یکی از این معضلات شیوع پدیده «یتیم اینترنتی» است که شامل کودکانی میشود که والدینشان به حدی در باتلاق عمیق فضای مجازی غرق شده اند که فرصت برقراری جزئیترین تعامل با کودکان خود را ندارند و این کودکان به شدت احساس تنهایی و طرد شدن دارند به نحوی که احساس می کنند والدین خود را از دست داده اند و به نحوی یتیم شده اند.
بر اساس آخرین پژوهش های مسئولان کشور، مردم ایران روزانه بین 5 تا 9 ساعت از وقتشان را در شبکههای مجازی میگذرانند، این در حالی است که مردم کشور ژاپن روزانه به طور متوسط 19 دقیقه در شبکه های اجتماعی وقت میگذرانند که کمترین میزان حضور اینترنت در سطح جهان محسوب می شود.
بر اساس تحقیق یک موسسه پژوهشی، کاربران اینترنتی در جهان به طور متوسط روزانه 109 دقیقه را در شبکه های اجتماعی سپری میکنند.
در همین رابطه، کاظم احمدیان روانشناس و مشاور خانواده در شیراز در گفت و گو با خبرنگار «خبرجنوب» گفت: از هر 20 نفر مراجعه کننده به دفتر مشاوره 10 تا 12 نفرشان آسیب دیده شبکه های مجازی هستند که بیشترین صدمه دیدههای این معضل را کودکان رده سنی زیر 12 سال تشکیل میدهند.
وی افزود: از طرفی جذابیتهای شبکه مجازی، روابط خانوادگی را کمرنگ کرده است و از سوی دیگر نیز با توجه به این که آن چنان امکاناتی برای تفریح و سرگرمی برای فرزندان و به ویژه جوانان در کشور ما نسبت به دیگر کشورها وجود ندارد، جذابیت فضای مجازی و اینترنت، خانواده ها را به نوعی وادار میکند که با در اختیار قرار دادن این فضاها به فرزندان، جذابیت کاذبی برای آنان ایجاد کنند.
احمدیان ادامه داد: در کنار این امکانات اما هیچ برنامه ریزی در زمینه خطرات استفاده از شبکه های مجازی در سطح کشور انجام نشده و در این رابطه هیچ ظرفیت سازی صورت نگرفته است.
وی بیان داشت: مشکلات شبکههای مجازی از جمله تلگرام به حدی در جامعه بغرنج شده است که صدای مسئولین را نیز درآورده و به فکر کنترل و محدود کردن این شبکه افتادند.
این روانشناس شیرازی با تاکید بر این که مسایل اخلاقی قربانی شبکههای اجتماعی شده است گفت: زمانی باور ما این بود که آلبوم عکسهای خانوادگی باید در محیط امن خانه و خانواده محفوظ بماند اما در حال حاضر این عکسهای خانوادگی در دنیای نا امن فضای مجازی دست به دست می چرخد و عده ای از انتشار آن ابایی ندارند.
احمدیان با بیان این که خانواده ها از آسیبرسانی تدریجی دنیای مجازی غافل شدهاند اظهار داشت: نقش تربیتی والدین با وجود دنیای مجازی بسیار کمرنگ شده است و این معضل به همین جا نیز ختم نشده و حضور فیزیکی و عاطفی والدین و همچنین ارتباط کلامی آن ها با فرزندان به حدی کم شده که می توان گفت این وضعیت فاجعه عصر حاضر است.
این مشاور خانواده با تاکید بر این که با وجود شبکه های مجازی و ورود گسترده آنها به حریم خانواده ها، خشم و پرخاشگری، اضطراب و اختلال در تمرکز حواس شیوع زیادی یافته است، گفت: کم تحرکی، پر خوری، اضافه وزن و در پی آن بیماریهای قلبی عروقی از دیگر عوارض استفاده بی رویه از اینترنت و شبکه های مجازی است.
وی افزود: اختلال خواب نیز یکی دیگر از آسیب های شبکه های مجازی است که منجر به برهم خوردن نظم ساعت بیولوژیک بدن می شود و باعث کاهش آستانه تحمل افراد و کم تحملی آن ها می شود، در نتیجه رفتارهای پرخاشگرانه بروز می دهند که مشکلات بسیاری را در ارتباطات اجتماعی آن ها با فرزندان، دوستان و دیگر افراد جامعه برای آنان ایجاد می کند.
