دارا و ندار فرقی ندارد فقط کافی است گراشی باشی و بخواهی از چشم بد در امان و دور بمانی، آن وقت است که به سراغ آدمک چش می روی و آن را بر سردر خانه ات آویزان می کنی! آدمک چِش، نام عروسک هایی پارچه ای است که مردم گراش برای جلوگیری از چشم زخم بر سردر خانه هایشان آویزان می کنند. عروسکهایی دست ساز که به شکل های مختلف حیوان و انسان، طراحی و ساخته می شود و به گفته رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان گراش، قدیمی ترین این عروسک ها قدمتی 90 ساله دارد و کاربری خود را در این شهرستان از دست نداده است.
عبدالعلی صلاحی در گفت وگو با خبرنگار سرویس گردشگری «خبرجنوب» با بیان اینکه آدمک چشم که به آدمک چِش معروف است جزئی از فرهنگ بومی منطقه گراش محسوب می شود، افزود: عروسکهای محلی گراش، کاربردهای مختلفی دارد به طوری که می توان به عروسک های چشم زخم و عروسک هایی برای سرگرمی کودکان با اشکال مختلف اشاره کرد که عمدتا این عروسک ها بر بالای گهوارههای کودکان قرار می گیرد.
وی ادامه داد: این عروسک ها به صورت انتزاعی، طراحی و ساخته میشود و نمادی از خروس، شتر، سرو، اسب و پرندگان مختلف اساطیری است.
صلاحی با بیان اینکه قدمت این عروسک ها به دوره پهلوی اول برمیگردد، افزود: طی 80 تا 90 سال اخیر بر این محصولات دست ساز خدشه ای وارد نشده و کاربری خود را همچنان حفظ کرده اند.
وی درخصوص جنس این عروسک ها نیز گفت: تمامی این عروسک ها دست ساز و از پارچه های رنگی ساخته می شود.
رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان گراش در ادامه افزود: عروسک های چشم زخم عمدتا رنگ زرد دارد و برروی آنها تزئینات خاصی با پارچه ، نخ های رنگی ، صدف و پولک انجام می شود. همچنین می توان به دستآویز زردرنگ مثلثی شکلی هم اشاره کرد که داخلش از نمک و اسفند پر شده و بر سردر خانه نصب می شود.
وی درخصوص استفاده از رنگ زرد نیز گفت: بر مبنای اعتقادات موجود، رنگ زرد ضد چشم زخم است، از این رو عمده این عروسک ها با پارچههایی به رنگ زرد ساخته می شود.
صلاحی همچنین گفت: آدمک هایی هم از سنگ نمک ساخته می شود و بر سردر خانه ها آویزان می گردد، اما امروز به دلیل کمبود سنگ نمک از پودر نمک استفاده می شود.
وی در ادامه با بیان اینکه خوشبختانه این سنت قدیمی در شهر گراش همچنان حفظ شده است، بر لزوم حفاظت از این میراث معنوی شهرستان تاکید کرد و خواستار ثبت ملی این دست سازهای قدیمی شد.
وی گفت: در حال حاضر پرونده ثبتی این محصولات با همکاری میراث فرهنگی فارس برای ثبت در فهرست میراث معنوی کشور در حال تهیه و تکمیل است و به زودی این عروسک ها که نمادی از فرهنگ مردم گراش است در فهرست ملی جای می گیرد.
به گفته صلاحی، بی شک با چنین اقدامی این عروسک های قدیمی بیشتر حفاظت و مراقبت می شود و برای همیشه در حافظه تاریخ باقی می ماند.
48
