وزیر دفاع ایالات متحده به شکل رسمی از قریب الوقوع بودن راه‌اندازی سامانه پدافند لیزری که جدیدترین و به‌روزترین تسلیحات دنیا برای مقابله با موشک‌ها و پهپادهای مهاجم دارای سرعت بالا است، خبر داد و ما در این گزارش نگاهی بر نحوه کارکرد این سامانه و فناوری‌های به کار رفته در آن خواهیم داشت.
جی پلاس، ارتش‌های دنیا طی سالیان اخیر در پی پیشرفتهای حاصل در سامانه‌های موشکی و پهپادی به دنبال توسعه سامانه‌هایی برای مقابله موثر با آنها هستند و به همین دلیل طی چند سال گذشته همواره اخباری از توسعه سامانه‌های لیزری در ارتش‌های مختلف دنیا به ویژه ارتش آمریکا و کشورهای اروپایی به گوش می‌رسد.
ایسنا نوشت؛ پایه و اساسِ کار این سلاح‌های جدید، استفاده از منبع انرژی تشعشعات لیزر با انرژی بسیار بالا برای هدف قرار دادن و ساقط کردن و نابودی موشک‌ها و پهپادهای متخاصم است. این سیستم‌ها در واقع با ارسال و شلیک پرتوهای قدرتمند لیزر به اهداف مورد نظر، قادر به ساقط کردن و نابودی آنها هستند.
سامانه‌های مبتنی بر لیزر به شکلی ویژه با کاربردهای متنوع و استفاده از لیزر به روش‌های مختلف در این تسلیحات جدید در حال توسعه و آزمایش هستند تا به سلاحی نوین و کاربردی در مقابله با تهاجمات پیشرفته و جدید تبدیل شوند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
آمریکا در حال ساخت یک سلاح لیزری قدرتمند
اسفند ماه سال ۱۳۹۹ بود که ارتش ایالات متحده رسما اعلام کرد در حال ساخت یک سلاح لیزری قدرتمند است. در این اعلان آمده بود که ارتش ایالات متحده در حال ساخت یک سلاح لیزری قدرتمند است که این لیزرها قادر به شلیک پالس‌های نوری گلوله مانندی هستند که هدف را از بین می‌برند.
این سیستم به لطف پالس‌ها و سیگنال‌های لیزر، سیگنال‌های فناوری دشمن را مختل می‌کند و از آن به عنوان قدرتمندترین لیزر جهان تا آن زمان یاد شد.
آمریکا ادعا کرد این پلتفرم موسوم به "لیزر تاکتیکال پالس فوق کوتاه"(Tactical Ultrashort Pulsed Laser) یک میلیون برابر از هر لیزر حال حاضر در جهان، قدرتمندتر خواهد بود. این پلتفرم با سیستم‌های لیزری فعلی متفاوت خواهد بود، زیرا پالس‌های کوتاه را که به انرژی کم متکی هستند، منتشر می‌کند. در مقابل، لیزرهای فعلی معمولاً پرتوهای مداومی از خود ساطع می‌کنند.
این سیستم جدید طوری در حال طراحی بود تا در مدت زمان کوتاهی به اندازه ۲۰۰ فمتوثانیه به یک تراوات قدرت برسد. این سلاح در نهایت می‌تواند با نیروی خود یک پهپاد را به کلی نابود(vaporize) کند. علاوه بر این، سازندگان این سلاح ابراز امیدواری کرده‌اند که بتواند سیستم‌های الکترونیکی را در مجاورت خود مختل کرده و آن را به یک پالس الکترومغناطیسی عملکردی(EMP) نیز تبدیل کند.
در آن زمان گفته شد که ایالات متحده قصد دارد نمونه اولیه این سیستم را تا سال ۲۰۲۲ آزمایش کند. چیزی که اکنون به احتمال فراوان به زودی شاهد آن خواهیم بود.
این نوع سلاح‌های لیزری هنگام مبارزه با پهپادهای کوچک یا موشک‌ها بسیار مفید هستند. البته وقتی نوبت به استفاده از آنها در برابر دشمنان انسانی می‌رسد نیز می‌توانند واکنش‌های مختلفی از جمله وارد آوردن آسیب‌های پوستی تا حتی کوری داشته باشند.
