اکنون که اعضای تازه ای کرسیهای شورای شهر شیراز را از آن خود کرده اند، می گویند می خواهند این آرزو را برآورده کنند. همین چند وقت پیش مهدی حاجتی عضو شورای شهر «توئیت» کرد که «موزه هنرهای معاصر شیراز ساخته میشود».
اکنون هم اعضای این شورا می گویند به جای آن همه پل و زیرگذر در سال های گذشته، می شد یک موزه ساخت تا منبع درآمد پایداری برای شیراز باشد.
اما با چه استدلالی، اعضای این دوره شورای شهر می گویند، موزه هنرهای معاصر ساخته میشود؟ آن هم پس از 40 سال و این همه کمبود منابع اعتباری که این روزها دولت و شهرداری با آن دست و پنجه نرم می کنند. دولت که اگر میخواست اعتبارات مورد نیاز این موزه را بدهد در 40 سال گذشته میپرداخت، و شهرداری هم این طور که معلوم است دستکم امسال با محدودیت شدید منابع درآمدی روبرو است. چه اینکه 2 ماه مانده به پایان سال، بودجه محقق شده شهرداری شیراز به سختی از 50 درصد گذر کرده است. و شیراز چه نیازی به موزه هنرهای معاصر دارد؟
نماد انسان های امروز
آنها که وعده می دهند موزه هنرهای معاصر سرانجام در شیراز ساخته می شود، اصلی ترین استدلالشان این است: «زمین این پروژه تامین شده».
این را مهدی حاجتی به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید: «دانشگاه شیراز زمین مورد نیاز موزه را تامین کرده و هم از بزرگراه کوهسار و هم داخل محوطه دانشگاه شیراز به ساختمان موزه امکان دسترسی وجود دارد».ساختمان موزه هنرهای معاصر شیراز را «آلوار آلتو»، معمار نامدار فنلاندی طراحی کرده.
سازه ای که خود به تنهایی میتواند به نماد شیراز امروز تبدیل شود. اصلا یکی از دلایلی که موزه هنرهای معاصر در شیراز در خانه های تاریخی شهر راه اندازی نشد، این بود که برخی مسئولان همچون بهزاد مریدی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس استدلال می کنند موزه هنرهای معاصر باید ساختمانی داشته باشد که در خور نامش باشد؛ یک ساختمان امروزی.
اینک عضو شورای شهر شیراز وعده می دهد که موزه هنرهای معاصر با همان طرحی که آلوار آلتو طراحی کرده ساخته شود. با این وصف، موزه هنرهای معاصر شیراز -اگر ساخته شود- به لحاظ معماری ساختمان تنها با موزه هنرهای معاصر تهران قابل مقایسه خواهد بود. بنایی که به خودی خود دیدن دارد و با الهام از معماری تاریخی ایران ساخته شده؛ مانند کاربرد نماد بادگیر در سازه اصلی بنا یا حوض روغنی که در دل آن قرار دارد و بازتابی از همه طبقات ساختمان به دست می دهد. حاجتی می گوید: «یک سرمایه گذار چند ملیتی پذیرفته که پای کار بیاید و ما هم با شهردار صحبت کرده ایم که در بودجه سال آینده از این پروژه حمایت شود. بنیاد آلتو هم برای سرمایه گذاری در این پروژه همراهی
کرده است».
زیاد پیش آمده که هنرمندان ملی، به ویژه هنرمندان تجسمی به شیراز آمده و از اینکه میبینند این کلانشهر موزه هنرهای معاصر ندارد، ابراز شگفتی میکنند. برای نمونه کورش گلناری، هنرمند هنرهای محیطی به من می گفت: «عجیب است که در این شهر دانشگاه هنر نداریم. جای موزه هنرهای معاصر هم در این شهر خالی است. به نظر من در حق این شهر کم لطفی شده است. آخر چرا باید منتظر باشیم که از تهران کاری انجام شود؟».
اما آیا یک موزه هنرهای معاصر تنها برای شیراز کاربرد فرهنگی خواهد داشت، یا می تواند در اقتصاد این شهر هم اثر بگذارد؟ به نظر حاجتی، عضو شورای شهر شیراز، چنین موزه هایی برای کلانشهر شیراز می توانند منبع درآمد پایدار
باشند.
چرا موزه هنرهای معاصر؟
طاق هایی که بر سقف ساختمان قرار گرفته است آدم را یاد بادگیر خانه های تاریخی نقاط کویری می اندازد؛ با این تفاوت که به جای باد، نور خورشید را جذب می کنند تا به نگارخانههای داخل ساختمان بتابد.
