مسجد سنگی داراب کهن ترین وتنها مسجد سنگی جهان است که در حال حاضر به یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری شهرستان داراب تبدیل شده اما هنوز از گزند آسیب های طبیعی و انسانی در امان نیست! به طوری که با وارد شدن به این اثر ملی می توان یادگار نویسی های گردشگران با اسپری های رنگی، مرمت های نیمه کاره و لاغر شدن ستون ها ی این بنا را دید.
در این باره محمد باقر مهاجر عضو هیات امنای انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان داراب با بیان اینکه ستو ن های سنگی مسجد در معرض خطر هستند و به شدت لاغر شده اند، گفت: وضعیت ستون های سنگی این مسجد به شدت نگران کننده است و باید هرچه سریع تر استحکام بخشی شود.
وی در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان اینکه مسجد سنگی دارای چهار ستون اصلی است که از سنگ ساخته شده اند، گفت: مهمترین خاصیت معماری این بنا وجود دیوارها و سقف آن است که از سنگ یکپارچه کوه تراشیده شده است. بنا یک تکه از سنگ و پشت بام آن با خورده سنگ و گچ مسطح شده است.
وی بابیان اینکه جنس سنگ های دیوارها آهکی و در حال حاضر نیز آسیب های فراوانی دیده است افزود: جا دارد هرچه سریعتر پرونده مرمت این اثر گشوده شود و در مرحله نخست نیز استحکام بخشی بنا صورت گیرد.
به گفته این استاد دانشگاه چنانچه مرمت اصولی در بنا صورت نگیرد امکان فرو ریختگی سقف و همچنین ستون های مسجد وجود دارد.
در ادامه این گفت و گو داوود مرادی رییس ادره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان داراب با بیان اینکه مسجد سنگی در دوره های گذشته به صورت غیر اصولی مرمت شده بود به خبرنگار «خبر جنوب» گفت: متاسفانه ستون های سنگی بنا به صورت غیر اصولی مرمت شدند و ازملات ماسه و سیمان برای مقاوم سازی آن استفاده شده بود.
به گفته وی به زودی مرمت اصولی این بنای ملی آغاز خواهد شد و مرمت های غیر اصولی هم از بنا حذف می شوند.
رییس ادره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان داراب با اشاره به لاغر شدن ستون های سنگی این مسجد گفت: با اینکه برخی از ستون ها لاغر شده اند اما احتمال ریزش سقف اصلا وجود ندارد زیرا بنا به صورت یک پارچه از سنگ ساخته شده و بسیار مقاوم است و در واقع ستون ها نقش زیبایی بنا را دارند تا تکیه گاه.
مرادی همچنین افزود: پرونده مرمتی این بنای تاریخی با هدایت مسیر آب در پشت بام و ساماندهی دیوارها و مرمت ستون های گشوده می شود.
به گفته وی در حال حاضر طرح مطالعات جامع مسجد نیز تهیه شده است و مرمت این بنا مطابق با این طرح خواهد بود.
مرادی اضافه کرد : اسکن لیزری این بنا نیز انجام شده است و در واقع این اقدامات مقدمه ای برای تهیه پرونده ثبت جهانی این بنا است.
رییس ادره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان داراب همچنین تاکید کرد: بناهای ساسانی این شهرستان قابلیت ثبت در فهرست جهانی را دارند و در تلاشیم با تهیه پرونده ثبتی این بناها آثار ساسانی داراب چون مسجد، آب انبارها ونقوش برجسته را به پرونده جهانی محورساسانی فارس الحاق کنیم.
بنا بر این گزارش مسجد سنگی داراب یا آتشکده آذرخش، در جنوب کوه پهنا و در 6 کیلومتری شهرستان داراب واقع شده و به صورت کامل در دل صخره کوه، کنده شده است.
ساختمان اصلی این بنا که منسوب به عصر ساسانی و در نوع خود بی نظیر است در دل کوه ساخته شده و ستون های آن تماما سنگی می باشد.
در دوره ساسانیان این محل که معبدی با کاربری مذهبی داشته به آتشکده تبدیل می گردد و سپس در عصر اتابکان فارس به فرمان اتابک ابوبکربن سعد بن زنگی به سال 652 هجری قمری با ساختن محرابی در ضلع جنوبی آن به مسجد تبدیل و از آن زمان به مسجد سنگی مشهور می گردد.
این مسجد در دو قسمت کتیبه دارد، یکی کتیبه محراب و دیگری کتیبه ای است که در قسمت بالای ورودی داخلی جلوخان و ابتدای ایوان شرقی در بالای درگاه و جرزهای طرفین آن قرار دارند.
مسجد سنگی داراب با شماره 229 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
46
