیتالی و غرق شدن در فضای مجازی، آدم ها را به انزوا می کشاند چون به هر حال فعالیت جمعی و زنده، تحرک دارد و چون تحرک، تمام ابعاد جسمی و روانی انسان را در برمی گیرد بنابراین او را از انزوا خارج کرده و مانع درگیری او با برخی مسائل می شود. به باور این استاد دانشگاه وقتی انسان خود را درگیر نه تنها فضای مجازی بلکه هر موضوعی کند چیزی جز اثرات منفی، نصیبش نمی شود. البته از آسیب های جسمانی، عدم تمرکز و خستگی روانی که فاکتور بگیریم، بمباران شدن دائم اطلاعات نیز فرصت پردازش، بررسی و مبادله افکار زنده را از کاربران فضای مجازی می گیرد چنانچه به قول این روانشناس، انسان باید به گونه ای برنامه ریزی نماید که بتواند تمام ابعاد وجودی خود را در تمام زمینه ها تحریک و به روز کند چرا که صرفا برون گرا بودن آدم ها و ارتباطات اجتماعی افراطی آنها را دچار مشکل می کند.
ملازاده معتقد است بخشی از اطلاعات فضای مجازی واقعیت ندارد و بیشتر، قدرت تخیل انسان را تحریک می کند تا قدرت تفکر او را و برای همین فرد به راحتی و بدون دلایل کافی، خیلی زود متقاعد می شود و آن را می پذیرد. به باور این استاد دانشگاه این کار نه تنها تعادل فکری انسان را به هم می ریزد بلکه تعامل و تحرک او را نیز حذف می کند و به این سبک، مسائل زیادی به او القا می شود بدون آنکه فرصت تحلیل آنها را داشته باشد.
فضای مجازی، جذابیت های زیادی دارد و این جاذبه روز به روز، بیشتر هم می شود به طوری که به قول ملازاده کار به جایی می رسد که فرد به اعتیاد می رسد. اینکه چرا مردم به جای تعاملات و ارتباطات اجتماعی به ابزارها و فضاهای مجازی روی آورده اند بخشی از آن برمی گردد به کم رنگ شدن همدلی ها بین مردم چنانچه دانشیار بخش روانشناسی بالینی دانشگاه شیراز نیز اعتقاد دارد آموزش های سبک حل مسئله و روابط بین فردی بین آدم ها کم شده و همه اینها دست به دست هم می دهد تا سلامتی روان فرد را نشانه رود. به گفته او دوری از جمع و پناه آوردن به ابزارهای مجازی گرچه انسان را در کوتاه مدت اشباع می کند ولی این اشباع، مصنوعی است و در درازمدت آثار ثانویه آن ظاهر می شود هر چند اگر فرد بتواند در کنار استفاده از فضای مجازی برای ورزش، عبادت، تفکر، ارتباطات اجتماعی، تحصیل، کلاس های هنری و ... وقت بگذارد می تواند از این فضا فاصله بگیرد و به تعادل برسد.
46
