آدمکشی است با هزار و یک نام. بیشتر در فصلهای سرد آدم میکشد. برای همین برخی نامش را گذاشتهاند: «قاتل فصل سرد». و آن قدر درست و تمیز کارش را میکند که به آن می گویند قاتل بیصدا، بیبو و بیخبر. همان طور که از تیتر متوجه شدهاید، بحث از مسموم شدن با گاز مونو اکسید کربن است. گازی که بی صدا کار خود را می کند و وقتی امدادگران به محل حادثه برسند؛ کار از کار گذشته است.
چه اینکه امسال هم در شیراز و فارس، شماری از شهروندان استان به خاطر اینکه به ایمنی دستگاههای گرمایشی و پخت و پز بی توجه بودهاند، جان خود را از دست دادهاند. امسال در استان6 نفر جان خود را با این گاز از دست دادهاند و این طور که محمد فرخزاده، رئیس سازمان آتشنشانی شیراز میگوید، 2 نفر از آنها دو کودک 10 و 12 ساله بوده اند. شمار کسانی که مسموم شده اند هم 140 نفر بوده است؛ آماری از مسمومیت که دکتر محمدرضا عالی منش، رئیس اورژانس فارس به «خبرجنوب» میگوید، نشان دهنده آگاهی ناکافی مردم استان از عوامل مسمومیت با گاز مونواکسید کربن است.
این گرما
گرمابخش خانه نمیشود
فرق نمیکند توی چادری باشید دربسته یا در یک ساختمان. کارشناسان میگویند، با این تصور که ساختمان «گربه- پنجره» است خود را فریب ندهید. باز هم خطر مسمومیت با گاز مونواکسید کربن هست؛ گازی که از سوخت بخاریها، آبگرمکنها، دستگاههای پخت و پز به ویژه پیک نیک و دستگاه های دیگری که گاز شهری، نفت، بنزین و... مصرف میکنند، برمیخیزد و یک انسان را از پا درمیآورد. مسئولان حتی بارها تاکید میکنند که دود سوخت خودروها در پارکینگهای دربسته هم، همان اندازه کشنده است. این است که به نظر رئیس اورژانس فارس، مسمومیت با این گاز را هیچ نباید دست کم گرفت؛ دکتر عالی منش به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید: «از 140 ماموریتی که در پاییز امسال داشتهایم، در 81 مورد، فرد مسموم به بیمارستان منتقل شد و 54 نفر هم به صورت سرپایی درمان شدند. شماری هم جان خود را از دست دادند».
این طور که رئیس اورژانس فارس می گوید، در تابستان هم گازگرفتگی با مونواکسیدکربن رخ میدهد اما به ندرت. فصل سرد که می رسد اما به صورت روزافزونی شمار مصدومان بالا میرود. در برخی از موارد، در داخل چادرهای کاملا دربسته یا در درون خودرو دستگاههای گازسوز - به ویژه پیک نیک- روشن میکنند در موارد بسیار بیشتر، به ایمنی دستگاههای گرمایشی داخل خانهها بیتوجه هستند. حال آنکه این دستگاهها در شرایط خاصی میتوانند، بیخطر باشند و گرمابخش زندگی و محیط خانه.
دکتر عالی منش میگوید: «گاز مونواکسید کربن، بیرنگ و بی بو است و مرگی خاموش را در پی دارد و فرد زمانی متوجه مسمومیت میشود که دیر شده و کاری از دستش برنمیآید و نمیتواند از محیط خارج شود یا به کسی خبر دهد که به دادش برسد؛ در یک کلام، آنها که مسموم شده اما نجات پیدا کردهاند، خیلی خوششانس بودهاند».
مشکل این است که در بیشتر موارد، مردم این حادثه را دست کم میگیرند و فکر نمیکنند که ممکن است اتفاقی رخ دهد. رئیس اورژانس فارس ادامه میدهد: «گاز مونواکسیدکربن از رسیدن اکسیژن به مغز جلوگیری میکند و به همین خاطر در زمان بروز حادثه باید بیمار را به سرعت به فضای باز رساند و لباسهای تنگ را هم باز کرد البته در بسیاری از موارد مسمومیت میتواند به قدری شدید باشد که باعث مرگ مغزی شود».