آزمایش سلاح لیزری علیه پهپادها توسط نیروی دریایی فرانسه
در اوایل مرداد ماه سال گذشته اعلام شد که نیروی دریایی فرانسه به دنبال آزمایش‌های موفقیت‌آمیز یک سیستم سلاح لیزری علیه هواپیماهای بدون سرنشین و پهپادها است و به زودی آن را روی ناو و بر سطح دریا آزمایش خواهد کرد.
در این خبر آمده بود نقش هواپیماهای بدون سرنشین و پهپادها در راهیابی به مکان‌های صعب‌العبور به سرعت در حال تغییر و تکامل به وسیله حمل سلاح‌ها و مبارزه در میدان‌های جنگ است. در نتیجه کشورها به دنبال ایجاد سیستم دفاعی علیه پهپادها هستند. کاری که یک شرکت فرانسوی به نام "سیلاس"(CILAS) برنامه‌های مختلفی برای آن دارد و با استفاده از پرتوی پرقدرت لیزر اقدام به ساقط کردن آنها می‌کند.
این سیستم که "HELMA-P"(لیزر پرانرژی برای کاربردهای مختلف-نیرو) نامیده می‌شود، دارای یک برجک متحرک است که مانند یک چشم رباتیک به نظر می‌رسد. این سیستم دارای یک حسگر نوری است که به ردیابی هواپیماهای بدون سرنشین در هنگام پرواز کمک می‌کند و برای ساقط کردن آنها به یک لیزر قدرتمند دو کیلوواتی مجهز شده است.
این سیستم توسط یک اپراتور که ورودی‌ها را از حسگر نوری دریافت می‌کند و حرکت هواپیماهای بدون سرنشین را در محدوده کنترل می‌کند، اداره می‌شود و با استفاده از این کنترل کننده می‌تواند پهپادها را با سلاح لیزری هدف گرفته و به آنها شلیک کند.
ساخت و توسعه این سیستم طی یک دوره دو ساله از سال ۲۰۲۰ در مرکز آزمایش موشکی اداره کل تسلیحات(DGA) در جنوب غربی فرانسه آغاز شد. گروه "سیلاس" ادعا کرد که در آزمایشات خود، ۳۷ پهپاد را با دقت سرنگون کرده است. بُرد این سلاح لیزری یک کیلومتر ذکر شده است که به گفته این شرکت سه تا چهار برابر توانایی فناوری‌های ضد پهپادی تا آن زمان بوده است.
گفتنی است که آخرین آزمایش این سلاح در تاریخ هفتم ژوئیه سال گذشته و با حضور "فلورانس پارلی" وزیر نیروهای مسلح فرانسه برگزار شد. "پارلی" این پروژه را یک آزمایش استثنایی و نمایشی بسیار امیدوار کننده نامید و گفت: از نظر قدرت، برد و تحرک، هرچه سیستم‌ها کوچکتر باشند، استقرار آنها آسان‌تر خواهد بود. در حقیقت من خواسته‌ام که این سلاح‌های لیزری در سال ۲۰۲۲ بر روی کشتی‌های نیروی دریایی فرانسه آزمایش شوند.
البته گفته شد که ارتش فرانسه به غیر از پهپادها می‌خواهد این سلاح را روی اشیای شناور در سطح دریا نیز آزمایش کند.
آزمایش اولین سلاح لیزری در حالت جنگی توسط آمریکا
پس از این خبر از فرانسه، در اواخر همان ماه اعلام شد که ارتش آمریکا سلاح لیزری پرانرژی خود موسوم به "DE M-SHORAD" را برای سرنگونی پهپادها و هواپیماهای بدون سرنشین، برای اولین بار در حالت جنگی آزمایش کرد.
حمله دسته جمعی انبوهی از پهپادها، بزرگترین نگرانی در مورد جنگ‌های آتی است. از شناسایی اهداف گرفته تا سرنگونی آنها، پهپادها به سرعت نقش‌های اصلی را در جنگ‌ها بر عهده می‌گیرند. اما چگونه می‌توان با هجمه پهپادهای جنگی مقابله کرد؟ سلاح‌های لیزری می‌توانند در این مورد چاره‌ساز باشند و ارتش آمریکا سال گذشته برای اولین بار آنها را در حالت جنگی آزمایش کرد.