در ورودی ساختمان فضایی شبیه هشتی خانه های قدیمی قرار دارد و سپس باز به سنت همان خانه های تاریخی فرد وارد اندرونی ساختمان می شود.
این تصویری است از موزه هنرهای معاصر تهران. اگر موزه ای چنین در شیراز ساخته شود، جز اینکه آبروی فرهنگی شهر خواهد بود، چه کاربرد دیگری می تواند داشته باشد؟ عضو شورای شهر شیراز می گوید: «تحلیل ما در حوزه اقتصاد فرهنگ این است که اقتصاد شیراز می تواند بر پایه فرهنگ بچرخد.
شیراز امکان توسعه صنایع آلاینده و آب بر را ندارد و ما باید به سمت زیر ساخت هایی برویم که می توانند از نظر اقتصادی منبع درآمد پایداری باشند. البته این نگاه صرفا اقتصادی نیست و فرهنگی هم هست».
ساخت بنا اما کافی نیست. اگر قرار باشد شیراز صاحب موزه هنرهای معاصر شود، بیش از همه به آثاری نیاز دارد که درون آن به نمایش در بیاید. موزه هنرهای معاصر تهران احتمالا پربارترین گنجینه را در آسیا دارد.
آثاری ارزشمند از هنرمندان خارجی چون ونسان ونگوگ، پابلو پیکاسو و اندی وارهول تا آثار هنرمندان ایرانی همچون سهراب سپهری، حسین زنده رودی و آیدین آغداشلو. در باغ موزه اطراف ساختمان هم تندیس های بسیاری به نمایش در آمده است.
آثاری از پرویز تناولی، هنری مور و کارل اشلامینگر. آن طور که کارشناسان می گویند، آثار این موزه نزدیک به 3 میلیارد دلار ارزش دارد و افزون بر آثار موجود، به صورت فصلی هم نمایشگاه های هنرمندان مختلف در موزه به نمایش در می آید. آثار موزه به قدری ارزشمند است که همیشه آنها را پیش چشم بازدیدکنندگان نمی گذارند جز فصل های محدودی از سال.
اینک اگر ساختمان موزه هنرهای معاصر در شیراز ساخته شود چه چیزی قرار است در آن به نمایش در بیاید؟ آن هم وقتی که برای داشتن موزه ای هم سطح موزه تهران، به اعتباری بالغ بر 3 میلیارد دلار نیاز
است.
حاجتی می گوید: «ما با هنرمندان مختلف صحبت کرده ایم. یکی از دوستان که مجموعه دار بود 300 اثر نقاشی و خطاطی تراز اول در اختیار دارد و گفته اگر موزه ساخته شود، آنها را رایگان در اختیار
موزه می گذارد.
همچنین هنرمندان و خانواده هایی در شیراز داریم که آثار ارزشمندی دارند و حاضر هستند آنها را به موزه اهدا کنند. این اولین بستری است که ما برای تامین نرم افزار موزه روی آن حساب کرده ایم ولی در هر صورت موزه را پس از ساخت در اختیار متولیان آن در بخش فرهنگی می گذاریم».
یکی دیگر از منابعی که برای تامین آثار موزه روی آن حساب باز کرده اند، آثار هنرمندان شیرازی است که در شهرهای دیگر نگهداری می شود.
مهدی امید بخش، معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشتر به من گفت: «بسیاری از آثار مرحوم شیوایی، آقایان گلبن، منوچهر معتبر، بهنام کامرانی و گلناری در شهرهای دیگر نگهداری می شود.
این هنرمندان در واقع اهل شیراز هستند و اگر موزه هنرهای معاصر در شیراز راه اندازی شود می توان آن را به این شهر آورد و همین جا نگهداری کرد».راه اندازی چنین موزه ای می تواند روح تازه ای به گردشگری فرهنگی - هنری در شیراز بدمد و شیراز را به قطب هنر در جنوب کشور و حتی در حوزه حاشیه خلیج فارس تبدیل کند. نکته دیگر این است که شیراز موزه هنری ندارد. موزههای در حال ساخت هم بیشتر موزه هایی اجتماعی و گردشگری هستند تا موزه هنری.
این است که چنین موزهای در شیراز افزون بر اینکه میتواند آبرو و منبع درآمدی برای شیراز باشد، می تواند در ارتقای فرهنگی این کلانشهر هم اثر بگذارد و روح تازه ای به جریان فرهنگی شهری بدمد که برخی می گویند، دوره نشیب را میگذارند.
46