این روان شناس و مشاور خانواده گفت: برای مقابله با استفاده بیش از حد از شبکه های مجازی نیازمند کار فرهنگی در سطح کلان کشور هستیم چرا که عموم مردم در وهله اول تنها به جذابیت های شبکه های مجازی توجه میکنند و از آسیب های آن اطلاع ندارند. در این زمینه باید به مردم آگاهی های لازم را داد و اطلاع رسانی دقیق و منسجمی از سوی مسئولان کشور انجام شود.
احمدیان با بیان این که کودکان یکی از قربانیان استفاده بیش از حد از اینترنت و شبکههای مجازی توسط والدین خود هستند گفت: کودکان این والدین دچار خلاءهای عاطفی شدیدی می شوند و اعتماد به نفس آن ها از بین میرود و در سنین مدرسه دچار افت تحصیلی، افسردگی و حتی اختلال جنسی می شوند و در صورت تداوم بی توجهی والدین به دلیل غرق شدن در شبکه های مجازی این کودکان در آینده به جرگه بزهکاران می پیوندند، منبع توجه عاطفی این کودکان به خارج از خانه و خانواده معطوف میشود و در جامعه آسیبهای زیادی متوجه آنها میگردد که در نهایت آینده و سرنوشت آن ها را تباه می کند.
استاد دانشگاه شیراز نیز در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان این که اعتیاد به اینترنت به این معنی است که فرد وقت زیادی را صرف فضای مجازی می کند گفت: فرد به جای پرداختن و توجه به نیازهای اساسی دیگر غرق دنیای مجازی می شود.
محمد علی گودرزی ریشه این مساله را لذت جویی دانست و افزود: افراد متناسب با نیازهای لذت جویانه خود فضایی را برای خود در شبکه های مجازی دنبال می کنند و می توان گفت، محیط پیرامون این افراد برای او رضایت بخش نبوده و جذابیتی ندارد که برای فرار از این محیط به دنیای اینترنت و شبکه های مجازی پناه می برند.
وی با اشاره به الگوپذیری کودکان از والدین اظهارداشت: کودکان در استفاده از اینترنت و فضای مجازی نیز با الگو قرار دادن والدین خود به این محیط وارد می شوند که نتیجه آن کاهش تعاملات فرزندان با والدین میشود و آسیب های روانی و جسمی زیادی میبینند. در مواردی، با ورود شبکه های مجازی در کانون خانواده گویی اعضای خانواده از هم جدا زندگی می کنند.
گودرزی با تاکید بر این که با ورود رسانههای مجازی در جامعه باید راه نظارت و کنترل آن نیز در جامعه مدیریت شود گفت: باید در این رابطه به خانواده ها و افراد جامعه آموزشهایی ارایه شود و خانواده ها نیز به فرزندان خود آموزش دهند، ضمن آن که آموزش غلبه بر احساسات نیز باید به شدت در جامعه دنبال شود و شیوه های آن در سطح کلان به افراد و خانواده ها آموخته شود. هر چند که وجود فضاهای مجازی این کار را سخت تر کرده است.
این روان شناس و استاد دانشگاه شیراز با بیان این که وظیفه متولیان کشور کنترل و نظارت بر این شبکه های مجازی است گفت: استفاده کودکان از شبکه های مجازی آسیب های جدی را متوجه آنان می کند و یکی از معضلاتی که کودک در حالی که آمادگی آن را ندارد اما با آن مواجه می شود، بحث بلوغ جنسی است. این مساله کودکان را دچار بلوغ زودرس می کند.
گودرزی، تقلید اجتماعی و الگو پذیری کودکان از والدین در استفاده از شبکه های مجازی را یادآور شد و گفت: کودکان به تبعیت والدین خود، وارد دنیای مجازی می شوند اما با مسایلی رو به رو خواهند شد که اقتضای سن آنان نیست و آسیب های زیادی متوجه آنان میشود که باید مسئولان امر در برنامه ریزیهای کلان خود برنامه هایی را برای نحوه استفاده از شبکههای مجازی لحاظ کنند و این فضا قانونمند شود و پیگیر رفع مشکلات آن باشند.
46