در سالهای اخیر، بارها پیش آمده که یک خانواده به طور کامل گرفتار گازگرفتگی شده و همه با هم جان خود را از دست
دادهاند.
در یک مورد که امدادگران آتشنشانی و اورژانس به موقع به محل رسیده و مرد، زن و نوزاد را نجات داده بودند؛ امدادگران از واکنشهای هیجانی شدید این خانواده روایت میکردند که به سختی میتوانستند باور کنند، زندهاند و از مرگ نجات پیدا کردهاند.
این است که رئیس اورژانس فارس به دو گروه دو پیشنهاد ویژه دارد؛ یکی کسانی که خود دچار گازگرفتگی شدهاند.
به نظر دکتر عالی منش، اگر فردی از دستش کاری برمیآید، باید به جای اینکه همراه دیگران در محیط مسموم بماند به سرعت از محل خارج شده و از دیگران کمک بگیرد و درها را باز کند وگرنه اگر خودش هم در محیط بماند، می میرد.
گروه دیگر، کسانی هستند که با افراد مسموم شده روبرو میشوند. آنها باید فرد یا افراد مسموم شده را به سرعت به محلی برسانند که اکسیژن وجود دارد؛ اگر لباس فرد تنگ است، لباسها را باز کنند و اگر از دستشان برنمیآید که فرد را به محیط باز ببرند؛ دست کم به سرعت درها و پنجره ها را باز کنند و سریع به اورژانس خبر دهند. بسیاری از افراد هم میآیند و در پارکینگهای در بسته، ماشین روشن میکنند که دود متساعد شده از خودرو میتواند مرگبار باشد. پس گاز مونواکسید کربن بخاری ها و دود ماشین ها با کسی شوخی ندارند.
این سرماخوردگی نیست
خیلی وقتها انسانهایی که دارند مسموم میشوند، نشانههای گازگرفتگی را با سرماخوردگی اشتباه میگیرند. آبریزش بینی. گلو درد. حالت تهوع. سردرد. تشنج. خفگی. مرگ.
این است که دکتر اکبر اجرایی، پزشک عمومی و مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز هشدار میدهد که نباید این «قاتل خاموش» را دست کم گرفت: «گاز مونواکسید کربن هیچ بویی ندارد و احساس خفگی معمول را در زمان مسمومیت شاهد نیستیم؛ به همین خاطر است که آن را قاتل خاموش
نامیدهاند.
در این شرایط برخی افراد مسائل ایمنی را رعایت نمیکنند و سوخت گازهای خانگی و شهری که به شدت خاصیت خفهکنندگی دارد، مرگ فرد را در پی میآورد».
خفگی با گاز مونو اکسید کربن این گونه است که نمیگذارد به سلول های مغزی اکسیژن برسد و سلول های ظریف مغز به سرعت میمیرند؛ ولی همان اندازه که این گاز میتواند به سرعت افراد را از پا در بیاورد؛ همان اندازه هم میتوان از آن پیشگیری
کرد.
دکتر اجرایی میگوید: «بخاریهای معمولی،آبگرمکنها، شومینهها و همه دستگاههایی که از گاز استفاده میکنند، باید دودکشهای ایمن به بیرون از ساختمان داشته باشند. دودکش باید دست کم یک متر از بام مرتفعتر و به صورت H شکل باشد تا مسدود نشود. ضمن اینکه در زمان حادثه باید به سرعت همه درها و پنجره ها را باز کرد».
این قاتل گرم، تا فصل سرد باشد همه جا هست. مبارزه با آن اما سخت نیست.
به آسانی خاموش نگه داشتن بخاری و دیگر وسایل گازسوز و به جایش پوشیدن لباس گرم و همین طور استفاده نکردن از دستگاههایی مانند پیک نیک به جای وسیلههای گرمایشی. اگر هم بخاری ها روشن هستند، باید به قدر کافی ایمنی آنها رعایت شود. به همین سادگی میتوان از مرگی جلوگیری کرد که میتواند یک خانواده را همزمان از پا دربیاورد.
46