ارتش ایالات متحده در آن زمان در یک بیانیه مطبوعاتی اعلام کرد که نمونه اولیه سلاح لیزری پرانرژی خود موسوم به "DE M-SHORAD" را در کمتر از ۲۴ ماه توسعه داده است و آن را برای اولین بار در یک میدان جنگ امتحان کرده است.
ارتش ایالات متحده گفت که این آزمایش در ماه ژوئیه ۲۰۲۱ به پایان رسیده و شامل بسیاری از سناریوهای واقعی برای درک ویژگی‌ها و ظرفیت‌هایی بوده است که می‌توانند در نسخه‌های آینده این سلاح گنجانده شوند. در حالی که ارتش آمریکا جزئیات بیشتری از این سلاح ارائه نکرد، اما عملکرد آن را در سرنگونی انبوه پهپادها موفقیت‌آمیز توصیف کرد.
"نیل تورگود" مدیر بخش مافوق صوت، هدایت انرژی و فضایی ارتش آمریکا گفت: این اولین کاربرد رزمی لیزرها در یک مانور در ارتش است. فناوری ما امروز آماده است و این دروازه‌ای رو به آینده است.
سپس اعلام شد ارتش آمریکا قصد دارد از سلاح لیزری "DE M-SHORAD" علاوه بر هدف قرار دادن پهپادها و هواپیماهای بدون سرنشین، علیه موشک‌ها، توپخانه‌ها و خمپاره‌ها نیز استفاده کند و قرار است در سال آینده چهار نسخه از این سیستم را تولید کند.
آزمایش لیزر پرانرژی روی یک هواپیمای جنگی
در مرحله بعد نوبت به آزمایش سامانه لیزری روی هواپیماهای جنگی رسید. مهر ماه سال پیش بود که نیروی هوایی آمریکا اعلام کرد لیزر پرانرژی موسوم به سیستم "AHEL" را که می‌تواند نحوه نابودی اهداف را به میزان قابل توجهی تغییر دهد، بر روی هواپیمای جنگنده "AC-۱۳۰J" آزمایش می‌کند.
شرکت "لاکهید مارتین" که سازنده این سیستم است، اعلام کرد آزمایش‌های درون کارخانه‌ای این سامانه لیزری پرقدرت هوابرد موسوم به "AHEL" را با موفقیت به پایان رسانده و آن را برای آزمایش زمینی و در نهایت آزمایش پروازی با هواپیمای جنگنده "AC-۱۳۰J" به نیروی هوایی ایالات متحده تحویل داده است.
"ریک کوردارو" نایب رئیس بخش راه حل‌های پیشرفته محصولات "لاکهید مارتین" گفت: اتمام آزمایش این سیستم، یک نقطه عطف در توسعه سیستم‌های تسلیحاتی لیزری و یک دستاورد فوق العاده است. فناوری ما اکنون آماده استفاده در میدان جنگ است.
"لاکهید مارتین" همچنین اعلام کرد که این سیستم را بر اساس قراردادی به ارزش ۱۲ میلیون دلار که با نیروی هوایی ایالات متحده منعقد کرده، به ارتش تحویل داده تا با هواپیمای "AC-۱۳۰J" آزمایش شود.
به گفته وزارت دفاع ایالات متحده، آزمایشات این سیستم در ویرجینیا، واشنگتن و فلوریدا انجام می‌شود و انتظار می‌رود تا ژوئیه ۲۰۲۶ به پایان برسد. فرماندهی عملیات ویژه ایالات متحده(SOCOM) گفت که انتظار می‌رود این آزمایش در سال ۲۰۲۲ آغاز شود.
فرماندهی عملیات ویژه ایالات متحده همچنین عنوان کرد که قدرت سیستم "AHEL" به احتمال زیاد در محدوده ۶۰ کیلووات است.
نیروهای نظامی با استفاده از چنین لیزری می‌توانند به طور مخفیانه اهداف مختلف، از موتورهای خودرو گرفته تا تجهیزات ارتباطی را بدون اینکه دشمن حتی از آن مطلع شود، مختل و نابود کنند.
