گرچه قنات های فارس به رغم قدمت ، اصالت و ویژگی های خاصی که دارند در نوع خود بی نظیرند و همچنان کاربری خود را حفظ کردهاند اما چنانچه بگوییم این سازه های تاریخی همچنان مغفول مانده اند و در آستانه فراموشی قرار دارند اغراق نکرده ایم . با نگاه به قنات های دیگر استان ها در می یابیم که بی توجهی ها چه آسیب هایی را به این آثار تاریخی فارس رسانده است به طوری که میتوان به عدم شناسایی این آثار ویا جای خالی آن ها در فهرست جهانی اشاره کرد. هرچند که به باور فعالین حوزه گردشگری قنات ها هم مانند دیگر بناهای تاریخی می توانند نقش بسزایی در رونق گردشگری فارس داشته باشد اما به نظر می رسد دست اندرکاران این حوزه اعتقادی به این موضوع ندارند.به گزارش خبرنگار سرویس گردشگری «خبر جنوب » در حال حاضر قنات هایی که در استان شناسایی و در فهرست ملی به ثبت رسیده اند در شهرستانهای شیراز ، داراب،اقلید ، پاسارگاد ،مهر و لار هستند و قدمتشان به دوره های مختلف تاریخی چون ساسانیان تا دوره قاجار بر می گردد اما شاخصترین این قنات ها که همچنان کاربری خود را حفظ کرده و هنوز در فهرست ملی جای ندارد چه رسد به ثبت آن در یونسکو قنات؛ سعدی است. ! این قنات یکی از مهم ترین قنات های فارس است که عمق مادرچاه آن که در دامنه کوه بمو قرار دارد به 70 متر و طول آن به 3 کیلومتر می رسد و به گفته معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس پرونده ثبت ملی و جهانی آن نیز در دست تهیه است .
بنابر این گزارش این قنات یکی از با ارزش ترین قنات های ایرانی است که باید حفظ شود چرا که از ویژگی های آن که می تواند نقش مهمی هم در پرونده جهانی آن داشته باشد جاری بودن آن طی هزار سال گذشته است . هرچند که به گفته برخی از فعالین حوزه گردشگری تهیه پرونده ثبت جهانی این اثر تاریخی با کندی همراه است و دیگر استان ها در این حوزه از فارس پیشی گرفتهاند اما آنطور که یکی از کارشناسان احیا و مرمت قنوات و سازه های آبی زیرزمینی به خبرنگار « خبر جنوب » می گوید : پرونده ثبت ملی قنات سعدی به زودی تکمیل خواهد شد و به طور حتم امسال هم این پرونده ملی می شود.اما چندی قبل عبدالرضا نصیری معاون میراث فرهنگی فارس گفت: متاسفانه آثار تاریخی و ثبتی در فارس آنقدر زیاد است که نمی توانیم به همه آنها رسیدگی کنیم، هرچند که تمامی تلاش ما در این رابطه همچنان ادامه دارد.وی همچنین اضافه کرد: باتوجه به حساسیت های موجود و ارزشمندی قنات های تاریخی بی شک این پروندهها نیز با اولویت تکمیل خواهد شد، چرا که برخی از قنات ها قابلیت ثبت در فهرست جهانی را دارند.در این رابطه مجتبی زحمتکش مجری احیا و بازسازی قنات سعدی که یکی از کارشناسان احیا و مرمت قنوات و سازه های آبی زیرزمینی است به خبرنگار ما گفت: مدارک و اطلاعات مورد نیاز برای تکمیل پرونده ثبتی این سازه تاریخی شیراز در حال تکمیل و80 در صد از این پرونده آماده شده است. به گفته وی تازمانی که تمامی مستندات تاریخی اثر تکمیل و جمعآوری نشود نمی توان تاریخ دقیق ساخت آن را عنوان کرد. اما با توجه به شواهد موجود قنات سعدی در دوره ساسانیان نیز جاری بوده است.زحمتکش در ادامه افزود: قنات سعدی یکی از بناهای حائز اهمیت و تاریخی در شهر شیراز است و باید در فهرست جهانی قرار گیرد.
گفتنی است دو سال پیش 11 قنات از 6 استان خراسان رضوی و جنوبی، یزد و کرمان، مرکزی و اصفهان در فهرست جهانی به ثبت رسید و در همان سال هم عنوان شد که دیگر قنات های تاریخی می تواند به این پرونده (قنات های ایران) ملحق شوند، اما هنوز از الحاق قناتهای فارس خبری نیست.! بنا بر این گزارش بیش از ۱۲۰هزار قنات در کشور وجود دارد که ۳۷هزار آن فعال است.ساخت قنات در ایران از دوره هخامنشیان آغاز شد ، در دوره اشکانیان و ساسانیان تعداد قناتها افزایش یافت و در دوره اسلامی چون ایلخانیها نیز تعداد زیادی قنات وقف شده و این روند تا دوره معاصر ادامه داشته است.
46