هواپیمای "ای‌سی-۱۳۰" نوعی هواگرد تهاجمی به شدت مسلح و یکی از انواع هواپیمای ترابری نظامی است. بدنه این هواپیما توسط شرکت "لاکهید مارتین" ساخته شده و شرکت "بوئینگ" مسئول تجهیز و تبدیل آن به هواپیمایی جنگی و پشتیبانی از آن است. تنها کاربر این هواپیما نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا است که از آن برای پشتیبانی نزدیک هوایی مانند حمایت از نیروهای زمینی و محافظت از کاروان‌ها و عملیات‌های پروازی شهری، حملات هوایی تاکتیکی به اهداف زمینی و پیشگیری از حمله دشمن همچون محافظت از پایگاه‌های هوایی و تأسیسات مشابه استفاده می‌کند. این هواپیما در دو مدل "AC-۱۳۰H Spectre " و "AC-۱۳۰U Spooky" تولید شده است.
در مورد سیستم لیزری پرقدرت "AHEL" به نظر می‌رسد هنوز ناشناخته‌هایی در مورد نحوه عملکرد آن وجود دارد، اما ما امیدواریم با تکمیل آزمایشات زمینی و پروازی، اطلاعات بیشتری در دسترس قرار گیرد.
استفاده از موشک‌های هدایت شونده لیزری برای ساقط کردن پهپادها
دو روز پس از معرفی سیستم "AHEL" بود که شرکت "بی‌اِی‌ای سیستمز"(BAE Systems) اعلام کرد به دنبال توسعه موشک‌های ارزان قیمتی است که می‌توان آنها را به سرعت پرتاب کرد و با لیزر به سمت هدف هدایت کرد تا پهپادها و هواپیماهای بدون سرنشین را سرنگون کند.
در حالی که بسیاری از شرکت‌های دفاعی به فناوری لیزرها و امواج مایکروویو نظر دارند، شرکت صنایع دفاعی و هوافضایی "بی‌ای‌ای سیستمز" مستقر در لندن، مسیر دیگری را بهتر می‌داند و آن، استفاده از موشک‌های قابل هدایت با لیزر است. با این تفاوت که این موشک‌ها تنها ۷ سانتی‌متر طول دارند!
شرکت "بی‌ای‌ای سیستمز" شرکت صنایع دفاعی و هوافضایی بریتانیایی است. این شرکت با داشتن بیش از ۳۴٫۴ میلیارد دلار فروش در سال ۲۰۰۸، بزرگترین شرکت دفاعی اروپا و دومین شرکت بزرگ دفاعی دنیا پس از "لاکهید مارتین" است. این شرکت در سال ۱۹۹۹ و پس از ادغام دو شرکت بزرگ بریتانیایی به نام‌های "مارکونی الکترونیک سیستمز" و "بریتیش ایروسپیس" بنیان نهاده شد. دفتر اصلی آن نیز در شهر "فارنبرو" در همپشایر انگلستان قرار دارد.
این شرکت از سال ۲۰۱۲ در حال کار بر روی "سیستم سلاح پیشرفته نابودی دقیق"(APKWS) است که از روش هدایت لیزری استفاده می‌کند که می‌تواند موشک‌های هفت سانتیمتری موسوم به "هیدرا ۷۰"(Hydra ۷۰) را به سلاح‌های قابل هدایت دقیق تبدیل کند. موشک‌های سیستم APKWS در حال حاضر در میدان جنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند و دارای سابقه اثبات شده در برخورد با طیف وسیعی از وسایل و اهداف نظامی و ایستگاه‌های از راه دور هستند.
این شرکت در بیانیه مطبوعاتی خود اعلام کرد که یک فیوز مجاورتی ایجاد کرده است که می‌تواند از کلاهک‌ها و موتورهای استاندارد به عنوان مهمات کم هزینه در برابر هواپیماهای بدون سرنشین استفاده کند. این فیوز مجاورتی قابلیت‌های مجاورت با هدف و تشخیص نقطه‌ای را ترکیب می‌کند و می‌تواند به سادگی جایگزین فیوزهای M۴۲۳ موجود در موشک‌های کنونی شود.
این فیوزهای جدید و نوآورانه اکنون به این موشک‌های کوچک اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به برخورد و تماس واقعی با آنها، پهپادها را نابود کنند. این شرکت این فناوری را در آریزونا آزمایش کرده است.
ویژگی منحصر به فرد "APKWS" در انجام عملیات‌های ضد پهپادی است. به گفته این شرکت، این موشک‌ها به جای قفل شدن بر روی هواپیمای بدون سرنشین، می‌توانند ابتدا شلیک شوند و سپس به هدف خود برسند و از لحظه‌ها استفاده کنند. انعطاف‌پذیری و مقرون به صرفه بودن موشک‌های APKWS آنها را برای سرنگونی هواپیماهای بدون سرنشین تاکتیکی کوچک مناسب می‌کند و این شرکت ادعا می‌کند با این سیستم عملیات‌های ضد هواپیماهای بدون سرنشین را با کسری از هزینه‌های کنونی ارائه می‌دهد.
آزمایش سلاح لیزری جدید ارتش آمریکا در سال ۲۰۲۲
سرانجام چندی پیش ارتش ایالات متحده اعلام کرد که یک سیستم تسلیحات لیزری با قدرت ۳۰۰ کیلوواتی را در سال ۲۰۲۲ آزمایش خواهد کرد که قدرت آن بیشتر از هر سلاح مشابهی است که تا به امروز ساخته شده است.
دولت فدرال آمریکا به گروهی که شامل شرکت "بوئینگ" است، قرارداد ساخت نمونه اولیه یک سلاح لیزری ۳۰۰ کیلوواتی را برای ارتش ایالات متحده اعطا کرد و اعلام شد که ارتش آمریکا این سلاح را در سال آینده به نمایش خواهد گذاشت.
شرکت "جنرال اتمیکس"(General Atomics)، دیگر شرکتی که روی این پروژه کار می‌کند، می‌گوید که نمونه اولیه این سلاح لیزری، نیروی مرگباری بیشتر از هر سلاح مشابهی که تا به امروز به میدان جنگ رفته است، تولید خواهد کرد. این شرکت افزود: این فناوری نشان دهنده قابلیت جهشی برای صنایع دفاع هوایی و موشکی است که برای حمایت از تلاش‌های نوسازی ارتش و مقابله با تهدیدهای نسل جدید در فضای نبرد، ضروری است.
حتی اگر این سلاح فقط در حد نمایشی ساخته شود، این سیستم نشان دهنده یک گام مهم در مقایسه با لیزرهایی است که ارتش آمریکا در گذشته به آنها دسترسی داشته است.
نیروی دریایی ایالات متحده در سال ۲۰۱۴ سیستم آزمایشی تسلیحات لیزری(LaWS) را بر روی ناو "یو اس اس پونس" مستقر کرد. براساس گزارش‌ها این سیستم می‌تواند یک پرتوی ۳۰ کیلوواتی تولید کند که از آن بیشتر برای سرنگونی هواپیماهای بدون سرنشین و پهپادهای کوچک استفاده می‌شود.
به گفته کارشناسان، یک لیزر ۳۰۰ کیلوواتی علاوه بر هواپیماهای بدون سرنشین و پهپادها می‌تواند به طور بالقوه موشک‌ها، بالگردها و حتی هواپیماها را نیز منهدم کند.
این اقدام از طرف ارتش ایالات متحده در حالی انجام می‌شود که تنور مسابقه‌ی جهانی ساخت و توسعه تسلیحات، پس از آزمایش موفقیت آمیز یک موشک مافوق صوت توسط چین و ادعاهای روسیه مبنی بر در اختیار داشتن موشک‌های مافوق صوت کاربردی و آزمایش شده داغ شده است.
اکنون که وزیر دفاع آمریکا صراحتا اعلام کرده است که ایالات متحده در آستانه ارائه نمونه اولیه یک سامانه دفاع موشکی لیزری با انرژی بالاست، باید منتظر ماند و دید این حوزه‌ی اصطلاحاً "های‌تک"، دنیا را با چه تسلیحات جدید و فناوری‌های پیشرفتهای مواجه خواهد کرد.
